Geen wijziging van spelregels
voor vrijere loonvorming
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
STUDIO LOHR
HET WEER
MOTIE-SUURHOFF VERWORPEN
Klein- en middenbedrijf beraadt
zich over verdere prijsverlaging
Drie jaar geleden:
Hongaarse opstand
Briljante projektie
Fotohandel Keupers Lohr
74e JAARGANG No 9 0
VRIJDAG 23 OKTOBER 1959
304e JAARGANG No 242
«WMORRIS "6eforeifou êuij!
Het woord is aan
ZETTOLUX PROJEKTOREN
GOUDEN ARMBANDEN
STUURMAL S. COHEN
Hotel-Café-Restaurant
„D I E R A E C K S E"
Nobelprijs voor litteratuur
voor Italiaan Quasimodo
Plaatselijk enige regen
Aan de Esperanto-
cursisten
BROODCONFLICT DUURT VOORT
Overeenstemming over
lonen bereikt
In de krant van heden:
PARKEERFLAT IN KEULEN
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
10 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Prukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendapiein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. HaarL Crt
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Advertentie
BARTEUORISSTR HAARLEM TEL 13439
LEIDSESTRAAT (MJ ICONHGSPIEIN) AMSTERDAM TH. 223596
FALCON POPELINE REGENJASSEN
Sjah Akbar:
Wraak is de bekentenis van onmacht.
Het is vandaag drie jaar geleden dat
communistische studenten en arbeiders
in Boedapest een demonstratie begon
nen tegen de uitwassen van hun com
munistisch regime en de Russische be
zetting van hun land. Luttele uren later
vuurde de geheime politie op deze
vreedzame betogers voor het gebouw
van de Hongaarse radio. Die schoten
bleken een vonk in een kruitvat: de
Hongaarse opstand begon. Het volk
verhief zich, verschafte zich wapens,
rukte de rode sterren van vlaggen en
gebouwen, verzette zich met succes
tegen de Russische pantsers. De op
stand had schijnbaar resulaat: de Hon
garen bevochten zich in tien dagen een
eigen, werkelijk nationale regering, een
coalitie-kabinet onder de communis
tische premier Imre Nagy.
De vreugde was van korte duur. Op
4 november jjreep de Sovjet-Unie voor
de tweede maal in, brak haar beloften,
lokte de nieuwe Hongaarse leiders in
de val. De tanks met de rode ster
smoorden de Hongaarse opstand binnen
enkele dagen in een bloedbad. Twee
honderdduizend Hongaren vluchtten
over de grenzen. Met de rest der „con
tra-revolutionairen" rekende de nieuwe
regering van Janosz Kadar in de vol
gende weken en maanden meedogen
loos af.
Drie jaar geledende wond van
Hongarije is een lidteken in het we
reldgeweten geworden. Is er kans dat
de stille wensen der Hongaren en andere
satellietvolken ooit bewaarheid zullen
worden? Zullen de besprekingen tussen
Eisenhower en Kroesjtsjev een ont
spanning inleiden, waarin de Sovjet-
Unie zich gemakkelijker zal kunnen
permitteren de Oosteuropese landen
groter bewegingsvrijheid te laten? Om
op deze en andere vragen de ant
woorden der rechtstreeks betrokkenen
te zoeken, onderneemt onze reisredac-
teur W. L. Brugsma op het ogenblik
een reis door Hongarije en Polen. Hij
begint vandaag, op de derde verjaar
dag der Hongaarse revolutie, zijn re
portage met een stemmingsbeeld uit
Boedapest. (Zie pagina 17)
Advertentie
Zandvoortselaan 69
Heemstede - Telef. 36333
Interieur-verzorging
Advertentie
NOG ENKELE
300 W. met koelventilator
tegen de speciale prijs van169.-
Zandvoortselaan 163 - Heemstede - Tel. 40702
Advertentie
JUWELIERS - Houtplein IS - HORLOGERS
Advertentie
Raaks 1—3 - HAARLEM - telefoon 13117
Voor uw bruiloft, vergadering of feest
al eens In „Die Raeckse" geweest l
De Zweedse Academie van Lette
ren heeft de Nobelprijs voor littera
tuur voor 1959 toegekend aan de 58-
jarige Italiaanse dichter Salvatore
Quasimodo, die letterkunde doceert
aan het Stedelijk Conservatorium van
Milaan. De prijs, ten bedrage van
220.678 Zweedse kronen, is hem toe
gekend voor zijn lyrische poëzie, „die
met klassiek vuur uitdrukking geeft
aan de tragische ervaring van het
leven in onze tijd", aldus de oorkonde.
Quasimodo heeft in Milaan verklaard,
dat hij hoopt naar Stockholm te kunnen
gaan voor de uitreiking van de prijs. De
dichter is donderdag in zijn woning in
Milaan door verslaggevers van kranten,
radio en televisie bestormd. Hij liet de
drukte gelaten over zich heen gaan. Zijn
secretaresse was zeer boos op de Italiaan
se pers. die volgens haar door voortijdige
publikatie van het nieuws er bijna voor
gezorgd had dat Quasimodo de prijs niet
kreeg.
Dr. Anders Oesterling, de secretaris van
de Zweedse Academie die de Nobelprijs
voor de letterkunde toekent, verklaarde
donderdag in Stockholm zeer gebelgd te
zijn over het verbreken van het embargo
op het nieuws van de toekenning. De uit
verkiezing van Quasimodo was bekend
nog voor de officiële beslissing was ge
nomen, zo zei hij. Oesterling achtte het
mogelijk dat nu in het vervolg de te ver
wachten prijswinnaars niet meer tevoren
aan de pers bekendgemaakt zullen worden.
De „Osservatore Romano" verklaarde
donderdag dat Quasimodo met recht de
som van de Italiaanse poëzie vertegen
woordigt. In zijn verzen herkent men „de
adelaarsvlucht van Dante, de zachtheid
van Petrarca, de muzikaliteit van Monti,
de kracht van Manzoni en de onstuimig
heid van Carducci". Het blad illustreert
dit met een gedicht van Quasimodo, waar
in deze zegt dat God de hemel, de aarde
en de sterren schiep en dat na verschei
dene duizendtallen van jaren de mens
„met zijn lekenverstand in de hemel andere
sterren plantte, gelijk aan die welke sedert
de schepping wentelen. Amen".
(Zie pagina 15)
Verwachting tot morgenavond:
Over het algemeen veel bewol
king met plaatselijk enige regen.
Matige tot krachtige, aan de kust
later mogelijk harde wind tus
sen zuid en west. Minder koude
nacht, morgen overdag ongeveer
dezelfde temperatuur als van
daag.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Nogmaals wordt deelnemers aan onze
Esperanto-cursus met nadruk verzocht,
zich te houden aan de regeling en
brieven uitsluitend te zenden aan post
busnummer 583, (dat is dus niet het
postbusnummer van ons blad). Brieven,
aan onzg bureaus bezorgd, worden on
vermijdelijk vertraagd. Telefonische
inlichtingen kunnen niet aan ons bu
reau worden gericht, doch uitsluitend
aan de cursusleiding, no. 38721 Haarlem.
In Keulen heeft men tot opheffing van het parkeerprobleem e en parkeerplaats van vijf etages gebouwd. Het gebouw biedt
bepaald een indruk wekkend onderkomen.
De heer J. G. Suurhoff tijdens zijn
interpellatie over de vrijere loonvor
ming in de Tweede Kamer.
De minister van O., K. en W. mr. Cals
heeft donderdag in Roermond de offi
ciële opening verricht van het nieuwe
gebouw van de huishoud- en industrie
school St. Agnes, die vijftig jaar be
staat. De minister toog zelf aan het
huishoudelijk werk, omringd door be
wonderaarsters.
Niet cijferen
De heren Van Eibergen (A.R.) en An-
driessen (K.V.P.) waren eveneens van me
ning dat men niet overdreven moet cijfe
ren, maar ruimte moet laten voor beleid.
De Kamer, zei de heer Andriessen, is geen
college voor het regelen van arbeidsvoor
waarden. Het is te betreuren dat in de
(Van onze parlementaire redacteur)
In de Tweede Kanier heeft de heer Suurhoff (P.v.d.A.) gisteren ernstige klachten
geuit over de onduidelijke, verwarrende spelregels voor de vrijere loonvorming. HU
spitste zijn betoog toe in een motie, waarin de regering werd uitgenodigd de spelregels
zo te wijzigen, dat verzekerd wordt, dat een redelijk deel van de gestegen welvaart
aan de loon- en salaristrekkende toevalt. De motie werd met 47 tegen 74 stemmen
verworpen. Tevoren had staatssecretaris Roolvink ontkend, dat de regering naast
de huurcompcnsatie te weinig ruimte heeft gelaten voor loonsverhoging, niet verder
kan springen dan de polsstok van de produktiviteitsverbetering lang is. De verwach
tingen zijn te hoog opgeschroefd. liet lykt wel of een bcdryfstak niet meer meetelt
als de loonsverhoging minder dan vyf percent bedraagt.
Een voorname klacht van de heer Suur
hoff was geweest, dat juist de laagst be
zoldigden er bekaaid afkomen en hij vroeg
de staatssecretaris te bevorderen dat de
laagst betaalden meer van de loonsverho
gingen zullen profiteren dan de anderen.
Daarop antwoordde staatssecretaris Rool
vink, dat uit de tot dusverre aan de orde
gekomen collectieve contracten blijkt dat
de laagst betaalden naar verhouding gro
tere verbeteringen krijgen toegewezen
dan de beter betaalden. Dit was niet mo
gelijk met de loonronden die voor ieder
een gelijk waren.
Rumoer over de ruimte
Voorts had de heer Suurhoff geklaagd,
dat vele honderdduizenden arbeiders geen
deel zullen krijgen van de gestegen wel
vaart omdat voorrang wordt gegeven aan
huurverhoging. Voor deze groepen, be
toogde hij, zal voor 1 april 1960 iets moe
ten gebeuren en anders moet de huurver
hoging en de verhoging van de melkprijs
worden uitgesteld, want de regering is op
een gevaarlijke weg doordat hoge ver
wachtingen zijn gewekt met de vrijere
loonvorming. Het antwoord van staatsse
cretaris Roolvink luidde, dat de praktijk
van de komende maanden zal moeten aan
tonen in hoeverre de situatie zich zal voor
doen dat er voor verdere verbetering
naast de huurcompensatie geen ruimte is.
Dat is nog niet gebleken. Het is onmoge
lijk thans een schatting te maken van be
drijfstakken en aantallen werknemers
waarvoor geen grotere verbetering dan de
ruime huurcompensatie in het verschiet
ligt.
Gemiilimeter
In het algemeen was de klacht van de
heer Suurhoff geweest, dat de overheid
zich nog nooit zo diepgaand met de loon
vorming heeft bemoeid als thans met de
vrijere loonvorming. Er is geen sikkepitje
vrijheid meer over. Het had zoveel een
voudiger gekund als men maar strikt de
hand zou houden aan het verbod van prijs
stijging. Dan had men de onderhandelin
gen over de lonen geheel aan het bedrijfs
leven kunnen overlaten. Staatssecretaris
Roolvink antwoordde dat de regering wel
gedwongen is tot concrete bemoeiing met
de loonvorming, omdat het bedrijfsleven
onderling niet tot overeenstemming kon
komen. Men kan gemakkelijk het systeem
van de vrijere loonvorming belachelijk
maken omdat ingewikkelde berekeningen
worden opgesteld. Dat gemiilimeter is
nooit de wens van de regering geweest.
De bedoeling was en is, dat aan de hand
van algemene aanwijzingen „beleid" zou
kunnen worden gevoerd.
Beleid en pryzen
De kern van de spelregels is dat de
loonontwikkeling niet mag leiden tot prijs
stijgingen en dat daarom de loonsverho
gingen gebaseerd moeten zijn op produk-
tiviteitsstijging. Voor het meten van de
prodüktiviteitsstijging heeft de regering
na overleg met de Stichting van de Arbeid
goedgevonden dat werd uitgegaan van 1
januari 1959. De metaalindustrie mocht
uitgaan van 1 juli 1958 omdat aan vier bij
zondere voorwaarden werd voldaan. Om
dat andere bedrijfstakken daaraan niet
zouden kunnen voldoen, wilden de vak
centrales deze bijzondere voorwaarden
niet aanvaarden, waarna de regering voor
alle bedrijfstakken als uitgangspunt heeft
vastgesteld 1 oktober 1958, afhankelijk van
de datum van ingang van de C.A.O., want
ten hoogste mogen zes maanden „extra"
worden meeberekend. Het valt niet uit te
maken of de loonsverhoging in de metaal
industrie op grond van de nadere verdui
delijking tot hetzelfde percentage zou heb
ben geleid. Op grond van beleidsoverwe
gingen zou men er misschien ook toe ge
komen zijn. Niet alleen cijfermatige be
rekeningen moeten het laatste woord heb
ben, maar ook gezonde beleidsoverwegin
gen. Over de richtlijnen zou veel minder
rumoer zijn als de noodzaak van de huur
compensatie per 1 april er niet was.
Stichting van de Arbeid geen overeen
stemming is verkregen over de spelregels.
Daardoor moet het College van Rijksbe
middelaars steeds meer beslissen, waar
door het bedrijfsleven zichzelf uitschakelt.
Als men zich hoofdzakelijk beroept op be
leidsoverwegingen bij het vaststellen van
de loonsverhogingen zal dit ertoe leiden,
merkte de heer Baart (K.V.P.) op, dat de
spelregels niet meer worden toegepast.
Daarin zag ook de heer Van Mastrigt
(C.H.U.) een gevaar, maar staatssecre
taris Roolvink verklaarde dat hij welwil
lend stond tegenover de brief van de Stich
ting van de Arbeid, die zich mede door
beleidsoverwegingen zal laten leiden.
De motie vond hij ongewenst. Wat de
motie suggereert, is niet vast te stellen
omdat pas twee collectieve contracten zijn
goedgekeurd. Ook de heer Andriessen vond
het te vroeg om uit te maken, dat de ar
beiders geen deel van de gestegen wel
vaart zal toevallen. De heer Van Eiber
gen (A.R.) was tegen de motie omdat wij
ziging van de spelregels nieuwe onenig
heid zou veroorzaken in de Stichting van
de Arbeid D eheer Corver (V.V.D.) was
tegen de motie, omdat er volgens de staats
secretaris in brede kring verbetering van
welvaart voor de arbeiders mogelijk is.
Overigens was hij er niet gerust op, dat
er geen prijsstijgingen zullen volgen. De
motie werd hierna verworpen met 47 te
gen 74 stemmen.
Het is bekend dat de meeste tot nu toe
ingediende loonvoorstellen rond de 5 per
cent liggen. Op grond van de spelregels
zit dat percentage er beslist niet in, tcanf
het is alleen goedgekeurd in de metaal
industrie omdat in die bedrijfstak de stij
ging van de produktiviteit bijzonder hoog
is. Als men nu spreekt over „beleid" kan
dat in de praktijk neerkomen op vol
komen vrije loonvorming door touwtrek
ken tussen de onderhandelaars, waarna de
loonsverhoging eventueel wordt gecom
penseerd door prijsstijging. Want als
werkgevers en arbeiders tot een akkoord
komen van 4 of 5 percent, terwijl er vol
gens de spelregels maar 1 percent in zit,
is het in de praktijk uitgesloten, dat het
College van Rijksbemiddelaars beslist dat
de loonsverhoging niet meer dan 1 per
cent mag bedragen. Het hangt er nu ven
af of het bedrijfsleven (werkgevers en
arbeiderstoont na 14 jaar weer de ver
antwoordelijkheid voor de loonvorming te
kunnen dragen zonder dat dit leidt tot
prijsstijgingen. Dat moet men afwachten.
Er hebben zich vandaag geen belangrij
ke wijzigingen voorgedaan in de Haar
lemse broodoorlog. Alle bakkers in Zuid-
Kennemerland hebben, zoals wij gisteren
reeds meldden, alle broodprijzen met vijf
cent verlaagd. De broodoorlog is (voorlo
pig) niet verder gekomen dan het Noord
zeekanaal. In een bewogen vergadering
hebben de bakkers uit het klein- en mid
denbedrijf in Velsen namelijk besloten de
prijzen ten noorden van het Noordzeeka
naal niet te verlagen. De broodoorlog om
vat verder de Haarlemmermeer, Zand-
voort, Heemstede, Bloemendaal en de
bollenstreek.
De woordvoerders uit het klein- en mid
denbedrijf deelden ons vanmorgen mee,
dat men voorlopig niet tot een verdere ver
laging van de broodprijs zal overgaan.
Eerst wil men de situatie bestuderen. Ove
rigens blijft men op het standpunt staan,
dat de zegeltjesactie van Vermaat ge
staakt dient te worden. Zoals de kleine
bakkers zeggen in het belang van de Ne
derlandse huisvrouw, die daardoor niet
afhankelijk wordt van het grootbedrijf
mot alle gevolgen van dien.
In een persconferentie, die Vermaat's
bakkerijen gistermiddag had belegd, deel
de de heer S. Vermaat ons mede, dat de
spaarzegels uitsluitend bedoeld zijn om
op gelijke concurrentievoorwaarden te ko
men met andere levensmiddelenbe-
drijven, die spaarzegels uitgeven (Een
motief overigens, dat door het kleinbe
drijf als onwaar bestempeld wordt. Redac
tie).
De heer Vermaat verklaarde voorts, dat
de werknemers in geen enkel geval de
dupe moge worden van de broodstrijd.
Daarom zijn de lonen van maandag 19 ok
tober af bij Vermaat's bakkerijen met
vier gulden pier week verhoogd. Dit be
drag van vier gulden komt overeen met
de verlangens van de werknemers in de
nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst,
waarover binnenkort de besprekingen
worden geopend.
De heer Vermaat noemde het voorts
waarschijnlijk, dat zijn grootbedrijf de
broodprijs opnieuw gaat verlagen wan
neer de kleinbedrijven de beslissing ne
men het brood nog goedkoper te gaan
verkopen. De heer Vermaat voegde hier
aan toe, dat de broodprijs in Haarlem en
wijde omgeving reeds geruime tijd aan de
hoge kant ligt.
De heer Vermaat sprak tenslotte als
zijn mening uit, dat hij niet geloofde, dat
de regering in deze broodoorlog zal ingrij
pen zolang de verlaging vijf cent bedraagt.
Wordt de verlaging echter groter, dan is
de kans, aldus de heer Vermaat, groot,
dat de regering ingrijpt omdat er een
„noodtoestand" is ontstaan. Het gevolg
kan dan zijn, dat de regering een scherpe
minimumprijs vaststelt.
Advertentie
OOOOOOOOOOQOOOOO o
technisch speelgoed
met vakkundige voorlichting
RARTELJORISSTRAAT 6
WIUIWHfH. TELEFOON 12145
O O O O O O O
ooooooooo <g)
In een communiqué van de Vereniging
Edelmetaalindustrie wordt medegedeeld
dat de werkgevers- en werknemersorgani
saties in de goud- en zilvernijverheid vol-
over een nieuwe collectieve arbeidsover
eenkomst, die onder andere een verhoging
van de lonen met vijf percent en een ver
werking van de huurbijslag 1957 in de loon
tabellen inhoudt. Tot de datum van goed
keuring van deze collectieve arbeidsover
eenkomst door het College van Rijksbe
middelaars blijven de oude loontabellen
van kracht. Voorts hebben de organisaties
principieel overeenstemming bereikt over
een verkoring van de arbeidstijd.
Pag-
Nobelprijs litteratuur I, 15
Weerrapporten 1, 2
Economie 2
Van Doe tot Dag3
Op de Praatstoel3
Boekenhoekje 3
Uit stad en omgevmg .5, 7, 9, 11
Beurs 9
Wekelijkse Esperanlo-cursus 13
Horen en Zien 15
Feuilleton 15
Agenda voor Haarletn15
Reportage uit Boedapest 17
Film van Toon Hermans19
Uitgaan in Haarlem19
Sportprogramma 21
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER-EN-TWIN IG PAGINA'S
