Kroesjtsjev stelt voor: in vier jaar volledige ontwapening Citroen Hoop voor de 47 Schotse mijnwerkers opgegeven „HOLIDAYS" OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Eerste westelijke reacties zijn uiterst sceptisch J. J.van Kooten HET WEER OPEN DAKEN Te mooi om waar te zijn Regenmeters op wachtgeld Rustig weer Mijn wordt onder water gezet om brand te blussen E. Goldberg, directeur van de Bijenkorf, overleden De grafische C.A.0/s A. J. Rotteveel's Automobielbedrijf In de krant van heden: before ijou êuy! Beroemde filmster verloochent haar dochter Het woord is aan is nu eenmaal beter 74e JAARGANG No 61 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie, prukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1959 Haarlems Dagblad 304e JAARGANG No 213 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107, t. n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman NEW YORK (Reuter) Premier Kroesjtsjev van de Sovjet-Unie heeft gisteren in een rede voor de UNO-Assemblee het volgende voorstel gedaan: In een periode van vier jaar moeten alle landen volledig ontwapenen. Zij moeten na die tijd geen enkel middel meer bezitten om oorlog te voeren. Dit betekent, aldus de Russische premier, dat er geen strijdkrachten meer zijn, dat de generale staven en oorlogsministeries worden afgeschaft, militaire academies worden gesloten en dat tientallen miljoenen mensen terugkeren tot vreedzame, scheppende arbeid. Buitenlandse militaire bases moeten verdwijnen, alle kern bommen moeten worden vernietigd en verdere produktie verboden. Hun energie moet voor vreedzame doeleinden worden aangewend. Militaire raketten van alle soort moeten verdwijnen. Raketten dienen dan alleen nog te worden gebruikt voor transport en voor het onderzoek van de ruimte. De staten zouden alleen nog kunnen beschikken over een beperkte politiemacht of militie, voor zien van lichte wapens, uitsluitend voor het handhaven van de binnenlandse orde. Om te voorkomen dat iemand zijn verplichtingen ontduikt, stelt de Sovjet- Unie een controlelichaam voor waarin alle landen vertegenwoordigd zijn. Het moet in werking treden naarmate de ontwapening vordert. Als de ontwapening volledig is, moet de controle ook volledig zijn. Het spreekt vanzelf, aldus de Russische premier, dat de Sovjet-Unie bereid is over een gedeeltelijke ontwapening te onder handelen als het Westen niet volledig wil ontwapenen. Voor dat geval stelt hij voor: 1. Vorming van een zone van controle en inspectie met een vermindering van de buitenlandse troepen in West-Europa. 2. De vorming van een kernwapenvrije zone in Centraal-Europa. 3. Terugtrekking van alle buitenlandse troepen en opheffing der bases. 4. Een nietaanvalsverdrag tussen de NAVO en het Pact van Warschau. 5. Een akkoord over de kwestie van on verhoedse aanvallen. De tijd is nu gekomen, aldus Kroesjt sjev, voor een pei-iode van internationale onderhandelingen, bijeenkomsten en con ferenties van staatslieden, opdat de drin gende internationale vraagstukken worden opgelost. De sleutel tot verbetering van het gehele internationale klimaat noemde Kroesjt sjev het elimineren van de erfenis van de laatste oorlog. Er moet een vredesver drag met Duitsland komen en de buiten landse troepen moeten uit Duitsland ver dwijnen. Hij deed een beroep op de rege ring van de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië alle pogingen in het werk te stellen om dit doel te bereiken. De Sovjet-Unie gelooft dat de tijd geko men is voor een radicale wijziging in het belang van de gehele mensheid. De Sovjet- Unie gelooft ook, dat de uitwisseling van bezoeken zal bijdragen tot een algehele be ëindiging van de koude oorlog, mits men aan beide zijden dit doel wil bereiken. De Sovjet-Unie is bereid om samen met andere staten economische hulp aan on- Advertentie Vraagt demonstratie Houtplein 18 "0 - Telef. 12000 - 16615 Grote Houtstraat 140 - Telef. 12349 (Van onze weerkundige medewerker) De vele regenmeters in ons land staan op „wachtgeld". Neerslag hebben zij de laatste maand nauwelijks opgevangen. In Haarlem werd na half augustus totaal bijnaeen halve millimeter geregi streerd, voornamelijk veroorzaakt door nachtelijke mist. De septembermaand schijnt helemaal niet over regen te denken met als gevolg dat het grondwaterpeil hier en daar zeer sterk is gedaald, plaatselijk tot 1.50 a 2 meter onder het maaiveld. Een groot verschil met Zwitserland, waar donderdag de ivarme lucht met veel regen werd verdreven. Overdag viel in Genève ISO en in Zurich 120 mm. regen, een hoeveelheid die wij hier sinds 1 mei nauwelijks kunnen halen. Bijzonder zonnig is september tot dus verre wel geweest, want in De Bilt heeft men al 170 uren zon geregistreerd tegen normaal in de gehele maand 148 uren. Nil het hogedrukgebied zich naar Ier land heeft teruggetrokken en vooral in het Noordzeegebied een veer laat vallen kun nen de depressies geleidelijk wat dichter bij komen. Toch ziet het er nog niet naar uit dat er vóór het begin volgende week al regen van enige betekenis zal vallen. Koud is het deze week in Noord-Scandi- navië geweest waar lucht van de Noorde- lijkse IJszee werd aangevoerd. Zelfs de middagtempetaruur bleef in Zweden be neden de 10 graden. Verwachting tot morgenavond: Droog weer met wolkenvelden maar plaatselijk ook zonnige perioden. Zwakke wind. Dezelf de temperaturen als vandaag of iets hogere. Volledige weerrapporten op pagina twee. derontwikkelde landen te verlenen door ge bruik van een deel van de middelen die vrijkomen na sluiting van een interna tionaal akkoord over ontwapening en dooi de vermindering van de militaire begro tingen. Eén probleem is er, aldus Kroesjt sjev, waarvan de oplossing door alle lan den met ongeduld wordt verbeid, namelijk dat der ontwapening. Een juiste oplossing daarvan is beslissend voor oorlog of vrede. Succes is mogelijk, aldus de Russische premier, als de staten zich concentreren op hetgeen hen nader tot elkaar kan bren gen. Geen verschillen in ideologie mogen de staten afhouden van toepassing van de beginselen van vreedzame coëxistentie en vriendschappelijke samenwerking. In de twintigste eeuw, zo zei hij, is het onmo gelijk kruistochten tot vernietiging van heidenen te houden zonder het gevaar te lopen dat de wereld in de grootste ramp van haar geschiedenis wordt gestort. Een zeepbel Onze correspondent meldt, nader: Het was geen bom, die Kroesjtsjev in de UNO-Assemblee deed barsten, doch een kolossale zeepbel, die uiteenspatte zo dra zij in al haar bonte schoonheid volle dig was opgeblazen. Het was opvallend dat niemand in de zaal applaudisseerde, nadat Kroesjtsjev de kern van zijn voor stel bekendgemaakt had en dat velen lach ten toen hij even later zei: „Wij zijn rea listen in de politiek". De Rus, die zijn eigen rede met veel fan fare had aangekondigd, sprak voor een tot de nok gevulde zaal. Het betoog, met zijn kennelijk propagandistisch karakter, was vooral gericht op de nieuwe staten, welker bevolking weinig politieke erva ring heeft. In Azië en Afrika en zelfs in sommige landen van Zuid-Amerika zal dit simpelklinkende Russische voorstel wel enige indruk maken. De meeste westerse politici achtten Kroesjtsjevs rede echter zeer teleurstellend, juist, omdat zij zo uiterst verstrekkend en daardoor onrea listisch is. De eerste vraag in het westers kamp was, hoe moeten wij op deze rede reage ren? Al was men uiterst sceptisch, in het algemeen was men toch ook van oordeel dat de officiële reactie postief moet zijn en dat men moet nagaan in hoeverre de Rus sen bereid zijn hun plan te verwezenlijken, dat op het eerste gezicht in hoofdzaak pro paganda bevat. In 1927 en in 1932 deed minister Litvinov de Volkenbond een vrij wel gelijkluidend voorstel. De Herald Tribune schrijft over Kroesj tsjevs rede „Dit programma is verstrek kend. Het moet in te korte tijd worden volvoerd om werkelijk reden tot hoop te kunnen geven. Kroesjtsjev zegt tot het Westen: als ge mijn onpraktisch grote voorstellen niet wilt aannemen, dan zult gij akkoord moeten gaan met mijn onaan vaardbare (bekende) voorstellen. Maar de propagandawaarde* kan aanzienlijk zijn; al is dit een primitieve manoeuvre, er zal waar staatsmanschap voor nodig zijn om erop te reageren". De New York Times verklaart in een hoofdartikel, dat de speech een propagandaberg en een ont wapeningsmuis bevatte. Herter beloofde de voorstellen serieus te onderzoeken doch wees terstond op de noodzaak van effectieve controle bij ont wapening. Kroesjtsjev heeft vrijdagochtend een autotocht van vijf uren gemaakt om een grote krans te leggen op het graf van pre sident Roosevelt in Hydepark. Mevrouw Roosevelt was aanwezig om de Russen te ontvangen, doch het bezoek was bijzonder kort, daar de Sovjetleider op tijd terug moest zijn in de UNO-Assemblee. De ver re tocht moest getuigen van de grote er kentelijkheid, die de Russen voor Roose velt gevoelen en sommige Democraten in Amerika zullen het gebaar stellig hebben gewaardeerd. Na afloop van de UNO-As- semblee heeft Kroesjtsjev een kort bezoek gebracht aan Wallstreet en het hoogste gebouw van de wereld, het Empire State Building, bestegen, 's Avonds bood Ham- marskjoeld hem een diner in het UNO- gebouw aan. (Reuter/AFP) In het weekeinde zal Kroesjtsjev een blik in de Amerikaanse filmwereld kunnen werpen. In Los Ange les zal hij kennis maken met sterren als Marilyn Monroe, Maurice Chevalier. Frank Sinatra, Shirley MacLaine en Eddie Fish er. Ook Elizabeth. Taylor, die hij reeds eerder met Mike Todd in Moskou ontmoet te, behoort tot de gasten aan de „intieme lunch" die de filmmensen de Russische heerser en zijn gezin aanbieden. Frank Sinatra leidt Kroesjtsjev daarna rond in de studio's van de „20th Century Fox Film" waar men enkele scènes uit de musical „Can-Can" zal zien opnemen. Stem weer gestoord De Sovjet-Unie is vrijdagavond na Kroesjtsjevs rede in de UNO-Assemblee weer begonnen de uitzendingen van de Amerikaanse zender „De Stem van Ame rika" te storen aldus berichten de Ame rikaanse luisterdienst in Washington en in Moskou. Kroesjtsjev tijdens zijn rede. (Van onze correspondent in Londen) In een Schotse mijn zijn gisteren 47 mijnwerkers om het leven gekomen, na dat zij driehonderd meter onder de grond werden ingesloten door een hel van vuur en rook. De brand ontstond door het vlam vatten van houtwerk in de buurt van een heetgelopen ventilator. Sinds de ochtend uren zwoegden de afgedaalde reddings ploegen, die hun weg moesten banen door water rook en dodelijk gas, en die hun pogingen ten slotte moesten opgeven. De redders namen kooitjes met kanaries mee om te zien hoe de vogeltjes op de kwade dampen reageerden. De mijn zal onder water worden gezet om de brand mees ter te worden. Hiermee zal twaalf uur gemoeid zijn. Er is geen hoop op overle venden. De plek van de catastrofe is zo heet als een cokesoven. Gisterochtend om halfzeven ging de uit meer dan honderd mijnwerkers bestaan de dagploeg naar beneden. De omgeko menen behoren allen tot dezelfde werk groep. Zij klommen in de wagentjes van een ondergronds spoortje. In acht minuten zouden zij op de plaats van hun werk aan komen. Er hing een lichte mist in de mijn gangen maar eerst schonk niemand er aan dacht aan. Naarmate er meer rook bin- Advertentie GROTE HOUTSTRAAT 5 TEL. 10771 AMSTERDAMSEVAART 30 - TEL. 11561 BINNENWEG 137 - TEL. 36432 Advertentie N.V. Carrosseriefabr. Chrisiiaanse Lange Herenstr. 36-38, Haarlem, Tel. 14371 Mijnwerkers en familieleden bij de ingang van de mijn. nenstroomde, rees bij de mannen het ver moeden dat er ergens brand moest zijn, maar zij gingen door omdat een groep van dertig man hen zojuist was voorafgegaan. Zij wisten echter niet dat deze zich in een fris gebleven zijgang, waar de luchtver versing normaal werkte, in veiligheid had den gesteld. Een man gered Ten slotte werd de rook zo dicht, dat de mannen in de trein het signaal naar bo ven gaven hen weer op te trekken. Zij wa ren nog maar driehonderd meter verwij derd van een veilige vertrekplaats toen de man die de treinkabel bediende door de rook werd bevangen. Het treintje stopte. Toen de mannen uit de trein sprongen werden zij volledig door de rook opge slokt. Zij kunnen nog slechts enkele mi nuten hebben geleefd. Slechts een hunner lukte het naar de ingang terug te kruipen Hij raakte onderweg bewusteloos maar werd door een redder gevonden en heeft daaraan zijn leven te danken. Reddingsploegen uit heel Schotland ijl den naar de plaats van de ramp, Augen- geich in Lanarkshire Het eerste slacht offer dat zij vonden was de 51-jarige mijn werker, die uit het treintje was gespron gen en getracht had terug te kruipen. Een van de omgekomen mijnwerkers zou dinsdag met zijn gezin naar Australië emi greren. Een daad van heroïsme was dat zeventig mijnwerkers, die ook waren afgedaald, wisten dat er brand was uitgebroken, doch besloten een tijdlang beneden te blijven om de enige nooduitgang niet te blokke ren. Gisteren is plotseling overleden de heer E. Goldberg, directeur van de n.v. De Bijenkorf te Amsterdam. De heer Goldberg was 52 jaar. Na bij een confectiebedrijf werkzaam te zijn geweest werd hij in 1934 inkoop leider bij De Bijenkorf te Amsterdam en twee jaar later verkoopleider in Den Haag. Na de oorlog werd hij directeur van het filiaal in Rotterdam. In 1952 volgde zijn benoeming tot directeur van de Amster damse Bijenkorf. Het College van Rijksbemiddelaars heeft, ter bespreking van de ingediende voorstel len tot wijziging van de grafische C.A.O.'s, de betrokken besturen van de werknemers- en werkgeversorganisaties gisteren ontvan gen. Het standpunt van het College van Rijksbemiddelaars wijkt af van het ge meenschappelijk standpunt van de grafi sche werkgevers- en werknemersorganisa ties, en daarom hebben deze besloten op maandag 21 september een vergadering van het Centraal Bureau, waarin werkge vers en werknemers samenwerken, bijeen te roepen tot nader beraad. Advertentie Verhuur van nieuwe auto's zonder, chauffeur, o.a.: Opel Rekord, Kapitan en Caravan Ford Taunus 17 M en Consul ■k Renault Dauphine ■k Volkswagen en 9 pers. V.W. bus. Alle wagens zijn all-risks verzekerd Ged. Oude Gracht 70 Telefoon 10454 Advertentie Reeds leverbaar vanaf ƒ6475.- Dr. D. Bakkerlaan 12-16, Bloemendaal Telefoon 57.500 - 57.501 pag. Kroesjtsjev in V.S1, 3 Weerrapporten 1, 2 Economisch nieuws 2 Op de Praatstoel3 Taallaria 3 Feuilleton 4 Radio en Televisie 4 Agenda 4 Uit stad en omgeving5. 7, 22 Kunst 5, 13 Medische verzorging 7 Film7, 13 Sport 9 Filatelie 11 Puzzel 11 Reis Prinses Beatrix11 Erbij 15-20 Beurs 22 Kerkdiensten 22 DIT NUMMER BESTAAT UIT VIERENTWINTIG PAGINA'S WAARIN OPGENOMEN ERBIJ Advertentie BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL 13439 LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596 SUèDE DAMESJASJES IN KLEUREN Advertentie Een stralende carrière was haar meer waard dan het samenzijn met haar kind. Lees Libelles nieuwe vervolgverhaal „En toch overwon de liefde" Ontroerend, bijzonder romantisch. Natuurlijk in Libelle, want Gandhi: Als ik zou zeggen wat ik denk, zou Engeland doen wat ik denk. Ik zeg het niet, dus ziet ge dat ik Engeland reeds heb overwonnen? De rede, die premier Kroesjtsjev voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft gehouden, zal in de wereld van de internationale politiek weinigen hebben verrast. Want Kroesjtsjev heeft geen nieuwe these ontwikkeld. Hij heeft slechts herhaald, wat al tientallen jaren door de communisten en al honderden jaren, maar dan in andere toonaard, door alle verstandige mensen ter wereld als ideaal is gesteld. En hij heeft de interna tionale politici zelfs niet verrast door nieuwe ideeën tot verwezenlijking van dat oude denkbeeld ter tafel te brengen. Het is niet eens zeker, of de rede wel grote propagandistische waarde zal heb ben. Want daarvoor is het betoog, dat alles wat militair is van de aarde moet verdwijnen, niet nieuw genoeg. Het is zo logisch en menselijk, en behoorde zo van zelfsprekend te zijn, als bijvoorbeeld de stelling dat iedereen in elk land genoeg te eten en behoorlijk onderdak dient te hebben. Met die stelling zal elk redelijk denkend mens het eens zijn, maar alleen de oerdommen zullen vergeten, daarbij de vraag te stellen hoe men te werk wil gaan om dat doel te bereiken. En als die vraag niet bevredigend kan worden be antwoord, zal menigeen minder inplaats van meer respect gaan voelen voor degeen die de stelling heeft verkondigd. Natuurlijk zou het heerlijk zijn als er over vier jaar geen legers, vloten of lucht machten, geen wapens, geen bases, geen ministeries van Defensie en geen militaire opleidingsinstituten meer bestonden. En dus ook geen begrotingen van Defensie, die het leeuwedeel van de welvaart van een volk opslokken, hoge belastingen veroor zaken en miljarden onttrekken aan doel einden van werkelijk maatschappelijk en kultureel belang. Misschien dat alleen de generaals daar nog een traan om zouden laten. Maar wat antwoordt Kroesjtsjev op de vraag naar het „hoe"? Hij beantwoordt haar nauwelijks. Hij vindt blijkbaar, dat men maar moet beginnen, soldaten naar huis te sturen, wapens te vernietigen, generale staven te ontbinden. En vlug ook, want binnen vier jaar mag er geen spoor van dit alles zijn overgebleven. Vier jaar is maar een korte spanne tijds; we hebben vandaag juist te horen gekregen, dat er vier jaar nodig zullen zijn om Europese verkiezingen voor te bereiden en dat is toch wel een zaak van bescheidener om vang dan algehele internationale ont wapening. Bij de „gedegenheid" om geen minder vriendelijk woord te gebrui ken waarmee Russische diplomaten aan de conferentietafel gewoonlijk te werk gaan, zou een groot deel van de vier jaar waarschijnlijk al om zijn vóór zij het met het Westen eens zouden zijn geworden over de procedure voor het opstellen van het verdrag tot regeling van de methode ter voorbereiding van de maatregelen ten behoeve van de inachtneming der overeen te komen bepalingen inzake de wijze waar op de eerste Russische soldaat zal worden gedemobiliseerd. Politielegers voor de binnenlandse veilig heid zouden er volgens het plan van Kroesjtsjev mogen blijven. Hoe groot zou den die politielegers mogep zijn? Groot ge noeg bijvoorbeeld om „binnenlandse" aan gelegenheden zoals de Hongaarse opstand te kunnen regelen? Over deze vraag alleen zou men de vier jaar kunnen volpraten. En hoe staat het met China, dat nu juist druk bezig is met het corrigeren van zijn zuidelijke grenzen volgens „binnenlandse" inzichten? Als niet-lid zou China zich niets aantrekken van een door de UNO ge sloten ontwapeningsovereenkomst, dus eerst zou de kwestie van toelating van China tot de UNO moeten worden opgelost en ook dat neemt nog wel vier jaar in beslag. Kroesjtsjev geeft toe, dat er voor vol ledige ontwapening internationaal toe zicht moet zijn. Maar in de praktijk wil hij in zijn eigen land zelfs op een verbod van kernproeven geen internationaal toezicht toestaan. Wil hij in 't groot wel, wat hij in 't klein weigert? Welke kansen biedt in dat geval zijn „kleine alternatief", de gedeelte lijke ontwapening? Het zal de taak van Eisenhower en diens adviseurs zijn, te trachten dit bij de besprekingen in Camp David uit de eerste hand van Kroesjtsjev te vernemen. En als er kansen in zitten, zullen we mogen verwachten dat zij die onmiddellijk aangrijpen. Maar aan Kroesjtsjevs „grote idee" zul len zij weinig woorden hoeven te besteden. Want dat is wel mooi, maar helaas te mooi om waar te zijn. Simon Koster

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 1