Chopie werd 150 jaar geleden geboren
Schumann begroette hem met: „Hoeden af, heren, een genie"
L
OOK GEDERAILLEERDE KINDEREN VRAGEN
EEN KANS OP LEVENSGELUK
ZATERDAG 20 FEBRUARI 196 0
Erbij
PAGINA TWEE
WIJ HERDENKEN MAANDAG
aanstaande de honderdvijftigste
verjaardag der geboorte van
Frédéric Chopln. Dit geeft aanlei
ding om deze uitzonderlijke fi
guur onder de historische helden
van het klavierspel even te be
lichten; maar of het daarbij ook
nodig zou zijn te trachten begrip
en belangstelling voor zijn kunst
te wekken, lijkt mij overbodig.
Immers voor talloze muziekgevoe-
ligen is de kunst van Chopln nog
dermate geestelijk bereikbaar, al
thans spreekt zijn muziek nog zo
vertrouwd en zo overtuigend aan,
dat het hen geen moeite kost zich
op het peil van haar gemoeds
sfeer te verplaatsen. Ik weet ech
ter wel, dat er ook mensen zijn
doorgaans zeer scherpzinnige, in
telligente lieden die deze sfeer
totaal ontgroeid zijn of dit zichzelf
wijsmaken. Hun zij het niet aan
bevolen langs cerebrale weg In
Chopin zoals de beeldhouwer hem
zag die het standbeeld vervaar
digde dat in Warschau ter ere van
de componist is opgericht.
Onze tuin- en kamerplanten
Chopln te ontdekken wat hun
schijnbaar onmogelijk Is met de
heel eenvoudige middelen van de
nog de technische kent die kan
beredeneerd worden, maar deze
raakt slechts zijdelings het wezen
Chopins linkerhand.
ceren en componeren zoals hij het
deed. Als de bijzonderste drijf
veren van zijn scheppingsdrang
zijn steeds genoemd: zijn vurige
vaderlandsliefde voor zijn door
de Russen geknechte Polen, zijn
innerlijk vertrouwd zijn met de
tragiek van een vroege dood, zijn
amoureuze verwikkelingen en
tenslotte zijn elegante levens
houding als geëerde gast In de
Parijse salons der aristocratie. Dit
alles zijn inderdaad aanduidingen,
die door zijn muziek kunnen ge
commentarieerd worden. Maar
Het geboortehuis van Chopin te Zelazowa Wola bij Warschau.
fantasie, geleid door het gevoel.
Ja, er is van het gevoel altijd
van Chopin's kunst, te weten dat
gene wat hem dwong te musi
HET VRIJ KORTE LEV ES van Chopin hij werd
slechts 39 jaar verliep zonder uiterlijk treffende gebeurte
nissen. Hoewel een fenomenaal pianist, werd hij geen
podiumheid „a la Liszt". Het intieme karakter en de aristo
cratische reserve van zijn spel maakten hem ongeschikt voor
de grote zaal, vandaar dat hij het terrein voor zijn successen
zocht èn vond in besloten kringen der elite, als vertolker
en ook als leraar. Dit maakt, dat hij als vertolker van eigen
werk nauwelijks doordrong tot de massa. Wat toch niet
verhinderde dat hij, mede om zijn composities, een veel
besproken figuur werd. Intussen hebben meerdere roman
ciers uit zijn levensverhaal stof in overvloed weten te putten
hot flonio van Chonin is er toch h*t artistieke kamp maakte, vinden wij niet tegenhouden. Ook wij hadden niet de
9 p terug in een nauwlettende observatie, die kracht om hem te remmen; de koorts die
niet door verklaard. Gelukkig zij Ernest Legouvé in zijn „Soixante ans de hem verteerde ontstak hij ook in ons!
die daar niet naar zoeken, maar, souvenirs" meegedeeld heeft en die hij Nochtans er was één probaat middel om
dankte aan het feit dat hij door toedoen hem los te rukken van de piano; men
In alle eenvoud afgestemd op de van zijn vrjend Berlioz met Chopin in moest hem slechts verzoeken de „Marche
romantische geest van het „onver- contact was gekomen. „Bij de eerste aan- funèbre" te spelen die hij had gecompo-
blik aldus Legouvé was ik ontroerd; neerd na de val van Polen. Nooit weiger-
VUld verlangen contact vinden zijn muziek bracht mij, als iets ongekends, de hij; maar nauwelijks was de laatste
met het wonder dat zich in Cho- in verwarring. Ik kan Chopin niet beter maat verklonken, of hij greep zijn hoed en
-i-'- ukAA«* e„ kenschetsen dan hem een „charmante drie- vertrok. Dit grafgezang van zijn vaderland
pin S kunst geopenbaard heeft, tn eenheid" te noemen. Zijn persoon, zijn deed hem te veel pijn. Na het stuk ver-
al do rest is litteratuur, ZOU Ver- spel en zijn werk vormden een zo volmaakt tolkt te hebben, was hem als 't ware de
geheel, dat men deze evenmin van elkaar adem afgesneden en kon hij niet meer
kan scheiden als de wezenstrekken van zeggen
eenzelfde gelaat. De zo bijzondere klank
die hij aan dè piano wist te ontlokken, Dir WAS LEN kenschetsende beoor-
was geheel in overeenstemming met de deling van een muziekgevoelige niet-musi-
blik die uit zijn ogen straalde; de enigs- cus- Dezulken waren Chopin ruim zo lief
zins ziekelijke teerheid van zijn figuur was dan de „kenners die niet in de eerste
volkomen in harmonie met de dichterlijke P'aats naar het mysterie van zijn kunst
melancholie van zijn Nocturnes; de mo- zochten, dus naar datgene wat in de mees-
om een roman-held van hem te maken, die bij sentimentele dieuze gezochtheid in kleding en uiterlijke te ««vallen onbewust m hem geboren was,
u -- vpr7Aroine» HpHpn Hp mnnHainp plppanrp maar hem uiteraard toetsten aan hun
weten en aan hun kunnen. Een feit dat
dit illustreert wordt ons ook door Legouvé
laine gezegd hebben.
j, verzorging deden de mondaine elegance
ztc.en onverminderde belangstelling vindt, H ie dan, na het van sommige delen uit zijn werk begrij-
lezen van zo'n gedeeltelijk gefantaseerd „vie romancée' in pen."
geëxalteerde sfeer, de briefwisseling van Chopin ter hand
meegedeeld. Chopin had hem verzocht de
LEGOUVÉ stelt ons Chopin ook voor critjek te schrijven voor zijn eerste op
treden te Parijs. Legouve had deze taak
neemt, kan daaruit niet zonder verwondering ervaren, dat zoals hij musiceerde in gezelschap van treden te parijs, cegouve had deze taak
j j ziin nieuw verworven vrienden Tot on- echter aan Liszt overgedragen. Toen hij dit
hi, m schriftelijk contact met verwanten en vrienden de één de wgs - s]echts
aan Chopin meedeelde, zei deze: „Ik had
liever gezien dat gij het had gedaan."
Waarop de litterator hem trachtte te over
tuigen, dat een artikel van Liszt voor hem
hij omschreef zijn bedoelingen niet met verklarende titels.
meest natuurlijke eenvoud betrachtte met al de onopge- een charmant pianist. Maar eenmaal in de
schroefde hartelijkheid van een kind. De hartstocht die wij
uit zijn muziek proeven vormt daarvan het tegendeel. Zijn schitterend in het half-duister van de £an ontzaglijk meer waarde zou zijn. „Ik
composities verraden ons zijn innerlijke conflicten, zijn kÊn^dttorium! mo™ koninklijk zalTerêiden'" „Ja*- was
dandyachtige koketterieën, zijn melancholieke overwegingen, Een ongewenst iemand in het gezelschap Chopin's meesmuilend antwoord een
zijn tragische voorgevoelens, zijn Tools-nationale trots. Maar maakte hem van streek. Ik hoor hem mij koninkrijk m zijn keizerrijk."
nog toefluisteren, toen op zekere keer my w_. j_. ni ru
zijn spel koud en gevoelloos toescheen, en Met da\ ol heeH ChoPm met zxln
hij, doelend op een dame die vlak voor kunst het hart van de mensheid gewon-
NIEUWE VERLICHTING IN
- BOYMANS - VAN BEUNINGEN
IN HET MUSEUM BOYMANS-Van Beu-
ningen te Rotterdam is een aantal zalen
van een nieuwe verlichting voorzien.
Het is een begin van een vernieuwing
van de verlichting in alle zalen van het
museum. In de tentoonstellingszalen be
staat het plafond grotendeels uit schuine
schoepen, waarboven zich een matglas
bevindt dat overdag het daglicht doorlaat.
De kunstverlichting moest zo gemaakt
worden, dat het binnentredende daglicht
zo min mogelijk onderschept werd, terwijl
bovendien zo min mogelijk inbreuk mocht
worden gemaakt op het architectonische
karakter van de zalen. Dit laatste bete
kende dat zo weinig mogelijk storende ar
maturen zichtbaar in de ruimte mochten
worden opgehangen. De verlichting moest
worden aangebracht voordat de schilde
rijen waren opgehangen en ook voordat de
plaats der schilderijen bekend was. Zij
meen van aard zijn.
moest in dit opzicht dus enigszins alge-
Het tot stand gebrachte verlichtingssys
teem is opgebouwd uit twee componenten:
een min of meer uitgesproken band van
gericht licht over het benedengedeelte
der wanden, plus over de gehele ruimte
een hoeveelheid algemeen licht. Het ge
richte lichte dat zorgvuldig onder de juiste
invalshoeken op de schilderijen valt,
wordt in dit geval geleverd door gloeilam
pen met inwendige spiegel, die zo onopval
lend mogelijk in rijen boven de plafond
schoepen zijn gemonteerd, vlak onder het
daglicht-doorlatende matglas. Door de
concentratie van de lichtbronnen wordt
hierbij overdag slechts uiterst weinig dag
licht weggenomen. De gerichtheid van dit
licht zorgt bovendien voor een zekere bril-
lantie in de verlichte schilderijen. Het in
een juiste verhouding toegevoegde „alge
mene" licht, dat grotendeels diffuus van
aard is, is afkomstig van speciale, eenvou
dige armaturen met buislampen die onder
het vlakke, gesloten middendeel van de
plafonds zijn opgehangen.
ER IS WEL EENS BEWEERD dat Cho
pin in zijn Mazurka's muzikale portretten
heeft weergegeven van dames uit de krin
gen van zijn vereersters. Dergelijke klin
kende conterfeitsels waren in de achttien
de eeuw in Frankrijk niet zeldzaam; Cou-
perin, Rameau en Blavet hebben er zich
herhaaldelijk mee bezig gehouden, doch
zij verzuimden niet de dames die er voor
geposeerd hadden te noemen, of, als de
krarakteristiek niet vleiend uitviel, hun
schets een titel te geven, bijvoorbeeld h«
..l Agacante „f „imd.ffcren.e'ChapH 5
hem zat, mopperend mompelde ,,'t is die Mn en h,oeien er n0{, ^eeds blauwe
nospel, maar ook aan zijn uiterst gedistin- Pluim daar op het, coiffure van die dame.
modieus verzorgde persoonlijk- A*s die pluim niet verdwijnt kan ik niet viooltjes ter verering op zijn graf. Meer
ma-
nj§ t geerde en modieus verzorgde persoonlijk- a's cue piuim mei verawynt nan ik mei up gruj. i\
fru, //e,- heid en bovendien ook aan het feit, dat verder spelen! Overigens, eenmaal aan de (jan een ceuw na ~j;n doocl de
s~~\ /T7~ men in hem de „Pool in ballingschap" eer- piano gezeten, wist hy van geen ophouden.
de: men denke hierbij aan de machtige Aangetast door een ziekte die geen genade gtsclie kracht van deze eenzijdige com-
suggestie die hij met zijn Mazurka's, zijn kent, werden dan zijn ogen zwart omrand, ponlst, die zijn confidenties alleen aan
Krakoviak en vooral met zijn Polonaises kreeg zyn blik een koortsachtige glans,
heeft kunnen wekken zÜn lippen een bloedrode kleur en stokte het klavier toevertrouwde, ongebroken
T*Tr,n t Tv uün ale?' Hi? tvoelde eri W,U voeldc" met gebleven. Berust zijn hart in de kathe-
DE INDRUK die Chopin door zyn per- hem, dat er iets van zyn leven met zyn
soon en door zijn kunst op de jongeren uit muziek wegvloeide en hij wilde die stroom draal van Warschau en zijn lichaam op
de begraafplaats Père Lachaise te Pa-
GtyyiA/Mod Ur?y^
klaringen van George Sand, zijn zoge
naamde ziekteverzorgster op Majorca.
Men kan dit alles beschouwen als een
raad van de componist: „luister slechts
naar de muziek en verwerk deze innerlyk
naar uw eigen aanvoelingsvermogen".Want
*o is het: laat er primair een aanleiding
z|jn; waarde heeft alleen
zuiver muzikaal resulteert.
echter liet maar raden wie en wat hij be- w
d«|d^Ha schreef Ballades, duA klank"" "Zg'ïvX Juhl,ordei**
vertolkte verhalen, die. naar men zegt, M
geïnspireerd waren op gedichten van de
nationaal-Poolse dichter Mickiewicz; maar was hij van zijn zestiende tot zijn negen
wat z'-j vertellen hield hij voor zich. En de tiende jaar compositieleerling van Eisner,
wisselende stemmingen die hij muzikaal die de originaliteit van zijn discipel wijse
gestalte gaf in zijn Préludes? Hij laat er u lijk wist te respecteren. Tot zijn twaalfde
naar gissen. Het is dan daarbij geraden jaar genoot hij piano-onderricht van een
niet te vertrouwen op de fantastische ver- zekere Zwyny; verder schijnt hij zijn
speeltechniek slechts autodidactisch ont
wikkeld te hebben. Dit wijst wel op een
sterk natuurtalent en geeft de verklaring
van Chopin's stijleigenaardigheden, die
uiteraard compositorisch uit zijn speel
wijze ontstonden.
CHOPIN s EERSTE OPTREDEN als vol-
wat daaruit wassene gebeurde op zijn 19-jarige leef
tijd te Wenen. Hij oogstte succes met zijn
variatiewerk over Mozart's „La ci darem
FREDERIC CHOPIN was op 20 februari la mano", waarvoor hij prompt een uit-
1810 te Zelazowa Wola, op 40 kilometer gever vond en welk werk door Schumann
afstand van Warschau geboren. Zijn vader begroet werd met de woorden: „Hoeden
was een uitgeweken Fransman, die daar af. Heren! Een genie!" Maar van zijn deli-
als leraar een bestaan gevonden had. Fré- caat spel werd reeds opgemerkt, dat het
dérie's moeder was een Poolse van be- voor een grote zaal weinig imponerend
schaafden huize. Kort na de geboorte van was. Een typerende uitspraak over dit
de knaap vestigde de familie zich te War- Weens concert luidde: „Schade von den
schau, waar vader Chopin tot lyceumleraar Junge dass er so wenig Tournüri hat."
was benoemd. Het jaar nadien, vlak vóór de opstand
De muzikale begaafdheid van Frédéric van de Polen, die door de Russen bloedig
bleek al spoedig; op zevenjarige leeftijd neergeslagen werd, verliet Chopin zijn
had hij reeds een aantal pianocomposities geboorteland. Hij werd uitgeleide gedaan
geschreven. Een daarvan, een Polonaise, door zijn leraar Elmer en enige van zijn
werd in 1817 uitgegeven en daags na zijn medeleerlingen, die hem een afscheids-
achtste verjaardag trad hij als pianist voor cantate toezongen en hem een zilveren
het eerst op. De knaap werd het troetel- doos gevuld met Poolse aarde meegaven,
kind van adellijke families, een omstan- Chopin's voorgevoel dat dit een afscheid
digheid die niet weinig bijgedragen heeft van zijn vaderland zonder terugkeer was,
tot zijn vorming als elegant cavalier en werd bewaarheid. Maar die Poolse aarde
zijn later bij voorkeur verkeren in aristo- heeft hem op zijn verdere levensweg ver-
cratische milieus. gezeld en is uiteindelijk op zijn lijkkist uit-
Op het conservatorium van Warschau gestrooid, toen hij inl849 op Père La-
Chopin, musicerend in intieme kring; naar een ets van Cypr. Norwid.
rif#, zijfi geest is blijven leven in zijn
eövijwsities en manifesteert zich overal
waar voor muziek gevoelige mensen
wonen, die onbevangen kunnen luisteren
en hun eigen fantasie verweven met die
der wonderlijke klankentaai van de grote
Poolse kunstenaar.
Jos. de Klerk
BEURZEN VOOR NOORWEGEN
Het Noorse Bureau voor Culturele Be
trekkingen met het Buitenland, zal behou
dens goedkeuring van het Noorse ministe
rie van Buitenlandse Zaken, dit jaar twee
studiebeurzen elk voor een bedrag van
4.800.- ter beschikking stellen van Neder
landers die acht maanden in Noorwegen
wensen te studeren. De Noorse ambassa
de in Den Haag vestigt er de aandacht op,
dat het bedrag niet voldoende is om in
Noorwegen reizen te maken of weten
schappelijk materiaal te kopen. De beur
zen zijn daarom ook meer bedoeld voor
studenten, dan voor wetenschappelijke on
derzoekers. Tot mei kunnen aanvragen in
gediend worden. De beurs is bestemd voor
het studiejaar 1960-1961.
Chaenomelis japonica pleegt men ook
wel de schijnsierkweepeer te noemen; een
lange naam voor een rijk bloeiende hees
ter. Er is een soort die men als klimmen
de heester kan gebruiken, doch men zal
de takken dan zelf moeten leiden. De mees
te soorten kweekt men echter als gewone
sierstruiken in de tuin en omdat zij zo
vroeg in de lente bloeien zal men wel voor
een zonnige en beschutte standplaats moe
ten zorgen; open bloemen kunnen anders
wel eens bevriezen. Er zijn tegenwoordig
zeer rijk bloeiende soorten; de zalmtinten
voldoen ook uitstekend. Men kan ze nu
bestellen en als het niet meer vriest wor
den ze verzonden en kunnen ze direct op
de voor hen bestemde plaats gepoot wor
den; ze groeien op den duur nogal breed
uit en dus hebben ze wel veel ruimte no
dig; een onderlinge afstand van een paar
meter kan men heus niet als overdreven
beschouwen. Sommige soorten vormen
grote appelachtige vruchten na de bloei,
maar die moeten ook zuiver als een sieraad
worden gezien; voor de consumptie heb
ben ze geen waarde. Indien gesnoeid moet
worden kan men dat het best direct na de
bloei doen; dan kan men immers zeer goed
zien welke takken wel en welke niet ge
mist kunnen worden.
G. Kromdijk
Een door Chopin gemaakte tekening.
chaise te Parijs begraven werd.
DE REISROUTE GING nu over Wenen,
waar hij nu opzien baarde met zijn reeds
in Warschau geschreven Concert in e,
maar steeds weer gold de opmerking dat
zijn spel voor de grote ruimte te week
was. Doch men ontkwam niet aan de
charme van deze zeer persoonlijke piano
muziek. waarvan de innerlijke geladenheid
manifest was. Het doel van Chopin's tocht
was Londen, maar hij kwam niet verder
dan Parijs. Frankrijk werd nu voor de
kunstenaar een tweede vaderland, dat hij
slechts voor korte verblijven in het bui
tenland verliet. Polen heeft hij niet meer
teruggezien.
NAJAAR 1831. Parijs had de barricades
opgeruimd, maar zat nog midden in zijn
romantische omwenteling. Het uitbundig
geschetter van deze beweging was de frêle,
precieuze en massaschuwe Chopin verre
van sympathiek; maar de rumoerige gang
makers van het artistieke nieuwe Frank
rijk waren toch de eersten die zijn bij
zondere talenten erkenden en hem als
klaviervirtuoos lanceerden. Zijn eerste op
treden, met het Concert in f, maakte in
druk op de kenners en kreeg een schitte
rende beoordeling in de gezaghebbende
„Revue Musicale", die echter ook niet na
liet op de zwakke toonvorming van de
executant te wijzen. Dat was dus net als
in Wenen en het leidde tot de consequen
tie, dat Chopin's carrière hoofdzakelijk
zou verlopen in aristocratische salons, wat
op de aard van tal zijner composities een
onmiskenbaar merkteken van frivole luxe
heeft nagelaten.
ZIJN SUCCES in deze kringen was niet
alleen te danken aan zijn fenorpenaal pia-
WAT ER VAN DIE JONGEN
of dat meisje terecht moet
komenDat is een ver
zuchting, die dikwijls gehoord
wordt; een verzuchting, die
tevens veelal een veroordeling
inhoudt. Men veroordeelt met
deze woorden een kind dat
steelt en dat liegt en dat mis
schien nog veel meer dingen
doet die indruisen tegen de
wetten van de menselijke
samenleving. Dit gederailleer
de kind wordt op zyn aller
zachtst „stout" genoemd, maar
meestal zijn het kinderen in
nood. Kinderen die begrip
nodig hebben en die echt wel
weer goed terecht kunnen
komen alsAchter dit
kleine woordje „als" staan
onnoemelijk veel werk, geduld
en begrip. En dat laatste moet
niet alleen komen van de
„vakmensen", de orthopeda
goog, de psycholoog en de psy
chiater maar ook en vooral
van de maatschappij. Immers
in haar midden moet dit kind.
dat op de ee- of andere ma
nier is gestoord, leven. Het
moet een kans krijgen zich
een plaats te veroveren in de
maatschappij en het krijgt die
niet als de menselijke samen
leving afwerend, hooghartig
en veroordelend tegenover
hem staat. Dit is een van de
facetten die er zyn rond het
probleem van de plaats der
geestelijke en lichamelijke ge
handicapten in onze maat
schappij.
PROF. Dr. TH. HART DE
RUYTER, hoogleraar in de
kinder- en jeugdpsychiatrie te
Groningen heeft ons hierover
het een en ander verteld. In
zijn werk heeft hij het meest
te maken met kinderen die
emotioneel zijn gehandicapt.
Kinderen die op de een of
andere wijze zijn geremd in
hun gevoelsuitingen en die
daardoor lijden aan min of
meer ernstige aanpassings
stoornissen. Zij gaan bij voor
beeld stenen werpen en brand
stichten. Zolang zij jong zijn
lijkt het vaak niet zo erg,
maar later in de puberteits
jaren treden de afwijkingen
sterker naar voren en boven
dien worden ze het kind dan
ook zwaarder aangerekend.
Men gaat veroordelen en sluit
het kind buiten. Men weet bij
voorbeeld niet, dat dit kind
eveneens als alle andere kin
deren zich met min of meer
aanhankelijkheid gewend heeft
tot de mensen in zijn om
geving, en dat het is teleur
gesteld omdat het zijn aan
hankelijkheid niet op de juiste
wijze vond beantwoord. Deze
kinderen missen de basis
veiligheid die het vertrouwen
tussen de mensen moet leggen.
Hoe zouden zij dan vertrou
wen hebben in de mensen
rondom hen, wanneer in hun
prille en latere jeugd hun
contactpogingen op niets of
weinig zijn uitgelopen.
DEZE KINDEREN komen
in inrichtingen en de „vak
mensen" gaan zich met hen
bemoeien. Uit de samenwer
king van de orthopedagoog, de
psycholoog en de psychiater
wordt dan een revalidatieplan
opgemaakt. „Dat zijn prach
tige rapporten", zei prof. Hart
de Ruyter nadenkend. En hij
voegde daaraan toe: „Maar er
zijn geen mogelijkheden tot
het effectueren van de plan
nen. want er is geen plaats in
revalidatiecentra! Op speur-
werkgebied van de mentale
revalidatie is er nog niets.
Onze wetenschap heeft nog
geen kans gehad en dat is be
droevend en hopeloos. Er is
geen geld en geen gelegenheid
om te bewijzen wat er met
deze geestelijk gehandicapten
kan worden bereikt. Wanneer
zij zouden kunnen worden op
getrokken tot hun plafond dan
zouden velen van hen een
menswaardig bestaan kunnen
vinden. Dan zouden zij niet
behoeven te verkommeren in
instituten waar zij niet thuis
horen. Maar helaas men ge
looft niet in deze mogelijk
heden. Men gaat er niet van
uit, dat hier met succes hulp
geboden zal kunnen worden".
IN DE PSYCHIATRISCHE
klniek, weids woord voor een
oude villa, van prof. Hart de
Ruyter, wordt gewerkt aan de
revalidatie van kinderen. Hier
heeft men een aantal emotio
neel gestoorde kinderen opge
nomen, die in verschillende
inrichtingen en verschillende
pleeggezinnen zijn geweest.
Zij hebben min of meer ern
stige gedragsstoornissen en
toen wij met prof. Hart de
Ruyter binnenkwamen, werd
er onmiddellijk een serie vra
gen op ons afgevuurd: „Wie
ben jij. Hoe heet jij. Wat kom
je doen. Wat wil je hier?" Hun
wantrouwen tegenover de
vreemdeling sprak uit de toon
van hun stem en lag duimen-
dik op de jonge gezichtjes.
Wél begroetten zij met een
laaiend enthousiasme prof.
Hart de Ruyter, die zij behan
delden en met wie zij praatten
als met een van hen. De pro
fessor vergat ons, of liever
gezegd, hij bemerkte niet eens
meer dat wij er waren en dat
wij tenslotte zijn weggegaan
Allicht niet. Want de kinde
ren zijn in de kliniek primair
omdat het hier gaat om hun
levensgeluk, dat mede zal af
hangen van het feit of de
maatschappij kan worden op
gevoed tot het weer opnemen
van de kinderen.
