Vijftigjarige Grote Houtstraat werd
bezit van geheel Kennemerland
P is troef
Hoogtepunten uit rijke historie
van gouden winkeliersvereniging
VAN ZANDWEG TOT WINKELCENTRUM
Brieven aan
de redactie
Feestprogramma
Kippen, paardetram en
autobussen
Festiviteiten en
hulpacties
11
Tegen atoomgevaar en vóór
Asfaltketels in brand in
Amsterdam-Noord
Voetbalclub Spaarndam
bestaat 40 jaar
Pastoe meubelen
Ploeg stoffen
Parade tapijt
Puike artikelen
Prima afgewerkt
vernieuwd socialisme
Drs. H. Wiebenga en drK.
Strijd spraken voor P.S.P.
Commissaris der Koningin
bezoekt Hillegom
Brand
VRIJDAG 6 MAART 19 5 9
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
ITALIAANSE VERMOUTH
ENGELSE GIN
O
O.o
O Pir literfles f 6,95
'•?en mem Cooymans-product
Advertentie
Hedenmorgen vroeg heeft op het terrein
van de Hollandse Beton Maatschappij aan
de Distelweg in Amsterdam-Noord, een
brand gewoed waarbij vijf asfaltketels en
een bitumen-menginstallatie zwaar werden
beschadigd. Vermoedelijk is de brand ont
staan door overkoken of lekkage van een
der ketels. De omvang van de grote schade
kon nog niet worden vastgesteld. Het be
drijf is tegen brand verzekerd.
Op een receptie in café-restaurant De
Toerist in Spaarndam gaat men morgen,
zaterdag, het feit herdenken dat er in het
dorp veertig jaar voetbal wordt gespeeld
in verenigingsverband. Het is namelijk
veertig jaar geleden dat de voetbal spelen
de Spaarndammers zich verenigden in de
SFC Spaarndam, die ondanks vele tegen
slagen het hoofd boven water wist te hou
den en er ook op het ogenblik verre van
slecht voor staat.
De voorgangers van Spaarndam waren
de verenigingen Ajax en SDO, maar die
waren geen lang leven beschoren. Ook de
SFC Spaarndam heeft het dikwijls zeer
moeilijk gehad, vooral omdat men steeds
maar geen vast veld ter beschikking kon
krijgen. En eigenaardig genoeg is dat op
het ogenblik ook nog niet het geval. In
Spaarndam heeft men weliswaar een eigen
veld, maar omdat er tijdens de winter
maanden vrijwel geen wedstrijd doorgang
kan vinden, speelt men de thuiswedstrijden
maar op het Van der Aart-sportpark in
Haarlem-Noord een noodoplossing, die
men voor lief moet nemen. Als de jubile
rende vereniging evenwel één vurige wens
heeft, dan is die wel een eigen terrein
bij Spaarndam, dat aan redelijke eisen van
bespeelbaarheid zal kunnen voldoen. Ge
meentelijke instanties hebben evenwel hun
steun voor wat dat betreft reeds toegezegd.
Op het voetbalveld zelf heeft de vereni
ging vele ups en downs gekend. Maar in
ieder geval speelt het eerste elftal na veer
tig jaar voetbal een klasse hoger dan toen
begonnen werd. Men heeft ook nog een
jaar in de KNVB-competitie gespeeld.
Thans is Spaarndam een eersteklasser in
de HVB. In totaal speelde het eerste elf
tal tot.en met de competitie van verleden
jaar 640 wedstrijden, waarvan er 309 wer
den gewonnen en 84 gelijk gespeeld. Men
behaalde derhalve 702 wedstrijdpunten.
Het doelgemiddelde bedroeg: 1726 goals
voor en 1339 tegen.
Ter gelegenheid van b°t 40-jarig bestaan
heeft men een boekje uitgegeven, waarin
al het lief en leed van de vereniging is sa
mengevat.
(Verkort weergegeven)
Rustig winkelen. Bij de veelvuldige
uitvoering van werkzaamheden aan gevels
en nieuwbouw in de Grote Houtstraat ont
staan gevaarlijke situaties op smalle trot
toirs, nog gevaarlijker dan de „normale"
situaties al zijn. En het mag een wonder
heten, dat er zo betrekkelijk weinig onge
lukken gebeuren, want men ziet er soms de
hachelijkste voorvallen. Maar toch blijven
nog steeds grote vrachtwagens met aan
hang en militaire colonnes met extra-brede
voertuigen door de smalle winkelstraten
trekken. Het is een oud chapiter, maar
steeds nog van het grootste belang. Vraag
maar eens moeders met kinderen, hoe zij
het winkelen in de binnenstad vinden! Zij
staan doodsangsten uit. De winkelstand
daar, die vandaag of morgen een jubileum
van zijn straat gaat vieren, zou verstandig
doen eensgezind aan te dringen op een
spoedig verbod van zwaar verkeer. Daar
zou men het belang van deze winkelstraat
méér mee dienen dan met welke verkoop
actie ook. Want hoe men ook op de grote
trom slaat, ik en velen met mij
wagen zich niet in de Grote Houtstraat met
kinderen aan de hand, dus blijven wij win
kelen in de ongevaarlijke wijkwinkels.
EEN MOEDER.
in onze modelwoning
PEGASUSSTRAAT 14
nabij de Planetenweg te
□muiden
Dagelijks geopend van 26 uur.
Bovendien vrijdag en zaterdag van
7.3010 uur.
MARKTPLEIN 29
Meubelen - Woninginrichting
In de verkiezingsvergadering,
in „De Leeuwerik" in Haarlem
heeft drs. H. Wiebenga de aspecten
van net socialisme en dr. Kr. Strijd die
van het pacifisme in deze partij toege
licht.
De eerste spreker bracht naar voren, dat
de P.S.P. een duidelijk „neen'' zegt tegen
de economische structuur van onze samen
leving. Men kan dankbaar zijn voor de
sociale verbeteringen en zekerheden, die
in harde en moeilijke strijd zijn veroverd,
doch dat is nog geen socialisme. Een radi
caal socialisme zal ernst moeten maken
met de bestrijding van het arbeidsloze in
komen en de afschaffing van het erfrecht
als het gaat om grote bedrijven. Er zullen
socialistische bedrijfsvormen moeten ko
men, zodat grote bedrijven geen enorme
winsten meer kunnen maken zonder ver
antwoording af te leggen aan de maat
schappij, aldus spreker- De werknemers
zullen het recht op medebeslissing moeten
hebben.
Het vernieuwde socialisme streeft naar
een „mensheidssolidariteit", die zich ook
moet uitstrekken tot de achtergebleven
gebieden, waar de mensen nog honger lij
den. Ten minste tien percent van ons de
fensiebudget zal voor deze hulp beschik
baar moeten zijn, aldus drs. Wiebenga.
Verder constateerde hij, dat de helft van
de mensen, die geschikt zijn voor univer
sitaire studie, moet komen uit de arbei
dersgroeperingen. Dat is thans nog slechts
twee percent. De gelijkheid van kansen is
nog lang niet bereikt, omdat er geen geld
voor is. De regering heeft ook in dit op
zicht een onsocialistische, óm niet te zeg
gen anti-socialistische politiek gevoerd, zei
drs. Wiebenga.
Het socialisme heeft gestreden tegen de
uitbuiting van de arbeidersgroepen. Er is
echter thans een veel ernstiger bedreiging,
die alle bevolkingsgroepen aangaat: het
atoomgeweld. Het nieuwe socialisme is be
wust pacifistisch.
Dr. Strijd sloot zijn betoog hierop aan.
Met bewapening en geweld is er slechts
bereikt, dat wantrouwen, angst en de drei
ging van een catastrofe heersen. Met het
geloof in de kernwapens komt men tot
grote onzakelijkheid. In de begroting van
deefnsie schrijven zogenaamde realisten
dat bij een aanval van de vijand, dat is
dus Rusland, „meteen een vernietigend
strategisch tegenoffensief moet worden
ingezet". Men zou dit komisch kunnen
vinden, als het niet zo tragisch was, aldus
spreker. Men wil verder de vrijheid in
stand houden door te dreigen met vernie
tiging- Het is echter een fabel, dat de Rus
sen op een gunstig moment zitten te wach
ten om het westen binnen te vallen. Waar
om wachten ze dan zo lang? vroeg dr.
Strijd zich af. Er zal in Europa een ge-
desatomiseerd gebied moeten komen. Er
zal geld moeten vrij komen voor de ach
ter gebleven gebieden en het Nederlandse
volk zal men moeten opvoeden tot een
geweldloze weerstand.
Zijn slotconclusie was, dat de mensheid
nieuwe wegen zal moeten gaan; wegen
met risico weliswaar, die echter uit
wegen kunnen blijken te zijn. In het echte
socialisme is geen plaats voor de atoom
bom, aldus dr. Strijd.
Na de pauze Wisselden de aanwezigen
uitvoerig over beide toespraken van ge
dachten.
De Commissaris der Koningin in Zuid-
Holland, mr. J. Klaassesz, zal op woensdag
25 maart met zijn echtgenote een officieel
bezoek aan Hillegom brengen. Mr. Klaas
sesz zal die dag een bijzondere raadsver
gadering bijwonen. Voorts zal hij zich in
een speciale bijeenkomst met vertegen
woordigers van de burgerij onderhouden.
De Commissaris der Koningin zal verder
een rondrit door de gemeente maken en
aan enkele bedrijven een bezoek brengen.
Advertentie
trad de vereniging niet naar buiten op: het
bleef bij enkele bestuursvergaderingen.
Doch na de bevrijding werd men actief,
zodat de Grote Houtstraat in grootse vorm
kon deelnemen aan de herdenking van het
700-jarig bestaan van de stad Haarlem in
1946, de viering van het regeringsjubileum
van Koningin Wilhelmina in 1948 en de
herdenking van het veertigjarig bestaan
van de eigen vereniging. Daarbij kreeg
men een wel zeer bijzonder geschenk: de
tram veidween.
En ook in de afgelopen tien jaren heeft
het bestuur van de Grote Houtstraat Ver
eniging bepaald niet stil gezeten. Steeds
weer werden er in het voorjaar (Flora
1953), de zomer en de winter acties en
feesten georganiseerd, die zonder uitzon
dering een succes werden.
En daarom ook is het tegenwoordige be
stuur, bestaande uit de heren A. W. Korst-
jens, Th. J. M. Smit, J. Th. Heibes, J.
Kroskinski, P. H. Brussé, G. Borgelt en
E. Meier, bijzonder optimistisch over de
komende actie, die bedoeld is om het pu
bliek te „verwennen" en die zich zal uit
strekken van maart tot november.
Advertentie
Zoals wij reeds eerder meldden heeft
de Grote Houtstraat ter gelegenheid
van het vijftigjarig bestaan een uitvoe
rig feestprogramma samengesteld dat
over bijna een jaar verdeeld is en dat
er op gericht is het publiek te „ver
wennen".
De actie begint morgen, op 7 maart,
met een „quiz" waarbij het publiek in
de gelegenheid gesteld wordt mee te
doen aan een wedstrijd die gewonnen
wordt door degene, die de meeste arti
kelen kan opnoemen, die niet in de win
kels van de Grote Houtstraat verkocht
worden. De honderd deelnemers die de
meeste artikelen opschrijven ontvangen
een prijs.
In de maand juni vervolgt men de
jubileumactie met een „toev alver wen
ning". Dan zal er door Haarlem een
man, „Mister X" genaamd,, wandelen,
die de winkelende Haarlemmers zal
vragen of men die dag misschien iets in
de Grote Houtstraat gekocht heeft. In
dien dit het geval is zal de aangespro
kene tegen vertoon van de kassabon on
middellijk het bestede bedrag terug
krijgen.
In juni krijgen alle Haarlemmers, die
gelijk met de Grote Houtstraat Vereni
ging jarig zijn, een geschenk en vervol
gens begint men aan de langdurige slot-
actie, waarbij de Haarlemse kinderen
hun droomwens mogen indienen bij het
bestuur van de Grote Houtstraat. In ok
tober wordt dan de meest fantastische
ivens gerealiseerd. De organisator van
deze festiviteiten is de heer H. Niesink.
De Grote Houtstraat Vereniging in Haarlem bestaat
dit jaar een halve eeuw. De nadere aanduiding „in
Haarlem" is eigenlijk volkomen overbodig. De Grote
Houtstraat is namelijk een begrip geworden. Zij is de
.hoofdstraat" van Kennemerland, zoals de winkeliers
graag zeggen en ze komt voor op het Monopoly-spel. En
dan is men als straat belangrijk want niemand ook vraagt
waar de Kalverstraat, de Lange Poten en de Coolsingel
liggen. Die straten behoren niet aan een stad, ze zijn
van Nederland.
Vijftig jaar geleden hebben de winkeliers zich georga
niseerd. Om de straat tot grotere bloei te brengen. En
zij zijn daarin geslaagd. Volledig. Dat is hun grote ver
dienste Ter gelegenheid van dit jubileum heeft het be
stuur van de Grote Houtstraat Vereniging een lang
durige actie georganiseerd, die zich uitstrekt tot novem
ber en waarbij honderden prijzen te winnen zijn. Wij
hebben de archieven er eens op nageslagen en wij zijn
tot de ontdekking gekomen, dat de Grote Houtstraat,
een rijk verleden achter de rug heeft. Een interessant
verleden bovendien en daarom geven wij hierbij enkele
episodes uit het leven van de Grote Houtstraat en van
de Grote Houtstraat Vereniging. Twee begrippen, die
onverbrekelijk met elkaar verbonden zijn en die niet
te scheiden zijn. Niemand zou daar trouwens aan willen
beginnen.
yL. De hoefsmederij, die veertig jaar ge
leden zo'n belangrijke plaats innam in
de Grote Houtstraat.
In de loop der eeuwen kreeg de Grote
Houtstraat een grote aantrekkingskracht
voor zakenmensen. Ze werd de winkel
straat bij uitnemendheid. En zo is het ge
bleven! En ook de gemoedelijkheid ver
dween enigszins. Ter illustratie een klein
voorbeeld.
Een halve eeuw geleden was alles in de
Grote Houtstraat nog pais en vree. Het
paardentrammetje, dat in 1878 is gaan rij
den, rolde nog met een sukkelgangetje
door de stad, terwijl de koetsier luid-bel-
lend de voetgangers naar de kanten deed
stuiven.
Maar ook deze koetsier had niet altijd
haast, want overal waar een passagier wil
de in- of uitstappen stopte hy! Het gebeur
de zelfs wel, dat hij even pauzeerde om
een passagier in staat te stellen een brief
te posten of een pakje af te geven. Type
rend voor de rust die er in die tijd nog
in de Grote Houtstraat heerste is dat de
smid Van der Vaart die zijn werkplaats
had op de hoek van de Grote Houtstraat
en de Oude Gracht kippen hield die
kalmpjes op straat vertier zochten.
De smalle ingang van de Grote Hout
straat bij de Grote Markt. Pas in 1880
werd de straat op dit punt vijf meter
verbreed.
begrijpelijk dat de Grote Houtstraat
slechts een heel enkel oud gebouw telt.
Bij de brand in 1576 zijn alleen al in die
straat 77 gebouwen en woningen verwoest.
In totaal werden bij die ramp in Haarlem
vijfhonderd huizen een prooi der vlam
men terwijl er voorts nog kerken, kloos
tergebouwen en gasthuizen verloren gin
gen. De huizen waren toen nog kennelijk
vrij goedkoop, want de totale schade in de
stad werd geraamd op vier ton. Weliswaar
was het geld toen aanzienlijk meer waard,
maar toch kan men hieruit de conclusie
trekken, dat de gebouwen en huizen heel
wat eenvoudiger yan opzet waren dan nu.
De geschiedenis van de Grote Houtstraat
Vereniging gaat parallel met de moder
nisering van de straat. Geregeld waren de
timmerlieden en de metselaars daar aan
het werk en zij veranderden in de loop
der jaren het gehele aspect van de Haar
lemse hoofdstraat De hoefsmederij, te
genover het proveniershuis gelegen, waar
Gezicht op de binnenkant van de
Grote Houtpoort. De betrekkelijk
kleine poortopening was toen nog vol
doende voor het verkeer van wande
laars en voertuigen.
de paarden, staande op het trottoir besla
gen werden, verdween en ook de twee stal
houderijen (één op de hoek van de Raam-
singel en één tegenover de Korte Hout
straat) waren tot verdwijnen gedoemd.
Op het ogenblik herinneren eigenlijk
slechts enkele gebouwen aan dat grote
verleden.
Slechts één ding is hetzelfde gebleven.
En dat is namelijk de rooilijn. Men heeft,
toen het nog kon, altijd hardnekkig ver
zuimd deze rooilijn achteruit te brengen.
En daardoor heeft Haarlem nooit een bre
dere Grote Houtstraat gekregen. Tot ver
driet van de stadsbestuurders, van de po
litie, van de winkeliers en van het pu
bliek. Datzelfde publiek had echter zijn
Grote Houtstraat voor geen geld willen
missen.
Wanneer men de geschiedenis van de
Grote Houtstraat in Haarlem nagaat dan
komt men al spoedig tot de ontdekking,
dat er in de dertiende tot de zestiende
eeuw bitter weinig geschreven is. De me
dedelingen die daarvoor in de historieboe-
ken te vinden zijn munten helaas uit in
kortheid en zijn bovendien nog vaag. Wel
is er uit op te maken, dat ook in die tijd
de Grote Houtstraat al een der voornaam
ste straten was. Haarlem was toen even
wel nog een klein provinciestadje, zodat
ook de hoofdstraat geen allures had.
Een winkelstraat was het in die tijd
blijkbaar nog niet want er worden nogal
wat inrichtingen genoemd, die daar toen
gevestigd waren en die bepaald niets met
een winkel te maken hadden.
Allereerst was daar bijvoorbeeld het in
1249 gebouwde Karmelietenklooster, dat
gevonden werd op de plaats waar nu de
Grote Houtstraat en de Anegang samen
komen. In die tijd was er ook een zieken
huis in de Grote Houtstraat, maar waar
dat gestaan heeft is niet zeker. De Grote
Houtstraat, die zich toen slechts uitstrek
te van de Grote Markt (het Sant) tot de
Oude Gracht had in 1312 evenmin als
alle andere Haarlemse straten gepla
veide straten. Ook de drukke winkelstraat
van tegenwoordig was toen een zandweg.
De bestrating van de Houtstraat heeft
plaats gevonden voor 1624. Dat staat vast
want bij de heftige botsingen tussen de
Hoeken en de Kabeljauwen bekogelden de
beide partijen elkaar met straatstenen, die
uit het plaveisel gehaald waren.
Voor degenen, die de historie van Haar
lem enigszins onder de knie hebben is het
De Grote Houtstraat in december. Versierd met „Sinterklaaskersttakken"
De Grote Houtstraat Vereniging is ont
staan uit een initiatief van de heren Abr.
meyer en J. A. Vermeer, die op 8 mei
1909 de bewoners van de Grote Houtstraat
uitnodigden voor een bespreking over de
wijze waarop deze toen al belangrijkste
straat van Haarlem zou kunnen deelne
men aan de feestelijkheden, die ter gele
genheid van de geboorte van prinses Ju
liana gegeven zouden worden. Dit initia
tief viel bijzonder in de smaak en reeds
in de vergadering van 25 juni kon worden
overgegaan tot de oprichting van de Gro
te Houtstraat Vereniging. Men had de
meevaller met een niet geheel lege kas te
kunnen starten omdat er na het waarlijk
niet bekrompen feest en na de bestudering
van de boeken nog een flink saldo over
was. Uiteraard was dit een bijzonder ste-
De feestversiering van de Grote Hout
straat tijdens de Flora-tentoonstelling
in 1953 in Heemstede.
vige ruggesteun en het eerste bestuur
bestaande uit de heren Abr. Meyer, mr.
H. Ph. 't Hooft. B. Langeveld, H. J. Leu-
pen en M. Scheer kon dan ook met frisse
moed beginnen.
En de eerste daad was het ontwerpen
van de statuten en het huishoudelijk re
glement. Het doel was simpel: „Het be
hartigen van de belangen van de Grote
Houtstraat als winkelstraat en van de be
langen van haar bewoners, alsmede van
hen, die bij deze straat geïnteresseerd
zijn." En men heeft woord gehouden, want
bij alle feesten, acties en andere gebeur
tenissen heeft de Vereniging zich op de
een of andere manier voor haar leden
verdienstelijk gemaakt hetgeen uit de
hierna volgende zeer summiere op
somming mag blijken. In 1910, nauwelijks
een jaar na de oprichting, werd het be
stuur van de Grote Houtstraat Vereniging
al actief toen de straat moest worden op
gebroken voor de aanleg van de rails voor
de elektrische tram. Er ging een request
van de Vereniging aan het gemeentebe
stuur in zee met het verzoek om de straat
dan meteen ook maar te asfalteren. Het
request werd zoals dikwijls te doen ge
bruikelijk bij requesten in overweging
genomen. Maar het duurde toch tot 31 de
cember 1923 voor de gemeenteraad het
definitieve besluit tot asfaltering nam.
Toen in 1914 de eerste wereldoorlog uit
brak werd er in de Grote Houtstraat on
middellijk een comité gevormd om de Bel
gische vluchtelingen te helpen en talrijke
bewoners uit Haarlems eerste winkelstraat
boden een Belg een gastvrij tehuis. Vlak
na de oorlog, op 22 november 1919, brach
ten Koningin Wilhelmina en Koningin
moeder Emma een bezoek aan Haarlem
en daarbij viel ook enkele Grote Hout
straatbewoners de eer te beurt in het stad
huis aan de beide vorstinnen te worden
voorgesteld.
Toen in 1921 het gemeentebestuur met
een voorstel kwam de straatbelasting voor
die straten, die geasfalteerd zouden wor
den, te verhogen, ondernam de Grote Hout
straat Vereniging, samen met andere straat
verenigingen, een actie tegen dit vooistel,
die succes had: de belastingverhoging bleef
uit. Op 28 augustus 1925 bracht de konink
lijke familie wederom een bezoek aan
Haarlen en opnieuw nam de Grote Hout
straat met opgewektheid aan de feesten
deel. In 1926 werd verder met succes een
inzameling gehouden voor de watersnood.
In 1934 uiteraard moeten wij een aan
tal feestelijke gebeurtenissen overslaan
organiseerde de vereniging een feest-
week ter gelegenheid van haar 25-jarig be
staan en ook het zesde lustrum werd uit
bundig gevierd. In de oorlogsjaren 1940-'45
De Grote Houtstraat tussen Oude
Gracht en Spekstraat omstreeks 1650
leverde dit schilderachtige beeld.
