Bericht over wijziging van Nieuw-
Guineabeleid zet Den Haag op stelten
Kasavoeboe poogt Loemoemba
te vervangen door Ileo
GRATIS
SCHOOL
SCHRIFTEN
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Stappen om Nw. Guinea
onder UNO-beheer te stellen
HET WEER
Kongo's premier laat zich
echter niet opzij schuiven
Me, H E I N K E L
Wereldkaart gratis
verkrijgbaar bij ons blad
Bloedbad in Kasai:
vierhonderd doden
J. J. VAN KOOTEN
Bolletje/
Koude nacht
Aan het strand
In de krant van heden:
vejoreyou
Het woord is aan
-M- Kamerbeek doet het
goed in de tienkamp
•fa Ben Verhagen
verbeterde zijn
positie weer
Nina Ponomar eva
wierp discus het verst
Ook na 200 m kreeg
Wilma Rudolph goud
Het lot besliste bij
Italië-Joegoslavië
A merikaans overwicht
op 110 m horden
Drie verlengingen in
hockeytoernooi
K.
de échte eierbeschuit
75e JAARGANG No 50
Directie, Redactie, Administratie Grote Hout
straat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen).
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1960
Haarlems Dagblad
305e JAARGANG No 203
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. HaarL Crt
Directie»
P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
Gisteravond hebben de internationale persbureaus een bericht van Reuter
verspreid, waarin gezegd werd dat Nederland de UNO een voorstel tot
„internationalisering van Nederlands Nieuw-Guinea" zou willen doen.
Onmiddellijk na het verschijnen van dit persbericht heeft de Rijksvoor
lichtingsdienst een officieel regeringscommuniqué uitgegeven, waarin
verklaard werd dat er geen wijziging is gekomen in het beleid van de
Nederlandse regering inzake Nieuw-Guinea.
Het Reuterbericht luidde:
„In gezaghebbende Nederlandse kringen
in Den Haag is maandagavond verklaard,
dat Nederland de UNO zal voorstellen,
Nederlands Nieuw-Guinea te „internatio
naliseren", mogelijk met de medewerking
van de Verenigde Staten, India en Austra
lië."
„In antwoord op vragen werd gezegd,
dat het nog niet bekend is, wanneer Neder
land een dergelijk voorstel zal doen om de
toekomst van het gebied, dat door Indo
nesië wordt opgeëist, te regelen. Op de
vraag in welke vorm de Nederlandse re
gering zich internationalisatie binnen het
bestek van de UNO voorstelt, werd in ge
noemde kringen ten antwoord gegeven, dat
een beheerschapsgebied het meest geschikt
schijnt te zijn. De gezaghebbende woord
voerder deelde mee: „Wij proberen de
Papoea-bevolking van Nederlands Nieuw-
Guinea voor te bereiden voor zelfbestuur
op een zo spoedig mogelijk tijdstip". Hij
voegde hieraan toe dat de bevolking dan
de keuze zal worden gelaten, wat zij wil
doen. „Als zij zegt dat zij zich met Indo-
nèsië wil verenigen, dan hebben zij onze
zegen."
„De Nederlandse woordvoerder verklaar
de verder, dat het met het oog op de ge
beurtenissen in Kongo twijfelachtig is, of
de UNO bereid zal zijn, de verantwoorde
lijkheid in Nederlands Nieuw-Guinea op
zich te nemen. Een manier waarop dit mo
gelijk zou kunnen gebeuren was, Neder
land het beheer te laten voortzetten onder
toezicht van de UNO of onder toezicht van
een aantal door de UNO aan te wijzen
landen."
„De woordvoerder zei dat Nederland de
UNO reeds gepolst heeft en het was dui
delijk geworden, dat de volkenorganisatie
niet van gevoelen is. dat het in dit sta
dium gewenst zou zijn de verantwoorde
lijkheid in Nederlands Nieuw-Guinea op
zich te nemen. Desondanks achtte Neder
land het gewenst een nieuw voorstel in
deze geest aan de UNO te doen," aldus het
Reuterbericht.
Het communiqué van de Rijksvoorlich
tingsdienst luidt:
„Naar aanleiding van de hedenavond
circulerende persberichten, als zou de Ne
derlandse regering overwegen te streven
naar een internationalisatie van Neder
lands Nieuw-Guinea, deelt de Nederlandse
regering mee, dat er geen enkele wijziging
is gekomen in haar buitenlands beleid ten
aanzien van dit gebiedsdeel, zoals dit be
leid in de laatste jaren is gevoerd."
Inmiddels is bekend geworden dat de
„gezaghebbende Nederlandse woordvoer
der", waarvan in het Reuterbericht sprake
is, minister-president prof. dr. J. E. de
Qua?y zelf was.
Den Haag: „Ongelukkig"
Onze Haagse redacteur tekent hierbij
aan:
In regeringskringen in Den Haag wor
den de uitlatingen van de minister-presi
dent, prof. dr. J E. de Quay, over een mo
gelijke internationalisatie van Nieuw-Gui
nea betreurd en op z'n zachtst ongelukkig
gevonden. Het heeft vooral verwondering
gewekt dat professor De Quay in het ge
sprek met de vertegenwoordigers van bui
tenlandse persbureaus en bladen, waarin
hij een eventueel toezicht door de UNO op
het door Nederland gevoerde beheer in ge
ding bracht niet. duidelijk heeft laten uit
komen, dat hij een persoonlijke opvatting
weergaf. Want dat professor De Quay zich
in die zin heeft uitgelaten, staat als een
paal boven water: 't. communiqué van de
Regeringsvoorlichtingsdienst heeft dan
ook uitsluitend betrekking op de voorstel
ling alsof de Nederlandse regering van
standpunt veranderd zou zijn. Vast staat
ook, dat in de Joop van het gesprek de mi
nister-president. erop is gewezen, dat er
dan sprake is van een aanzienlijke koers
verandering in het regeringsbeleid. Profes-
Verwachting tot morgenavond:
Verwachting tot morgenavond:
Koude nacht met hier en daar
mist, morgen overdag ongeveer
dezelfde temperaturen als van
daag. Veranderlijke bewolking
met kans op enige regen. Zwak
ke tot matige wind in hoofdzaak
tussen west en zuid.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Morgen overwegend slecht
strandweer met veel bewolking
en enige regen. Vrij krachtige
wind tussen zuid en zuidwest.
Temperaturen 15 a 16 gr. G.
Zeewater 17 gr. C. Vooruitzich-
'ten: Door depressie-activiteit
onbestendig met later enkele
opklaringen.
sor De Quay beeft die conclusie niet af
doende weerlegd.
In een ontwei p van deze verklaring,
door de Volkskrant geciteerd, wordt de
ontkenning „een woordvoerder van de mi
nister-president.' in de pen gegeven. Ook
dat is nogal vreemd, omdat in de door de
buitenlandse peisbureaus verspreide be
richten alleen gesproken wordt van „ge
zaghebbende kringen", een formulering
waartegen de minister-president geen be
zwaar had. Als merkwaardige samenloop
van omstandigheden valt nog te vermelden
dat maandag zowel de commissie uit de
Tweede Kamer voor buitenlandse zaken
als de Nederiandse delegatie bij de Alge
mene Vergadering van de UNO, onder
voorzitterschap van minister Luns verga
derde. In geen van beide bijeenkomsten is,
volgens onze informaties, het Nieuw-Gui-
neabeleid in de zin van de door professor
De Quay geopperde wijzigingen aan de
orde geweest. De minister van Buiten
landse Zaken, mr. J. M. A. H. Luns, die
vanmiddag aan boord van de „Nieuw Am
sterdam" naar New York vertrekt om daar
de vergadering van de UNO bij te wonen,
heeft inmiddels meegedeeld dat hij voor
zijn vertrek gaarne journalisten te woord
zal staan.
„Verstandige woorden"
Het Tweede-Kamerlid J. de Kadt, de
Nieuw-Guinea-specialist van de Partij
van de Arbeid, verklaarde ons vanmorgen,
dat hij „verheugd was over de verstandige
woorden die de minister-president heeft
gesproken", al betreurde hij het. dat de
aankondiging van een dergelijke belang
rijke wijziging in het regeringsbeleid niet
op de juiste plaats, namelijk in de Troon
rede, was geschied, terwijl hij het evenzeer
passend zou vinden wanneer de betrokken
Kamercommissies daarin gekend zullen
worden.
Overigens achten de heer De Kadt en
zijn geestverwanten een dergelijke aan
kondiging zeer welkom en hij hoopte dan
ook, dat, na de „op aandrang van bepaalde
elementen in het kabinet gevolgde vage
ontkenning zo snel mogelijk hersteld zal
worden wat thans bedorven is".
„Een groot raadsel"
Het Tweede-Kamerlid dat de Nieuw-
Guinea-aangelegenheden voor de K.V.P.
behandelt, burgemeester mr. Th M. J. de
Graaf van Lisse, wilde de uitlatingen van
de minister-president liever beschouwen
als het resultaat van „hard-op denken".
„Zou de minister-president immers mede
delingen hebben te doen van zo vérstrek
kende aard als waarom het hier gaat, dan
zou hij ongetwijfeld het gemeen overleg
tussen regering en Staten-Generaal hebben
verkozen boven een cocktail-party met
journalisten."
Vooralsnog vond mr. De Graaf de be
richten omtrent de gedachten van prof. de
Quay „een groot raadsel". Hij voegde er
aan toe, dat men uiteraard steeds open
dient te staan voor nieuwe gedachten in
zake de toekomst van Nieuw-Guinea. Hij
herinnerde er aan, dat de regering de in
ternationalisatie van het beheer over
Nieuw-Guinea nimmer heeft afgewezen,
docht slechts verklaard heeft daartoe geen
mogelijkheden te zien.
„Privé-filosofie"
Mevrouw mr. J. Stoffels-Van Haaften
(V.V.D.) uit Utrecht, vond de gedachten
van prof. dr. De Quay zover afwijken van
het tot nutoe officiële Nederlandse stand
punt, dat zij het moeilijk vond er enig
commentaar op te geven. Het beste is, zo
zei zij, deze uitlatingen maar als een per
soonlijke filosofie van prof. De Quay te
beschouwen. „Het is op het ogenblik zeker
niet het moment om verandering te bren
gen in het beleid zoals dat alle regerings
partijen voor ogen staat'.
President Kasavoeboe en premier Loe-
moemba (links) samen gefotografeerd
in de tijd toen het conflict nog niet tot
uitbarsting -was gekomen. Niettemin
was hun verhouding blijkens officiële
uitlatingen van Loemoemba onmiddel
lijk na de soevereiniteitsoverdracht al
niet vriendschappelijk.
niet vriendschappelijk.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
Joseph Kasavoeboe, de man die Kongo's sleutelstelling in handen houdt, heeft
zijn presidentieel zwijgen eindelijk verbroken door premier Loemoemba zijn
congé te geven. Of hij nog president van Kongo is, staat niet vast. Maar wel is
zeker dat hij leider blijft van de Abako, de partij van de Bakongo-stam, die opper
machtig is in Neder-Kongo en daarmee Kongo's toegang tot de zee en het grootste
deel van de hoofdstad Leopoldstad beheerst. Kasavoeboe heeft ook een tegen-
premier benoemd, Joseph Ileo, en hij had nauwelijks een betere keus kunnen
doen. Deze kleine Senaatspresident, een ex-journalist, is de enige Kongolese poli
ticus die de naam staatsman verdient, de enige ook die een redelijke en even
wichtige oplossing heeft voor Kongo's brandendste strijdvraag: centralisme of
balkanisatie, het handhaven van de eenheidsstaat of het uiteenvallen van Kongo
in niet levensvatbare, elkaar beoorlogende stamstaatjes. Ileo's oplossing ligt in
het midden: scheiding van elkaar vijandig gezinde stammen in een groter aantal
provincies, grotere autonomie voor die provincies in een federale staat, die noch
tans een sterk overkoepelend gezag zou moeten kennen.
Zal die oplossing, die uiteindelijk ook de minderheid, slechts in Stanleystad en om-
goedkeuring van Katanga's Moïse Tsjom- geving is hij oppermachtig. Het lijkt
be kan verwerven, in de praktijk een kans geenszins onmogelijk dat Loemoemba zich
krijgen om Kongo's chaos en anarchie te in het uiterste geval op Stanleystad zal
terugtrekken om daar een nieuwe haard
van burgeroorlog aan het verscheurde
Kongo toe te voegen.
Loemoemba heeft volgens berichten uit
Leopoldstad de gehele nacht met ministers
en raadgevers gesproken over de vraag
wat er nu moet worden gedaan. Minder
dan een uur nadat Kasavoeboe hem had
ontslagen wegens het ontketenen van een
broederoorlog, zei Loemoemba voor de
radio dat hij de macht nog steeds in han
den had en dat Kasavoeboe geen recht
had zich langer staatshoofd te noemen.
Beroep op de UNO
Kasavoeboe heeft intussen de UNO ver
zocht het bestuur van de republiek over
te nemen. Een UNO-woordvoerder in
Leopoldstad heeft gezegd dat de UNO wel
aan het verzoek van Kasavoeboe wil vol
doen, maar daarvoor een mandaat nodig
heeft. UNO -troepen zijn er in opdracht van
de Veiligheidsraad om de orde te herstel
len, maar niet om in interne geschillen
tussenbeide te komen.
Een woordvoerder van secretaris-gene
raal Hammarskjoeld heeft verklaard, dat
er nog geen plan bestaat om de Veilig
heidsraad in bijzondere zitting bijeen te
roepen ter bespreking van de jongste ont
wikkeling in Kongo. Men zal dit waar
schijnlijk niet doen voordat de toestand
wat duidelijker is geworden.
In Leopoldstad is het rustig. Mogelijk
zal Loemoemba vandaag de beide kamers
bijeen roepen. Het is niet mogelijk de
reactie bij het leger te peilen. Het heeft
zich de laatste weken ongedisciplineerd
en wispelturig getoond, maar het wordt in
Leopoldstad nog steeds als de sleutel tot
de macht beschouwd.
Beslissend over de krachtsverhouding tus
sen de centralist Loemoemba en zijn fe
deralistische tegenstanders zal vermoede
lijk de rol van de gewapende macht zijn.
Loemoemba heeft zich de erkentelijkheid
van de muitei's van de Force Publique ver
worven door hen uit de vernedering van
Joseph Ileo, tot dusver voorzitter van
de Kongolese Senaat, die door presi
dent Kasavoeboe is aangewezen als
opvolger van premier Loemoemba. Ileo
staat bekend cis een gematigd politicus.
genezen? Het antwoord op die vraag ligt
in handen van de man die met zijn wilde
doordrijven naar een persoonlijke en uni-
taristische dictatuur te ver is gegaan, Pa
trice Loemoemba. Het ligt nauwelijks in
Loemoemba's bepaald niet bevreesde ka
rakter toe te geven. Maar op wie kan hij
steunen? Op zijn eigen vleugel van de Na
tionale Kongolese Beweging en op enkele
splinterpartijen. Zijn Nationale Kongolese
Beweging is op de meeste plaatsen in de
de ongewapende kazernering te halen en
hen met de .handhaving van de
de orde" te belasten. Maar een groot deel
van de Kongolese militairen behoort tot
de Banggawa-stam van de onlangs gear
resteerde Jean Bolikango. En zo zal de
enige tegenstelling tussen centralisme en
tribalisme ook de keuze van de Kongolese
soldaten helpen bepalen.
Bovenmenselijke taak
Hoezeer iedereen een verzwakking van
de positie van de wilde Loemoemba ook
zal toejuichen, hoezeer men ook mag ho
pen dat Kongo's verstandige leiders als
Kasavoeboe en Ileo nu een werkelijke
kans zullen krijgen, de vrees blijft be
staan, dat deze jongste ontwikkeling,
zeker in het begin, tot nieuwe moeilijkhe
den aanleiding zal geven, stamconflicten,
ook in de gewapende macht, misschien, en
dat de UNO op wie Kasavoeboe nu een
beroep heeft gedaan voor een bovenmen
selijk zware taak zullen komen te staan.
Zowel nationaal als internationaal blijft
Kongo een brandhaard. Ik schreef kort
geleden, dat, als Loemoemba het keurs
lijf van het centralisme te strak zou aan
trekken, het zou barsten, dat hem weinig
tijd restte om de Abako met een redelijk
tegemoetkomen in het gareel te houden.
De man die met zulke sterke kaarten be
gon, heeft ze slecht gespeeld. Hij heeft al
leen durven nemen, nooit durven geven.
(Reuter) In een communiqué va«n de
Kongolese nationale regering wordt gezegd
dat de president Kasavoeboe na het plegen
van verraad van zijn functies is ontheven
en dat het kabinet deze functies overneemt
totdat het parlement bijeenkomt.
In een later communiqué werd medege
deeld. dat premier Loemoemba de bijzon
dere UNO-vertegenwoordiger schriftelijk
heeft verzocht zich te houden aan de reso
luties van de Veiligheidsraad. Tevens ver
zocht hij de UNO haar missie voort te zet
ten in nauwe en openhartige samenwer
king met de enige, door het parlement be
noemde centrale regering.
Leopoldstad leek vanmorgen vast in han
den van Loemoemba te zijn. Het gebouw
van radio Leopoldstad en het hoofdbureau
van politie zijn op zijn last door militairen
omsingeld. De veerdienst over de Kongo-
rivier naar Brazzaville, in voormalig Frans
Kongo, is gestaakt.
Advertentie
Nu! Haast u!
Olympiade
bij Knorr soep bouillon.
Pakket van £3^30 nu slechts f 1,03
Alléén bij TZhoVt
pag
Weerrapporten 1, 2
Uit het binnenland 2, 4
Op de Praatstoel 3
Buitenlands nieuws 3, 4
Onder Ons5
Uit stad en omgeving 5. 6'
Agenda van Haarlem en IJmond 6
Kunst 7
Feuilleton 9
Horen en Zien 9
Beeldverhalen 9
Economisch nieuws11
Beurs 11
Scheepsberichten 11
Olympische Spelen11, 13
Dit nummer bestaat uit
veertien pagina's
Advertentie
BARTELJORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIQ5ESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596
EXCLUSIEVE WINTERMANTELS
O. A. Battista:
Slaap is het beste geneesmiddel voor
tobberij, tenminste als ge het in plaats
daarvan doet
Met op de achterkant Prinsjesdag
stoet
Gevolg gevend aan veelvuldige ver
zoeken uit onze lezerskring, hebben
wij ten gerieve van belangstellenden
overdrukken laten vervaardigen van
twee unieke publikaties, die in ons
blad verschenen zijn, namelijk: ten
eerste de in de loop van augustus ge
publiceerde wereldkaart met alle
kortelings onafhankelijk geworden ge
bieden, verduidelijkt door een uit
gebreide tekst over een hele pagina,
ten tweede de tekening over een ge
hele pagina van de stoet, die op
Prinsjesdag de Gouden Koets be
geleidt naar de openingsplechtigheid
der Staten-Generaal.
Onze abonnees kunnen, voor zover
de voorraad strekt, deze overdrukken
verenigd op twee zijden van een
blad papier van speciale kwaliteit,
dat zich uitstekend leent om te wor
den bewaard of opgeplaktgratis af
halen aan onze bureaus. De plaat
wordt, uitsluitend verstrekt aan abon
nees die haar aan onze kantoren ko
men afhalen. Zij kan dus niet worden
thuisbezorgd, of per post toegezonden.
DE TOELOOP IS ZO GROOT GE
BLEKEN, DAT DE VOORRADIGE
KAARTEN INTUSSEN AL OP ZIJN.
WIJ HEBBEN ECHTER VOOR EEN
NIEUWE OPLAGE GEZORGD. DIE
MET INGANG VAN WOENSDAG
MIDDAG 4 UUR VOOR ONZE ABON
NEES BESCHIKBAAR ZAL KOMEN.
De directie
ELISABETHSTAD (AFP) Premier
Tsjombe van Katanga heeft maandag op
een persconferentie in Elisabethstad gepro
testeerd tegen wat hij „de ongelofelijke
barbaarsheid van de troepen van Loemoem
ba te Bakwanga en omgeving" noemde.
Volgens hem moet het aantal slachtoffers
op grond van onvolledige, maar betrouw
bare, gegevens geschat worden op dui
zend. Tsjombe sprak voorts over de com
munistische inmenging in Kongo.
Tien Russische transportvliegtuigen met
200 Kongolese soldaten aan boord zijn maan
dag in Loeloeaburg geland. De toestellen
zijn via Bakwanga teruggevlogen naar
Stanleystad om nieuwe troepen te halen.
Tweehonderd goedgewapende Katangese
vrijwilligers, door Tsjombe en de zijnen
uitgerust, hebben zich gevoegd bij de
troepen van Kalondji die in het gebied van
Bakwanga strijden, zo heeft een UNO
woordvoerder meegedeeld. Waarnemers in
Bakwanga schatten dat er bij de strijd in
Kasai, die zaterdag bijna onafgebroken
heeft gewoed, maximaal 400 mensen ge
sneuveld of gewond zijn.
Advertentie
bent u het beste af
HOUTPLEIN 18-20 - TELEF. 16615 - 12000
Ninu Ponomareva
(Voor verslagen van de Olympische
wedstrijden zie men pagina's
12 en 13).
Advertentie
