Restauratie van orgel in de Grote Kerk zal in augustus beginnen VOOR DE PRET Loterijclub 50 jaar Moderne wagen Jeugdwedstrijd in pianospel Reddertje Fl. 6000 Klankidioom van Chr. Müller wordt volledig hersteld In 1960 waarschijnlijk géén orgelconcours „De stem van de P.S.P. nu ook in de. Kamer" n ZEVEN DAGEN IN EN OM HAARLEM DONDERDAG 19 FEBRUARI 1959 HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT 5 Toegangsregeling voor landgoed Elswout Lijstaanvoerder ds. N. van der Veen sprak in Haarlem Ontdek HUDSON het Is waard Examens Coaster „Kleine Beer" had aanvaring waar de organist met zijn rug naar toege keerd zit. Het orgel in de Grote Kerk heeft geen borstwerk (het deel, waar de organist tegen aan kijkt), maar men heeft over wogen bij de restauratie dit vierde deel aan te brengen. Hiervan is afgezien met het oog op de hoge kosten en vooral omdat dan het klavier ingrijpend zou moeten worden ver bouwd. IN AUGUSTUS van dit jaar zal de firma Marcussen uit het Deense plaatsje Aabenraa een begin maken met de restauratie van het beroemde Christian Müllerorgel in de Haarlemse Grote Kerk, waarvoor de gemeenteraad in december 1956 een krediet van 160.000 heeft gevoteerd. De heer Zachariassen, onder wiens leiding de restauratie zal plaats hebben, begint met het gigantische werk onmiddellijk als het internationale orgelconcours is afgelopen. De restauratie zal in totaal twee jaar vergen, zodat in 1960 géén concours kan worden gehouden op het Müllerorgel. Het jaar daarop zal echter een concours kunnen worden gegeven op een vernieuwd orgel, waarvan het klankidioom weer geheel zal overeenstem men met de bedoelingen van de schepper van het orgel. Het ligt in de bedoeling dit eerste orgelconcours na de restauratie een extra feestelijk karakter te geven. Welke vorm deze feestelijkheden zullen aannemen, is nog niet bekend, maar de organisatoren hopen in ieder geval op flink wat reclame in het buitenland en er zal mogelijk zelfs een tentoonstelling binnen de muren van de bloemen- en orgelstad worden gehouden. geluid moeten wennen. Het klankidioom van Müller is namelijk scherper en helder der dan dat uit de romantische periode, dat weker is. Stemmen, die onder meer uit het orgel verdwijnen zijn een viola da gamba en cornet uit het bovenwerk, één stem uit het hoofdwerk, drie uit het rugwerk en een violon uit het pedaalwerk. Een houten open subbas uit het pedaal zal moeten worden vernieuwd, evenals een prestant. De balgen, die hier en daar lekken, worden in Haar lem vernieuwd. Tot zover de technische termen, die orgel kenners meer zeggen dan leken. Voor deze laatsten zij hier de term rugwerk ver klaard: het is Jat gedeelte van hel orge.1. Over het al dan niet doorgaan van het orgelconcours in 1960 is nog geen beslissing genomen. De gedachten gaan er echter naar uit de reeks concoursen voor een jaar te onderbreken, omdat het geven van een orgelconcours buiten Haarlem op moeilijk heden stuit en in Haarlem op het ogenblik geen passend orgel te vinden is. Het orgel van Cavaillé Coll in het Concertgebouw is er minder geschikt voor en het orgel in de Nieuwe Kerk moet zelf nodig gerestaureerd worden. Aangezien de financiële middelen hiervoor voorlopig nog ontbreken, ziet het er niet naar uit, dat dit orgel vóór 1960 in zjjn oude luister hersteld zal zijn. Waarschijnlijk zal Haarlem wat het con cours betreft, dus één keer verstek moeten laten gaan. Over de Internationale Orgel academie is evenmin reeds een beslissing genomen, al ziet het er naar uit, dat deze in I960 wel kan doorgaan, omdat daarvoor het orgel in het Concertgebouw wel kan worden gebruikt. De belangstelling voor deze academie groeit nog steeds: er werd begonnen met 9 leerlingen, vorig jaar wa ren er 19 en voor de cursus van deze zomer hebben zich reeds 16 gegadigden aange meld. Verwacht wordt, dat men dit jaar het maximum aantal leerlingen (25) zal bereiken. Aan orgel „geknoeid" Het Christian Müller-orgel in de Grote Kerk bestaat uit drie delen: het bovenwerk, het rugwerk en het hoofdwerk met pedaal- werk. In augustus zullen boven- en rug werk eruit worden genomen. Deze beide delen zullen naar Aabenraa worden ge transporteerd, waar zij worden gerestau reerd. In het voorjaar van I960 komen beide delen terug, waarna het hoofd- en pedaalwerk naar Denemarken gaat. In juni 1961 wordt het gehele werk opgeleverd. Dan zal het oude klankidioom van Müller weer in zijn volle luister zijn hersteld. Er is namelijk In de loop der eeuwen her haaldelijk aan het' instrument „geknoeid". Zo Is het in de vorige eeuw aangepast aan de romantische muziek door enige nieuwe stemmen aan te brengen. Deze stemmen zullen bij de restauratie weer verdwijnen. Als het orgel gerestaureerd is, zulien ech ter vele bewonderaars wel even aan het De gemeenteraad van Bloemendaal heeft enkele weken geleden gesproken over het besluit van de Stichting Elswout over de toegangsregeling. De raadsleden hebben suggesties gedaan welke aan het bestuur zijn toegezonden. Naar aanleiding hiervan heeft het bestuur van de stichting de vol gende wijzigingen en aanvullingen aange bracht. Dé minimum leeftijd van kinderen, om zonder geleide van volwassenen tot het landgoed te worden toegelaten, wordt ge steld op zestien jaar. De toegangsprijs van kinderen tot zestien jaar bedraagt een kwartje per dag. Het landgoed zal op de verjaardag van de Koningin alsmede op een door het bestuur te bepalen en ten minste veertien dagen tevoren bekend te maken zondag in oktober voor het publiek toegankelijk zijn tegen gehalveerde toe gangsprijs. Honden aan de lijn zullen mo gen worden meegenomen, echter alleen door houders van jaarkaarten, indien deze bovendien in het bezit zijn van een spe ciale „hondenjaarkaart", welke verkrijg baar zal zijn tegen twee gulden vijftig cent per kaart. Indien een hond los wordt aan getroffen, heeft dit intrekking van beide jaarkaarten tot gevolg. Nieuwe jaarkaar ten voor eigenaar of voor de hond zullen dan voor het lopende kalenderjaar niet meer worden uitgereikt. B. en W. van Bloemendaal stellen de ge meenteraad voor de toegangsregeling, zo als deze thans door het bestuur der stich ting is vastgesteld, goed te keuren. De klavieren moeten worden uitgebreid: de manualen van d3 tot g3 en het pedaal tot f 1. Hierdoor zal het mogelijk zijn ook moderne orgelwerken uit te voeren, die tot dusverre alleen met, behulp van ingewik kelde kunstgrepen konden worden gespeeld. Voorts komt er een nieuwe motor, wordt het hoofdkanaal van de luchttoevoer groter en krijgt, het pedaalwerk vier nieuwe regu lateurs. Tenslotte wordt het regeerwerk dat gedeeltelijk pneumatisch was weer geheel mechanisch. Tijdens de verbouwing zal steeds een deel van het orgel beschik baar zijn voor het geven van muziek bij kerkdiensten. Het oude klavierfront blijft bewaard, evenals alle pijpen van Müller. Wel zullen de pijpen moeten worden schoongemaakt, aangezien de in de kerk aanwezige gassen een funeste invloed op het tin hebben. Na de restauratie zal worden beslist wat er met het orgelfront moet gebeuren. Het is in ieder geval gewenst, dat dit wordt op geschilderd. Orgelliefhebbers kunnen in 1961 hun hart weer ophalen aan een ge heel vernieuwd instrument, dat juist door die vernieuwing aansluit bij de bedoelingen van de bouwer ervan. Het beroemde orgel in de Haarlemse Grote Kerk, dat binnenkort door de Deense firma Marcussen wordt ge restaureerd. Na de restauratie, die in juni 1961 zal zijn voltooid, zal het klankidioom van de bouiver weer zovi'pJ mnaeliik zijn benaderd. Voor de afdeling Haarlem van de Paci fistisch Socialistische Partij sprak ds. N. van der Veen uit Westzaan, lijstaanvoer der in de kieskring Haarlem voor de ko mende Tweede-Kamerverkiezingen in Brinkmann te Haarlem over het onder werp „De stem van de P.S.P. nu ook in de Kamer!" Ds. Van der Veen ging daarbij uit van het standpunt, dat er in Nederland een zeker onbehagen is ge groeid. Onbehagen niet alleen ten opzich te van de bestedingsbeperking, de lonen en de huren, maar een onbehagen ook ten opzichte van de bewapeningswedloop tus sen de volkeren. En tegen deze wedren wordt, aldus spreker, door de Nederland se partijen te weinig geageerd. De Partij van de Arbeid heeft in haar nieuwe be- Honderden muziekminnende jongens en meisjes hebben gevolg gegeven aan de oproep van de Nederlandse Bond van Pia no- en Orgelhandelaren en -fabrikanten om mee te doen aan de jeugdwedstrijd in pianospel, die in februari en maart in ver scheidene plaatsen in ons land wordt ge houden. Al deze jeugdige pianisten dingen mee naar de fraaie prijzen, die voor de winnaars van de landelijke eindronde, die zich in de vakantieweek na Pasen te Am sterdam zal afspelen, zijn beschikbaar ge steld. Evenals bij de wedstrijden in 1953 en in 1955 heeft de muzikale jeugd uit Haarlem en omgeving zich ook nu niet onbetuigd gelaten. Bijna tweehonderd pianistjes heb ben zich opgegeven voor de vóórselectie, die dinsdagavond, met de heer P. Zwaans- wijk als beoordelaar, onder veel belang stelling begon. Daarbij is wel duidelijk ge bleken met hoeveel animo en ernst de kan- didaatjes zich hebben voorbereid. Met vrij moedigheid zetten zij zich voor de indruk wekkende vleugel of voor de statige pia no. Onbewust van de begrijpelijke span ning, waarmee ouders, vriendjes en vrien dinnetjes en zelfs pianopedagogen het re sultaat van hun optreden tegemoet zagen, speelden zij de uitverkoren stukjes. Al die werkjes behoorden tot de instructieve mu- zieklitteratuur. Zij werden geschreven door componisten, die zich in de eerste ja ren van deze en ook in de vorige eeuw beijverd hebben om de studiemuziek met aantrekkelijke stof te verrijken. Maar er waren ook Kleine composities te horen van toonkunstenaars met klinkende namen, zoals Bach, Mozart en Beethoven. Natuurlijk was er verschil in de voor drachten, die voor de opmerkzame toe hoorder een interessante reeks studiema teriaal vormden voor psychologische en artistieke beschouwingen over karakter en muzikale aanleg. Mislukkingen kwamen eigenlijk niet voor. Er waren natuurlijk wel eens onduidelijke wendingen te horen, een paar verkeerde aanslagen en soms wat onrustige ritmische ontwikkelingen. Maar over het geheel genomen heeft deze avond prettige indrukken gegeven en ook de aandacht kunnen vestigen op prille per soonlijke muzikaliteit. Als een gezellig familiefeest verliep de ze eerste avond, waarop de jongens en meisjes en alle belangstellenden onthaald werden. Nog vijf selectieavonden moeten er worden gehouden. En daarna komt op 10 maart in gebouw „Sint Bavo" aan de Smedestraat de plaatselijke eindwed- strijd, waarbij de deelnemers aan de landelijke eindronde zullen worden aange wezen. ginselprogramma de socialistische ideeën afgezwakt, terwijl men nadrukkelijk heeft verklaard het reeds gevolgde militaire be leid te willen blijven volhouden. En juist daartegen Kantte ds. Van der Veen zich, want hij zeide van mening te zijn, dat het op het ogenblik radicaal mis is met de wereld, „een wereld waarin de vrees voor een atoomoorlog steeds meer de boven toon gaat voeren, waarbij bovendien in Nederland tot nu toe nog geen enkele par tij in de Kamer de pacifistische stem heeft laten horen". Anti-militairisme is, zo zei ds. Van der Veen, beslist geen idea listische zaak, maar uitsluitend een kwes tie van leven of dood. Een eventuele vol gende oorlog maakt namelijk onverbidde lijk een einde aan het menselijk bestaan en de pacifisten willen daarom de mens heid een nieuwe weg wijzen om uit deze chaos te komen. Men moet, aldus spre ker, de P.S.P. in Nederland niet zien als wéér een nieuw splinterpartijtje, maar als het begin van een poging om te blijven leven, een partij, die een geestelijke revo lutie in ons land beoogt, hetgeen men on der meer wenst te bereiken met een dras tische verlaging van de defensielasten, met afschaffing van de dienstplicht, van de Bescherming Bevolking en van raket bases, met het invoeren van het werke lijke socialisme door het brengen van de produktiemiddelen aan de gemeenschap en door de invoering van medezeggen schap in de bedrijven. De P.S.P. zal, zo verklaarde de lijstaan voerder, in de Tweede Kamer paraat zijn voor het socialisme en men zal steeds weer de stem laten klinken, in de Sta- ten-Generaal en daarbuiten opdat meer mensen liet verstand laten werken en be seffen, dat alleen het pacifisme een bete re toekomst kan bieden. Na deze inleiding volgde er een uitvoe rige en diepgaande discussie. Ze zijn opgetreden in al lerlei plattelandsdorpjes en steden in Nederland, in de grote theaters van Wenen, Belgrado, Zürich, Stockholm, Brussel, Hannover, Bremen, Berlijn en Hamburg, ze ston den voor de radiomicrofoons van Finland, Italië, Zwitser land, Noorwegen, Duitsland, Engeland, Joegoslavië, Frank rijk en België, ze zijn elke week, al jarenlang, te horen via een van de Hilversumse zenders en te zien voor de t.v. in Hamburg, Keulen, Brussel en Berlijn, ze maak ten ongeveer twintig gram mofoonplaten en ze traden op met Catharina Valente, Wolfgang Sauer, Helmuth Zacharias, het trio Los Para- guayos, Angele Durand en Bibi Johns. En toch voelen ze zich eigenlijk het best op hun ge mak thuis, in Haarlem, in de Javastraat 13 of de Riouw- straat 17. The Larrysons, of, zoals de burgerlijke stand zegt: Tiny en John van Vu ren en Klaas Walkeuter. Zestien jaar geleden zijn John en Klaas (oude vriend jes uit het „dicvenkliippie" van de Javastraat) er mee begonnen. Met het bespelen van de mondharmonika's als beroep. Daarvóór hadden ze samen al heel wat geoefend, maar op een goede dag vonden de beide negentienjarige jon gens het al mooi genoeg en ze stapten het toneel op. Ze zijn er, bij wijze van spre ken, niet meer afgekomen. Ook niet toen John trouwde, want negen jaar geleden werd zijn vrouw doodeen voudig in het duo opge nomen, dat daarna uiteraard een trio werd. Natuurlijk, in het begin ging het allemaal niet zo ge makkelijk. Het was een weg van heel wat keertjes vallen en steeds maar weer moei zaam opstaan. Maar toch zijn ze er gekomen. Aan de top van de internationale va riétéwereld. Ze staan, vooral in het buitenland, in pro gramma's naast de meest be kende zangers en zangeres sen, ze krijgen maandenlange contracten in Oostenrijk, Joegoslavië en en zo af en toe zijn wel eens in hun te vinden, ook dan leggen ze de mondharmonika's niet aan de kant. Steeds weer wordt er geoefend. Klaas met de „akkoorden"-harmonika, Tiny met de „bas" en John met de „melodietjes". En alleen dat laatste instrument ziet men hier en daar nog wel eens bespelen. John verslijt er één in de vier weken. „Als er ook maar één vals toontje in zit is-ie onbruikbaar geworden. M'n vrouw is wat zuiniger. Zo'n bas gaat zeker een jaar mee. Maar toch geven we met z'n drieën per jaar een dikke vierhonderd gulden aan instrumenten uit. Als we optreden hebben we altijd een paar reserve-accordeons bij de hand, want elk ogen blik kan zo'n ding er mee uitscheiden." We spelen van alles. Net als de grote man op mondharmonikagebied, Larry Adler. Naar hem heb ben we ons trio genoemd". Maar behalve mondhar- monika-spelen doen John en Tiny van Vuren nog meer: John speelt banjo, sinds kor te tijd saxofoon en na twee jaar oefenen treedt hij sa men met zijn vrouw op als John Rico en assistente met een jongleursnummer. Ze zit ten dus bepaald niet stil, The Larrysons, John moet zo tus sen de bedrijven door bo vendien nog af en toe naar Hilversum om als solist op te treden met het Metropole orkest of met begeleiding van Cor Steyn of Willy Francois. „We spelen van bop tot Bach. Een heleboel mensen zien de mondharmonika als zo maar een speelinstrumentje, maar ze vergeten, dat er hele con certen voor mondharmonika en orkest geschreven zijn en dat Vivaldi, Handel en Cor- relli uitstekend klinken op de mondaccordeon. Trouwens je ontmoet in ons vak zo verschrikkelijk veel wanbegrip. We kwamen eens in een zaaltje, waar de piano te laag stond. Ik zeg dat tegen die zaalhouder en hij vertelt ons, dat-ie er di rect voor zorgen zou, dat al les voor elkaar kwam. Toen we weer terugkeerden stond de piano op een paar kisten!" Zo werken The Larrysons hard door. Ze trekken door heel Europa, ze zijn zo af en The Larrysons aan het werk met het „accoord", de „bas" en het „melodietje". toe nog wel eens thuis, repe teren en studeren en komen nauwelijks aan hun hobby toe. En ze hebben er wel degelijk een. Schaatsenrijden namelijk. In het buitenland gaan ze steeds naar allerlei ijsrevues kijken en dan den ken ze aan hun eigen land waar op zo'n moment dan soms hevig geschaatst wordt. Toen we ze daarover spra ken haalden ze onmiddellijk de schaatsen voor de dag om op de Delft een baantje te trekken. We willen bepaald niet zeggen, dat het slecht ging. Maar toch was het wel te merken, dat The Larry sons zich op de planken en voor de microfoon iets beter thuis voelen dan op het wat krakerige ijs De jeugdsociëteit is geen verschijnsel, dat specifiek is voor onze moderne tijd. Een halve eeuw geleden, toen de paardetram nog door de Grote Houtstraat in Haar lem reed, bloeide er een „jeugdsoos" bij het niet meer bestaande café Both, in de buurt van de Cornelissteeg. Omstreeks 1907 staken enkele Haarlemse jonge mannen van om de twintig na een ouder wets-gezellige kermis de koppen bij elkaar en richtten de „Haarlemse Vrienden kring" op. Aan de muur van hun stamcafé schroefden zij een emaille plaatje, waarop de naam van de vereniging prijkte. Men kan er nog de kranten uit die dagen op naslaan om een indruk te krijgen van de verontwaardiging en afkeu ring, die het oprichten van deze jeugdsoos-in-een-café verwekte. De leden, een man of zestien, gingen genoeglijk al of niet met meisje of ver loofde, gezellig uit en op bals, uitvoeringen en carnavals vieringen waren de Haar lemse vrienden van de partij. Geen hunner zal toen ge dacht hebben, dat deze vriendschap zo'n lang leven beschoren zou zijn. Op 26 fe bruari 1909 richtten leden van de Haarlemse Vrienden kring in een bovenkamer van café Metz aan de Smede straat, waar nu een waren huis staat, een loterij clubje op: „Fortuna van 1909". Dat clubje bestaat deze maand dus een halve eeuw. Ver scheidene leden zijn in deze tijd overleden of vertrokken en er komen ook steeds nieu we bij, maar sommigen zijn The Larrysons in hun vrije tijd: zwieren op de Delft. reeds twintig of dertig iaar lid. Merkwaardig genoeg be staat het huidige bestuur nog uit de drie oprichters: de he ren Jac. van Maris (hij is 73 en vijftig jaar voorzitter, maar nog steeds bijzonder actief in het verenigings leven), W. van Zutphen en F. W. Dijkman. Elke drie maanden, na de trekking, komen de zeventien leden van de loterijclub bij elkaar en leggen een kaartje of spe len domino. In de halve eeuw van haar bestaan heeft „For tuna van 1909" 'haar naam echter weinig eer aangedaan. Slechts één keer bedroeg de winst duizend gulden, maar verder zijn de leden er niet veel wijzer van geworden. Ze vinden het er echter niet minder gezellig om en bij elke lustrumviering halen de leden tijdens een diner in een restaurant de vriendschaps bonden zo mogelijk nog nau wer aan. Uit deze Haarlemse Vrien denkring is nóg een bloeien de vereniging voortgekomen. Op 3 oktober 1911 werd na melijk de Kegelclub HVK op gericht en die viert dus over twee jaar het gouden jubi leum. Elke woensdagavond laten de vrienden bovendien nog de kegelballen rollen in de Haarlemse Kegelbond aan de Tempeliersstraat. Ergens op ons bureau vonden we dit kiekje. Naar alle waarschijnlijkheid heeft het helemaal niets met Haarlem te maken, maar we vinden het zo'n leuke prent, dat wij haar u niet willen onthouden. „Wat vindt u van deze brandweer mannetjes?" stond er achterop deze plaat. En onze kunst redacteur sprak na ampele bestudering van de foto: „Het is een heel moderne wagen". En daarbij wees hij naar de kop- lampjes. Daar laten we het dus maar bij. Van een lezeres ontvingen wij een briefkaartje, waarop zij uitvoerig het avontuur uit de doeken doet, dat haar kleinzoon enkele dagen ge leden heeft meegemaakt. „Hij vertelde me", zo schrijft de lezeres, „dat hij verleden week een meisje uit het water had gehaald, uit de Zomervaart bij de Prins Bernhardlaan. Ineens hoorde hij hulpgeroep. Hij ging er heen, zag, dat er een meisje in het water lag en greep haar bij haar jas. Een vriendje ging een slang ha len, waar ze mee gespeeld hadden; het meisje greep deze slang en zo hebben de jongens haar eruit gehaald. Er stond een man aan de kant te kijken, maar die vond het te gevaarlijk om mee te helpen. De redder heet Olaf Jacobs, hij is dertien jaar oud en woont in de Dr. Zesduizend gulden. Dat is het batig saldo van de op 31 januari gegeven voorstelling van „De roof van de gordel" van Benn Levy, die toen in de Haarlemse stadsschouw burg werd gegeven ten bate van de maatschappelijke zorg voor zieken. Het Grote Gast huis krijgt van deze op brengst tweeduizend gulden, het Diaconessenhuis ook tweeduizend en de Joannes de Deo en de Mariastichting samen eveneens tweeduizend. Schaepmanstraat 48 in Haar lem". Justitie. Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot substituut-officier van Justitie in het arrondissement Zwolle mr. D. Bins, thans substituut-officier van Justitie in het arrondissement Breda. Advertentie Amsterdam. (Gem. Univ.). Geslaagd voor het doctoraalexamen economie: mej. Siem Swan Nio, Amsterdam. Amsterdam. (Gem. Un.). Bevorderd tot arts: mej. I. Rothschild en mevrouw O. M. Ommes- Hendriks. Amsterdam: mej. E. van der Ploeg, Diemen en J. A. M. Ceha en B. Maoz-Mosbaché- re, Amsterdam. Geslaagd voor het artsexamen 1ste gedeelte: mevrouw C. J. Staal-Engelkamp, Overveen; mej. T. Beemster, mej. E. ter Horst, me\Touw P. W. Driessen-Drop, Amsterdam en E. J. Jonkman, Amsterdam en J. W. Mettau, Koog aan de Zaan. Lelden. Geslaagd voor het kandidaatsexamen Duitse taal- en letterkunde: mej. A. van Hoeken, Wassenaar en L. C. Fretz, Den Haag. Delft. Gepromoveerd cum laude tot doctor in de technische wetenschap: ir. G. de Josselin de Jong. De 500 brt. metende Nederlandse kust vaarder „Kleifte Beer" is gisteren dertien kilometer van Dover in aanvaring geweest met een Noors tankschip, de 10.260 ton metende „Astrid Elizabeth". De „Kleine Beer", die met een lading ontplofbare stoffen op weg was van Zee- brugge naar Leixoes in Portugal, werd aan bakboord beschadigd, maar kon op eigen kracht Dover bereiken

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 7