De K.V.P. is wederom de grootste,
de V.V.D. nu de derde partij
P.v.d.A. na vorig jaar in herstel, klein
verlies voor de A.R. en de C.H.U.
HET WEER
P.S.P. en G.V.P. doen hun intrede
in de nieuwe Tweede Kamer
Weinig verrassends
Kabinet zonder P.v.d.A.?
HETE
BLIKSEM
1TOMADO
SNELKOOKPAN
Zonnige perioden
K. V.P.-formateur?
Regeringsprogram
DE CIJFERS
DE ZETELS
Broederschap
Wapeninlevering op het
eiland Cyprus begint
DIAMANTEN RINGEN
STUURMAL COHEN
S.E.R.-advies over Ionen
prijzen en huren 17 april
in behandeling
more
Het woord is aan
73e JAARGANG No 207 VRIJDAG 13 MAART 1959 304e JAARGANG No 55
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 I 1 8 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Lml 1 I H I Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij- B jg j| j| g g r1™ lij 1 M 1^1 fT i IT j| IT jl Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65,
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 hHh Mm JL ma JL BfiJr ïmm^J - JL ^jawLi fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
De V.V.D. heeft gisteren bij de verkiezingen voor de
nieuwe Tweede Kamer de grootste winst geboekt. Zij
heeft zes zetels gewonnen. In de nieuwe Kamer beschikt ~-?5
de V.V.D., die nu na de K.V.P. en de P.v.d.A. de derde
partij is geworden, over negentien zetels. De Partij van
de Arbeid verloor van haar vijftig zetels in de oude
Kamer er drie, hoewel zij bij 1958 vergeleken, een licht
herstel boekte De K.V.P. blijft, wat het aantal zetels be
treft, gelijk, (49). Zij heeft de P.v.d.A. met ongeveer
74.000 stemmen overvleugeld en is dus nu de grootste
partij geworden. Van de Protestants-christelijke partijen
heeft alleen de Staatkundig Gereformeerde Partij zich
gehandhaafd; zowel de Anti-Revolutionaire Partij als
de Christelijk Historische Unie komen in de nieuwe
Kamer ieder met één zetel minder terug. De communis
ten leden als gevolg van hun verdeeldheid een gevoelig
verlies. De Bruggroep-Wagenaar, die vier zetels be
zette, keert niet in de Kamer terug en de C.P.N.-groep
van Paul de Groot houdt drie zetels over van de zeven,
die zij in 1956 nog wist te behalen.
V'";0
Tweede Kamerverkiezing
Provincicle Statenverkiezing;!
]~S93Q6|V.?EL
Twee partyen maken in de nieuwe Ka
mer hun debuut. De jonge Pacifistisch So
cialistische Partij verwierf twee zetels en
het Gereformeerd Politiek Verbond ver
schijnt daar met één vertegenwoordiger.
Tegenover de leuze van de V.V.D. „geen
samenwerking met de P.v.d.A. in een
nieuw kabinet" heeft de P.v.d.A. in de
verkiezingsstrijd steeds het naar haar me-
niifg dreigende schrikbeeld opgeroepen
van een „rechts" kabinet zonder P.v.d.A.
De P.v.d.A. heeft in vex'gelijking met de
vorige Kamerverkiezingen een flink ver
lies geleden. Zij heeft zich wel enigszins
hersteld in vergelijking met vorig jaar,
maar de winst van de V.V.D. is veel duide
lijker. De partijen, die zich niet helder
hebben willen uitspreken over de samen
werking met de P.v.d.A. hebben verlies
geleden. A.R. en C.H.U. hebben elk een
zetel verloren. De K.V.P., die de samen
werking met de P.v.d.A. heeft opengehou
den, is gelijk gebleven en in percentage
een heel klein beetje achteruit gegaan.
In de winst van de V.V.D. en het verlies
van de P.v.d.A. heeft zich echter het dui
delijkst de neiging afgetekend naar de
voorkeur voor een kabinet in de komende
vier jaar zonder P.v.d.A.
Het moet echter worden betwijfeld of er
inderdaad een kabinet tot stand komt zon
der P.v.d.A., want de „rechtse" partijen
(K.V.P., A.R. en C.H.U.) die wel een kabi
net zonder P.v.d.A. als eventualiteit in ge
dachten hebben gehad, hebben in de Twee
de Kamer geen meerderheid. Zij bezetten
tezamen 75 van de 150 zetels. Zij hebben
dus om op de basis van een meerderheid
te kunnen regeren, steun nodig van een
andere groep. Zij weten bij ervaring wat
zij aan de P.v.d.A. hebben. Van de samen
werking met een andere groep moeten zij
de consequenties maar afwachten.
Het is echter niet aan te nemen dat de
P.v.d.A. thans ten opzichte van een re
geringsprogram inschikkelijker zou zijn
dan ten tijde van het uitbreken van de
kabinetscrisis. De voorzitter van de
P.v.d.A., de heer Vermeer, heeft al ge
zegd dat K.V.P., A.R. en C.H.U. met de
V.V.D. nu maar eens moeten tonen hoe er
verder in Nederland moet worden ge
regeerd. Dat was de stem van iemand die
er zich van bewust is dat het heel moeilijk
zal zijn een kabinet te vormen zonder
de P.v.d.A.
Op grond van de verkiezingsuitslag zou
Advertentie
Maak vandaag In
10 minuten
met gebraden
varkenslappen
Verwachting tot morgenavond:
Droog weer met vannacht wei
nig wind, hier en daar mist en
plaatselijk nachtvorst. Morgen
overdag zonnige perioden en de
zelfde temperaturen als vandaag
of iets hogere. Zwakke tot mati
ge wind uit zuidelijke richtingen.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG PAGINA'S
men wellicht menen dat prof. Oud als de
leider van de partij die de grootste winst
heeft geboekt, opdracht krijgt een nieuw
kabinet te formeren. Maar K.V.P., A.R. en
C.H.U., op welke partijen prof. Oud zou
zijn aangewezen, hebben zich in de ver
kiezingsstrijd zo fel en principieel tegen
de V.V.D. gekeerd, dat het uitgesloten is
dat zij met prof. Oud in zee zouden willen
gaan. Een formatiepoging van prof. Oud
zou dus alleen maar tijdverlies zijn
De kabinetsformateur 'zal dan volgens
de meest gebruikelijke regels van het poli
tieke spel wel moeten komen uit de kring
van de grootste partij: de K.V.P. De meest
serieuze kandidaat als kabinetsformateur
en toekomstige minister-president (indien
men snel resultaat wil bereiken) is prof.
dr. J. R. M. van den Brink, oud-ministér
van Economische Zaken en oud-adviseur
van de Katholieke Arbeidersbeweging
(K.A.B.), vooral wanneer men tot de con
clusie komt dat een kabinet moet worden
gevormd zonder deelneming van de
P.v.d.A.
Men moet er ook dan ernstig rekening
mee houden, dat K.V.P., A.R. en C.H.U.
niet uit eigen beweging de P.v.d.A.' in de
oppositie zouden willen sturen, maar dat
zij eerst de P.v.d.A. uitnodigen tot samen
werking en het aan haar overlaten zelf al
of niet de oppositie te kiezen. In het geval
van een aanvankelijke toenadering tot de
P.v.d.A., in de hoop tot overeenstemming
te komen, zou misschien prof. Beel weer
bereid worden gevonden een verzoenings
poging te ondernemen, eventueel ten be
hoeve van een ander als minister-presi
dent. Tot de formatie van een kabinet
zonder P.v.d.A. is prof Beel niet genegen.
In de huidige situatie is de rol van prof
Beel waarschijnlijk nog niet uitgespeeld
Wanneer een formateur is benoemd,
dient er eerst een regeringsprogram te
worden opgesteld. Het tijdelijke kabinet-
Beel heeft reeds een lijst opgemaakt van
alles wat er op verschillend gebied in de
keukens van de departementen op het
vuur staat of waaromtrent beslissingen
moeten worden genomen. Het advies van
de SER over de sociaal-economische pro
blemen wordt pas eind april verwacht,
maar via de regeringsvertegenwoordigers
in de SER kan een formateur met sociaal-
economisch inzicht al voldoende conclu
deren voor het opstellen van zijn re
geringsprogram.
Van dat regeringsprogram zal veel af
hangen of K.V.P. en P.v.d.A. weer tot
overeenstemming kunnen komen. De be
zitsvorming is daarbij een lastig punt.
Daar staat tegenover dat A.R. en C.H.U.
(evenals de V.V.D.) tegenstanders zijn van
de algemene kinderbijslagverzekering in
de huidige vorm. De K.V.P. beschouwt dit
als een essentieel punt. Van de zijde van
de P.v.d.A. is verklaard dat zij bereid is
de algemene kinderbijslagverzekering te
aanvaarden indien de „rechtse" partijen
bereid zijn zich te „binden" aan een voor
de P.v.d.A. aanvaardbaar regeringspro
gram.
Indien de onderhandelingen tussen de
rechtse partijen en de P.v.d.A. zouden mis
lukken, zouden K.V.P., A.R. en C.H.U
kunnen riskeren zonder deelneming van
de V.V.D. aan een kabinet de steun van de
V.V.D. toch wel te krijgen omdat de V.V.D
bij omverwerping van het „rechtse" kabi
net direct het risico zou lopen dat de brede
basis met de P.v.d.A. terugkeert, die zij
niet wenst.
De V.V.D. is niet verlangend in het
nieuwe kabinet zitting te nemen. Bij her
haling in de Tweede Kamer nog in ok
tober 1957 heeft prof. Oud de aandacht
gevestigd op de mogelijkheden van een
Honderden jongelui hebben het donder
dagavond de politie in Amsterdam erg
lastig gemaakt. Aan de zijde van het
Nationaal Monument op de Dam
forceerden zij telkens weer opstootjes.
De politie chargeerde met de blanke
sabel, waarvoor de jongelui uit elkaar
stoven. Een opeens niet. meer argeloze
voorbijganger heft afwerend de hand
op uit vrees getroffen te worden door
de slagen, die blindelings werden toe
gediend. (Men zie ook pag. 11).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Partij van de Arbeid
Katholieke Volkspartij
Anti-Revolutionaire Partij
Volksp. v. Vrijh. en Dem.
Chr. Hist. Unie
Bruggroep (Comm.)
Staatk. Geref. Partij
Comm. Partij Nederland
Boeren en P.L.M
Geref. Politiek Verbond
11. Pac. Soc. Partij
Overige partijen
Percentages
Kamer
1959
30.37
31.59
9.39
12.22
8.10
0.58
2.16
2.41
0.65
0.67
1.84
0.02
Prov.St.
1958
28.65
32.88
9.42
11.40
9.01
2.24
4.14
0.05'
0.75
0.61
0.85
Kamer
1956
32.69
31.69
9.91
8.77
8.43
2.26
4.75
0.65
0.85
Stemmen
Kamer
1959
1.821.677
1.895.222
562.996
732.952
486.204
34.917
129.621
144.371
39.352
40.033
110.174
1.340
Prov. St.
1958
1.654.396
1.899.020
544.248
658.388
520.171
129.089
239.164
2.930
43.493
35.051
48.774
Kamer
1956
1.872.209
1.815.310
567.310
502.530
482.918
129 517
272.054
37.206
48.463
Kamer 1959
Kamer 1956
Winst
Verlies
1. P. v. d. A
47
50
3
2. K. V. P.
49
49
3. A. R
14
15
1
4. V. V. D..
19
13
6
5. C. H. U
12
13
1
6. Bruggroep
- (4)
7. S. P. G
5
3
8. C. P. N.-.-.-.v.
3
7 (3)
4
9. Boeren-P. L. M.
10 GPV -
w» r
1
1
11. P. S. P« Vo
2
2
150
150
Prof. mr. P. J. Oud bij de stembus.
minderheidskabinet. Het merkwaardige is,
zei hij, dat als men begint in 1894 en door
loopt tot 1918, men niet anders dan min
derheidskabinetten vindt. Op één uitzon
dering na hebben zij allemaal hun taak tot
de volgende verkiezingen vervuld. Daar
mee is niet gezegd dat de V.V.D. deel
neming aan een kabinet weigert.
Voor de „rechtse" partijen zou het aan
trekkelijk kunnen zijn de V.V.D. de wind
uit de .oppositie-zeilen te nemen door haar
in het kabinet op te nemen. Daar tegen
over staat dan echter dat de P.v.d.A. als
oppositiepartij de wind in de zeilen zou
krijgen.
De rechtse partijen staan voor een moei
lijke keuze. Er zal over de kabinetsfor
matie veel beraad nodig zijn.
De leider van de Joodse gemeenschap
in West-Berlijn heeft ter demonstratie
van de geest van de huidige „Week van
christelijk-joodse broederschap" een
aanklacht tegen de 39-jarige voormalige
onderwijzer Karl Steinacker ingetrok
ken, die er van beschuldigd was in 1955
in een café antisemitische uitlatingen
te hebben gedaan.
NICOSIA (UPI) Leden van de Grieks-
Cyprische verzetsorganisatie EOKA zijn
begonnen met het inleveren van hun
wapens. Vier dagen geleden deed kolonel
Grivas een beroep op zijn manschappen
alle activiteit te staken. De wapens wor
den eigendom van de toekomstige Cypri
sche regering.
De eersten die wapens inleverden waren
een iongen en een meisje. Zij brachten
met een vrachtwagen 250 bommen en
handgranaten, veertig landmijnen, hon
derd geweren, pistolen, machinegeweren
en mitraillettes en enkele blikken nitro
glycerine, waarvan enkele lekten. Voor
elk stuk werd een ontvangstbewijs afge
geven. Sommige wapens waren oud, maar
goed onderhouden en gereed voor ge
bruik. Het ontvangstcentrum is het kloos
ter Kykko.
Na de twee jongemensen kwam een heer
in een witte „Jaguar"-sportwagen, hij
droeg zelf een grote kist wapens naar
binnen en verdween vrijwel zonder een
woord te zeggen.
Voor het eerst van hun leven kregen de
journalisten „echte" leden van de EOKA
te zien: jonge mannen met martiale snor
ren, zwarte rijbroeken en de meesten zon
verbrand Ook het meisje dat met de eer
ste vrachtwagen meekwam had kenne
lijk enige tijd in de bergen doorgebracht.
Zij weigerden hun namen te noemen of te
vertellen waar zij vandaan kwamen. Na
enkele uren bevatte het klooster honder
den zelfvervaardigde pijpbommen en mor
tieren. Elk wapen werd door een gebaar
de priester geïnspecteerd alvorens de in
specteurs het in handen kregen.
Advertentie
DUWELIERS - Houtplein 15 - HORLOGERS
Naar wij vernemen zal het zo genoerrtde
complex-advier van de Sociaal-Econo
mische Raad over het vraagstuk van lonen,
prijzen en huren door de S.E.R. en een
besloten vex-gadering op 17 april worden
behandeld. Zoals men weet, had de re-
gering-Beel aan de S.E.R. gevraagd dit
advies te bespoedigen, opdat het nog ge
bruikt zon kunnen worden als grondslag
voor de kabinetsformatie.
Advertentie
BARTEIJORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
DAMESPANTALONS IN KLEUREN
George Farquhar
De moeder des vernufts is de noodzaak.
Globaal beschouwd is de uitslag van de
verkiezingen van gisteren weinig meer dan
een bevestiging van de politieke situatie in
ons land zoals die was voortgekomen uit
de verkiezingen voor Provinciale Staten en
gemeenteraden in 1958. Die bevestiging
heeft er dan toe geleid dat er een einde is
gekomen aan de wanverhouding, die toen is
ontstaan tussen het politieke beeld, opge
leverd door de samenstelling van de Twee
de Kamer, en de nationale gevoelens welke
bij de verkiezingen van verleden jaar tot
uiting kwamen.
Die wanverhouding was, zoals bekend,
voornamelijk voortgevloeid uit de grote
stemmenwinst van de V.V.D. en het aan
zienlijke stemmenverlies van de P.v.d.A.
Wat het eerste punt betreft zal de nieuwe
Kamer nu zijn aangepast bij de tendens
die zich verleden jaar zo krachtig heeft
doen gevoelen maar die, als gevolg van
de wijze van samenstelling van de Provin
ciale Staten, in die lichamen slechts een
gedeeltelijk effect heeft gehad. Wat het
tweede punt aangaat, is gebleken, dat er,
misschien door de oppositie-geluiden, die
de partij de laatste maanden heeft laten
horen, alweer een lichte kentering in de
gevoelens van de kiezers is gekomen, waar
door de P.v.d.A. haar verlies van 1958 aan
merkelijk heeft kunnen reduceren; op de
basis van de stemmenpercentages van ver
leden jaar zou haar aantal zetels zijn terug
gelopen van 50 tot 43 of'44; in feite zijn het
er 47 geworden.
De K.V.P. zal daardoor en dus niet
door eigen vooruitgang weer de grootste
fractie in de Tweede Kamer kunnen vor
men. Niet door eigen vooruitgang, maar de
K.V.P. behoeft dit niet als een teleurstel
ling te voelen als zij zich niet verdiept in
haar (vrij onbetekenend) stemmenverlies
sedert 1958, maar wel in een vergelijking
van haar percentages van nu en van 1956,
die vrijwel geheel gelijk zijn. De K.V.P.
heeft haar winst van verleden jaar dus niet
kunnen handhaven, maar dat zij ver
geleken bij drie jaar geleden, slechts een-
tiende percent van het totale aantal kiezers
heeft verloren, wijst wel op een benijdens
waardige stabiliteit van haar aanhang.
Anti-Revolutionairen en Chx-istelijk-
Historischen hebben één zetel per partij
verloren. Vooral wat de A.R.P. betreft was
het stemmenverlies, vergeleken bij 1956,
van minimale betekenis; en in vergelijking
met verleden jaar is het percentuele aan
deel van de partij praktisch onveranderd
gebleven. Voor de C.H.U. is het resultaat
minder gunstig, vooral na de winst van
1956; het vermoeden lijkt gewettigd dat de
impopulariteit van minister Staf (in het
bijzonder na de publicaties over diens aan
koopbeleid) wel iets met die achteruitgang
te maken zal hebben.
Dat het aantal communistische stemmen
zo ongeveer gehalveerd is sedert 1956 (en
een vergelijking met 1958 valt al weinig
beter uit) kunnen we slechts toejuichen.
De „Brug" is gebleken géén brug naar de
Kamer maar eerder een brug naar nie
mandsland te zijn, want die groep heeft
geen enkele zetel weten te veroveren. An
derzijds zijn de stemmen die de „officiële"
C.P.N. heeft weten te behouden, juist vol
doende geweest om Paul de Groot en de
twee volgelingen, die hem in de Kamer
trouw waren gebleven, daar weer te laten
terugkeren. Een schrale troost.
Wat stabiliteit betreft wint de partij van
ds. Zandt het van alle andere; de S.G.P.
is de „klap" van verleden jaar, toen zij
ongeveer 400 stemmen vex-loor van haar
aantal bij de vorige Kamerverkiezingen,
weer te boven gekomen en heeft er zelfs
100 stemmen bij gewonnen. Niet minder
merkwaardig is het, dat het Gereformeerd
Politiek Verbond er in is geslaagd, het par
lement binnen te komen, dankzij een winst
(sedert 1956) van één-vijftigste procent!
Tenslotte de Pacifistisch-Socialistische
Partij, welker fractie van twee man een
novum in de Kamer zal zijn. Waarschijn
lijk is het ook een novum in onze recente
parlementaire geschiedenis, dat een partij
in één jaar tijds haar stemmental heeft
kunnen verdrievoudigen, zoals de P.S.P.
dit heeft gedaan. Dit bewijst wel, dat haar
program sterk heeft „aangesproken" bij de
kiezers en het zou ons niet verbazen als de
andere partijen in de komende periode met
dit feit ernstig rekening zouden houden.
Alles bijeen genomen verandert er in de
Tweede Kamer dus wèl het een en ander,
maar niet veel meer en misschien zelfs
wel minder dan na de verkiezingen van
verleden jaar vrijwel algemeen werd ver
wacht. Evenals toen zijn de liberalen ook
nu weer de grote winnaars geworden,
maar tot een politieke aardverschuiving is
het niet gekomen. De stabiliteit van ons
volkskarakter, ook in de politiek, heeft er
weer voor gezorgd dat er niets revolutio
nairs is gebeurd.
Simon Koster