koLen
Symposium over wijkraden
Dr Leakey vond in Oost-Afrika
de oudste menselijke resten
Onderwijs-robot vervangt
zowel leraar als boek
V.S. proberen amateur
spionnen te werven
Machine overhoort de voorgaande les
en zet dan pas het onderwijs voort
Parkeerwachten maken
Londen (on)veilig
Meer vrijheid gevraagd
voor Joden in Rusland
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1960
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
4
Zinjanthropus moet 600.000 jaar geleden hebben
geleefdvóór de Peking- en de Java-metis
AMSTERDAMS ALLERLEI
Omdat een vuur méér Is dan een vlam, gééft een
vuur meer dan een vlam. Alleen een écht vuur - een
kolenvuur - brengt in uw huis de intense koestering
van strafingswarmte de „behaaglijkheid tot in de
verste hoeken" waar wij in de winter zo naar ver
langen. Denk daaraan bij het kopen van haard of
kachel. Kies gezelligheid!
Vaak betere resultaten
dan speciale agenten
I WEEKABONNEMENTEN 8
mm.
WASHINGTON, (UPI) In een afge
legen, door de zon verschroeide vallei in
Oost-Afrika heeft men de schedel gevon
den van een mens, die zeshonderdduizend
jaar geleden moet hebben geleefd. Het
zijn de oudste mensenresten waarop men
tot dusver gestuit is. Deze vondst is gedaan
door de Britse archeoloog dr. L. S. B.
Leakey, curator van het Cloryndon muse
um in Nairobi, de hoofdstad van Kenya.
Hij heeft in het Olduvai-dal van Tanganji-
ka bijna dertig jaar gewerkt dank zij een
subsidie van de National Geographic So
ciety te Washington.
's Werelds oudste mens, aan wie thans
de naam „Zinjanthropus" (Oost-Afrika-
mens) gegeven is, was een jongeman van
omstreeks achttien jaar. Hij kwam enige
duizenden eeuwen eerder op de wereld
dan de twee andere beroemde „primitie
ven" de Peking-mens en de Java-mens.
De in Oost-Afrika gevonden schedel maak
te deel uit van n unieke verzamelingifosse-
len, waarop dr. Leakey en zijn echtgenote
bij hun opgravingen in Tanganjika stuit
ten. Zij vonden de schedel tezamen met
een verzameling oude werktuigen en been
deren van lang uitgestorven dieren, waar
van de afmetingen nachtmerrieachtig ge
weest moeten zijn.
Het eerste, dat dr. Leakey en zijn vrouw
Mary zagen, waren twee tanden, die uit
een stuk rots staken. Dr. Leakey zegt:
„Wij ontdekten toen spoedig een volledi
ge schedel, waarvan alleen de onderkaak
ontbrak en die geheel door zacht gesteen
te omsloten was. Het fossiel was gekraakt
als gevolg van het door de weersinvloe
den uitzetten en weer inkrimpen van het
gesteente. Wij hebben meer dan vierhon
derd fragmenten geteld. Om toch vooral
geen schilfertjes te verliezen, hebben wij
toen tonnen los gesteente van onder de
vindplaats moeten weggraven en zeven."
Het samenstellen van de schedel, die lang
gerekt bleek te zijn met een laag voor
hoofd, was zoiets als het oplossen van een
ingewikkelde, driedimensionale legpuzzle.
Dr. Leakey meent, dat de schedel die van
een jongeman van ongeveer achttien jaar
is, omdat de verstandskiezen geen teken
van afslijting vertonen. De naad tussen
de opperste twee schedelhelften is echter
dicht, dus hij moet ouder dan zestien jaar
zijn geworden.
Theorie
Dr. Leakey heeft een theorie opgesteld
over wat er gebeurd moet zijn op die plek
kort voor en na de dood van deze jonge
man. Hij meent dat aanhoudende zware
regens het peil van het meer, dat het hui
dige Tanganjika bedekte, sterk hebben
doen stijgen. Het is mogelijk, dat de jon
geman juist aan een ziekte gestorven was,
toen de mensen in zijn buurt gedwongen
waren naar hoger gelegen gronden te
vluchten. Het lijk hebben zij waarschijn
lijk eerst begraven. Langzaam maar ze
ker bedekte het water de plaats waar hij
gewoond had en begraven was en met hem
werden ook stenen werktuigen, die de an
deren hadden "achtergelaten en de been
deren van dieren, die de jagers hadden
gegeten, door het water opgeslokt. Tenslot
te vloeide het water weer terug en liet het
stoffelijk overschot met alles wat er om
heen lag achter onder misschien wel hon
derd meter dik slib, dat zich langzamer
hand tot rots verhardde.
In de loop der eeuwen deden zich krachti
ge aardbevingen voor en trad ook erosie
op, waardoor ontstond wat thans bekend
staat als de Olduvai-vallei. De wanden
van dit dal snijden precies door de bedding
van het sedert lang verdwenen meer uit
het stenen tijdperk.
Dr. Leakey begon zijn arbeid in die
streek in 1931, tezamen met de thans
overleden Duitse professor Hans Reek.
Hun eerste opgravingen leverden ruwe,
stenen werktuigen op uit het palaeolithi-
cum (stenen tijdperk). Zij hadden daar
mee een nieuwe cultuur ontdekt, die dr.
Leakey de naam „Oldewan" gaf. Men
werkte in die streek onder de moeilijkste
omstandigheden: grote hitte, gebrek aan
drinkwater en voortdurend gevaar van de
zijde van wilde dieren, zoals leeuwen en
neushorens, die steeds maar weer het
kamp binnenkwamen. Men moet fysiek
sterk zijn voor archeologisch werk. Dr.
Leakey zegt: „Onze manier van zoeken
is dóódsimpel en zacht gezegd heel gerie
felijk. Wij kruipen gewoon op handen en
knieën de hellingen van de vallei op en
onze ogen zijn daarbij steeds niet meer
dan een paar centimeter van de gx-ond.
Mary en ik denken dikwijls, dat wij in ons
leven meer op handen en knieën rondge
kropen hebben dan wij op onze benen heb
ben gestaan."
„Ik heb hem"
Toch heeft het nog tot 17 juli 1959 ge
duurd, voordat het echtpaar fossielen vond.
De opzienbarende ontdekking van de sche
del komt op rekening van mevrouw Lea
key, die de twee tanden uit het rotsgesteen
te zag steken, toen haar man ziek op zijn
kamp'oed lag. Zij sprong onmiddellijk in
de auto, reed naar het kamp en schreeuw
de: „Ik heb hem; Ik heb hem; Ik heb
hem".
In een artikel, dat hij geschreven heeft
voor het tijdschrift van de National Geo
graphic Society, verklaart dr. Leakey, hoe
hij en zijn vrouw wisten, dat zij niet te
doen hadden met de overblijfselen van
een mensaap maar met die van een mens.
Zij hadden namelijk jarenlang werktuigen
in die streek gevonden, die alle volgens
een bepaald patroon waren vervaardigd
en kennelijk door mensen, die wat zij om
zich heen vonden aan hun eigen behoeften
wisten aan te passen. Vandaar de slotsom,
dat hier een op zichzelf staande .cultuur
bestaan had, de „Oldewan" cultuur.
Uit de tanden in de schedel kleine
snij- en hoektanden en grote kiezen
maakte dr. Leakey op, dat deze Oostafri-
kaanse mens een planteneter was, die te
vens af en toe het vlees van kleine dieren
gebruikte. Daar zijn gebit, zoals ook dat
van de moderne mens, niet geschikt was
om de huid van pelsdieren te verscheu
ren, maakte deze mens stenen werktui
gen om zijn nieuwe lekkernijen in stukken
te snijden. Ook vond dr. Leakey, dat, hoe
wel de breininhoud van deze Oost-Afrika
mens klein was, de contour van de slaap-
beenderen te vergelijken was met die bij
de moderne mens en niets van de aap
mens had.
Reuzendieren
Dr. Leakey zegt geen moeite te hebben
gehad met het bepalen van de ouderdom
van de schedel op ongeveer zeshonderd-
(Va?i onze Amsterdamse redacteur)
Wij kennen een burgemeester, wiens
dorp zo klein is, dat hij op zijn spreekuur
gemeentenaren kan ontvangen, die raad
en steun vragen over 't hek van hun tuin
tje of het schoolverzuim van Jantje. Bur
gemeester Van Hall van Amsterdam kan
daar de tijd niet voor vinden: De kloof,
die in een grote gemeente als Amsterdam
tussen overheid en burgerij bestaat, wordt
overbrugd door wijkraden. De hoofdstad
heeft zestien wijkraden met eigen advies
bureautjes op sociaal en juridisch gebied,
jeugdleiders en allerlei nuttige commis
sies. Zo'n wijkraad is eigenlijk een ge-
meentebestuurtje voor de buurt. Hij houdt
zich bezig met het ijveren voor bredere
trottoirs, subsidies voor de speeltuin, voor
betere straatverlichting en andere zaken,
welke de grote heren in het stadhuis wel
eens over het hoofd zien. Om het contact
tussen het stadsbestuur en de wijkraden
en tussen de wijkraden onderling te bevor
deren is nu besloten van tijd tot tijd ge
zamenlijk aan tafel te gaan zitten. Op 24
september zal het eerste symposium
plaats hebben, waarbij inleidingen zullen
worden gehouden over de communicatie
tussen overheid en wijkraden en over de
culturele en sociale aspecten van het wijk-
radenwerk. Het wordt waarschijnlijk 'n in
teressante discussiemiddag, omdat het insti
tuut van wijkraden feitelijk nog in de kin
derschoenen staat. Gesprekken als deze
zijn niet alleen van belang voor Amster
dam en de andere grote steden, maar ook
voor die, welke te groot zijn voor servet
en te klein voor tafellaken en waar de
vraag of er al dan niet tot het instellen
van wijkraden moet worden overgegaan,
in de naaste toekomst aan de orde zal
komen.
Propagandafilms
Een van de vele dingen waarvoor de
wijkraden interesse hebben, is de totstand
koming van speelplaatsen voor de jeugd.
Geen speeltuinen waarin uitsluitend leden
van verenigingen mogen spelen, maar
pleintjes met „apenrekken", draaimolen
tjes, zandbakken en liefst ook een speel
vijver. In deze laatste tien jaar heeft de
gemeentelijke overheid voor deze voorzie
ningen diep in de beurs getast. Er zijn
thans 250 van die speelplaatsen, verdeeld
over de gehele stad. De Dienst van Pu
blieke Werken, die de speeltoestellen heeft
geplaatst, is er zó trots op, dat er nu een
film is gemaakt, „Spel op Straat", waar
mee men op verenigingsavonden en bij
eenkomsten van oudercommissies kan la
ten zien wat er allemaal voor de jeugd
gedaan wordt. Wist u, dat Amsterdam de
laatste jaren tal van fraaie films heeft
laten maken, die vooral in het buitenland
de schoonheid van Amsterdam laten zien.
„Amsterdam, stad van het water," die
Max de Haas vervaardigde, is wel een bij
zonder fraai produkt. En „De torens van
Amsterdam zingen weer," of de kleuren-
geluidsfilm over het Amsterdamse Bos
kunnen op verenigings- en schoolavonden
hoogtepunten vormen.
Vrijbankvlces
Het is alweer lang geleden, dat de huis
vrouwen in de rij stonden voor de levens
middelenwinkels. Maar in Amsterdam kan
men iedere zaterdagochtend een lange rij
wachtenden zien, die hun vlees voor de
komende week komen kopen. Om zes uur
komen de eersten al en pas om acht uur
begint de verkoop. Het betreft hier het
zogenoemde vrijbankvlees. De animo voor
dit vlees, dat uiterlijk minder goed ver
koopbaar is en daarom „onder de prijs"
wordt verkocht, is nog altijd zo groot, dat
niemand meer dan drie kilo krijgt. Zelfs
dan komt het meermalen voor, dat alles
is uitverkocht vóór de rij is afgewerkt.
Telt Amsterdam dan zoveel arme men
sen? Neen, maar wel veel uitgekookte lie
den, die weten, dat dit vlees er wel niet
zo mooi uitziet, maar niet onderdoet voor
het mooie vlees bij de slager. De vrijbank
stamt nog uit de middeleeuwen, toen er
het niet-gekeurde vlees werd verkocht. Te
genwoordig wordt er uitsluitend gekeurd
vlees verhandeld maar tegen een koopje.
En als het om een koopje gaat is de Am
sterdammer er als de kippen bij.
Amsterdamse Bos
In het Amsterdamse Bos, waar op
mooie zondagen bijna honderdduizend
Amsterdammers verstrooiing zoeken,
komt een nieuwe attractie in de vorm van
een groot openluchtzwembad, dat in ver
binding komt te staan met het watersport
centrum Nieuwe Meer. Deze zomer is ove
rigens weer duidelijk gebleken, dat het
niet alleen Amsterdammers zijn, die ont
spanning zoeken in het bos, maar dat vele
vakantiegangers een dagtochtje maakten
naar deze plek tussen hoofdstad en Schip
hol. In één dag kan men er slechts een
gedeelte van bekijken. De fietspaden heb
ben een lengte van ruim 50 km. en de
voetpaden reiken zelfs tot 170 km. De
meeste bezoekers blijven in de buurt van
Europa's fraaiste roeibaan, het openlucht
theater en de speelvijvers. Zij, die echter
via de tientallen bruggetjes de stillere ge
deelte opzoeken, zullen prachtige plekjes
natuur ontdekken. Het Amsterdamse Bos
heeft een vogelleven dat uniek is.
duizend jaar. Dat kwam doordat hij fos
sielen in de buurt vond van dieren, waar
van men weet in welk tijdperk zij geleefd
moeten hebben. Hij vond fossiele resten
van een x-euzenzwijn, dat de omvang had
van een rhinoceros, van een schaap, dat
een schofthoogte van ongeveer twee me
ter moet hebben gehad, een geweldenaar
van een baviaan en van gigantische vo
gels, die zelfs nog groter moeten zijn ge
weest dan de prehistorische vier meter
hoge moa van Nieuw-Zeeland.
Dr. Leakey wordt algemeen beschouwd
als de patriax-ch der Afrikaanse archeolo
gie. Zijn ouders zijn de eerste missiona
rissen onder de Kikoejoes geweest en hij
zelf is in een lemen negerhut gebox-en.
Van zijn ontdekkingen in de Oluvai-val-
lei zegt hij: „Dit is nog maar een begin."
Schadevergoeding. Enkele jaren ge
leden kreeg de Esso-tanker „Bloemen-
daal" een lek, waardoor de olie uit de
tanks wegstroomde de Oslofjórd in, de
kust, schepen en houtvoorrx-aden bedek
kend met een laagje olie. De eigenaars zijn
thans door een Noorse rechter veroordeeld
tot betaling van 335.000 kronen schadever
goeding.
CHICAGO (UPI) Robert Berlin, een
zakenman uit Chicago, heeft onlangs aan
een plaatselijk blad meegedeeld, dat hij
twee jaar geleden bezoek kx-eeg van een
man, die zich legitimeerde als een emplo
yé van het centrale inlichtingenbureau
der Amerikaanse regering. Berlin, vice-
president van een verkooporganisatie in
Chicago, stond op het punt een reis van
twee maanden door Rusland te maken en
de man vroeg hem, tijdens die reis voor
Amerika te spioneren.
Berlin zegt dat hij opgebeld werd onge
veer een week voor zijn vertrek naar Rus
land. Er werd een afspraak gemaakt op
zijn kantoor en daar werd hem gevraagd
of hij „overwegen wilde in zijn hoofd zeke
re notities te maken terwijl hij in Rusland
rondreisde". Ook werd hem gevraagd, of
hij een gedetailleerd reisplan wilde over
leggen.
De man van het centrale inlichtingen
bureau had volgens Berlin gezegd, dat ge
wone toeristen dikwijls veel beter inlich
tingen konden verzamelen dan speciaal
daax'toe opgeleide agenten.
„Na er een dag over te hebben nage
dacht", aldus Berlin, „besloot ik het aan
bod af te slaan, voornamelijk vanwege het
risico dat eraan verbonden was." Hij had
zijn bezoeker toen gezegd, dat hij het niet
juist vond om als toerist spionagewerk
te doen.
Berlin zei. dat hij daarop ten antwoord
kreeg, dat de zaak geen haast had en hij
hoorde er niets meer van. Maar later ont
dekte Berlin dat iemand, die zich als
employé van het centrale inlichtingen
bureau had gelegitimeerd, bij de buren na-
vi-aag naar hem was gaan doen. „Er werd
bij mijn buren naar bijzonderheden over
mijn levenswandel gevraagd en naar mijn
reputatie," aldus Berlin.
Hij zei, dat hem tijdens het onderhoud
geen geld was aangeboden maar „dat was
wellicht te berde gekomen, als ik de op
dracht had aanvaard."
Volgens het blad, waaraan Berlin zijn
relaas deed, had het hoofdkwartier van
het centrale inlichtingenbureau te Wash
ington geen commentaar te leveren. Een
woordvoerder daar zei echter: „Het is onze
taak om inlichtingen te verzamelen waar
we maar kunnen, evenals de Russen dat
doen. En voor hen is dat heel wat ge
makkelijker."
mogelijk zijn om de leerstof van een ge
heel academisch jaar door een machine
aan een student te laten onderwijzen voor
ongeveer tien dollar per student.
De machines zijn onderling verschil
lend, maar het gx-ondbeginsel blijft het
zelfde. Door aan een schijf te draaien of
een knop in te drukken krijgt de leexiing
de eerste les op een schermpje te zien.
Gesteld, dat een schoolkind eenvoudige re
kenkunde leert. Daar is weinig geheugen
werk voor nodig. Het kind wordt geleerd
de logische samenhang tussen getallen te
begrijpen. Bij de tafel van negen zal de
machine bij voorbeeld leren, dat negen
maal het getal gelijk is aan tienmaal het
getal, verminderd met het getal zelf. De
leerling bestudeert wat de machine te zien
geeft en wordt daarna door de machine
overhoord. De machine gaat niet verder,
voordat de leerling getoond heeft, door te
doen wat de machine vexiangt, dat hij de
les heeft begrepen.
Individueel onderwijs
„Onderwijs-machines" gaan terug op
studies, die psychologen reeds dertig jaar
geleden hebben gemaakt. Zij zijn geba
seerd op de stelling, dat de beste manier
om kennis over te dragen de combinatie
een onderwijzer, een leex-ling is. Daarom,
zo zeggen de psychologen, is het schoollo
kaal van tegenwoordig slechts een com
promis dat noodzakelijk is geworden door
dat er veel meer leerlingen dan leex--
krachten zijn.
Mitchell zegt: „Onderwijs in het tempo
van de gemiddelde leeiTing heeft tot ge
volg. dat de begaafde leerlingen te wei
nig kx-ijgen, terwijl men te snel gaat voor
die groep leerlingen, die langzamer zijn,
maar toch in staat het merendeel van de
leerstof te bevatten.
NEW YORK (UPI) Op sommige
Amerikaanse scholen zijn met ingang van
het nieuwe schooljaar machines in de
klaslokalen geplaatst, met behulp waar
van de leerlingen hun lessen kunnen ma
ken en daarbij de nieuwe kennis opdoen
zo snel als hun talenten toelaten. De ma
chines zijn zelfs zo ingericht, dat zij de
leerling de vorige les overhoren voordat
zij aan de nieuwe les beginnen. De nieu
we „onderwijs-robots" zijn nog niet hele
maal volmaakt, maar zij zijn reeds bij
wijze van proef op dozijnen sclvolen ge
bruikt.
De machines zijn ontworpen door „En
cyclopedia Britannica Films", waaxwan
de president, Maurice Mitchell, enige er
varingen met de toestellen heeft beschre
ven. Het uitgebreidste experiment met de
nieuwe machines is gedaan op een school
te Roanoke, in de staat Virginia. Mitchell
zegt, dat daar 34 leerlingen een cursus in
algebra kregen te verwerken. „De gehele
stof werd door machines onderwezen en
de leerlingen waren er doorheen in zes
maanden, terwijl daar normaal een jaar
voor staat. Er kwamen geen lei"aren aan
te pas en ook geen boeken, terwijl de leer
lingen evenmin huiswerk behoefden te ma
ken," aldus Mitchell. Soox-tgelijke experi
menten worden voorbereid voor het talen
onderwijs en dan zullen de machines voor
scholen in het gehele land beschikbaar
zijn. Volgens Mitchell zal, dank zij deze
machines, het werk van de klasse-onder
wijzer of leraar een grote verandering on
dergaan.
„De onderwijzer zal veel meer tijd heb
ben om zich aan de leerlingen afzonderlijk
te wijden, omdat de machines het meeste
werk overnemen. Ook zullen de klassen
aanzienlijk groter kunnen worden. Klas
sen van 100 tot 150 leexiingen, onder toe
zicht van een bekwame leerkracht, zullen
tot de mogelijkheden kunnen behoren," al
dus Mitchell. Dit zou dan met een klap
het voortdurend tekort aan leerkrachten
kunnen opheffen. Volgens Mitchell zal het
(Van onze correspondent)
LONDEN De nieuwe geüniformeerde
burgerlijke vei'keers wachten in Groot-
Brittannië wier taak het is toe te zien op
het parkeren van auto's en motorfietsen
zijn maandag in het centrum van Londen,
in het district Mayfair net stadsge
deelte begrenst, door Oxford Street, Regent
Street, Piccadilly en Pax'k Lane hun
taak begonnen. Het korps bestaat op het
ogenblik uit. veertig man. Het gevolg van
hun optreden was al dadelijk dat het ver
keer vlotter dan gewoonlijk verliep om
dat er beter geparkeerd werd. Desniet
temin deelden de vex-keerswachten. die.
hoewel zij geen politieagent zijn, daartoe
speciale bevoegdheid bezitten, 344 bekeu
ringen uit, waarvoor de boete van twee
pond sterling (ruim 20,-) eventueel on
middellijk kan wox"den voldaan. De ver-
keerswachten treden, zoals in Groot Brit-
tannië gebruikelijk is, beleefd doch beslist
op. De bekeuringsbriefjes zijn. om deze
tegen regen en wind te beschermen, van
een plastic hoesje voorzien, dat op de voor-
ruit van de auto's wordt geplakt.
PARIJS (Reuter) Joodse leiders, po
litici en journalisten uit Frankrijk en an
dere landen zullen de Russische regering
verzoeken „het jodendom in Rusland de
gelegenheid te geven om zich nationaal en
cultureel volledig te ontplooien". Een re
solutie van die strekking, die met algeme
ne stemmen op een conferentie in Parijs
is aangenomen, zal de Russische ambas
sadeur in Pax-ijs, Vinogradov, worden
overhandigd met het verzoek haar naar de
Russische regering door te sturen.
De voorzitter van het Joodse Wereld
congres en de Zionistische Wereldorgani
satie, dr. Nahum Goldman, verklaarde te
hopen de Russen ertoe te kunnen brengen
Russische Joden toestemming te verlenen
zich bij hun familie in Isx-ael te voegen.
Volgens hem woi'den tegen de Joden in
de Sovjet-Unie als individuen geen discri
minerende maatregelen genomen maar
als gemeenschap vallen zij wel bnder dei*-
gelijke maatx-egelen, namelijk op het ge
bied van de taal, het onderwijs en de
godsdienst. De Joodse gemeenten in de
andere communistische' landen hebben
meer vrijheid, aldus Goldman.
Geen uitzonderingen
Het wekte bevreemding, om niet te zeg
gen verontwaardiging, dat een arts, wiens
hulp voor een spoedgeval wex-d ingeroepen
en die zijn auto nex-gens anders kwijt
kon en daarom op een ongeoorloofde plek
neerzette, bekeurd werd. Voor artsen wor
den geen uitzonderingen gemaakt. Dit
gaat wel een beetje te ver.
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder- x
dag moeten afrekenen. 3
DE ADMINISTRATIE
(XO^C<X>CCCCCCCOCXOOCX»ODOOC>CCCCCCCO»XODOOC>OOOOOOOCOCOCO
