Unieke manifestatie van Nederlands
scheppend elan in de muziek
Drie moderne anonieme composities
konden geen prijsuitreiking wettigen
Zes premières bij N.Ph.O. op concert voor
gouden Genootschap van Ned. Componisten
Nederlands Danstheater
engageert Linda Manez
Raadsverkiezingen op
Schouwen-Duiveland
Mengelberg-opnamen
op de plaat gebracht
De negen muzen
Mr. Evert Corneli$: „Moeilijkheden bij
de Opera liggen zo goed als achter ons
De Bouw van Carthago" in Haarlem
voor Nijmegen gerestaureerd
Dorpen in nieuw land
Werk van Th.Wieringa
in „De Ark"
OP 20 SEPTEMBER IN HAARLEMS CONCERTGEBOUW
Buschbeck, dramaturg van
het Burgtheater, overleden
Achtentwintig finalisten
bij Vocalistenconcours
Effectvolle anticlimax bij Gaudeamusconcert
Russische balletmeester
bij Nederlands Ballet
Instituut maakt voor
derden elektronisch
loonzakjes gereed
Expositie in Bloemenheuvel
van werk van D. Wentzel
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1960
ALVORENS HET ABONNEMENTSSEIZOEN te beginnen, geeft het Noord-
hollands Philharmonisch Orkest op dinsdag 20 september een extra concert dat
uitsluitend gewijd is aan de muzikale produktie van eigen bodem. Niet minder
dan zes allereerste uitvoeringen vermeldt het programma dat door dirigent Henri
Arends met grote zorg is samengesteld, zodanig dat de luisteraar een goed over
zicht zal krijgen van de uitdrukkingswijzen en technieken die het componeren
in ons land op het ogenblik beheersen. Nu zal zelfs de grootste optimist wel niet
veronderstellen dat het gemeentelijk Concertgebouw voor een dergelijk concert
zitplaatsen te kort komt. Maar men mag hopen dat, door het iets vooruitstreven
der programmabeleid van de laatste jaren, de avonturenzin bij een groot aantal
Haarlemmers ook op dit gebied voldoende gewekt is om het initiatief met hun
aanwezigheid te honoreren.
Waarom zou men kunnen vragen, op
eens dit concert met zes premières aan
het begin van een concertseizoen dat ove
rigens geen inbreuk zal plegen op tradi
tionele voorkeuren? De aanleiding is het
halve eeuwfeest van een vereniging die
bij de buitenstaander weinig of geen be
kendheid geniet, maar die voor de vakge
noten een ideële en praktische betekenis
heeft: het Genootschap van Nederlandse
Componisten. Aan alle orkesten in ons
land is enige tijd geleden een rondschrij
ven uitgegaan van dit genootschap met het
verzoek bij de samenstelling der seizoen
programma's met dit jubileum rekening
te willen houden. Geen enkel orkest heeft
op dit verzoek met een zo royale geste ge
reageerd als het Haarlemse, ook het Con
certgebouw te Amsterdam niet, dat in
eigen huis het feitelijke jubileum luister
zal bijzetten in januari van het volgend
jaar.
Het feit kan verbazing wekken dat juist
Haarlem, dat toch moeilijk als een bol
werk van vooruitstrevendheid beschouwd
kan worden in muzikale zaken, zich dit
maal expliciet zal kwijten van een taak
ten opzichte van de scheppende landgeno
ten. Men mag dirigent Henri Arends in dit
opzicht gerust de eer geven die hem toe
komt: hij was het die deze gelegenheid
heeft aangegrepen om een concert op touw
te zetten dat de Nederlandse muziek yoor
één avond, ook buiten de kring van colle
ga's en enkele bijzonder geïnteresseerde
liefhebbers, in het centrum van de belang
stelling zal plaatsen. Uitgaande van de
gedachte dat ieder Nederlands orkest ook
'n zekere verplichting heeft in het bekend
maken van het muzikaal-creatieve werk
van landgenoten, heeft hij het orkestbe-
stuur voor zijn gedachte weten te winnen
om de achterstand die de programma's
te Haarlem in dit opzicht vertoonden met
één slag te overwinnen. Hij heeft van het
bestuur van ons orkest het fiat voor zijn
plan gekregen, en men heeft zich vervol
gens gewend tot het bestuur van het
Prins Bernhardfonds, in verband met het
volgende: men wilde namelijk aan diie
componisten opdracht verlenen tot het
schrijven van een werk dat op dit extra
concert in première zou gaan. De hiervoor
benodigde contanten moesten uiteraard
nog ergens gevonden worden. Door bemid
deling "van het Prins Bernhardfond hééft
met ze gevonden. Drie organisaties heb
ben ieder één van de bedoelde opdrachten
willen financieren. Het zijn: de Kon. Ned.
Hoogovens en Staalfabrieken, de Caritas
Voetbalpool, teiwijl het Prins Bernard-
fonds zelf een derde opdracht voor zijn
rekening nam. Aldus kwam men goed be
slagen ten ijs toen men zich tot de drie
componisten wendde. De heren Lex van
Delden, Guillaume Landré en Otto Ket
ting togen aan het werk en het resultaat
zal men binnenkort kunnen beluisteren,
respectievelijk in een Pianoconcert met
George van Renesse als solist een or
kestcompositie getiteld „Anagrammen" en
en „Intrada Festiva" voor koperblazers
en slagwerk waarmee het concert geopend
zal worden.
Wat de andere drie werken van het pro
gramma betreft, het zijn „Deriviazom"
Het Nederlands Danstheater heeft een
contract gesloten met de Farijse ballerina
Linda Manez, die in Nederland als soliste
bij het Nederlands Ballet reeds grote be
kendheid heeft verkregen.
Linda Manez werd reeds als meisje van
twaalf jaar onder de hoede gesteld van
Ljoebov Egorova, de befaamde Russische
ballerina van het Keizerlijk Ballet, die
reeds sinds vele jaren een studio in Parijs
leidt. Haar eerste arrangement kreeg Lin
da Manez in 1947 bij de Russische bal
letten van kolonel W. de Basil. Voorts
was zij werkzaam in het Balletensemble
van David Lichine. Van 1950 tot 1951 trad
Linda Manez op bij het Londen Festival
Ballet van Anton Dolin, zij was van 1951
tot 1953 verbonden aan het ballet van de
markies De Quevas. Van 1954 tot 1959 was
Linda Manez met onderbreking van een
half jaar, waarin zij als sterdanseres ver
bonden was aan het Opera Ballet van
Nice, geëngageerd als solodanseres bij het
Nederlands Ballet. Op woensdag 7 septem
ber aanstaande zal Linda Manez naar Ne
derland komen.
Op 17 november zullen op Schouwen-
Duiveland gemeenteraadsverkiezingen ge
houden worden, die noodzakelijk zijn ge
worden door de gemeentelijke herindeling.
Deze herindeling betreft de opheffing
van de gemeenten Brouwershaven, Ooster-
land, Kerkwerve en Haamstede, de vor
ming van dc- gemeenten Brouwershaven,
Duiveland, Middenschouwen en Westen-
schouwen en de uitbreiding van de ge
meenten Zierikzee en Bruinisse.
Gedeputeerden hebben bepaald, dat de
kandidaten op 25 oktober gesteld moeten
zijn en dat de nieuwe raden op 2 januari
voor het eerst zullen moeten vex-gaderen.
van Robert Heppener, voor strijkoi'kest,
een „Concerto per strumenti a fiato"
(Concert voor blaasinstrumenten) van Os
car van Hemel en de „Nostalgies" voor
tenor en orkest van Rudolf Escher. Zoals
men opgemerkt zal hebben, onderschei
den de zes stukken zich duidelijk naar de
keuze van de bezetting. Twee werken vra-
Henri Arend.?, die het concert zal lei
den dat een overzicht zal bieden van
de technieken die het componeren in
ons land op het ogenblik beheersen.
gen de deelname van een solist (van Del-
den's pianoconcert en de liederen van
Escher),..de. afzonderlijke groepen van het
orkest komen ieder afzondei'lijk tot hun
recht in de werken van Heppener (strijd
kers), Van Hemel (blazers) en Ketting
(kopei'blazers en slagwei'k), terwijl voor
Landré's werk het gehele „apparaat" in
actie komt.
Evenals alle idealistisch opgezette ini
tiatieven die levensvatbaar willen zijn, is
ook aan dit bijzondere concert een duide
lijke realistische kant te onderscheiden.
Dirigent en bestuur menen namelijk dat,
door het stellen van een dergelijke „daad"
de aandacht van de pers in 't gehele land
en zelfs daai'buiten getrokken zal wor
den, hetgeen dan op zijn beurt weer een
aanzienlijk propagandistisch effect voor
het Haarlemse orkest kan sorteren. Dat
dit ook ten opzichte van de subsidiegevers
weer van groot belang kan zijn, daaraan
behoeft men niet te twijfelen. Het is al be
kend dat van het Departement van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen verte
gen wooi-digers aanwezig zullen zijn; dit
hangt tevens samen met het feit dat twee
van de zes genoemde composities van
De n.v. Philips heeft tijdens een speciale
bijeenkomst welke te Hilversum belegd
werd, de reeds lang mei grote belangstel
ling tegemoetqeziene serie grammofoon
platen van het Concertgebouw Orkest on
der leiding van Willem Mengelberg, offi
cieel geïntroduceerd Rechtstreekse opna
men, die in de jaren 1939-1940 door de
AVRO werden gemaakt, hebben de reali
sering van deze serie, die onder andere de
Beethovencyclus en symfonieën van Mah
ler, Schubert, Brahms en Franck omvat,
mogelijk gemaakt. Het uitbrengen van deze
„Documenta Mnsicae" serie kan men een
muzikaal evenement noemen, niet in het
minst ook uit muziek-historisch oogpunt.
In 1895, Mengelberg was toen 24 jaar,
werd hij benoemd tot dix-igent van het
Concertgebouw Orkest, dat toen pas enkele
jaren bestond. In een halve eeuw heeft hij
uit een orkest, dat 's zomers in de tuin
van het Concex-tgebouw voor een gezellig-
keuvelend publiek speelde, een ensemble
opgebouwd, dat nu nog, terecht een we-
reld-faam geniet En nu, het is dit sei
zoen tien jaar geleden dat Mengelberg
overleed is daar opnieuw dat hoofdste
delijk orkest van vóór 1940. Al zijn alle
moderne hulpmiddelen te baat genomen,
toch is een benadei'ing van de oorspronke
lijke klank niet mogelijk gebleken. De uit
zending werd opgenomen op glasplaten,
waarover een gelatine!aag was aange
bracht. Vijf oorlogsjaren hebben de platen
in vochtige kelders opgeslagen gelegen.
Zeer terecht heeft men retouches tot een
minimum bepeikt, om zodoende een maxi
mum aan authenticiteit te bewaren. Zuiver
geluidstechniscn zijn de opnamen niet
ideaal. Violen; vooral in de hogere regis-
ters klinken scherp en enigszins „mager",
en ook de klankverhoudingen van de ver
schillende orkestgroepen zijn niet altijd
even mooi. Maar om haar cultuur-histori
sche waarde juichen wij het verschijnen
van deze serie, die in de loop van het jaar
tot twaalf platen zal uitgroeien, ten zeerste
toe.
Op de exemplaren die thans reeds gereed
zijn, staan Beethoven's Vijfde, Zesde, Ze
vende en Negende Symfonie, Schubert's
Onvoltooide en Rosamunde-muziek, de
Symfonie no. 1 van Brahms, en Strauss
„Don Juan" met tenslotte de symfonie in d
van Franck
Heppener en Van Hemel) in opdracht
van het departement zijn geschreven. Het
gehele programma wordt door de radio
overgenomen en door de NCRV voor het
binnenland, door de Wereldomroep naar
het buitenland uitgezonden. Bij de voor
bereiding van dit, voor het orkest bijzon
der zware programma, ondervindt de di
rigent veel steun van de jonge musicus
Frits Kox, die momenteel als aankomend
dirigent een stage bij ons orkest doorloopt.
Het is natuurlijk heel aantrekkelijk dat
deze manifestatie van het scheppend elan
in de muziek te Haarlem kan plaatsvinden,
door de medewerking en de inspanning
van zovelen. Het is te hopen dat de Haar
lemse muziekliefhebbers het hierbij niet
zullen laten afweten. Mogen zij door hun
aanwezigheid tonen dat binnen hun oude
veste nog andere levende waarden kunnen
gedijen dan de schoonheid van hun tulpen
en de charme van hun bloemenmeisjes.
(Van onze correspondent)
WENEN Op de leeftijd van 74 jaar
is vrij plotseling overleden Erhard Busch
beck, die 42 jaar lang dramaturg en eer
ste secretaris van het Burgtheater te We
nen is geweest.
In die lange periode hebben zeventien
dii-ecteuren aan het hoofd gestaan van
deze vooraanstaande schouwburg in het
Duitssprekende taalgebied, maar Busch
beck wei'd niet vervangen en heeft onaf
gebroken het werk van dramaturg en van
technisch leider verzet. Oostenrijk verliest
hiermee een van de meest bekwame
theaterpersoonlijkheden. Buschbeck werd
nog door Hermann Bahr aan het Burg
theater verbonden, waardoor hij zijn bes
te krachten en vooral zijn spreekwoor
delijke kalmte en zelfbeheersing heeft op
geofferd. Hij was bevriend met Trakl,
Bahr en Daubler en had zich tevens een
naam verwoxwen als schrijver van gevoe
lige novellen en uiterst fijne impressies.
In de demi-finale van het Internationale
Vocalistenconcours te 's-Hertogenbosch,
waarvan de voorselectie thans geëindigd
is. zullen vandaag achtentwintig zangers
en zangeressen uitkomen. Het zijn veer
tien sopranen, een alt, vijf tenoren en
acht bassen-baritons.
De Engelsen zijn in de demi-finale het
sterkst vex-tegerwoordigd met zeven deel
nemers, gevolgd door vijf Nederlanders en
drie Hongax-en. Van de 101 deelnemers, die
voor het concours hadden ingeschreven
zijn er thans dus 73 door de jury terugge
wezen. Zowel de demi-finale als de finale,
die morgen wordt gehouden, begint
's morgens om tien uur in de Casinoschouw
burg te 's-Hertogenbosch.
Prijsvraag Ons Erfdeel. De redactie
van het cultureel tijdschrift Ons Erfdeel
schrijft voor 1961 een litteraire prijsvraag
uit voor een monografie. De prijs bedraagt
5000 Belgische franken of de waarde hier
van in elke andere munt. Naast deze prijs
wordt een bedrag van 1000 Belgische fran
ken beschikbaar gesteld voor premies.
Gevraagd wordt een monografie over de
Frans- of Zuidvlaamse letterkunde, over
een Frans- of Zuidvlaams letterkundige of
over een figuur die voor de Nederlandse
cultuur in Frans- of Zuid-Vlaanderen van
betekenis is geweest of nog is. De jury be
staat uit: André Demedts (België), voorzit
ter en als leden: Marcel Coole (België),
Robert Victoor (Frans-Vlaanderen), dr. J.
E. van den Griessche (Frans-Vlaanderen, dr
P. C. Paai-dekooper (Nederland) en dr. A. de
Vin (Nederland); secretaris is Jozef Deleu.
De inzendingen kunnen worden gezonden
aan Jozef Deleu, hoofdredacteur van Ons
Erfdeel te Rekkem, West-Vlaanderen, Bel
gië, vóór 15 juni 1961.
Johan van der Zalm. Johan van der
Zalm, eerste tenor bij de Nederlandse
Opera, is uitgenodigd door de Koninklijke
Vlaamse Opera te Antwerpen het komende
seizoen mede te werken aan uitvoeringen
van Aïda, La Forza del Destino en Turan-
dot, onder leiding van Luigi Martelli. Eind
september worden de eerste uitvoeringen
gegeven
Universitaire pers. Met ingang van 1
september is de Universitaire Pers te Lei
den gaan samenwerken met de uitgevers
maatschappij Van Gorcum te Assen. In
navolging van de bekende Oxford- en
Cambridge University Press, werd in 1947,
vooral door toedoen van prof. mr. M. E.
Meijers de Universitaire Pers Leiden ge
sticht. De stichting heeft tot doel het uit
geven van wetenschappelijke werken, ont
staan in het kader der Leidse Universiteit.
De samenwerking met Van Gorcum beoogt
de werkzaamheden van de Universitaire
Pers verder uit te breiden.
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
Ö3KX»KOKOCCC|»»SOOC«OÖOOCOOOOCOXOCCCCCCOCOOCCCCCOCÖ
VOOR DE VIJFTIENDE maal heeft dit jaar plaats de door de Stichting
„Gaudeamus" in Bilthoven georganiseerde muziekweek, zoals steeds gewijd aan
het werk van de jongste generatie van componisten uit binnen- en buitenland.
Wederom staan lezingen, discussies, openbare en studioconcerten op het pro
gramma. Hierbij was ook begrepen het eerste concert van de serie „Muziek van
deze tijd" die sinds enkele jaren door een combinatie van instellingen op het
gebied der muzikale organisatie in Utrecht gegeven wordt.
Overigens was slechts de helft van het
onderhavige programma aan de muziek
van vandaag in engere zin gewijd. Vóór
de pauze hoorde men twee reeds klassiek
geworden stukken voor strijkorkest van
het moderne repertoire: het „Divertimen
to" van Bartok en het Concerto in ré van
Stx-awinsky. Dit bood te meer gelegenheid
kennis te nemen van de zeer goede hoe
danigheden van het uitvoerend ensemble,
het Brabants Kamerorkest, een groepering
van vijftien strijkers uit het Brabants Or
kest onder de vaste en doeltreffende lei
ding van hoboïst-dirigent Evert van
Tright. De uitvoering stond ver genoeg
boven de noten om bij Bartók Magyaarse
furor met elegische verstilling, bij Stra-
winsky acrobatie met exactheid te ver
mengen.
Na de pauze werd het concert voortge
zet met drie werken van niet nader aan
geduide auteurs, allen Nederlanders en
aangesloten bij de Stichting Gaudeamus.
De drie stukken werden geschreven in
opdraent van de „Vrienden van het Bra
bants Orkest"; een jury, bestaande uit de
heren Kees van Baaren, Rudolf Escher
en André Jurres, zou vaststellen welke
van de drie in aanmerking kwam voor
een extra prijs van vijfhonderd gulden.
Men luisterde dus met critisch oor naar
„Exercitie per arci", naar een „Sympho-
nia voor strijkorkest", en naar een Lyri
sche Suite voor strijkorkest bestaande uit
vijf korte deeltjes. Zoals bekend is de
twaalftoonstechniek de schrijfwijze waar
van de jongere componisten in vrijwel al
le Europese landen zich heden ten dage
bedienen. Het ziet er naar uit dat de hier
uit ontwikkelde ideeën over het wezen van
Twee premières Verdi's Simone Boc-
canegra en Strauss' Rosenkavalier vier
nieuwe instuderingen Aida, Entführung
aus dem Serail, Carmen en L' Elisir
d' Amore en negentien eerder uitge
voerde werken vormen het repertoire
waaruit de Nederlandse Opera in het sei
zoen 1960-61 circa 190 voorstellingen zal
geven, waarvan minstens 110 in Amster
dam. „De moeilijkheden liggen zo goed
als achter ons. Met zelfvertrouwen gaan
we dit nieuwe seizoen tegemoet", aldus
de directie op een persconferentie in Am
sterdam. Er werd medegedeeld dat nog
niet kan worden gezegd wie de gala-pre
mière van Aida, op 16 september zal di
rigeren nu prof. dr. Joseph Krips dit door
ziekte onmogelijk is gemaakt.
Een forse schrede aldus de intendant,
mr Evert Cornelis is gezet op de weg
99
In de Werkplaats tot Herstel van Antie
ke Textiel te Haarlem is het tapijt „De
Bouw van Carthago" (4.05 X 5.60 meter)
gereed gekomen, dat in opdracht van de
gemeente Nijmegen is gerestaureerd. Het
tapijt zal weldra een plaats krijgen in een
van de commissiekamers, de zogenaamde
„Gouden Kamer", van het Nijmeegse stad
huis.
Langzaam maar zeker nadert de restau
ratie van het kostbare Nijmeegse wand
tapijten-bezit. haar voltooiing. Nog slechts
twee tapijten zijn in bewerking in de
Werkplaats tot Herstel van Antieke Tex
tiel te Haarlem
De Nijmeegse tapijten zijn verdeeld in
drie series: de Verdures-serie van 1665,
geweven door Maximiliaan en diens zoon
Bartholomeus van der Gucht te Delft. Zij
bestaat uit tien tapijten van verschillend
formaat en nog twee zogenaamde Wapen
tapijten. Voorts de Metamorphosen-serie
(begin tweede helft der zeventiende eeuw)
bestaande uit zeven tapijten met. voorstel
lingen uit de Metamorphosen (Gedaante
veranderingen) van Ovidius, geweven op
de ateliers van de Antwerpse weversfami-
Met ingang van heden is voor één jaar
bü het Nederlands Ballet geëngageerd de
Russische leraar en balletmeester Abde-
rahman Kumusnikov.
De heer Kumusnikov is afkomstig uit
Leningrad, waar hij een eigen balletschool
heeft. Hij geldt in Rusland als een van de
beste balletmeesters.
lie Wouters. Een tenslotte de Aeneas-serie
(begin tweede helft der zeventiende eeuw),
wat de Nijmeegse collectie betreft bestaan
de uit zes tapijten, met voorstellingen,
naar ontwerp van de Italiaan G. B. Roma-
nelli, uit de Aeneas van Virgilius. Van deze
serie is nog één tapijt te Haarlem in be
handeling. Behalve de Nijmeegse serie van
zes stuks zijn er in Europa enkel maar
losse tapijten uit bekendhoewel uit archi
valia blijkt, dat zes tot zeven complete
series werden afgeleverd door de firma
Wouters. Een hiervan, met goud en zilver
erin verwerkt en ongetwijfeld de beroemd
ste, was in bezit van het Habsburgse Huis
en later van de Oostenrijkse Staat. Deze
Weense serre is tijdens de oorlog, nadat
Hitier haar hai laten overbrengen naar de
Rijkskanselarij te Berlijn, verbrand. In
het Museum van Cleveland (Ohio) is een
complete serie van acht stuks aanwezig.
Donderdag zal in Zwolle de bouw van
het eerste complex woningen voor het
eerste in de nieuwe polder Oostelijk-Fle-
voland te stichten dorp worden aanbe
steed. De aanbesteding heeft betrekking
op een plan voor 155 huizen, waarvoor de
straten en riolering reeds klaar zijn. Met
de bouw van deze woningen wil men zeer
binnenkort beginnen. De bedoeling is, dit
jaar aanbestedingen te houden voor de
bouw van tezamen 450 panden voor Dron-
ten. In dit aantal zijn winkels en open
bare gebouwen begrepen. Dronten, dat na
Leliestad het grootste dorp van Oostelijk-
Flevoland zal worden, is ongeveer 14 kilo
meter ten westen van Kampen geprojec
teerd.
naar een vast ensemble. Het aantal vaste
solisten heeft nu de vijfentwintig bereikt.
Aan de lijst van sopranen zijn toegevoegd
Antoinette Tiemessen (uit Augsburg), Ma
rilyn Tyler (vorig jaar gastcontractante)
en Gerry de Groot (uit de opleiding). De
vier sopranen op gast-jaarcontract zijn
Gré Brouwenstijn, Mirella Freni, Erna
Spoorenberg en Jeanette van Dijck. Bij
de alten zien we Cora Canne Meyer weer
als vaste soliste. Mimi Aarden en Anny
Delorie hebben jaarcontracten gesloten.
Op de lijst van de vaste tenoren komen
nu ook voor Wim Koopman (uit de oplei
ding) en de Belgische Nederlander Simon
van Trirum. Arjan Blanken is gast-jaar-
contractant. Bij de vaste baritons is nu
genoemd de- amerikaan Jess Walters, die
vorig jaar nog aan Covent Garden was
verbonden. Onder de bassen is opgeno
men Piet van den Berg (uit de opleiding).
Guus Hoekman, Arnold van Mill en Ge-
i-ard Groot hebben een gast-jaarcontract
gesloten. Als gasten zullen onder andere
optreden Hans Kaart en Theo Baylé.
Gastdirigenten in het komende seizoen
zijn onder andere Antal Dorati, Jean Four-
net, Jaroslav Krombholc en Alexander
Krannhals. De laatste komt de opvoerin
gen van Peter Grimes en van Entführung
aus dem Serail leiden. Opnieuw uitvoeren
van een Nedei-landse opera is voorshands
onmogelijk gebleken. Wel zal Janatsjeks
Jenufa in het Nederlands gezongen wor
den. Als regisseurs vermeldt het tablau
de la tx-oupe: Wolf Dieter Ludwig als chef
regisseur, Frans Boerlage, Antal Dorati,
dr. Georg Hartmann, Alexander Pichler,
dr. Friedrich Schramm, Hanus Thein en
Frans Vx'oons.
Het aantal verkochte abonnementen
voor twaalf voorstellingen is thans reeds
groter dan vorig jaar in totaal is geplaatst
tei-wijl dat voor zes voorstellingen niet is
teruggelopen. Dit jaar zijn voor het eerst
ook in Rotterdam en Utrecht abonne
mentsvoorstellingen ingevoerd.
In Rotterdam heeft vanochtend de
staatssecretaris van Sociale Zaken en
Volksgezondheid, de heer B. Rooi vink, het
Instituut voor Elektronische Administratie
geopend. Dit instituut is enkele maanden
geleden opgericht door een vindingrijke
Rotterdammer, de heer A. van Mil, fir
mant van een stukadoorsbedrijf, die zich
tot dan toe bezig hield met de loonad
ministratie van zijn eigen personeel. Bij
dit werk kwam hij op de gedachte, dat
de loonadministratie langs elektronische
weg sneller en goedkoper zou kunnen ge
schieden wanneer deze maar van voldoen
de omvang was. Hij richtte toen het in
stituut op dat als eerste in Nederland te
gen betaling dit tegenwoordig zeer gecom
pliceerde werk voor (pax-ticuliere) derden
verricht.
Het instituut maakt nu reeds voor 7500
werknemers verdeeld over twintig middel
grote bedrijven de loonzakjes met daar
bij behorende strook klaar. Elke werkge
ver krijgt zijn gevulde loonzakje donder
dags thuis bezorgd. Per man per week
kost hem dat ongeveer 65 cent, hetgeen
een besparing van ongeveer 35 pet bete
kent.
De meest ingewikkelde loonberekenin-
gen zijn in het instituut teruggebx-acht tot
een paar drukken op de knop. Het loon
van een werknemer die in een week in
zes verschillende gevarenklassen heeft ge
werkt, die vorstverlet heeft gehad, die
nog een ongeval kreeg en die onder ver
schillende bedrijfsverenigingen valt kan
in enkele seconden gespecificeerd worden
opgegeven.
Met de bestaande capaciteit aan elek
tronische inachines kan het loon voor
20.000 mensen worden klaargemaakt. Een
nog grotere rekenmachine is in bestelling.
Zodra die in Rotterdam is gearriveerd is
er praktisch gespi-oken geen grens meer
aan het aantal te vullen loonzakjes. Als
het zover is zal men in het instituut ook
opdrachten voor wetenschappelijke bere
keningen kunnen geven.
de voxtïx het componeren voorlopig zullen
blijven beheersen.
Daar de drie werken alle door „begin
ners" gecomponeerd waren want onder
de huidige constellatie kan een componist
slechts heel langzaam „rijpen" leken ze
als twee druppels water op elkaar. De
zelfde haarspeldformules, hetzelfde ave
rechtse gejammer, dezelfde spastische
schokjes en stootjes. Misschien dacht de
jury er ook zo over. Want nadat de di
recteur van Gaudeamus, de heer Walter
Maas, enkele vriendelijke woorden gespro
ken had tot de dirigent en de leden van
het kamerorkest, kwam de voorzitter van
de jury, de heer Kees van Baaren, de uit
spraak van de jury publiek maken. Hij
deelde mede dat de jury geen termen
aanwezig had gevonden om één van de
drie ten gehore gebrachte werken met de
uitgeloofde prijs te bekronen. Een effect
volle anticlimax.
Sas Bun ge
Tot 11 september is in „De Ark" een
expositie van plastieken, schilderijen en
aquarellen van Th. Wieringa te zien. Wij
kennen zijn vader, de maker van die aar
dige historischs diorama's en wij herkennen
zijn vader hier direct in een portret dat
Wieringa boetseerde. Bekend kwam ook
ons direct voor een kop van een vrouw.
Het bleek een portret van Maria Callas
te zijn. Dan gaat men vermoeden, dat
Wieringa ook wel naar foto's werkt. Dat
vermoeden lijkt een bevestiging te vinden
in de levenloosheid van een ander. Het
moet bij een vermoeden blijven in dit
geval, omdat verschillende zaken, die Wie
ringa toch wel zeker naar de natuur
maakten ook zo levenloos zijn.
Wieringa, werd mij verteld, zou tekenle
raar zijn. Gezien zijn naar een zelfportret
te schatten leeftijd zou hij daartoe examen
moeten hebben doen in een tijd dat voor
dat examen het vak „buitenschetsen" nog
niet bestond. Moge dat ook niet zeker zijn,
zeker is wel dat Wieringa voor buitenschet
sen thans net aan voldoende zou halen.
Dit door enige bekwaamheid, waarover
Wierenga wel beschikt bij het aquarelle
ren. Om een 7 te halen moet het werk
van een kandidaat voor de middel
baar akte tekenen er toch wel wat ple
zieriger uitzien. En blijkens de resulta
ten op zo'n examen kan dat ook.
Werkelijk, Wieringa exposeert veel te
vroeg. Hij beschikt weliswaar over enige
techniek, hij geeft er blijk van tekenen
geleerd te hebben. Maar daar alleen mee
maakt men nog geen kunst. Wie het
zuiden mint vindt in Wieringa's aquarel
len misschien aardige hex-inneringen, zo
als men die ook wel in foto's vindt Met
werk van bijvoorbeeld de ons hier wel
bekende Funke komt men in de sfeer van
het zuiden. Met de nu al weer enige tijd
geleden te Amsterdam geëxposeerde gou
aches van Steyn zat men bij wijze van
spreken in de hitte van het zuiden. Wie
ringa voelt wel dat hij iets eigens moet
vertellen, maar komt te weinig boven het
sentimentele uit in een enkel ding met
meer bedoelingen dan alleen maar af te
beelden. Of wel denkt hij met een vondstje
iets te bereiken, gelijk in zijn kleine schil
derijtje, dat hij „Drie gratiën" noemde.
Maar juist in dat schilderijtje zit een
gevoelig geschilderd stukje landschap, dat
veel meer waard is dan Wieringa's vondst
van twee beelden en een naakt. Wel leuk
is het beeldje van het joch „Menno", een
onderwei-p, dat het overigens gauw doet.
Bob Buys
Zaterdagmiddag is in „Bloemenheuvel",
Bloemendaalseweg 158 in Bloemendaal, de
tentoonstelling van schilderijen en teke
ningen van de Aerdenhoutse amateur
schilder D. P. H. Wentzel officieel door de
burgemeester van Bloemendaal, dr. D. H.
Peereboom Voller, geopend.
Nadat de voorzitter van het comité „Ten
toonstellingen Bloemenheuvel", de heer G.
van Eek, een korte inleiding had gehouden,
waarin hij zei blij te zijn het nieuwe sei
zoen in „Bloemenheuvel" met een expositie
van de heer Wentzel te kunnen beginnen,
gaf hij het woord aan de burgemeester.
Dr. Peereboom Voller wees erop dat de
heer Wentzel een actieve rol heeft ge
speeld bij de totstandkoming van tentoon
stellingen van werken van beroepskunste
naars en amateurs in Bloemendaal, onder
meer omdat hij steeds de affiches voor die
exposities heeft vervaardigd. De burge
meester zeide verheugd te zijn, dat de heer
Wentzel, die tot de groep der amateurs
behoort, thans ook in de gelegenheid wordt
gesteld zijn werk te tonen. Indien men al
zijn werk zou willen tentoonstellen, dan
zou dat nog veel meer zalen in beslag ne
men. Hij prees de werklust van de schilder,
die zich gelukkig voelt, als hij zijn ge
dachten en gevoelens op papier kan uit
drukken. De heer Wentzel schildert in
hoofdzaak landschappen, aldus de burge
meester, waarbij lijn en kleur hem dier
baar zijn en de mens slechts een onderdeel
vormt. De kleuren die, hij gebruikt zijn
zeer elementax,- Hoewel blauw bij vele
schilders blijk geeft van pessimisme, is dit
bij Wentzel geenszins het geval. Hij heeft
vooral ook veel reistekeningen gemaakt.
Voorts merkte de burgemeester op, dat wij
thans hoogtijdagen van het amateurisme
beleven en hij voegde eraan toe, dat de
amateur-kunstenaar een gelukkig mens
moet zijn, want hij staat vrij. Uit zijn werk
spreekt de vreugde van het maken en het
zien. Aan kleur gaat hij zich te buiten en
zo schildert hij bijvoorbeeld een Hollandse
lucht boven een Italiaans landschap. Het
is ook niet moeilijk zijn kunst te verstaan,
omdat die de mens direct aanspreekt, aldus
besloot de burgemeester zijn openings
woord en tenslotte bood hij aan mevrouw
Wentzel een bos rozen aan.
De tentoonstelling, die van 4 tot en met
18 september zal duren, zal dagelijks ge
opend zijn van tien tot vijf uur; 's zondags
van twee tot vijf uur. Iedere maandag-,
woensdag- en vrijdagavond zal zij tevens
van acht tot tien uur geopend zijn.
