Devaluatie van de rupiah
Eisenhower begint morgen
zijn derde kruistocht
El ten en Tudderen gaan
terug naar Duitsland
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Rechtstreekse stroomwinning
uit verbrandingsproces
HET WEER
J. J. van KOOIEN
„Wonderdoos" van Brits geleerde
geeft genoeg energie voor auto
Intocht te Bonn wordt een volksfeest
Kabinet bespreekt
loonvorming
INDONESISCHE GELDSANERING
Warmste augustus
sedert 1947
Aanhoudend droog
Aan het strand
efore ijou êuy!
Het woord is aan
Fokkerfabriek is nog
niet bezet
In de krant van heden:
Zwarte
koning
in ons
land
74e JAARGANG No 39
DINSDAG 25 AUGUSTUS 1959
304e JAARGANG No 191
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendapiein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 et, p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. HaarL Crt
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Na afloop van een speciale bijeenkomst van de Indonesische regering zijn monetaire
hervormingsmaatregelen aangekondigd. Volgens Antara heeft de regering besloten
het huidige stelsel tot uitgifte voor exportcertificaten af te schaffen. Voorts zyn
bankrekeningen voor bedragen boven 25.000 rupiah voor 90 percent geblokkeerd en
met ingang van vandaag worden de bankbiljetten van 1000 en 500 rupiah biljetten
van respectievelijk 100 en 50 rupiah. In verband met de nieuwe maatregelen bleven
alle markten gesloten.
Bij presidentieel decreet is de koers van de rupiah vastgesteld op 45 voor een
Amerikaanse dollar. De officiële koers was 11,45 voor een dollar en volgens dagbladen
te Djakarta was de koers op de zwarte markt 155 voor een dollar.
Het kabinet heeft besloten terug te keren tot de gewone financieringsmethoden
van de invoer. Verder zal 90 percent van de spaarbankrekeningen boven de 25.000
rupiah worden bevroren. Alle bevroren deposito's zullen worden beschouwd als een
verplichte lening aan de regering op lange termijn. Er zal een „redelijke" rente
worden betaald.
Behalve bovengenoemde drastische maat
regelen om de chaotische economie in over
eenstemming te brengen met zijn program
ma voor een geleide democratie, beval
Sukarno nog het volgende: Opheffing van
het bestaande b.e. (bukti-export)-systeem.
Dit systeem was ruim twee jaar geleden
van kracht geworden als een middel om de
rupiah een natuurlijker waarde in de
internationale handel te laten vinden. De
importeurs moesten b.e.-certificaten kopen,
welke verkocht werden volgens een b.e.-
tarief dat door de monetaire autoriteiten
werd vastgesteld. De b.e.-basis was oor
spronkelijk 100, maar is gestegen tot 332
(Van onze weerkundige medewerker
Deze zomer wordt gekenmerkt door het
zich regelmatig uitbreiden van hogedruk-
gebieden uit het Azorengebied via de Golf
van Biskaije naar West-Europa. Ook in het
afgel&ven weekend is er weer een sterk
hogedrukgebied naar West-Europa ge
komen. Dit voert subtropische lucht aan.
Deze heeft een hood vochtgehalte met als
gevolg dat het weer drukkend is.
Na 1947 heeft de augustusmaand zich
niet meer van een zo warme en volop
zomerse kant laten zien. Verleden jaar be
gon het pas omstreeks 26 augustus warm
en zomers te worden. Nu is het aantal
zomerse dagen hier in het westen al tot
25 gestegen tegen normaal 16.
Warm is ook het water van de Noord
zee, althans vergeleken met de laatste zo
mers. Vlak langs de kust wordt af en toe
20 graden C. bereikt, hetgeen na de warme
zomer van 1947 niet meer is voorgekomen.
De droogte doet zich in verschillende
delen van ons land al weer schadelijk gel
den. Op tal van plaatsen is deze maand
nog geen 20 mm regen gevallen hoewel
augustus in het binnenland, gemiddeld met
70 a 80 mm regen de natste maand van het
hele jaar is.
Verwachting tot morgenavond:
In de nacht en vroege ochtend
hier en daar mist. Morgen over
dag droog met zonnige perioden
en overwegend matige wind tus
sen west en noordwest. Dezelfde
temperaturen als vandaag of iets
lagere.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Woensdag goed strandweer. Vrij
zwakke wind tussen noord en west.
Temperatuur omstreeks 20 gr. C.
Helder zeewater, zwakke branding,
temperatuur 19 gr. C.
Laag water des middags vier uur,
hoog water om half negen 's avonds.
Strand voor fietsen berijdbaar tus
sen half een en zeven uur.
percent, waardoor de import-dollar onge
veer 37 rupiah ging kosten. Voorts komen
er speciale bepalingen inzake export-tarie
ven en importheffingen.
De tarieven voor de export zullen 20
percent van de verkoopprijs bedragen. De
importrechten zullen worden vastgesteld
in overeenstemming met de indeling vol
gens zes bestaande categorieën goederen,
variërend van essentiële artikelen, voor
welke geen rechten bestaan, tot luxe
goederen voor welke de rechten 200 per
cent van de inkoopprijs zullen bedragen.
Te verstaan werd gegeven dat de regering
subsidies zal geven voor de import van
essentiële artikelen, met name voor die
van rijst.
Al maandenlang deed het gerucht de
ronde, dat een devaluatie van het betaal
middel in de maak was.
Bestrijding speculanten
Het presidentieel decreet bekendma
kend, zei de minister van Voorlichting,
Maladi: Zoals u weet is de geldcirculatie
sedert 1957 en 1958 sterk gestegen. Er wa
ren ook andere moeilijkheden, zoals ille
gale handel en illegale ruilhandel. De in
komsten van de regering zijn terugge
lopen. Het begrotingstekort ging omhoog
en kon slechts een weinig worden gedekt
door kredieten af te dwingen. Moeilijke
communicaties tussen het centrum en de
buitengewesten werden geëxploiteerd door
mensen die winst uit de situatie wilden
slaan, en door speculanten. De zwarte
markt floreerde en de prijzen van binnen
landse produkten stegen. De regering
meent dat het tijdstip gekomen is en dat
het niet langer mogelijk is drastische stap
pen te vermijden om de belangen te be
schermen van het Indonesische volk, dat
grotendeels niet behoort tot de groep welke
door dit decreet wordt getroffen. Deze
regeling kan tevens beschouwd worden als
een speciale belasting voor diegenen die
grote hoeveelheden geld hebben geham
sterd en die niet aan hun belastingplicht
hebben voldaan.
Geleide economie
Verder zei Maladi: Het bevel aan de
banken 90 percent te bevriezen van de
deposito's boven 25.000 rupiah, moet wor
den gezien in verband met het bevel de
waarde van bankbiljetten te verlagen. Bei
de maatregelen zijn bedoeld om de hoe
veelheid geld die in circulatie is te ver
minderen. De maatregelen maken deel uit
van de toepassing van de geleide economie.
Bevroren geld zal worden beschouwd als
een obligatoir krediet voor lange termijn
aan de regering, met een redelijke interest.
De president kan gedeeltelijke of volledige
dispensatie geven in die gevallen waar dit
gepast wordt beschouwd, zoals met be
trekking tot sociale instellingen en reli
gieuze organisaties. Het bevel tot bevrie
zing geld voor alle deposito's van indivi
duele personen en instellingen, zowel
civiele als militaire. President Sukarno zal
woensdagavond een belangrijke rede over
financiële aangelegenheden houden, zo be
richtte het persbureau Antara.
Commentaar te Amsterdam
In bankkringen hier ter stede gaf men
er de voorkeur aan nadere bijzonderheden
af te wachten alvorens een definitief
standpunt in te nemen ten aanzien van de
Op het vliegveld van Cambridge heeft
de uitvinder, de 55-jarige Francis
Bacon, maandag een demonstratie
gegeven met zijn „magische doos".
Indonesische monetaire hervormingsmaat
regelen.
Ter beurze van Amsterdam meende men
uit de eerste berichten met stelligheid te
moeten opmaken, dat het hier in feite een
devaluatie van de rupiah betreft, waarbij
men opmerkte dat dë rupiahkoers op de
vrije markt, ook na deze monetaire her
vorming, altijd nog lager genoteerd is dan
de officiële koers. In financiële kringen
toonde men zich weinig verbaasd over deze
nieuwe stappen „die de Indonesische re
gering wel heeft moeten nemen in verband
met de zware schuldpositie en de zich
voortdurend uitbreidende geldcirculatie".
Een afdoende maatregel achten zij deze
geldhervorming echter geenszins „zolang
niet de autoriteiten er toe overgaan een
radicale verandering te brengen in de door
hen gevolgde politiek, die tot dusver sterk
het karakter draagt van chaos en verkwis
ting".
Wat de afschaffing van het stelsel tot
uitgifte van exportcertificaten betreft, dit
kan, zo meent men hier, gezien worden als
een gevolg van deze monetaire hervor
ming, aangezien de exportcertificaten reeds
een verkapte devaluatie betekenden. Voor
het Nederlandse bedrijfsleven ziet men in
CAMBRIDGE (Reuter) Op het vlieg
veld van Cambridge is een demonstratie
gegeven met de „magische doos", een
apparaat, waarin chemicaliën met zuur
stof kunnen worden verbrand, waarbij
de vrijkomende energie rechtstreeks in
elektriciteit wordt omgezet. De maker
van deze energiecel, de 55-jarige
Francis Bacon, die verbonden is aan de
door de regering gesteunde „nationale
corporatie voor ontwikkeling van onder
zoek", zei dat ofschoon dergelijke expe
rimenten ook in Amerika, Duitsland en
Nederland worden gedaan er naar zijn
mening nog geen cel met een capaciteit
als de zijne gemaakt was. Zijn „magi
sche doos" kan voldoende stroom leve
ren om een kleine auto aan te drijven.
Het vermogen wordt ontleend aan zuive
re waterstof en zuurstof, zo verklaarden
deskundigen in Cambridge.
(UPI) De „toverdoos" is een batte
rij, die elektriciteit produceert dus niet
een batterij, die opgeslagen elektriciteit
aflevert. Geleerden, officieren van legei-,
marine en luchtmacht, vertegenwoordi
gers van de regering en de industrie en
journalisten waren bij de demonstratie
aanwezig.
Advertentie
BARTELJORISSTR. HAARLEM TEL 13439
LEIDSESTRAAT (BU KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL -223596
BIG-BEN PLASTIC REGENJASSEN
de genomen maatregelen geen voordeel en
geen nadeel. De beurs heeft zich dan ook
gisteren, voor zover zij van de nieuwe
Indonesische maatregelen op de hoogte
was, van het gebeurde niets aangetrokken.
Ook in Haagse handelskringen, voorzo
ver deze enige betrekking hebben of had
den met Indonesië, is men van mening dat
de hervorming weinig of geen weerslag zal
hebben op het Nederlandse zakenleven.
Men wees er op, dat er geen enkele Neder
landse firma meer is die nog banksaldi in
Indonesië heeft staan. Door de nationalisa
tiemaatregelen heeft men deze tegoeden
als verloren moeten beschouwen. Boven
dien, zo verklaarde men, zal ook deviezen-
technisch wel niet te merken zijn in het
buitenland. Officieus kan men aannemen
dat de maatregelen in wezen een devalua
tie inhouden, doch dan bezien vanuit het
oogpunt van de handelaars in Indonesië
zelf. De voordelige invloed die men kan
verwachten van de sanering van de steeds
groter wordende rupiah-vloed is, dat con
solidatie gevonden kan worden voor de ba
sis waarop het financieel-economische le
ven zich in de laatste tijd in de Republiek
afspeelde.
Morgenavond begint president Eisen
hower in Bonn aan zijn derde Europese
kruistocht. Toen Eisenhower als opper
bevelhebber van de geallieerde strijd
krachten in mei 1945 zijn eerste kruis
tocht beëindigde, lag Duitsland in puin.
Toen hij in mei 1952 als NAVO-opperbe-
velhebber afscheid nam van bondskanse
lier Adenauer had hij via de N.A.V.O. de
basis gelegd voor een defensieve kruis
tocht tegen het communisme en was
West-Duitsland in opbouw. Morgen be
gint de voormalige generaal aan zijn der
de Europese kruistocht, die zal worden
ingeluid in een welvarende bondsrepu
bliek met 21 Duitse saluutschoten, die de
aanvang markeren van een poging om de
geschokte westelijke gelederen te doen
sluiten en om met de Russische heerser
Kroesjts.jev tot een aanvaardbaar verge
lijk te komen.
In de Bondsrepubliek wordt van dit bij
zondere bezoek een waar volksfeest ge
maakt. Hondex-dduizend Duitsers zullen
morgenmiddag van het vliegveld Wahn
tot aan de Amerikaanse ambassade te
Godesberg aan de Rijn reikhalzend rijen
dik staan om een glimp op te vangen van
de zonderlinge karavaan waarin Eisen
hower en Adenauer naar Bonn zullen rij
den. Geen keizer, geen koning, geen an
dere buitenlandse president is in Bonn
ooit ontvangen op de wijze, waarop men
„Ike" zal inhalen: de stoet wordt voor
afgegaan door gecamoufleerde vracht
wagens met televisiecamera's, die elke
beweging van Eisenhower en Adenauer
op de negen kilometer lange tocht aan
miljoenen kijkers zullen overbrengen.
Hierna volgt een corps van „witte mui
zen", zoals men hier in het wit geklede
politie-motorrijders noemt. Daarna komt
een van de meest besproken auto's uit de
Bondsrepubliek: een door de Duitse
staat gehuurde staatsie-auto. waarin een
tolk tussen de bondskanselier en zijn gast
kan zitten. Adenauer spreekt geen En
gels en Eisenhower geen Duits.
De karavaan wordt beschermd door
tweeduizend Duitse politieagenten in bur
ger en uniform en door tientallen agen
ten van de Amerikaanse veiligheidsdienst.
Achter de wagen van Eisenhower en Ade
nauer komen de auto's van Herter, de Ame
rikaanse minister van Buitenlandse Zaken,
en Von Brentano, zijn Westduitse colle
ga, met vele andere Duitse ministers, met
goed veertig Amerikaanse hoge ambtena
ren, die Eisenhower terzijde moeten
staan, met generaals en diplomaten. En
twee bussen met honderd Amerikaanse
journalisten, die achter Eisenhower aan
vliegen om Amerika geen woord en geen
stap van de president te laten missen.
Rompslomp
Het is de eerste keer in de geschiede
nis, dat een in functie zijnde Amerikaan
se president een Duitse hoofdstad bezoekt
teneinde besprekingen te voeren met een
Duitse regeringschef. Wel was president
Truman in de zomer van 1945 voor de con
ferentie van Potsdam te Berlijn, maar
toen was er noch een Duitse hoofdstad,
noch een Duitse staat, noch een Duitse
regeringsleider. Die zijn er thans wel en
daarom viert het provinciale Bonn de dag
van morgen als de belangrijkste dag in
zijn bestaan als Duitse hoofdstad: met
versierde straten en vrolijke mensen, met
een ontmoeting tussen Eisenhower, bonds
president Heuss en diens opvolger in sep
tember Lübke, met een uitgebreide pro-
tocolaire rompslomp, die het Adenauer in
zijn eigen huis paleis Schaumburg, don
derdag onmogelijk zal maken bepaal
de vertrekken te bezoeken, daar op de
deur ervan zal staan „The president on
ly" (Alleen voor de president). Bonn staat
vier dagen lang op zijn kop omdat Eisen
hower en Adenauer donderdag vieren
eenhalf uur willen beraadslagen over de
aanstaande ontmoeting Eisenhower-
Kroesjtsjev en over een reeks belangrij
ke Europese problemen.
Stofzuiger
(AFP) De leiding van het vliegveld
Wahn heeft een reusachtige „stofzuiger"
laten komen, die de rolbaan moet schoon
maken, opdat de banden van Eisenhowers
straalvliegtuig niet kunnen worden be
schadigd. Vluchtelingen uit Oost-Duits-
Duitsland zullen op het gras van de
Hofgarten, een park nabij de universiteit
van Bonn, met bloemen een kaart van
Duitsland anno 1937 maken. De poste
rijen zullen poststukken in Bonn van een
speciaal stempel voorzien.
Eisenhower zal vandaag te Washington
een persconferentie houden.
Churchill
Sir Winston Churchill zal waarschijn
lijk zaterdag uit Zuid-Frankrijk naar
huis terugkeren om Eisenhower in Enge
land te kunnen ontmoeten. De 84-jarige
Churchill houdt sinds 13 augustus vakan
tie aan de Riviera sinds zijn terugkeer
van de tocht door de Middellandse Zee
aan boord van het jacht van de Griekse
reder Onassis.
De doos stond op een wagen achter wit
te gordijnen. Twee ingenieurs zaten aan
een controlebord. Twee assistenten zaag
den een stuk mahoniehout door met een
cirkelzaag, die met elektriciteit van de
doos werd gevoed. Vervolgens bewoog zich
een vorkheftruck in de richting van een
hoop ratten en verlaadde deze een voor
een, allemaal op stroom uit de doos.
De uitvinder, die sinds 1932 met zijn
idee rondliep, zei dat er, indien er genoeg
geld in het project wordt gestoken, binnen
een jaar treinen kunnen worden voortbe
wogen met behulp van dit procédé,
binnen twee jaar onderzeeërs en binnen
vijf jaar voertuigen. Zij zouden geen van
alle lawaai meer hoeven te maken.
(ANP) De onderzoekingen in Neder
land, waar de heer Bacon op doelde, wor
den aan de gemeentelijke universiteit van
Amsterdam verricht door dr. G. H. J.
Broers met prof. dr. J. A. Ketelaars,
hoogleraar aan deze universiteit, als ad
viseur. De werkzaamheden worden ver
richt onder auspiciën van het centraal
technisch instituut T.N.O. te Den Haag.
Het hoofd van de afdeling basistechnieken
van dit instituut, ir. A. H. de Haas van
Dorsser, zei in een telefonisch onderhoud
met een ANP-redacteur naar aanleiding
van Bacons demonstratie, dat er tot nu toe
inderdaad nergens ter wereld nog een cel
is gemaakt met een dergelijke grote capa
citeit. Hij voegde hier echter aan toe, dat
men in Nederland zo'n cel zeker wel had
kunnen vervaardigen als men daar enig
nut in had gezien. De Nederlandse onder
zoekers hebben daarvan afgezien omdat
de kosten ervan niet evenredig zouden zijn
geweest met het nut. Men geeft er hier
te lande de voorkeur aan, het werk eerst
op laboratoriumschaal voort te zetten om
behalve de technische kant vooral ook de
economische te onderzoeken. „Want Bacon
heeft er waarschijnlijk niet bij gezegd hoe
duur zijn cel komt en wat voor levens
duur die heeft", zeo zei ir. Van Dorsser.
„Wat ons betreft kan ik zeggen, dat wij in
Amsterdam een cel met een vermogen
van 20 Watt hebben gemaakt, die een half
jaar aan een stuk door heeft gedraaid,
dag en nacht".
Vi n e t
Is het niet droevig dat we enkel te
weten kunnen komen wat een vriend
van ons denkt door met hem in onmin
te raken?
Op het departement van Economische
Zaken zijn gisteren leden van het kabinet
bijeengekomen met de Stichting van de
Arbeid en de voorzitter van het College
van Rijksbemiddelaars. Op deze bijeen
komst is een algemene oriënterende be
spreking gehouden over de interpretatie
van enkele punten van de algemene aan
wijzing aan het College over de gediffe
rentieerde loonpolitiek. Besloten is geen
mededelingen over het besprokene te
doen.
De Contactgroep van werkgevers in de
Metaalnijverheid heeft zich met een tele
gram tot de Ministerraad gewend, waarin
het volgende wordt gezegd: In verband
met het beraad over de aan het College
van Rijksbemiddelaars ter goedkeuring
voorgelegde collectieve arbeidsovereen
komsten metaalindustrie dringen midden-
grote en kleinere ondernemingen in deze
bedrijfstak aan op verwerping. Aanvaar
ding in de voorgestelde vorm tast de mo
gelijkheid van noodzakelijke uitbreiding
en vernieuwing van deze categorie-onder
nemingen aan en brengt daardoor de juis
te vervulling van het bedrijfseconomische
functies in het algemeen belang in gevaar,
aldus de Contactgroep tot de minister
raad.
De algemene verwachting na de gister
middag gehouden besprekingen is, dat de
metaal-c.a.o. (inhoudende een loonsver
hoging van 5 percent en gunstig beoor
deeld door de grote meerderheid van de
Stichting van de Arbeid) door het College
van Rijksbemiddelaars zal worden goed
gekeurd.
De door de Braziliaanse regering aange
stelde beheerder van de Fokkerfabriek te
Rb de Janeiro, brigadegeneraal Julio
Americo dos Reis, heeft te Rio gezegd dat
het ministerie van Luchtvaart de fabriek
maandag niet in zijn bezit heeft genomen.
(Van onze parlementaire redacteur)
Het na de oorlog by Nederland getrok
ken Duitse gebied van Elten, ten oosten
van Arnhem, en het grotere gebied van
Tudderen langs de Zuidlimburgse grens,
zal in ieder geval naar Duitsland terug
keren. Er wordt in geen geval een referen
dum gehouden. In welingelichte kringen is
men hiervan thans zeker. In de onderhan
delingen tussen Duitsland en Nederland is
gebleken, dat Duitsland beslist de gebieden
terugwenst, waarin Duitsers wonen. De
onbewoonde gebieden zullen een deel van
Nederland blijven uitmaken. Over de
kleine annexaties, waar slechts enkele
mensen wonen, wordt nog nader geconfe
reerd. De weg door Tudderen van Neder
lands gebied naar Nederlands gebied, zal
in beginsel open zyn voor Nederlands ver
keer. Het wordt dus een internationale
corridor.
Over het totaalbedrag van de Duitse ver
goeding aan de Nederlandse oorlogsslacht
offers is thans ook overeenstemming be
reikt.
Advertentie
CITROÉN, vanaf ƒ3987.—
B.M.W., 600 cc4795.—
B.M.W.-lsetta, rijbewijs A 3295.—
PLEIN 18-20 - Tel. 12000, 16615 - HAARLEM
De toegang tot de haven van Delfzijl is
geen probleem meer, wat de grote lijnen
van de gevonden oplossing betreft. Bij de
uitwerking van de tekst kunnen echter nog
moeilijkheden blijken, die aanleiding kun
nen geven tot nader overleg.
Of de definitieve regeling van alle tus
sen Nederland en Duitsland bestaande
kwesties nog dit jaar tot stand zal komen,
is nog de vraag. Bij de opstelling van de
tekst van het verdrag kunnen moeilijk
heden rijzen, die tot vertraging leiden, zo
dat er rekening mee wordt gehouden, dat
pas in 1960 het akkoord definitief zal wor
den gesloten.
pag.
Rupiah devalueert 1
Weerrapporten 1, 2
Economisch nieuws2
Van dag tot dag3
Op de Praatstoel3
Feuilleton 4
Radio en Televisie4
Kunst 4
Agenda 4
Uit stad en omgeving5, 7
Beurs 7
Sport 9
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN PAGINA'S.
IPS,
Voor een bezoek van
enkele dagen aan ons
land arriveerde in
Amsterdam koning
George Rukidi Omu-
kama van Toro, een
deelstaat van Oegan
da. Hij wordt verge
zeld door zijn doch
ter, prinses Elisabeth,
die in Cambridge stu
deert. De koning zal
onder meer Volen-
dam, Enkhuizen, de
Wieringermeerpolder
en de Afsluitdijk be
zoeken.
In, de hoofdstad be
zochten de konini
en de prinses he
Koninklijk Instituv
voor de Tropen
waarna zij een boot
tocht door de grach
ten maakten.