Jos de Klerk vijf eezeventig jaar
DE KERKMUSICUS
DE LERAAR EN PEDAGOOG
DE SCHRIJVER OVER MUZIEK
Groot is zijn invloed op Nederlands
harmonie- en fanfaremuziek
OPEN BRIEF aan Jos de Klerk ter
gelegenheid van zijn 75 lentes
Door prof. H. Andriessen
Door Wouter Paap
DONDERDAG 7 JANUARI 1960
00003000000000000000000Q003COCC
ccooooooooc
TOT DE VELE muzikale gebieden, waar de sympathieke musicus Jos. de
Klerk zijn invloed heilzaam heeft laten gelden, mag men ook die geheel aparte
muzikale wereld rekenen, de men de wereld van harmonie- en fanfaremuziek
noemt De ontwikkelde muziekliefhebber dat is dus bijvoorbeeld degene, die
zijn Bach, Beethoven en Bartök kent, die zelf musiceert, die regelmatig con
certen bezoekt, die uit radioprogramma's een verfijnde persoonlijke selectie
maakt en in wiens discotheek men geen prullen zal vinden die muzieklief
hebber heeft er meestal weinig idee van wat er omgaat in de wereld van
harmonie- en fanfaremuziek. Hij heeft er ook weinig interesse voor en als hij
zich eerlijk moet uitspreken, dan blijkt hij harmonie- en fanfaremuziek gelijk te
stellen met lawaaierige hoempamarsen: de onvermijdelijke geluidscoulisse bij
feestelijkheden in de open lucht. Nog erger zal onze muziekliefhebber zich
uitlaten over „concerten" waarbij onder meer transcripties van operamuziek
op zeer dilettantische wijze worden uitgevoerd.
teurmuzikanten technisch en muzikaal
aankunnen en het ideaal dat hem zelf
voor ogen zweeft. Het effect van derge
lijke verplichte nummers gaat boven de
incidentele betekenis van ~en concours uit,
want als een stuk eenmaal gekend is,
krijgt het vaak een plaats in het vaste
repertoire.
had de nauwelijks meerderjarige Jos. de
Klerk reeds op papier gezet, waaronder
een transcriptie van Mozart's Jupiter-
symfonie. Wat zouden velen daarin thans
geïnteresseerd zijn! Ze zijn helaas ver
loren gegaan door een wel zeer strenge
zelfcritiek: in 1918 heeft De Klerk alles
vernietigd.
vlorrl H.v nl KlP^k hfrviiH hii hon" SINDSDIEN heeft hij niet getracht door
vloed die De Klerk als jurylid bij hon- veel creatieve arbeid de literatuur voor
nen Tn 717^ r Zü Tnndt harmonieorkest te verbeteren. Wat niet
nen. In de zomer gaat er geen zondag wegneemt, dat er zo af en toe misschien
voorbij of men kan de onvermoeibare De „rol
in__i. jtn*- jr»_~ wel riins ondanks een werk uit zijn
vruchtbare pen vloeide: cantates met be-
Klerk dan eens in Drente, dan in Bra
bant, Noordholland of elders in de kleine
dorpen en of grote steden aantreffen, waar
Morgen viert onze muziekmedewerker Jos.
de Klerk zijn 75ste verjaardag. Sinds 1916,
toen hij Philip Loots opvolgde, is hij ver
bonden aan onze bladen, nadat hij in 1914
uit België waar hij in 1885 uit Neder
landse ouders in Mcrksem werd geboren
naar Haarlem kivam. Het hoogtepunt
ran zijn verjaardag morgen zal voor hem
de plechtige Mis zijn in de kathedrale basi
liek Sint Bavo, waar het koor van de Koor
school zijn eigen Mitsa in honorem Sancti
Francisci zal uitvoeren. Een groot deel van
de dag zal hij bezig zijn met het instuderen
van zijn cantate „Herboren Holland",
welke tijdens het huldigingsconcert op
14 januari onder zijn leiding door het
N.Ph.O. zal worden uitgevoerd met mede
werking van een q~oot kinderkoor. Het
programma van dat concert bevat verder
zijn Intrada en zijn bewerking van Noze-
man's Haarlems Tempe; voorts Hendrik
Andriessens Ricercaie, Mozarts fluitcon
cert in G met als solist Frans Vester en de
„Vrolijke Ouverture" van Poot. Liever dan
zelf uit te weiden ovei Jos. de Klerks veel
zijdige verdiensten laten wij op deze pagina
geleiding van harmonie, zoals de koor
cantate „Vlaanderens herwording", mar
den. een dankbaar trompetconcert en in de
laatste jaren drie processiemarsen.
Een welluidend contrapunt en een ver
zadigde harmonie behoren tot de goede
kwaliteiten van deze werken, aan de wieg
waarvan als gebruikelijk peetouders
stonden. Een van deze. niemand minder
dan de goede vader César Franck. zou zijn
concoursen gehouden worden, zij het voor npetkinde^en ongetwijfeld met veel wel
de „katholieke federatie voor de socia- gevallen beschouwd hebben,
listische „unie voor de christelijke „fede
ratie", voor de (neutrale), „koninklijke
Boekei een goed figuur slaan. 3e) er ge- federatie", of voor de PTT-gezelschappen
streefd wordt naar transcripties van zo- en dan vloeit een schat van muzikale vprdipn,tpn ppn ioor1!n„ m
wel instrumentaal als muzikaal goed ge- levenswijsheid uit zijn pen in het rapport, in ppntrLitin.Iïifrilvnwi gf d
halte, dan is een niet gering deel van deze da, iedcrp deelnemende dirigent ontvangt! "nnïer de dwmgem
drie winstpunten te danken aan de o zo Wie deze rapporten wel eens heeft gezien, daartÏÏ nf/t lAnd* HM f k5
milde, maar daarom niet minder doelbe- Weet welk een grote opvoedende waarde Hf, 1 ef het ook
wuste stimulans van Jos. do Klerk. Zeer ervean ^tgaat YechnS of muzikale IS" °K T
belangrijk werk heeft hij in dit opzicht fouten worden in duidelijk maar nimmer wordt Had li tif nTÏ, beschreven
verricht door de keuze van de zogenaam- kwetsende bewoordingen geconstateerd, ,WaS
de „verplichte" nummers voor concour- aanwijzingen worden gegeven hoe de diri- °.JPaB*het
sen, een keuze, waarbij hij steeds een ge- gent zijn korps kan of moet verbeteren, zo d* *,adl'fl®f niet mpf
zond midden houdt tussen wat. de ama- nodig hoe hij zichze]f moct verbeteren in I 7* leraar zou
Koi K0i,nfl mu dan ook na en'ge maanden „consilium
het belang van zijn ensemble, daartegen- abeundr gegeven hebbpn
over worden goede kwaliteiten geprezen
en vinden goed werkende dirigenten en TNrrPDPc.c-T
orkesten de woorden van lof, die zij ver- ™TERFSSE v°7 «jn leerlmgen - zelfs
diend hebben. Dergelijke juryrapporten voor allerjongste ,s bij Jos de Klerk
laten op den duur niet na om van invloed vanzelfsprekend Ik zelf werd door hem
te zijn op de muzikale prestaties. Het is pelmatic de Concertzaal en de Stads-
een van de vreugden van schrijver dezes, schouwburg binnengesmokkeld, om de
dat hij die invloed heeft kunnen consta- tw>n J^''^nke zondagmiddagconcerten
teren in een opvallende gelijkmatige stij- ^'ar! n n*'r'n- pp nu 7,f!
VOOR HAARI EMMERS en oud-Haarlemmers was de Bakenessergracht leefde Jos. de Klerk, niet alleen met zijn ging in het snp]Deji bij di groep van or- hem eens met een jeugdige discipel
i i.,i i i ti. jpni. WPj Hat degelijke muzikale kennis, maar ook met kesten waarbii hii het voorrecht had OD verdachte wijze bn de controlenoct van
om een oude schildersterm te gebruiken, een a d g g werkelijk enthousiasme voor het hoge naast óe Klerk aan de jurytafel te zitten. Cnnc"+»aal rnndcPharrpien. Tn miin tiid
tonge mensen dit niet zo zien en voelen, maar ouderen (waar de neer Jos. ae doel Hy beeft er geen wereldlijke roem was hii bü die "eie<renheHpn gewaoend met
Klerk en ik tegen wil en dank toe behoren) zullen wel begrijpen wat ik bedoel. mee verworven, maar daar heeft hij ook
He, is waar dit de vroegere bekoorlijkheid d, tagtijd g<
minderde, en dat ik voor de schoonheid van het karakter tot in mijn kinderjaren
moet terugdenken, maar een gevoel van trouwe dankbaarheid heeft mij niet
verlaten, al kan ik al vele jaren niet meer tot de Haarlemmers gerekend worden.
WANNEER MEN in onze dagen met
klem kan vaststellen, dat een zodanige be
oordeling en veroordeling ten enenmale
onrechtvaardig is, dat om slechts een
paar feiten te noemen le) in ons land
een behoorlijk aantal orkesten een tech
nisch peil heeft bereikt, dat ook de criti-
sche toets van verwende muzikale oren
glansrijk kan Hoorstaan, 2e) er met succes
gestreefd wordt naar een repertoire van
oorspronkelijke composities, waarbij land
genoten als Gerard Boedijn en Meindert
en kan met fierheid terugzien op zijn
ER IS MISSCHIEN een ongeduldige gedroomd in deze buurt van Dirk van
lezer die zich afvraagt wat dit nu met de Bakenes, - als het een stille avond was,
heer X. de Klerk fe maken heeft. Ik en met een nooit vergaanKse^ment m,-
begrijp het. Een ogenblikje echter. In merde over een paar regels In het begin
jaren was Jos. de Klerk
EEN DERGELIJKE HEILZAME invloed pen tas. waarin dn nartituren van de te
kan slechts uitgaan van iemand die naast «melen werken, en ik mat een zakje snoen-
kunde ook liefde heeft. En die liefde moet 'es mevrouw Da KiorV mil Inderhaast
er bij De Klerk van jongsaf geweest zijn. in da hand had eactont. Hat volean van da
nobele dienstbaarheid aan de liturgische Heel wat oorspronkelijke composities en nartituren vereiste oo den duur maar
muziek. bewerkingen voor harmonie en fanfare weim'" meer insnanning d^n het verwerken
van da snoenies. en snel en derwijs leerde
ik on deze manier al heel jong een groot
aadaelte van het orkectrenertoire kennen:
aen oncehathaar voordeel voor een aan
komend musicus.
vroeger jaren was jos. ae «wier* mijn
buurman aan de Bakenessergracht. en ik
van Gorter's „Mei":
kan over hem geen herinneringen oproe
pen zonder mij op de eerste plaats in de
het woord aan prof Hendrik Andriessen. oude. rustige situatie van ons grachtje te
voor een zomernacht,
..in een oud stadje, langs de watergracht
In huis was 't donker, maar de stille straat
vergaarde schemer
DF BANDEN die .Tos de Klerk met zijn
leerlingen verhinden zijn onverbrekelijk*
niet alleen tiidens en na miin concervatn-
ir.
Henk Badings. Wouter Paap,
Peeters en Frans Vester.
Flor verplaatsen. Hoe vaak heb ik wakende
Mijn duurbare vriend Jos,
IN DE NAZOMER van 1933 kwam Het doel van het instrumentale onder-
ik als elfjarig jochie bij Jos. de Klerk om ncht was zeker niet in de eerste plaats ge- ™a7™k'nuVog'kom'ïk som*
voorbereid te worden op het toelatings- r,-pHprptP»nJ^taïi<.pn met srhiinbaar onoplosbare nroblemen bil
MAAR TOEN de eerste wereldoorlog a mster(iams ronsPrCa. 'if" 1 f tegenwoordig alleen hem En h5i dip Hp hpf biizonder voor
begon, was ik wat ouder en vele uren van f*amen va" het Amsterdams Conserva- op de fluit al twee of meer" ze, een cy- ppn Vwaliike eigonsrhannen «dol.
rijke stilte werden verdrongen door over- tonum. Ik kon toen nog met bevroeden, nicus onlangs maar veeleer op het hpjd burppr1„v>,p,d on w.
wegingen van geheel andere aard. Welnu, dat deze voorbereidende opleiding in scheppen van mogelijkheden, door middel ,g dfm mpf 7bn bp,ad5gd Pn PPrlnk oordeel
de woning naast mijn ouderlijk huis was feite een veel ingrijpender invloed op 'CC311 j*06- umSV^* musicus In ,aa *>e" idoale muzikale raadeever.
leeg en het was daar dat de uit Belgie muzikal& vorming zou uitoefenen pie^ tot^ een Muzikale G^eCïnneri" meen uit naam Van a11en d,f
gevluchte familie de Klerk terecht kwam Js "ie.1 „muziKaie wielrenner, ge lperi;ng warpn te moeen zeggen dat onze
Ik herinner mij behalve het echtpaar De dan de daaraan volgende jaren die ik tramd op het draaien van steeds hetzelfde dankh^rhp,-d vnor 7j1n ,vii7P ^U7ikajP Pn
Klerk óók de goede, oude vader nog, die. op het Conservatorium doorbracht. Be- baantje maar tot een muzikant, in de menspliikp lpf!qpn proot fs. en dat honen
zijn pijpje smorend langs onze ramen halve de grondbeginselen van het fluit- beste betekenis van dit woord. Een speler daarvan nog jang te mogen profiteren.
ctiiio hocrhpirfpn dus. die met hart en ziel ne muziek is toe-
1K WAS TE JONG en zag nog verdoken
ginder ver in het schone land van de
Kempen om naar de uitvoering van uw
opera „Baas Ganzendonck" in de Ko
ninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen te
komen luisteren. Nu ik zelf vergrijsd ben
door het werk en het levenstempo zult ge
me die ijdelheid vergeven....
de eerste maal het glorieus orgel van de
Bavo te Haarlem mocht bespelen, dit op
vriendelijke invitatie van de heer George
werden door de witte Premonstratensers
en „last but not least" bij vader Abt
destijds Monseigneur Crets, generaal der
orde solaas vonden in zijn vorstelijk ge
wandelde. Het was een sune, Descneiaen -__.-ii.-i, j0 -ran wc"
familie en wij begrepen dat zij blij waren J? e 'J11' namch|k in de vier |aren gedaan. en die zijn instrument beschouwt
rust te vinden in een oud gracht-buurtje, ,k bll Jos- "e Klerk studeerde een als een middel om zijn muzikale Intenties
door een hevig onweer en als uitgelekte wandeide. Het was een stille, bescheiden
poedels belandden in de aartshertogelijke kim wcru
abdij. Hoe we gekoesterd en vertroeteld
waarvan men ook voorbeelden vindt in muzikale mentaliteit bijgebracht, een te verwezenlijken.
Vlaanderen. mentaliteit die - en dat kon ik pas NOOIT HEEFT Jos. de Klerk gepro-
LPpas NA VERLOOP van tijd leerde ik jaren later inzien de basis vormde, beerd en dit is één van zijn grootste
zeischap, bij een fles bourgogne van cir- mijn buurman als musicus kennen. Ik heb, zonder welke al mijn latere werk on-
ca 1892! Weet ge nog dat, toen we naar mag ik wel zeggen door mijn toenmalige •nojrelijk geweest zou zijn.
onze cel gingen we het roerend en broe- stugheid veel te veel tijd voorbij laten
Als ik het goed voor heb dateren onze delijk eens waren dat wij de rijkste men- gaan vóór ik hem naar waarde schatte. HOE DIKWIJLS bracht ik niet hele
uitstekende relaties uit 1926 toen ik voor sen ter wereld waren? Maar wij kwamen toch geleidelijk nader zaterdagmiddagen door in die met boeken
En nog zo vele andere hei'inneringen.tot elkaar. Onze parochie-kerk was de bezaaide, van muziek doordrenkte studeer-
t-jjp nnrFT twhttt nirusjr nn miin ctn "St Jozef" in de Jansstraat en ook onze kamer in de Duvenvoordestraat. In deze
,.D^ 3RGEL NHULDIGING op mijn stu- buren gjngen daar des zondags naar de muzikale „werkplaats" beleefde ik onver-
P-obert.... doch heel waarschijnlijk hebt dto te Mechelen in 1938, waar gij aan- ms Ik bespeelde in deze kerk het orgel geteliike uren Niet alleen de erote werken
gij hier ook schuld gehad. Mijn eerste stonds een persoonlijk contact had met pn begeleidde het koor iedere zondag- uit dp fluitlitteratuur. maar ook zoveel
mijn goede vriend en meester Charles ^tend. Af en toe. maar later regelmatig minder belangwekkende zaken als biivoor-
Toiirnpmirp pn Hat snontaan wpdprkprie Ho h.PP np zaKen ais oijvoor-
bemerkten wij op het koor de heer De beeld de etudes van Drouet wist Jos. de
Klerk, en zijn bescheidenheid kon niet K]erk tot muzikale avonturen te maken
verhinderen dat de ernstige maar vrien-
Van links naar rechts Jos. de Klerk,
zijn zoontje Albert, Flor Peeters en
Lieven Duvosel in 1925 op de Zijlbrug.
Tournemire en dat spontaan wederkerig
was. Over de betekenis van Lemmens,
Franck, Tournemire en uw dienaar hebt
contact met het stille en gezellige huis in
de Duvenvoordestraat zal ik nooit verge
ten, omdat dit huis en zijn bewoners mij
na een paar uur ondanks mijn grote
timiditeit zo vertrouwd waren alsof ik gij toen een heel fatsoenlijk stukske ge- dpjMkp 'o*ast muzikaal respect afdwong Ik
er jaren had geleefd. Wanneer ik in Ne- brouwen voor uw dagblad. Wanneer ik wist dat bij fluitist was. zangstudies had
derland, door mijn vele concerten, mijn aan de geachte lezers van het Haarlems „emaakt en veej werkte in de techniek
tweede vaderland heb gevonden dan is Dagblad nog vertel dat wij toen rond 4 ^.an componeren en wat daar toe behoort
dit in de eerste instantie te danken, bui- uur 's morgens al filosoferend naar bed Nu zag jk bpm aueen a]s mede-zanger der
ten de concerten, aan de lieve bewoners zijn gegaan dan krijgen zij terecht de in- mjsge7angen uit een paar «esprekken
van de Duvenvoordestraat 92. Want daar druk dat de korte nachten beslist onze blppk hpt dat hy van h wezen en de
mooiste dagen zijn geweest, en hand op geschiedenis der kerkmuziek goed op de
het hart, ik zou bijna toegeven dat dit zo boogte was
toaren ook nog de lieve gastvrouw me
vrouw De Klerk en de schattige kinderen
Mia en 'Albert, die de ideale familie- was.
atmosfeer zo harmonieus aanvulden.
De geheimen van solfège, harmonie, in-
strumentatie, enz. werden op een zo vak-
Men kan in een open brief natuurlijk niet HE, IS' BELOOF IK. wel bekend aai kuncjjge en weinig schoolmeesterachtige
alles vertellen. Toch dit nog: de mooie op- vele gevallen de katholieke kerkmu- wyze Ujt de doeken gedaan, dat de ver-
EN ZO ONTSTOND dan die mooie ver- gang van Albert, uw zoon die bij mij thuis z"~k -geleid wordt zonder kennis van ve]jng geen kans kreeg om binnen te slui-
standhouding tussen Haarlem en Meche- op het bescheiden harmonium, vóór de zaken ik weet nog wei oat Diepen di ock pen En wip yan dp oud_ieeriingen ber.
len. Ja, er was ook nog die ontembare tijd van het studieorgel reeds improvi- j'D'innert zich niet met vreugde het moment
Vlaamse Leeuw van een Lieven Duvosel seerde op het „Salve Regina," en waar
met wie ik in Haarlem met zijn voortref
felijke „Spaerne Sangers" vaak heb ge
concerteerd en die de kring kwam éten-
vullen, de vele avonden na de uitvoerin
gentot de nieuwe dageraad in de lucht
hing.
Wellicht is onze goeie vriend Lieven bij
O.L. Heer in de hemel op dit ogenblik aan
het repeteren aan zijn „Leie cyclus" om
die uit te voeren op 9 januari. Ik ben er
zeker van dat hij die dag met ons mee
leeft. Mag ik nog in herinnering brengen,
goede vriend, onze prettige samenwer
king voor de concerten die wij in België
gaven in de concertzaal van het Lem-
mensinstituut te Mechelen, waar buiten
de mooie sonates voor fluit en orgel van
zowel vader De Klerk als Nonkel Flor per
plex bij stond te kijken.
kerkmusici want die doen maar wat - wa cnder dp ]euze j j h t
Nu stond het met het koor in onze kerk dat jp lpert zwemmen- hele stapels duetten
niet slecht; het was goed geschoold door werden doorgespeeld?
een geestelijke, die niet alleen de juiste
ALS IK DIT ALLES overschouw, bij de-
artistieke smaak en kennis in zake de
liturgische muziek bezat, maar bovendien
zang-technisch op de hoogte was.
Op een bepaalde tijd nu lag het voor de
hand dat Jos. de Klerk als vakmusicus de
leiding van het koor zou nemen. Hij toog
met alle warmte van geest en hart aan 't
HET IS VOOR het muziekleven van een stad heel wat
waard, wanneer de muziekcritiek op deskundige en verstan-
Averbode: Jos, ge zijt een rijk mens. Ik dit grote en zo zin-rijke gebied vrucht-
heb de indruk dat ge u zelden de tijd hebt zou zijn. Hij hield voor de diensten
gegund een terugblik te werpen op uw le
ven omdat ge steeds in uw enorme activi-
aartsvader Bach ook zijn onvergetelijke teit vóór u uit hebt gezien. Jos, draai u
van het kerkelijk jaar die muziek op het
repertoire welke echte waarde had, en was
er voortdurend op uit nieuwe werken te
cantate „Ich habe genug" door u zo stijl
vol en met lyrische beheersing werd ver
tolkt.
WEET GE NOG, bruur Jos, dat wij een
tijdje later in de zomer naar die fraaie
abdij van Averbode togen om daar een
concert voor fluit en orgel te verzorgen?
Hoe wij in die eeuwenoude abdij en dat
land van Averbode waar volgens Nest
Claes de goei'mensen wonen en waar
de gastvrijheid een der voornaamste re
gels is van de Norbertijnen, ons zo heer
lijk ingeburgerd voelden? Wij waren enke
le dagen te voren naar de abdij gegaan
om ons programma in te spelen. En. lie
ve hemel, men kan niet de ganse dag fluit
spelen of op een orgelbank zitten, waar
bij nog het excuus past dat de Witheren
hun officies hadden in de kerk. Herinnert
ge U nog die heerlijke wandeling door d<
donkere geheuvelde dennebossen tusser
Averbode's abdij en het onmetelijk land
goed van de prins de Merode te Wester
lo? Tijdens deze wandeling waren wij Ir
onze kinderlijke bezorgdheid zeer bekom
merd over de echte stijl om Josquin ui'
te voeren en de ware betekenis van Ruus-
eens om, eventjes maar: daar zijn uw
composities in al hun diversiteit, daar is
uw pedagogische arbeid en de vele goede
leerlingen die ge hebt gevormd en die nu
vijfenzeventig Lentes, dan constateer werk. Toen kreeg hij een muzikaal ar-
ik met intense vreugde bruur, dat het is beidsveld dat hij geestelijk ook echt bleek
?oals we gezegd hebben op die avond te Hef te hebben, en waarbij zijn kennis van ajge wijze wordt bedreven. Nu Jos. de Klerk, na zo'n veertig
-uil» j£ar vrijwel dagelijks recensies in Haarlems Dagblad-'Oprech-
te Haarlemsche Courant geschreven te hebben, zijn vulpen
wat laat rusten (wel niet helemaal, gelukkig, maar hij
is toch zo verstandig geweest, dit slopende werk aanzienlijk
te beperken) mag wel eens gezegd worden, hoe gelukkig Haar-
lezen en in te studeren. Ik herinner mij lem zich als muziekstad prijzen mag, dat deze post gedurende
onder andere het „Te Deum" van de zoveel jaren bezet werd door een man, die niet alleen ten
Weense componist Von Wöss, een veel- volle bevoegd was tot oordelen, maar die dit altijd op nobele
J eisend werk in Bruckner's stijl, dat, naar wijze heeft gedaan. In zijn bijdrage tot het herdenkingsboek
het* heilig vuur*verder dragen, daar is uw ik meen, hier onbekend was. Maar vele voor Eduard van Beinum, noemde Jos. de Klerk de stad
/.ware en verantwoordelijke taak als mu- motetten van klassieke meesters kwamen Haarlem voor vele kunstenaars een „vormend doorgangshuis",
ziekcriticus waarbij gij uw medemensen tot uitvoering na de nodige studie. Ken- Menig jong kunstenaar is zijn carrière in Haarlem begonnen,
hebt opgevoed en het goede zaad uitge- ners en liefhebbers van lang-voorbereide en wie heeft tot de „vorming" van de jonge kunstenaar mis-
strooid. daar is uw werk als recreatief koorconcerten mogen overwegen wat het schien wel het meest bijgedragen? Dit is de criticus Jos de
kunstenaar, fluitist en kunstzanger met zeggen wil: iedere zondag van het gehele Klerk, die zijn oordeel altijd zo wist in te kleden, dat de kun-
het milde baritongeluid'aar een goede uitvoering van goede mu- stenaar er lering uit kon trekken. En dit deed hij zonder te
Wacht nog even. Jos, daarachter komt ziek te geven, en iets bijzonders te doen schoolmeesteren: met de mentaliteit van de kunstenaar,
een hele processie van echte goede vrien- op de grote feesten en meerdere bijzondere HET GEZAG van Jos. de Klerk als muziekcriticus is gegrond
den die van u houden, omdat ge voor hen diensten in de een of andere week.
zoveel betekent als kunstenaar en niet IK HERINNER MIJ dat Jos. de Klerk
minder als mens. °P Palmzondag met de jongens en mannen
In deze processie, mijn goede bruur, ga het gehele liturgische organisme 's mor-
ik. En als Hendrik Andriessen. Anthon gens a capella uitvoerde: de Passie volgens
der Horst. Henk Badings, Win- St. Mattheus in de compositie van Maren-
van
ter Paap. of wie weet ik al, het me niet zio: dat wil zeggen de drie priesters aar
rwalijk neemn. wil ik voorop staan bij het altaar zongen „de partijen" van Chris-
le vaandeldragers. tus, van de Evangelist, énzovoort: het kooi
Jos, doe er nog vijfentwintig bij en we zong de meerstemmige partij van het volk
uilen beginnen met rendez-vous te geven Enkele andere liturgische teksten had De
op het feit dat hij zélf musicus is, en wel een zeer veelzijdig
musicus: componist, dirigent, zanger, instrumentalist en peda
goog. Zelf op zovele terreinen het kunstvermogen bezittend,
zelf zo nauw betrokken in de materie, waarover zijn oordeel
werd gevraagd, heeft hij aanzienlijk meer recht van spreken
dan vele recensenten, die de muziek slechts van luisteren en
oraten kennen, en haar niet anders dan van de buitenkant bena
deren kunnen Het is opmerkelijk, dat de critici, die zelf mu
sicus in hart en nieren zijn, in hun oordeel de meeste beschei
denheid in acht nemen. Jos. de Klerk heeft nimmer op eer
broeck, toen we plots overvallen werden weze zo.
n Haarlem in 1965. binnen vijf jaar.
Ik zal zoals tijdens de oorlog, een pakskt
traffe „Semois" meebrengen want de
pijp, Jos, die mougt ge niet laten. Het
hoge rechterstoel plaats genomen. Wel neemt hij hoge normer
Klerk in fraaie stijl gecomponeerd en daar in acht. doch hij hanteert deze met mildheid, zopder zoetsap
tussen zongen de jongens mijn Missa Sim- pigheid. met bezonkenheid. Hij weet de waarheid te zeggen
olex. Wij voelden de gewenste eenheid: en /onder iemand ooit te beledigen of te kijk te zetten: hii wee'
ik ben er dankbaar voor. tekortkomingen aan te duiden, zonder aan de desbetreffenden
IN DIT ZWARE, zelf-opofferende werk het zelfvertrouwen te ontnemen.
JOS DE KLERK is geen snelschrijver. Ontelbaar zijn de
nachtelijke uren, welke hij eraan opofferde om zijn oordeel
nawgezet volgens zijn innerlijke bedoeling te formuleren, met
nimmer aflatend verantwoordelijkheidsgevoel. Hij maakte
daarbij voor zichzelf geen verscnil, of hij te maken had met
prestaties van beroepsmusici, of van amateurs Beide catego
rieën hebben zijn gelijke belangstelling. Op beider werk gaat
hij met even grote belangstelling in. Jos. de Klerk behoort niet
tot die recensenten, die alleen maar de moeite waard vinden
hetgeen zich op het „grote podium" afspeelt. De koorverenj-
gingen en andere muziekgezelschappon, die uit liefhebberij de
muziek beoefenen, hebben een speciale plaats in zijn hart. In
hetgeen hij over hun uitvoeringen schreef, stad altijd harte
lijke aanmoediging, waarlijk opbouwende critiek. En wat
het stedelijke orkest betreft: de H.O V., die nu Noordhollands
Philharmonisch Orkest heet, dat dit beroepsorkest zich in
de loop der jaren ontwikkeld heeft tot een ensemble dat mee
telt in het Nederlandse muziekleven, is zeker te danken aan
de stimulerende, richtinggevende manier waarop Jos. de Klerk
geschreven heeft.
JOS. DE KLERK heeft de taak van de dagbladschrijver
steeds op educatieve wijze opgevat. Op belangrijke uitvoerin
gen vestigde hij de aandacht door interessante voorbesprekin
gen, en daarnaast schreef hij vele feuilletons. Met gemakke-
lijke compilatie-arbeid hield hij zich daarbij niet bezig. Waar
het muziekhistorische onderwerpen betrof, zat in zijn opstel
len steeds een stuk zelfstandig onderzoek verwerkt. Zo heeft
hij omtrent het Nederlandse, en in het bijzonder het Haar-
emse muziekleven, uit het verleden tal van belangwekkende
Figuren en feiten naar voren gebracht, snuffelend in archie
ven, en allerlei vondsten op scherpzinnige wijze met elkander
n verband brengend. Het zou de moeite waard zijn. een aan
tal van deze historische bijdragen te bundelen! Nu Tos de
Klerk wat meer „armslag" gekregen heeft eeloven wij. dat hij
juist als schrijver-over-muziek nog wel het een en ander voor
ons in petto zal hebben.
