3.95 WERELDNIEUWS Mooi schoon Gek gemaakt en bezeten Nixon 50 percent en Kennedy 44 percent Leger schoot op oppositie in Perzië: 200 gewonden Stakingsleiding in Liverpool zoekt thans uitweg uit conflict Ontwapenings-overleg hervatten maar hoe? '""Praatstoel voor wereldmerk rom America's Best Tobaccos DONDERDAG 18 AUGUSTUS 1960 Van dag tot dag Opinie-onderzoek: Kennedy wil zodra hij president is naar Afrika Vele meningen in UNO- ontwapeningscommissie 1 ■Sfrï'fy.-: Niemand in Nederland zal een slapeloze nacht hebben gehad omdat hij gister avond in zijn krant het bericht had gele zen over president Sukarno's besluit om, met ingang van heden, de diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Indone sië te verbreken. Die diplomatieke betrek kingen waren de laatste jaren toch al van minimale betekenis geweest. Bij ontsten tenis van de Hoge Commissarissen waarin het Unie-verdrag oorspronkelijk voorzag werden de wederzijdse diploma tieke posten in Den Haag en Djakarta reeds lang beheerd door „tijdelijke zaak gelastigden" en dezen werd door de Indo nesische regeringshouding elke mogelijk heid ontnomen om enige verbetering in de betrekkingen tussen de twee landen te brengen. Die zaakgelastigden en hun me dewerkers moeten nu hun koffers pakken en de behartiging van de belangen hun ner landgenoten overlaten aan de een of andere bevriende mogendheid. Méér dan er al kapot was heeft Sukarno hiermee niet kapot gemaakt. Want alles was al ka pot. Maar in Indonesië zelf was hoewel veel toch nog niet alles kapot. En Su karno heeft zich de kans, hem geboden door het „feest" van de Indonesische on afhankelijkheidsdag, niet laten ontgaan om dus in eigen huis nog wat meer ra vage aan te richten. Deze keer heeft hij dat gedaan door, bij decreet, de Moham medaanse partij Masjumi en de Socialis tische Partij te verbieden. Als men het opzeggen van de diplomatieke betrekkin gen met Nederland beschouwt als het gooien van een steen door een ruit die toch al uit niet meer dan enkele scherven bestond, dan moet men het verbieden van die twee partijen toch wel zien als het on dermijnen van de fundamenten waarop het huis van de Indonesische staat was opgebouwd. Vooral de Masjumi heeft, van het begin der Indonesische onafhankelijk heid af, een rol van grote betekenis voor de opbouw van het Indonesische politieke leven gespeeld en zou onder een andere president van de republiek een belang rijke constructieve bijdrage tot de ont wikkeling van de staat hebben kunnen le veren. En de P.S.I. telde onder haar le den veel jonge intellectuelen, die, als zij niet door Sukarno waren gedwarsboomd, zeker hadden kunnen helpen het land om hoog te brengen. De talrijke leden van die twee grote partijen heeft Sukarno nu on herroepelijk tot zijn vijanden gemaakt. En 'daarmee heeft hij zijn staat nog weer ver der ondergraven. Maar wat deert het hem? Inplaats van een parlement, dat hem duidelijk kan ma ken wat het volk wenst, heeft hij nu im mers een „lichaam van onderlinge bij stand", dat vooral bedoeld is om hèm, Sukarno, bij te staan en aan het volk dui delijk te maken wat hij wenst. En datge ne wat hij wenst is, zoals uit zijn rede van gisteren kan worden opgemaakt, een dolzinnig mengsel van sommige theorieën van Hitler en Lenin. Dolzinnig? Maar dat kan ook niet an ders. Sukarno heeft het, in diezelfde rede, zelf toegegeven. „Ik ben geïnspireerd, ge fascineerd, volslagen geabsorbeerd, gek gemaakt en bezeten door de romantiek van de revolutie," heeft hij zijn toehoor ders verteld. Het volk van Indonesië heeft het nu dus uit zijn eigen mond gehoord: het wordt ge regeerd door iemand die „gek gemaakt en bezeten" is door „de romantiek van de revolutie". Wat een grondslag voor een regeringsbeleid! Arm volk van Indonesië.. Advertentie Royale spuitbus slechts WASHINGTON (Reuter) Een Ameri kaans instituut voor publieke opinie-onder zoek is tot de conclusie gekomen dat 50 percent van de kiezers voor Nixon zou stemmen en 44 percent voor Kennedy, wanneer de verkiezingen op dit tijdstip ge houden worden. Zes percent had zijn keu ze nog niet bepaald. De perschef van Nixon noemde de uit slag van het onderzoek „bemoedigend", maar zei dat Nixon zijn campagne zou blijven voeren alsof hij achter lag. De perschef van Kennedy daarentegen merkte op dat Kennedy „reeds eerder achter heeft gelegen en altijd van oordeel is geweest, dat het een harde strijd zal worden." Eisenhower verklaarde gisteren op zijn persconferentie, dat Nixon er de man niet naar is om zich door een publiek opinie onderzoek te laten ontmoedigen of te ge loven dat hij reeds heeft gewonnen. Nixon zal tot de laatste minuut blijven vechten omdat hij „te veel campagnes heeft ge voerd om iets als vaststaand aan te ne men". TEHERAN (Reuter) Volgens het te Teheran verschijnende blad „Etela'at" zijn tweehonderd aanhangers van de oppositie, die in Miandoeab in de provincie Azerbei- djan „stembussen wilden stelen", gewond toen militairen het vuur op hen openden. Ruim 150 gewonden zjjn in een ziekenhuis opgenomen. Er worden thans in Perzië verkiezingen gehouden voor de tweede kamer (majlis). In Teheran begon men woensdag met de stemming, die donderdag en zaterdag wordt voortgezet. Volgens de jongste resultaten, die uit de provincies worden gemeld, heeft de mel- lyoen (nationalistische) partij van premier Eghbal tot dusver 102 van de 200 parle mentszetels veroverd, terwijl de Mardom (volkspartij, oppositie) er 46 en de onaf- hankelijken drie hebben gekregen. (Van onze correspondent) LONDEN Aan de 24-uursstakiög in de Londense haven uit sympathie met de zeeliedenstaking hebben gisteren 9.000 man, bijna een derde van het totale aan tal Londense havenarbeiders, deelgeno men. Deze staking viel merkwaardig ge noeg samen met een conferentie van af gevaardigden van 100.000 havenarbeiders uit geheel Engeland, welke besloot een door de werkgevers aangeboden loonsver hoging van ruim vijf gulden per week te aanvaarden. In Liverpool deed zich giste ren het eerste teken voor, dat de stakings leiding een uitweg zoekt uit het conflict. Men heeft weinig kans iets te bereiken, omdal? zoals'bijna' al tij da n dergelijke omr- standigheden de werkgevers weigeren met de aanvoerders van"één onofficiële sta king te onderhandelen. Vanavond zullen gedelegeerden van de oppositiegroep on der de havenarbeiders, welke zich tooi4 met de naam nationale zeeliedenhervor mingsbeweging en hoofdzakelijk tegen de erkende vakbond is gericht, in Liverpool trachten een formule te vinden om de af tocht te dekken. Nog een andere grote oceaanstomer van de Cunard Line, de 22.000 ton metende „Carinthia" kon woens dag niet naar Canada vertrekken wegens een tekort aan bemanningsleden. De maat schappij had nog steeds hoop. dat de „Queen Elizabeth" vanochtend Southamp ton zou kunnen verlaten. Op een ander Cunard-schip, de 21.600 ton metende „Saxonia" slaagde men er na mislukte pogingen van de stakers in om de beman ning te beïnvloeden, te vertrekken. Ver wacht wordt dat ook de „Britannic", 27.000 ton) morgen met 900 passagiers van Liverpool naar New York zal kunnen gaan, evenals de „Empress of England", 25.500 ton, van de Canadian Pacific, waar voor ongeveer .1000 passagiers hebben ge boekt. Sinds het begin van de staking zijn er 1108 schepen uit Engeland vertrokken en 94 opgehouden. Advertentie NEW YORK, (Reuter) Senator John Kennedy, de demochatische kandidaat •voor het -presidentschap,: heeft in een •arti'- kei in het weekblad „Life" over Amerika's nationale doelstèllingen, 'opgemerkt dat de Verenigde Staten de concurrentie met de communistische landen niet tot een op zichzelf staand doel moeten maken. Dit zou een tragische vergissing zijn, aldus de senator. „Alles wat wij in naam van die concurrentie doen verbetering van onze rassenbetrekkingen, uitbreiding van onze economie, de hulp aan nieuwe lan den, de verkenning van de ruimte en al het andere moeten wij om wille van deze zaken zelf doen, of er concurrentie bestaat of niet." (UPI) Volgens het jongste nummer van het Amerikaanse tijdschrift „News week Magazine" heeft de democratische senator beloofd naar Afrika te gaan indien hij gekozen wordt als opvolger van presi dent Eisenhower. Kennedy had de belofte gegeven aan een Afrikaanse diplomaat in Washington die hem had opgezocht. Kennedy had ge zegd het te betreuren dat geen Ameri kaanse president of minister van Buiten landse Zaken ooit het zwarte continent een bezoek had gebracht. Hij beloofde dit in geval van verkiezing „zo spoedig moge lijk te doen, wellicht nog in 1961. NEW YORK U.P.I.) De leden van de UNO-ontwapeningscommissie waren hét er woensdag, op de tweede dag van hun debat, allen over eens, dat de ont wapeningsbesprekingen prompt hervat die nen te worden, maar de meningen liepen zeer uiteen ten aanzien van de vraag op welke wijze zij hervat moeten worden. Enkele afgevaardigden steunden het Russische voorstel voor een topconferen tie gedurende de zitting van de Algemene Assemblee volgende maand, anderen wen sen een bespreking door de gehele Assem blee. Weer anderen wensen een onmiddel lijke hervatting van de Geneefse confe rentie van tien landen, ofwel een her vatting door deze kleine commissie onder leiding van een neutrale voor zitter, aan te wijzen door de UNO, ofwel door een commissie uitgebreid met neu trale landen. India heeft woensdag namens zes lan den een resolutie ingediend, waarin voort zetting van de pogingen om tot algemene ontwapening onder doelmatige internatio nale controle te komen noodzakelijk wordt genoemd. Naar van Westelijke zijde wordt vernomen, is het zeer waarschijnlijk, dat op deze resolutie een amendement zal worden ingediend, waarin wordt aange drongen op hervatting van de besprekin gen, van de commissie van tien. De Britse gedelegeerde Harold Beeley heeft woensdag verklaard, dat zijn rege ring zich schaart achter het Amerikaanse voorstel om 33 ton splijtbaar materiaal voor vreedzame doeleinden te beschikking te stellen. De V.S. zijn hiertoe bereid als de Sovjet-Unie toezegt een evengrote hoe veelheid uit haar oorlogsvoorraden over te hevelen naar vreedzame bestemmingen ,Sjanzen" Het woord is wel een beetje ba-naal of commuin, maar dat is het begrip óók en daarom moet u het maar van mij nemen, wanneer ik constateer, dat dit de mooie, rijpe tijd voor de „sjanzers" is, de vurige pijlenschieters naar dromerige dames op terrassen in de zon. De sjanzers laten van die vurigheid niets merken. De vlammen slaan u niet uit de ogen. Want dat is 't 'm nu juist (heb ik mij laten vertellen): het zit 'm in de eerste plaats in de fijne bedwon- genheid. In de (geveinsde) onopzettelijk heid. In de (geprefabriceerde) toevallig heid. In grootmoeders tijd lieten de dames ragfijne zakdoekjes vallen voor de sjan zers, om die op te rapen en om een fijn woordje te mompelen en zo kon dan het gesprek beginnen, waaraan menigeen zijn grootvader te danken had. Maar de tijden (gij weet dat welver anderen en wij en onze gewoonten ook onze sjansgewoonten dat weet gij óók, rnèt hen en de ragfijne zakdoekjes zijn er niet meer bij. De gehele ragfijnheid trouwens niet meer zozeer. Het gaat (heb ik mij laten vertellen) allemaal veel di recter nu. Veelal is het spelen met vuur. Dat spelen met vuur moet gij dan let terlijk opvatten. Want die ragfijne dame steekt dan, met haar geheimzinnige don kere bril en een tikje van een vleugje van een glimlachje om haar ragfijnelippen, omstandig een sigaret op, die zij na traag gefriemel uit het pakje uit haar tasje frommelt, om de sjanzer de sjans te ge ven zijn aansteker uit de zijzak van zijn vlotte (geruite) sportjasje te halen en nau welijks heeft de dame dan de sigaret tus sen de lippen of floep! zegt de aansteker. „Kuwèl", zegt de dame dan. „Wel mooi weer", zegt hij dan weer (heb ik mij la ten vertellen) en de oplettende toeschoii- wer ziet de dame en de heer (de dame en de heer) na een half iLur hand in hand de wijde wereld in trekken. Het zit 'm (heb ik mij laten vertellen en daar komt nu wéér zo'n banaal of com muin woord) voornamelijk in de „smoes", zoals ze dat in die kringen noemen. In de praat. In het vervolg op de constatering dat de weersomstandigheden zo aangenaam zijn. De ware sjanzer brengt het gesprek op indrukwekkende onderwerpen. Hij mag vooral niet zeggen dat die dame zo mooi is. Of dat dit het gelukkigste ogenblik van zijn leven is. Of dat geen liefde zo liefde rijk is als die op het eerste gezicht. En niet dat zijn secretaresse hem niet be grijpt. Of dat hij zo eenzaam in het leven staat. Dat is de prietpraat, die alle dames met donkere brillen reeds tienduizend maal hebben vernomen van de amateur- sjanzers, die er geen kaas van hebben ge geten. Neen. De ware sjanzer (heb ik mij laten vertellen) praat over jachthonden, of over de barre toestand in Cambodja, of vraagt hoe die dame denkt over de situatie in Kongo, of ivat zij vindt van het toneel werk van Ionesco en of zij ook zo veel houdt van Hugo Claus. 't Moet juist helemaal niets met het eige lijke sjanzen te maken hebben; de dame in kwestie moet denken „dit is nu een iv.erkelijke héér, die het niet om dat te doen is" en de sjanzer moet haar ver hoven :haar geestelijke stand" toespreken. Dat is je ware (heb ik mij laten vertel len). Zo is het mooie beginnetje, maar ver der ga ik niet. Ik wilde alleen zeggen, dat dit de tijd is voor de ware sjanzers. Tenminste: dat heb ik mij laten vertel len. Fïoris Flaneur Twee pond. In een laboratorium van het Engelse atoomcentrum Aldermaston waar detonators voor waterstofbommen worden vervaardigd is woensdag twee pond t.n.t. ontploft, aldus is in Londen vernomen. Het dichtst bij het laborato rium zijnde gebouw waar zich een atoomontploffing zou kunnen voordoen is gelegen op 500 meter afstand. Bij de explosie is geen radioactieve stof vrij gekomen. Wat schuilt er eigenlijk toch achter het woord „schoon"? Men moet van zuidelijke land aard zijn om zich bij het horen of lezen van deze term dadelijk een pastorale, verstilde zuiver heid in gestalte of landschap voor ogen te zien getoverd, waarover de wijding van on aardse roerloosheid ligt. „Schoon" is voor de zuiderling iets geheel anders dan „mooi" het mooie leeft en beweegt zeer sterk, het is lawaaierig als een kermis en bont van kleur. Het schone heeft de bevroren heid van ijs en tegelijk de warme, zachte glans van licht, het heeft de innige zekei'heid van onveranderlijk en eeuwig te zijn. Voor de zuiderling dus en helaas weet hij zijn noorde lijker vrinden in dit opzicht armer dan hij, want zij weten enkel dat „schoon" een eigen schap is van lakens die juist uit de was komen, van een ge reinigd kledingstuk of van een gewassen gezicht. Voor hen is het woord in zijn betrekking tot schoonheid geëmigreerd naar de litteratuur en zij moe ten hun zielsontroeringen uit drukken in het povere woord je „mooi", wat vaak zo vrese lijk tekortschiet. Het is een telkens weer spijtverwekkend verschijnsel dat in het centrum van een versneld levenstemno, waar nurhte»-h*>id. 7pi.-°ii;i.-v>r>i(i en beslaansstrijd de handen in elkander slaan, juist de ge sproken taal zo wreed van haar sierlijk gebladerte wordt ontdaan en soms zelfs tot een onttakeld en kaal stuk hout wordt gemaakt, terwijl wij buiten dat centrum, in de ge westen waar het leven be dachtzamer en voorzichtiger wordt geleefd, kunnen vast stellen hoe volbegroeid en prachtig van vorm de boom geweest is. Het leven is schoon, zegt men in Holland nog wel eens maar hoort ge reeds de iro nische ondertoon, die betekent: ik gebruik hier een woord dat geen gangbare pasmunt meer is, doch dat ik voor dit keer glanzend opgepoetst als een curiositeit vertoon om aan te duiden, dat ik nog iets uit het goede verleden heb weten te bewaren. Het leven is mooi, zou men dus daai-voor in de plaats moe ten zeggen wanneer men deze waarheid wil verkondigen zonder opzij van de jachtige mensenstroom te gaan staan of, om het plastischer uit te drukken, zonder van de treeplank van de tram te springen. Maar het leven is helemaal niet mooi het heeft niets van een bewegende, zich koket ronddraaiende vrouw, die het licht van de kroonluch ters laat bliksemen op haar sieraden en de gloeiendrode lippen opent om de blinkend" tanden te tonen. Het leven is niet mooi. omdat het geen fa cade heeft waaraan kunste naar? mef. pen5""! en beitel hebben gewerkt. Het is de diepte en de hoogte en de naar alle kanten in oneindigheid wegvluchtende verte van het leven, die schoonheid schept in de belofte van een roerloos einde overal, waar men ook gaat, hoe men ook gaat, hoe zeer men ook zoekt of hoe ge laten men wacht. Wie zeggen kan dat het leven schoon is, is met recht van de treeplank gesprongen. Hij heeft de tram, die berstens vol is van een joelende en dringende menig te, verlaten en staat op de vluchtheuvel van tijdeloos- heid, omringd door de onaf zienbare diepten van zijn be staan. dat hem de vreugde van het ongekende en onvoorstel bare schenkt. Wie „schoon" kan zeggen, ziet het leven als de glanzende, fluwelen weide onder het stille zonlicht, die nergens eindigt omdat de barmhartige nevel van de horizon hem het zicht en de kennis bespaart, in ruil voor een onbeperkte verwachting. En toch heb ik de merk waardige relatie tussen het zuidelijke en het noordelijke schoon tussen schoonheid en gewassenheid mogen ontdekken in een navrante overeenkomst van gevoel. In een gevoel dat uit mijn kinds heid dateert en in de rijpheid van het heden is terugge komen. De herinnering^ aan een vreugdevolle gewaarwor ding van werkelijk schoonge wassen te zijn, die eertijds overbleef na een rouwmoedige zondebekentenis, heeft haar merkwaardige voleinding ge kregen in de latere profane en misschien bespottelijke belevenis na een grondig bad in de warme zomer: als kind voelde ik mij heerlijk gewas sen en blinkend schoon na een schuldbelijdenis als vol wassene voel ik mij alsof ik zonder zonden ben, nadat ik een bad heb genomen. Er moet een onzichtbare, onhoorbare maar niettemin sprankelend duidelijke betrek king bestaan tussen de zuiver heid van hart en de reiniging van het lichaam. „Schoon" moet in zijn betekenis van mooi zowel als van gereinigd in wezen dezelfde betekenis hebben. „Zuiver" zegt men in het zuiden van iets, dat uit de wasserij komt. Ligt daar wel licht de trait d'union der ter men, die in hun betekenis el kanders tweelingbroeders zijn? Schoonheid en zuiverheid staan dus gewestelijk ge sproken tegenover elkaar, ter wijl zij in feite elkanders synoniemen zijn. Waar ligt toch die merkwaardige keuze der spreektaal verborgen, die zich als een splitsing van hart en verstand voltrekt over een begrip en het vierendeelt door middel van woorden? Terugkerend tot gevoelens van weleer zou ik moeten be kennen, dat ik als zuidelijk kind „zuiver" uit het bad water kwam, maar als noorde lijker knaapje dan „schoon" zou zijn geweest. Zou ik in het zuiden te biecht zijn gegaan, dan zou ik mij „zuiver" heb ben gevoeld, doch in het noorden „schoon". Doch wie in beide gevallen in mijn hart had kunnen kijken, zou tot zijn taalkundige verbazing hebben moeten constateren dat ik het gevoel had zowel schoon als zuiver te zijn. Om het gecompliceerde vraagstuk te besluiten kan ik niet anders dan concluderen, dat het leven schoon is wan neer men er de zuiverheid van vermag te zien, en dat men de zuiverheid zien kan wan neer men gereinigd te voor schijn komt uit de verwar ringen en kloppartijen van het bestaan, dat met de kiezel stenen van zijn avonturen het water wast en zeeft tot het helder is. Helder als kristal, schoon als een engelegewaad, zuiver als een zonnestraal uit blauwe hemel en doorzichtig als de klare dag zelf, die zich foerloos en onveranderlijk vol trekt over de wringende, kronkelende en vechtende mens tot de onvermijdelijke avond hem doet inslapen naar de nieuwe ochtend. Losser. Douglas Machray, hoofdredacteur van de „Daily Herald", orgaan van de Britse Labourpartij, heeft zijn ontslag genomen. De reden hiervan is niet be kend. En doen echter reeds enige maanden geruchten de ronde, dat po gingen in het werk worden gesteld om het blad losser te maken van de poli tieke lijn der Labourpartij om een vrij ere ontwikkeling mogelijk te maken. Omgeslagen. Zondag zijn 46 mensen om het leven gekomen toen een boot voor de Portugese kolonie Mozambique kap seisde en zonk in de van haaien kri oelende Rio Incomati, nabij Machangu- de, bij Mozambique. Volgens de be richten die pas vandaag in Lourenco Marques zijn ontvangen, wisten slechts drie personen zich zwemmend in vei ligheid te stellen. Onder de slachtoffers waren 18 mannen, 21 vrouwen en zeven kinderen. Terreur. Vorige week zijn bij terroristi sche activiteit in West-Java 27 dorpe lingen gedood en minstens 17 gewond. Vierhonderd bewapende lieden vielen twee theeplantages de Tjisutu en de Pondoko Datar bij Bandung aan, waarbij 13 Indonesiche dorpsbewoners omkwamen en zeventien werden ge wond. Later viel een bewapende bende van honderd man het dorp Kudan in het Lelesdistrict aan, waarbij veertien mensen werden gedood en 50 huizen werden in brand gestoken. Vergelijking. De regering van Ghana heeft haar besluit, personen die de Zuidafri- kaanse apartheidspolitiek steunen een visum te weigeren, verdedigd met er op te wijzen, dat de Verenigde Staten communisten visa weigeren. Het is ab soluut niet nieuw, dat een regering van de aanvrager van een visum een poli tieke verklaring verlangt, aldus een of ficiële woordvoerder in Accra. Posthuum. Woensdag is de datum vastge steld voor de postume huwelijksvoltrek king tussen Irene Jodar en André Ca- pra, die in december van het vorige jaar omkwam bij de overstroming in Fréjus. President De Gaulle heeft een speciaal dekreet uitgevaardigd, waarbij de aantekendatum voor het huwelijk op 1 december is vastgesteld, dat is 24 uur voordat de ramp plaats vond. Hierdoor zal het dochtertje van Irene Jodar, dat vorige maand geboren werd, alle wette lijke voorrechten krijgen van een wet tig kind. Walerverdrag. De Indische premier, Ja- waharlal Nehroe, zal op 19 en 20 sep tember Pakistan bezoeken om het ver drag over de verdeling van het water van de Indus te ondertekenen, zo is vandaag door de Pakistaanse president Mohammed Ajoeb Khan, bekendge maakt.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1960 | | pagina 3