De vader van de Sjah leidde Perzië
op moeizame weg naar de welvaart
„Perzië wordt geworgd door twee
verlichte christelijke naties"
Perzië koestert zich
io de weldadige zon
der Amerikaanse
vrijgevigheid
Spionagestrijd uit de oorlog
herleeft in rechtsgeding
WOENSDAG 20 MET 1959
13
N.T.S.•reportage van
aankomst van de Sjah
SCHUBERTH MOET BETALEN
AMERIKAANSE AANKLACHT UIT 1912:
Ir. J. B. Ritzema:
„Zuivelcrisis behoort
tot het verleden"
Redevoeringen van de
Prins in Amerika
Hoe liouclt IJ dat uit
Burgerlijke Stand
van Haarlem
N APOLITAIN S
„Draaibare" hoofdfiguur:
Mathilde Carré
Dertiende opbouwdag
in Rotterdam
Gevonden granaat ontploft
Een jongen gedood, drie
anderen gewond
Het rijk der Britten
Mosley komt spanning in
Nottinghill vergroten
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
IIET TREFT, dat juist bij het nade
rende bezoek van de Sjah bij het We
reldvenster in Baarn de niet al te uit
gebreide lectuur over dit land is ver
rijkt met een prachtig uitgevoerd en met
knappe foto's verlucht boek van de Ne
derlandse journalist F. den Mouter on
der de titel Perzië zonder sluier". Vlot
heid van stijl en kleurige beschrijvings-
trant gaan bij Den Mouter gepaard met
geduldige waarneming en behoorlijke
'studie. Hij heeft rondgesnuffeld tussen
de bazars in Isfahan en ontdekt waarom
de Perzen aan dit marktsysteem de voor
keur geven boven de warenhuizen, die
men met Westerse hulp introduceerde -
niet alleen om het loven en bieden,
waaraan zij vasthouden, maar ook om
zijn waarde in de voorziening van dage
lijkse nieuwtjes. Mij is dieper doorge
drongen in het halfduister van de ach
tergronden uit nieuwsgierigheid naar
wat zich achter de donkere opening van
een oude muur bevindt. En hij ontwaart
een kameel, die in gestage cirkelgang
rondloopt in een graanmolen.
NIET ALLEEN van de bekende aspec
ten van Perzië, zoals de tapijtweverijen
geeft hij een voortreffelijke beschrijving
maar ook van de minder bekende. Wat
weet men bij voorbeeld ten onzent van de
ghanats, het tweeduizend jaar oude be-
vloeiingssysteem van ondergrondse ka
nalen, die tezamen een lengte van onge
veer honderdduizend mijl hebben. Het be
gint met de zeer gerespecteerde activiteit
van de waterzoekers die ergens op een
berghelling een plaats aanwijzen waar zich
water moet bevinden. Zij verdwijnen weer
voordat men de aanwezigheid van water
Perzië is in de loop der eeuwen tot de
huidige dag bedreigd door het Russische
verlangen naar expansie in de richting
van de ijsvrije Perzische Golf en de In
dische Oceaan. Het heeft zich thans op
dood of leven verbonden aan het Brits-
Amerikaans beleid, belichaamd inhet.
Bagdadpact, waarmee het met twee ande
re mohammedaanse buurstaten van de
Sovjet-Unie, Pakistan en Turkije, deel
uitmaakt. De Perzische regering is met
vrees en afkeer vervult van de politiek van
zowel Nasser van Egypte als Kassem van
Irak, die uit verkeerde, zo niet opzettelij
ke, berekening de deur voor de Sovjet-
Unie naar het Nabije Oosten zouden kun
nen ontsluiten.
De Sjah is een goedwillend vorst, maar
hij heeft niet de statuur van zijn vader,
Reza Chan, die zich van sergeant in het
Perzische leger opwerkte tot generaal,
successievelijk minister van Oorlog en pre
mier werd en die uiteindelijk, ouder Per
zische gewoonte, zijn meester de Sjah
verjoeg en zich in 1926 in diens plaats
liet kronen. Reza Chan heeft voor Perzië
betekent wat Kemal Ataturk voor Turkije
was, een hervormer van de staat in al zijn
geledingen.
Op het ogenblik koestert Perzië zich in
de weldadige zon der Amerikaanse vrijge
vigheid. Sinds Mossadeq, de premier, die
de Anglo-Iranian Oil Company nationali
seerde in 1953 viel, tot 1957, is tenminste
een miljard dollar meer dan de helft
Amerikaanse economische, technische en
militaire hulp, en de rest van olie-royal-
ties in Perzië gepompt. Met Amerikaan
se bijstand is de malaria zo goed als be
dwongen, is de kindersterfte, die ongeveer
vijftig percent beliep, belangrijk gedaald,
is het schoolbezoek aanzienlijk toegeno
men en is het 'onderwijs zeer verbeterd.
Werken ter verbetering van landbouw en
industrie beginnen vrucht af te werpen.
Het maatschappelijke stelsel van Per
zië ondergaat grote diepgaande verande
ringen, die volgens sommige waarnemers
een wedloop hebben ontketend tussen re
formatie en revolutie. De sociale struc
tuur van Perzië is niet anders dan die van
de andere landen van het Nabije Oosten,
waar het milde despotisme, dat zich aan
dient als „constitutioneel monarchisme",
nog niet door een revolutie is wegge
vaagd. Van het eigenlijke volk heeft de
Perzische monarchie weinig te duchten,
van de Sji'itische (mohammedaanse)
geestelijkheid, wier invloed tanende is,
evenmin. De enig mogelijke kracht die
zich tegen de oppermachtige grondbezit
ters, uit wier rangen de officieren voor
het leger en de leden van de volksverte
genwoordiging (Majlis) worden gerekru
teerd, in verzet zou kunnen komen, is de
opkomende jonge stedelijke middenstand,
die merendeels westers opgevoed en pro
gressief denkend is. Zij omvat juristen,
journalisten, ingenieurs en artsen, wier
belangen doorlopend in het gedrang ko
men, omdat zij geen leider hebben en die,
bij afwezigheid van politieke partijen,
verstoken blijven van normale politieke
activiteit.
Vanochtend heeft de N.T.S. om 10.45
'iur een rechtstreekse reportage gegeven
'an de aankomst van de sjah van Perzië
n Amsterdam. Na de ontscheping op de
Prins Henderikkade van „De Ruyter"
werd de sjah be'groet door Koningin Ju
liana en Prins Bernhard. Na een korte
pauze volgden de camera's de stoet, die
zich naar de Dam begaf, waar de sjah
bij het Nationale Monument een krans
legde. Deze duidelijke reportage met ve
le close-ups van de sjah werd van goed
commentaar voorzien door Siebe van der
Zee en Piet te Nuyl.
Reza Pahlevi, (le vader van de Sjah.
heeft kunnen aantonen, want hun beslis
sing is altijd juist. Zelfs wanneer men na
heel diep graven nog niets heeft gevonden
wordt er niet getwijfeld of zij hebben toch
gelijk. Alleen wordt dan vastgesteld, dat
het water wat diep zit voor de exploita
tie. Men kan zich overigens verbazen
over de kennis en de intuïtie van die
waterzoekers, die zelfs in de meest barre
en doodse berghellingen water hebben op
gespoord. De aanleg van de ghanats naar
het te bevloeien gebied wordt voorafge
gaan door primitieve metingen, waarbij
met een zeer merkwaardige „waterpas",
namelijk door het gedrag van een water
druppel aan een touw wordt uitgemaakt of
men wel goed horizontaal meet! Dan volgt
het „baggeren", waarbij zakken met aar
de via een houten wiel naar de oppervlak
te worden gebracht. Nog altijd gaat het
zo en de aanleg en het onderhoud van de
ghanats vergen jaarlijks zulke kapitalen,
dat alleen de grootgrondbezitters, die de
landbouw beheersen het kunnen betalen.
Dat maakt hun positie zo sterk, want uiter
aard werd het leidend beginsel in deze
landbouwstreken, dat degene die gronden
gaat bevloeien, er ook eigenaar van wordt.
Het is daardoor niet te verwonderen, dat
slechts tien percent van het land is geculti
veerd en dat slechts vijftien percent nog
zo'n beetje voor weidegrond kan doorgaan.
Toch werkt driekwart van de bevolking in
de landbouw! Geen wonder, dat de rege
ring van de sjah naast industriële ook gro
te landbouwprojekten tracht te verwezen
lijken.
DE GHANATS in het zuidwestelijke
Khoezistan zijn in de loop der eeuwen
verzilt en deze streek viel daardoor terug
in zijn barre ongenaakbaarheid van wel
eer. Maar bij een naoorlogse inventarisa
tie van Perzië's mogelijkheden constateer
de men, dat de onderaardse rivieren nog
altijd stroomden en niet alleen goed wa
ren voor een uitgebreid bevloeiingsstelsel
maar ook voor de opwekking van energie.
Er verschijnt daarom thans in een gebied
waar eens de primitieve ghanats werden
gegraven een dam van 140 meter hoogte
(annex centrale) waarbij een concentratie
wordt verkregen, die een moderne bevloei
ing van honderdduizend hectaren moge
lijk maakt. Dit enorme project wordt met
Amerikaanse hulp uitgevoerd, en aan het
ontwerp ervoor werd medegewerkt door
een hoofdingenieur van de Tennessee Val
ley Authority. Het bodemonderzoek in dit
gebied en de aanleg van een suikerplan
tage geschiedt met medewerking van de
Nederlandse Heidemaatschappij. Ook op
andere terreinen heeft men de hulp van
Nederlandse deskundigen ingeroepen, bij
voorbeeld van het Internationaal Oplei
dingsinstituut voor Luchtkartering in
Delft.
REEDS ONDER HET BESTUUR van
de vader van de huidige regeerder, sjah
Ricza, is Perzië de nieuwe weg ingesla
gen. Hij ging in zijn bewondering voor het
Westen zo ver, dat hij 't dragen van Euro
pese broek en jas voorschreef „en wie
niet wilde, die hing. Letterlijk", aldus de
schrijver. „Fez en astrakan muls dienden
te verdwijnen en plaats te maken voor de
Europese hoed, maar sjah Reza was een
wijs man die begreep, dat er al zoveel ver
anderd was en dat dit nu wel eens net te
veel zou kunnen zijn. Zo vond hij dan goed
dat zijn mannelijke onderdanen zich bij
wijze van overgangsmaatregel zouden
tooien met een kepi, die enige gelijkenis
had met de ouderwetse uniformpet van
Franse plattelandspostbodes. De mollas,
de mohammedaanse geestelijke leiders
protesteerden. Het hoofddeksel had een
klep en die zou de dragers ervan kunnen
beletten bij het gebed met het voorhoofd
de grond te raken, gelijk voorgeschreven.
De sjah trok zich van dit argument weinig
aan; hij meende dat men de kepi dan maar
achterstevoren moest dragen!"
MEN KAN zich in „Perzië zonder sluier"
ook verlustigen in een sfeerrijke beschrij
ving van het paleis van Darius, waarbij
de schrijver de opgravingen van nabij ge
volgd heeft en van de oude hoofdstad Is
fahan. Heel interessant is de bouwgeschie
denis van de keizerlijke moskee aldaar,
die zich afspeelde onder het bewind van
sjah Abbas I in de zestiende eeuw. De
architect ervan vroeg na het gereedko
men van de funderingen en de muren vijf
jaar uitstel opdat het gebouw zich in deze
staat afdoende zou kunnen zetten. Maar de
sjah wilde het af zien en beval hem op
straffe des doods het te voltooien. Daarop
verdween de architect en vijf jaar lang
werd hij vergeefs gezocht door de diena
ren van de woedende sjah. Maar na vijf
jaar keerde hij terug en hij kreeg gena
de van zijn opdrachtgever doordat hij kon
aantonen, dat zich 'n niet geringe kink had
voorgedaan en dat de muren verder de
bodem in waren gezakt. Daarop werd on
der zijn leiding het prachtige bouwwerk
voltooid. Een bijzonder leerrijk gedeelte
van het boek is gewijd aan de geschiede
nis en de techniek van de Perzische ta
pijtkunst.
De bekende Italiaanse mode-ontwerper
Federico Emilio Schuberth, die ex-keize
rin Soraya en Gina Lollobrigida onder
zijn klanten telt, moet 11.480.988 lire (on-
gpveer 59,000 gulden) betalen aan achter
stallige sociale voorzieningen ten behoe
ve van zijn personeel. Het bureau voor
sociale voorzieningen had het proces tegen
de couturier aanhangig gemaakt. De ach
terstallige betalingen liepen terug tot 1944
en het kostte de rechterlijke instanties drie
jaar om tot een uitspraak te kunnen ko
men.
DE AMERIKAANSE hulpverlening
aan Perzië dateert van voor de eerste
wereldoorlog, nadat in 1906 het auto
cratische bewind van de Sjahs, dat
eeuwen had geduurd, met één slag
werd vervangen door een constitutio
nele monarchie, ondanks Russische en
Britse tegenwerking. Er kwam een ge
kozen volksvertegenwoordiging, die ech
ter onmachtig was hervormingen door te
voeren omdat de schatkist leeg was.
Rusland en Groot-Brittannië beletten
Perzië geld te lenen tegen onderpand
van de kroonjuwelen of zich anderszins
van geldmiddelen te voorzien. In die
omstandigheden richtte de Perzische
regering zich tot de president der Ver
enigde Staten, Taft, met het verzoek
Amerikaanse deskundigen beschikbaar
te stellen.
ALS VERREWEG de grootste schuldei
sers van Perzië eisten Rusland en Groot-
Brittannië dat de Perzische regering hun
de aanstelling van buitenlanders ter goed
keuring zou voorleggen. De Britse en
Russische mening over het aanstellen van
buitenlanders in Perzië liepen niet paral
lel. De Britten verzetten zich, in "tegenstel
ling tot. de Russen, niet tegen Amerikaan
se deskundige bijstand, omdat zij van me
ning waren, dat de Verenigde Staten geen
grote Europese mogendheid waren en om
dat zij, niet zoals de Russen, Perzië van
de kaart wilden doen verdwijnen. Het
Amerikaanse departement van Buiten
landse Zaken nam aan dat er geen be
zwaren waren.
W. Morgan Shuster, onderdaan van de
niet-belanghebbende Verenigde Staten,
kwam in 1911 met een staf Amerikanen
naar; Perzië om als schatmeester-generaal
ox-de op de financiën te stellen. De Majlis
(parlement) schonk hem haar volledige
vertrouwen en bekleedde hem met uitge
breide volmachten. „Nooit heeft een
vreemdeling een vreemd land trouwer ge
diend dan hij," zo zegt de Nederlander
Dunlop in zijn boek „Perzië voorheen en
thans" (1912). De Amerikaan heeft zijn
verblijf in Perzië echter nauwelijks 'n jaar
kunnen rekken tegen de openlijke Rus
sische dreigingen en de ondergrondse Brit
se tegenkanting in.
Shuster heeft over zijn bittere ervarin
gen, heet van de naald, een boekje open
gedaan onder de titel: „The strangling of
Persia. A record of European diploma
cy and oriental iatrigue (1912)" (De wor
ging van Perzië. Een document van Euro
pese diplomatie en oosterse intrige), dat
hij in Londen liet verschijnen. Hij schrijft
daarin onder meer: „Twee machtige, en
verondersteld verlichte christelijke na
ties gooiden het op een akkoordje met de
waarheid, de eer, het fatsoen en het recht,
en tenminste een van hen deinsde zelfs
niet terug voor de meest barbaarse
wreedheden om zijn politieke doeleinden
te verwezenlijken en om Perzië alle hoop
op zelfherstel te ontnemen". 1-Iij haalt de
volgende uitlating aan van een Britse jour
nalist, die getuige was van een moord die
Russische troepen op een geestelijke lei
der pleegden op een mohammedaanse
hoogtijdag: „De uitwerking van deze gru
weldaad op de Perzen was dezelfde als die
welke het ophangen van de aartsbisschop
van Canterbury op Goede Vrijdag op het
Engelse volk zou hebben gemaakt." Hoe
zeer de nationalisten hun hoop op de Ame
rikanen en hun machtig land hadden ge
vestigd bleek twee dagen nadat Shuster
in 1912 met de nieuwste auto van de jonge
Sjah was vertrokken. In Teheran werd ge
schoten op een der achtergebleven Ame
rikanen. Vier samenzweerders ontkwa
men, maar het tweetal, dat de schoten had
gelost, werd gevangen genomen. Het ge
heime genootschap waartoe zij behoorden,
had besloten een paar Amerikanen op te
offeren ten einde een incident uit te lok
ken, dat de Amerikaanse regering zou kun
nen bewegen in te grijpen ten gunste van
Perzië.
HET ONTBRAK in Groot-Brittannië en
zelfs in het tsaristische Rusland niet aan
critici op deze politiek van knevelarij. Zij
vonden evenwel geen gehoor in regerings
kringen, die Shuster zonder meer verwe
ten dat hij de zaak der Perzische natio
nalisten tot de zijne maakte. Dit ant
woord kreeg Shuster eveneens in een
hoofdartikel van de Londense Times, toen
hij in een brief aan de redactie zijn be
klag deed over de Britse politiek. De Rus
sische regering liet weten dat de hervor
mingen in Perzië geleidelijk tot stand
moesten komen op een wijze waarbij re
kening gehouden zou worden met de Rus
sische belangen.
Het slot, na Shusters vertrek, is ge
weest, dat het Perzische parlement voor
twee jaar werd ontbonden, openbare bij
eenkomsten werden verboden en het me
rendeel der dagbladen niet mocht ver
schijnen. Tot aan de eerste wereldoorlog
was het met de Perzische zelfstandigheid
gedaan.
De hoofddirecteur van de coöperatieve
Condensfabriek Friesland, ir. J. B. Ritze
ma van Ikema, heeft te Leeuwarden in een
persbijeenkomst verklaard, dat de zuivel
crisis 1958 tot het verleden behoort. Hoe
wel men begin dit jaar de situatie voor
de komende zomer nog zeer somber in
zag, is de huidige ontwikkeling toch wel
van dien aard, dat de conclusie, dat de zui
velcrisis verleden tijd is, gewettigd is.
Produktie en afzet zijn op een gezonde
basis gekomen en er wordt thans gezocht
naar een prijspeil, dat de garantieprijzen
voor de boeren vrij dicht benadert. Oor
zaak van de crisis was een stijgende melk-
produktie in West-Europa en een con
sumptie die, hoewel ook stijgende, daar
mede geen gelijke tred hield. Hoewel de
ze gang van zaken zich voorlopig nog wel
zal voortzetten, kan momenteel, aldus de
heer Ritzema van Ikema, toch worden ge
sproken van een vrij gunstige situatie.
Door de vorig jaar opgetreden prijsver
laging zijn de oude voorraden opgeruimd.
De oorzaak van de crisis is niet verdwe
nen, maar het is opmerkelijk dat thans,
nu de prijzen van boter en kaas weer stij
gende zijn, de consumptie toch niet terug
loopt. De afgelopen winter zijn de prijzen
weer op behoorlijk peil gebracht en de
vraag naar de produkten is goed. De bin
nenlandse, maar ook de exportcijfers ge
ven reden tot tevredenheid.
Prof. Beel heeft geantwoord op vragen
van het communistische Tweede-Kamer
lid de heer Bakker over redevoeringen, die
Prins Bernhard in april te Las Vegas en
Dallas in Amerika heeft gehouden, onder
meer over de NAVO. Prof. Beel zegt in
zijn antwoord, met instemming van deze
redevoeringen kennis te hebben genomen.
Voorts merkt prof. Beel op, dat de Prins
niet namens de Nederlandse regering ge
sproken heeft. Het is uit grondwettelijk
oogpunt niet in strijd met de positie van
de Prins dat hij dergelijke redevoeringen
houdt.
Prof. Beel zegt, moeilijk te kunnen aan
nemen, dat aan de in bona fide persorga
nen verschenen verslagen betreffende de
inhoud van deze redevoeringen 'n tenden
tieuze en op meer dan één punt onjuiste
weergave zou zijn te ontlenen als in de
vragen van de heer Bakker is vervat.
Advertentie
,5ïT.TWIï3'*sT -. rr-
Neem 2 of 3 VALDISPERT
dragees en U wordt weer rus-
tig, opgeruimd en kalm.
VALDISPERT is een zeker
werkend, onschadelijk natuur-
produkt zonder reuk of smaak.
Ook nerveuze kinderen nemen
het graag in en verdragen het
goed. Het klopt al weer:
M31
Vraag L'u> apotheker of drogist.
BEVALLEN van een zoon: 15 mei: P.
Scheelings-Vonhof; 16 mei: I. van den
Brand-Jellema; W. Adrichem-de Goede;
M. Tukker-Kragt; L. A. J. Tuijn-Elstgeest;
17 mei: E. C. Rijnbergen-van Schaik; C. G.
Baars-Fielmich; A. C. Pieke-Zweers; E.
Mosch-van Leeuwen; C. J. Beelen-van der
Meij; A. Schuurman-Veldhuisen; 18 mei:
M. van der Burgh-Alleda;. M. C. Dubbe-
Roggeveen; 19 mei: M. Rutgers-Schotanus.
BEVALLEN van een dochter: 16 mei:
L. Verkijk-Bleeker; E. Heuverkamp-van
der Veldt; J. H. A. Bouckaert-Hoogland;
M. A. Maitimo-Simons; J. M. Waanders-
Kanters; A. van Norde-van Werkhoven;
J. C. Bootsma-Warnaar; 17 mei: C. J. Elfe-
ring-Haertlein; K. Damo-Prins; 18 mei: C.
M. Bouma-Herben; H. G. Postma-de Jonge;
R. Nieuwkoop-van Rijswijk; 19 mei: A. J.
Breijer-Keetlaer.
ONDERTROUWD: 19 mei: J. Dobber en
H. J. G. Streefland; B. A. Maat en J. van
Ravensteijn; J. D. Tolsma en M. W. van
Langeveld; J. A. van den Haak en C. J. J.
Brans; M. van Geenen en H. N. Hoving;
J. E. Lijnzaat en P. Klooster; W. P. 't Hart
en A. C. Wesselink.
GETROUWD: 16 mei: D. van der Werf
en R. A. Wiersma; J. H. Brand en J. J. van
Bilderbeek; P. Postma en R. M. O. van
Wanrooij; A. J. L. Angenent en J. M. E.
Balk; 19 mei: L. A. Winnubst en C. J. C.
Toeset; H. S. Bakkenhoven en R. L. van
der Meij; W. R. van der Reijden en R.
Dingjan; P. Schuurman en C. T. Walker;
J. C. W. Bruning en D. van de Werken;
E. A. Struik en W. G. Schouten; C. Dreijer
en E. J. A. Cuijpers.
OVERLEDEN: 15 mei: J. Menick, 1 d.,
Bilderdijkstraat; J. J. Vieselman, 89 j.,
Gasthuisvest; G. C. H. Visser-Dankmeijer, 57
j., Emmalaan; J. M. Schreuder, 68 j., Lam-
brecht v. Dalenlaan; 16 mei: E. Slot-Hoe-
kema, 78 j., Mr. Cornelisstraat; T. W. Kers-
bergen-Nieuwenhuizen, 53 j., Zomervaart;
J. van Gelder, 65 j., Gijsbr. v. Aemstel-
straat; N. Walbrecht, 69 j., Drilsmaplein;
J. Kramer, 21 j., Hazepaterslaan; 17 mei:
C. H. Verkroost-Vaars, 76 j., Westerhout-
park; 18 mei: A. Muschter-van Schoon-
drager, 75 j., Kweektuinstraat; F. Visscher.
56 j., Rollandstraat.
Advertentie
Melk of puur
Zwaar gevulde dozen
i f 1.80 en l 3.-
Los: f L- per 100 gram.
(Van onze correspondent in Bonn)
Tot het midden van de volgende maand
zal de rechtbank te Frankfort aan de Main
wachten of vier vroegere „meesterspion
nen" tot overeenstemming kunnen komen
over een eis tot schadevergoeding. Lukt
dat het viertal niet dan zal het gerecht zelf
een beslissing nemen. De Franse schrij
ver Michael graaf Soltikov heeft onlangs
een boek geschreven, getiteld „La Chatte"
(De Kat), waarin hij een boekje open doet
over het lot van een befaamd spionne uit
de Tweede Wereldoorlog. Het gaat hier om
de thans 49-jarige Mathilde Carré, die
thans hartpatiënte en voorts bijna blind is.
Tijdens de oorlog zwermden om haar een
reeks mannen, van wie de voornaamsten
dezer dagen te Frankfort het een en ander
hebben verteld over de spionageactivitei-
ten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als
eiser verscheen in het proces de blonde
Pierre de Vomécourt, onderscheiden met
de orde van het Franse Legioen van Eer.
Vomécourt was eens majoor bij de Fran
se anti-spionagedienst. Hij had als getui
ge mee naar Frankfort genomen de voor
malige majoor van de Blitse anti-spiona
gedienst Cowburn. En dit tweetal stak van
wal tegen een tweetal Duitse voormalige
spionage-experts, de voormalige onderof
ficier Bleicher en de voormalige majoor
Eschig. Vomécourt beweerde, dat zijn eer
als officier door het boek van Soltikov was
aangetast. Hij eiste het weglaten uit het
boek van de betreffende zinsneden en
daarnevens een schadevergoeding van
50.000 mark.
De achtergrond van het proces kan als
volgt geschetst worden: Vomécourt be
hoorde tot de eerste Franse spionnen, die
na 1940 per parachute in Frankrijk wer
den neergelaten om daar een spionagenet en
een verzetsorganisatie op te bouwen. Als
contactpunt moest hij het hebben van
Mathilde Carré, die van de eerste
dag na de val van Frankrijk, voor
de Fransen in Londen als spionne
tegen de Duitsers werkte. Maar de
Duitse anti-spionage-expert Bleicher had
in het spionnenjargon schijnt te heten:
„de kat" gevangen vóór Vomécourt in
Frankrijk was gekomen en kans gezien
Mathilde Carré „om te draaien", zoals het
Mathilde ging namelijk voor de Duitsers
werken, nadat zij de geliefde van Bleicher
was geworden... Zij zond valse berichten
naar Londen. Vomécourt, evenwel, slaag
de" er ha vérlöbp van tijd in contact met
,-,de kat" op te nemen en. ..'haar weer aan
de Franse kant te krijgen, waarop zij
zo gaat het fantastische maar vermoede
lijk ware verhaal verder weer voor de
geallieerden en tegen de Duitsers ging
werken!
De Duitser Bleicher kreeg dat al spoedig
door, snapte Vomécourt en Mathilde en...
Rotterdam heeft voor de dertiende keer
zijn opbouwdag gehouden.
In zuid werd het bejaardencentrum De
Nachtegaal namens de Dienst van Volks
huisvesting opgeleverd. Dit centrum om
vat een complex van 136 woningen en een
verzorgingstehuis.
Vérvolgens werden de installaties van de
Nieuwe Matex n.v. aan de Welplaatweg
in werking gezet door de echtgenote van
de directeur van het havenbedrijf. Dit be
drijf heeft hier een opslagcapaciteit van
450.000 m3 voor minerale olie, oplosmid
delen en chemicaliën. Er zijn drie steigers
voor vier tankschepen tot 48.000 ton en een
andere steiger voor de binnenschepen.
Toen daarna in het Botlekgebied de eer
ste paal die achteraf de 51ste bleek te
zijn zou worden geslagen voor de vesti
ging van Ketjen-Carbon n.v., was ook de
burgemeester van Rozenburg, de heer J.
C. Aschoff, aanwezig. Hij assisteerde te
vens bij het inslaan van de paal.
Des middags werd op de hoek van de
Oude Binnenweg en de Coolsingel het
beeld „Jacques" ontworpen door prof. L.
O. Wenckebach, door wethouder mej. mr.
J. Zeelenberg onder grote belangstelling
onthuld.
Op het terrein waar de „Florida 1960"
komen moet werd de eerste spant geplaatst
voor de „Koningshof". In het St. Francis-
cus Gasthuis werd een nieuwe vleugel in
gebruik genomen.
Het laatste bezoek gold het Rijnhotel,
dat als onderdeel van het A.M.V.J.-ge
bouw op de hoek van de Kruiskade en de
Mauritsweg althans aan de buitenkant ge
reed is gekomen. De ingebruikneming zal
over ruim twee weken plaats hebben. Het
wordt een toeristenhotel met 240 bedden.
In het A.M.V.J.-gedeelte komen 90 ka
mers, benevens een zelfbedieningsrestau
rant, zalen voor recreatie en lezingen,
sport, toneel en film.
Tot besluit van de opbouwdag werden in
de Rotterdamse schouwburg opbouwfilms
vertoond. Ook werd een reprise gegeven
van „Wie trouwt de weduwe?" door leden
van het Rotterdams Toneel.
De 14-jarige Jacob Vermeer uit Apel
doorn is om het leven gekomen tengevol
ge van een granaatontploffing in de Im-
bosch bij Eerbeek. Hij had met drie vrien
den de granaat gevonden. Toen zij tracht
ten het projectiel te demonteren, ontplof
te het, met het gevolg dat Jacob Vermeer
dodelijk werd getroffen.
De drie andere jongens zijn met min of
meer ernstig letsel in een ziekenhuis te
Apeldoorn opgenomen.
stelde hen in de gelegenheid naar Enge
land te vluchten! Daar werd, in juli 1942
Mathilde Carré, gearresteerd. Zij werd m
1945 aan Frankrijk uitgeleverd, in 1949
ter dood veroordeeld, maar in 1955 op
vrije voeten gesteld. Nog tijdens de oor
log keerde Vomécourt naar Frankrijk te
rug om, aldus Bleicher, de laatstgenoem
de te doden hetgeen de Franse officier
ontkent. Waarop Bleicher weer zei, dat
Vomécourt zijn eigen leven had gered door
hem, Bleicher, in 1942 de namen te noe
men van een reeks Franse spionnen die
dan ook door de Duitsers gearresteerd
konden worden...
Bleicher had er voor gezorgd, zo be
weert hij, dat deze spionnen na de oorlog
weer naar hun land konden terugkeren,
zoals de afspraak Bleicher-Vomécourt ook
had geluid. Nee, zei Vomécourt, ik heb
slechts de namen van diegenen opgege
ven, die door Mathilde Carré aan Bleicher
waren verraden.
Over en weer beschuldigde men elkaar
op deze wijze in het proces te Frankfort.
De rechters wisten geen uitweg in de dool
hof. zoals die in de roman „La Chatte"
tot uiting komt. Daarin komt de versie-
Bleicher meer aan haar trekken dan die
van Vomécourt, die dan ook om schade
vergoeding vraagt. Graaf Soltikov heeft
zich nu bereid verklaard uit zijn boek de
desbetreffende, voor Vomécourt moge
lijk beledigend zijnde, zinsneden (waarin
gezegd wordt dat Vomécourt het verraad
van Mathilde Carré niet aan Londen heeft
gemeld omdat zij ook zijn geliefde was
geworden..) te schrappen, maar hij wei
gert om ook maar één mark aan Vomé
court te betalen. Medio-mei zal het ge
recht ingrijpen tenzij de ex-spionnen
onder elkaar tot een vergelijk zijn geko
men.
Het Britse wereldrijk is gegrondvest
op drie instellingen, namelijk het ont
bijt, de kostscholen en de thee. Een
Engelsman die 's morgens van tafel op
staat, is na zijn maal van porridge, ge
stoofde vruchten, vlees of vis, ge
bakken eieren met spek, toast met
marmelade en thee gereed om de we
reld te veroveren. Een Duitser of
Fransman met een schriel Brötchen of
croissant in de maag sukkelt onzeker
naar zijn kantoortje en begint daar
grommig enveloppen open te snijden.
Pas omstreeks tivaplf uur gaat hij een
stevig maal tot zich te nemen, maar die
paar uur maken het verschil uit tussen
oproerige overzeese gebiedsdelen en
The British commenwealth of Nations.
Wie ooit de kale slaapzalen of donkere
kamertjes van de Engelse kostscholen
aanschouivde en de vreemde gewassen
zag die de bewoners onder de naam van
aardappelen en groente voorgezet krij
gen, begrijpt wel dat mensen die zoiets
hebben kunnen doorstaan, tegen alles
bestand zijn. Zij zullen noch door ge
bakken sprinkhanen noch door over
nachten in bomen of in igloos afge
schrikt worden. De derde steunpilaar
van het Britse wereldrijk is de thee,
want hoe energiek en gehard de mens
ook is, hij heeft toch graag een band
met thuis. En dat heeft de Engelsman
door de thee. Zijn drank van gedroogde
bladeren kan hij overal tot zich nemen,
wil hij tussen het bruggenbouwen, het
ontginnen en polospelen door eens aan
de groene velden van Engeland denken,
dan neemt hij een „nice cup of tea".
Het roeien op de rivier, het geroep van
„Over" of „Well bowled" op stille
zomeravonden, de heuvels met hun
prachtige oude bomen en bloeiende
meidoornhagen dat alles komt hem dan
voor de geest, hij is door zijn kopje
thee altijd verbonden met zijn vader
land en nooit eenzaam en verlaten. Een
kloek en onverschrokken volk dat met
zijn ontbijt in de maag. gehard door de
colleges en verkwikt door de thee, de
wereld bereist.
LONDEN (UPI) Scotland Yard heeft
vandaag een dringend beroep gedaan op
de twee jong» blanken, die zondagmorgen
een stervende West-Indiër in een taxi hiel
pen, zich te melden. Naar aanleiding van
de moord op de 32-jarige neger Kelso
Cochrane maakte gisteren de plaatsver
vangend commissaris voor West-Indiërs,
Allen Morais, een rondgang in de wijk om
er bij de kleurlingen op aan te dringen
„pacifisten" te zijn en zich afzijdig te
houden van gewelddaden.
Morais noemde de theorie van Scotland
Yard dat hiér van een roofmoord sprake
moet zijn geweest en dat er geen rassen
haat in het spel was bij het neersteken
van de neger de grootste nonsens.
Er is nog een factor, die dreigt de reeds
broeiende spanning in Nottinghill te ver
groten. De fascist Sir Oswald Mosley heeft
namelijk aangekondigd, dat hij zal trach
ten door het district afgevaardigd te wor
den naar het parlement. Zijn leuze is
„suprematie van de blanke" en aanplak
biljetten met zijn portret hebben het dis
trict al overstroomd.
De linksgeoriënteerde „Socialist labour
league" heeft voorgesteld, dat „patrouilles
van blanke en kleurlingenarbeiders" de
bewaking van Nottinghill van de politie
overnemen om gewelddadigheden te voor
komen.
„Deze defensiepelotons zullen de sterke
arm worden om de fascisten van de stra
ten te vegen", zei een woordvoerder van
de liga.
Spreekuur. De burgemeester van
Haarlem, mr. O. P. F. M. Cremers, zal zijn
eerstvolgend spreekuur houden op zater
dag 30 mei om half elf.
