ORGAAN VOOR DE GEMEENTE VELSEN
vooruitbetaling
No 409.
Woensdag 15 October 1919
4e Jaargang
Abonnementsprijs80 ets., per 8 maanden, franco per
post 95 ets., voor het Buitenland f 1.25. Abonnementen
worden aangenomen aan kst Bureau en bg de Agenten
Tot plaatsing ran ndrertentlCn ran bulten de gemeente
VELSEN In dit blad Is uitsluitend gerechtigd hel
Advertentiebureau P. F. C. S O S L S E, IJMUIDEN.
Yerschijnt Woensdags en Zaterdags
Uitgave van de Nasmi. Veen. Uitgevers Mij. „loeiden"
ADRES YOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
N. Y. Drukkerij Sinjewel, Willemsplein 11, IJmuiden
Telefoon 153
ABYERTENTIÊN van 15 regels 75 ets. Iedere regel
meer 15 ets. Kleine advertentiën en familieberichten
10 ets per regel bij vooruitbetaling. Ingezonden mede-
deelingsn 26 ets. per regel. Aövertentiesontraeten
tegen zeer billijk tarief. Advortentiën u i t e 11 k in
to zonden WOENSDAG sn ZATERDAG tot 9 aar v.m.
Kleine advertenties
en familiebericliten kosten bij
slechts 10 cent per regel.
Dringend verzoek
om bij verhuizing het oude
en het nieuwe adres, NIET aan
den looper, doch aan ons hnreau
WILLEMSPLEIN 11, op te
geven. De Administratie.
Yan den Waehttoren.
Boelgoed van bet
Panopticum.
Het Panopticum verdiende
zjjn
niet aan helden
beelden werden
naam, die inrichting, waar alles te
zien is, beduidt. Iu dit wassenbeel
denspel kon men allerlei beroemd-
beden en ook beruchtheden bezich
tigen van alle tijden en alle volkeren.
Dit kijkspel is indertijd opgericht
in navolging van de verzameling
van wassen beelden van Madame
Tussand. Men vindt daar ook een
gruwelkamer, waarin o.a. de guillo
tine bewaard wordt, die eensLede-
wtJk den zestiende en Maria Antoi
nette onthoefde. In de reisgids voor
Londen van Baedeker wordt aange
raden deze verzameling des avonds
bfl gaslicht te bezienwaarschijn
lijk ziet men dan het minst het
onderscheid tussehen de kleur van
het was en van de menschelgke
hnid.
Wie vroeger voor zjjn genoegen
een paar dagen naar Amsterdam
ging, zette naast Artis, Rijksmuseum,
Fiora ook Panopticum op zijn pro
gram. Hij slosd soms twijfelend
voor edn beeld stil met de vraag,
of het een echt dau wel een nage
maakt mensch was; hjj zag met
belangstelling naar allen, die op het
wereldtooneel een eersten rol spelen
en daarom waardig geacht waren,
in was vereeuwigd te worden,
rilde ook voor een kwartje extra
in de gruwelkamer.
In was vereeuwigd I Helaas ook
was is vergankelijkhet Panopticum
ie gesloten, de poppen zijn verkocht,
Amsterdam heeft een attractie voor
jong tn oud verloren. Het nieuws
was er anders voer de buitenmen-
eehen nog niet afduizenden Elta-
bezoekers hebben eerst de vluchtige
beroemdheden ia de lucht en daarna
de ia was verduurzaamde beroemd
heden van bat Panoptieum bewon
derd. Is het was wellicht te duur
geworden en konden de jongste
grootheden niet meer verwast wor
den? In elk geval Panoptieum is
er geweest. Braakensiek heeft een
spotplaat geteekend, waarop men
verschillende doorluchtigen ziet
verdwijnen en vervloeien in een
zee van was. Wat was was, voor
was was was vraagt hy ondeugend.
Alsof het oude theestoven, naai
machines, koekepannen,kippenhok
ken, doorgezakte kachels en afge
trapte fietsen waren, werden vorsten
en presidenten en oorlogsgrootheden
bfl opbod verkocht. Daar stonden
al die greoten en voornamen der
wereld en werden voor enkele rgks
daalders aan msnschen, die er een
zaakje in zagen, verkocht. De
Koningin voor f 95, de Prins voor
f70, de Prinses voor f30, Oude
Frits veor f25, Wilson voor f30,
Schiller en Goethe voor f 55, de
Paus met zyn stoel voor f50,
Napoleon te paard voor f 156, Frans
Rosierwij durven den
geheelen prijslijst niet bekendmaken;
opkoopers lijden
vereering. Deze
niet „gehoon aan den haakK ver
kocht. dan zouden ze nog misder
opgebracht hebben. Kleeding en
attributen waren bg de personages
inbegrepen.
En wat zal nu verder hun lot
zjjn Zal mon 6r den volgenden
zomer eenigen in een kermistent
terugvinden Zullen zc was zijnde
tot was wedsrkeeren En öau
Zal mm bet linoleum wrijven met
Foch en Petain, een waxinekaarsje
branden van Koningin en Prinses,
zijn schoenen spiegelglad en nikker-
zwart poetsen met Frats Rosier,
zijn kabinet politoeren met Napo
leon? Zal men Wiison bij een uit
drager terugvinden 6n de Wet bij
een O.W.er, die hem gebruikt, om
er zijn saien mooi mee te maken
Wel mag men na het sluiten van
het Panoptieum klagen, dat de eer
bied de wereld uit is. Nu moeten
wij het doen met Wereldkroniek
ef Prins, met het laatste nieuws
vaa de films en w$J zullen al de
grooten dezer wereld nooit weer
zoo echt zien, als ze oneeht, want
nagemaakt, te zien waren ia het
Panoptieum. Men houdt bet tegen,
dat oude molens, kerken, boomen
omver geworpen worden en deze
jaren is nu op zulk een Vandaal-
schs wyze verdwenen. Een lucht
aanval op Amsterdam met een regen
van bommen had geen grooter
kwaad kunnen doen.
Yolgens Bartjens.
Wij hebben die uitdrukking vele
malen gebruikt en gehoord, zonder
te weten, wie toch die onfeilbare
rekenaar Bartjens was. Een interes
santé studie over dezen man geeft
de beer Seholte in het laatste
nummer vau Sehool en Leven.
W.'ilera Bartjens was een Amster-
damsche schoolmeester uit het laatst
der zestiende eeuw. Hg is beroemd
geworden door een rekenboek,
„inhoudende meest alle de grosd-
regulen der eypherkonst. Seer nut
en diensteiyek den leerlinghen ende
alle liefhebberen der konst." In het
voorwoord vertelt Bartjens, dat bij
zijn scholieren endeiwees in goede
zeden, Fransche en Duitsehe taal,
schrijf- en rekenkunst, boekbeudes
en andera nuttige wetenschappen.
Later werd deze bekende reken-
metster aangesteld als schoolmeester
te Zwolle. Bij een portret in een
van zijn wiskunstige werken maakte
Vondel het volgende fraaie versje:
Ghy ziet het zichtbaer deel vau Bart
jens hier nae't leven.
Van zyn onzichtbren geest heeft hij
[u zelf gegeven
Een print int rekenboeek dat nergens
[faalt noch suft
Maar volght tct dienst der Jeugd
[Euelidea rjjp vernuft.
De uitgeverB stolden bjj zonder
prijs op vlekkelooze uitgaven. Bjj
®en der latere drukken van een
boek van Bartjens looft de uitgaver
een premie van een gulden nit voor
yeder Faut die hem het eerst wordt
aangetoond in de Getallen of Facitten
(antwoorden). De meeste school
meesters waren vroeger ook dichters
en poogden vaak hun wetenschap
door rjjmpjes aantrekkelijk voor de
jeugd te maken. Dat deed ook
Bartjens. Hij plaatste voor de tafel
van vermenigvuldiging zoo dit
versje:
Om rekeninghen recht te sluyten,
Leert men dees Tafel vast van buyfcen
Bartjens was niet spoedig met
zjjn werk tevreden en aan het slot
van een nieuwen en verbeterden
di uk vau een zjjser boeken ver
klaart bjj dan ook Te hebben wel-
gedaeii, was als mijn herls begeer;
is 't nn niet soo 't behoort, 't doet
my in 't herte s?er. In het artikel
over Bartjens staat ook 's mass
portret, een eerwaardig en scherp
zinnig gelaat boven een ronden
witten kraag. Hier ziet men zyn
onzichtbaren geest.
Plaatselijk Nieuws.
IJMUIDEN.
Arbeidsgeschillen.
Men verzoekt ons opname van
het volgende
De stakers betrokken in den strijd
tegen de firms Volker en Bos te
IJmnid8n, onder leiding van het
bestuur van den Centralen Bond
van Transportarbeiders en bedoeld
in het persbericht afkomstig van de
IJmuider federatie van Transport
arbeiders en den Chmteiyken Bond
van Fabrieks-, Haven- en Trans
portarbeiders o.m. voorkomende in
de plaatselijke pers vnn 11 October
te IJmuiden verklaren eenparig dat
het een besliste onwaarheid is dat
»y fl-uilo" Jkv/VDWa
delingen van genoemde besturen
tijdens en in verband met de staking
verkeerd te hebben beoordeeld, nog
minder hun waardeering voor ge
noemde handelingen te hebben be
tuigd. Evenmin hebben zij ver
klaard spjjt te hebben dat de motie
dd. 22 September mede met hunne
steramen is aangenomen, handhaven
integendeel ten volle hun dsstyds
uitgesproken meening.
Uitdrukkelijk verklaren ?y louter
en alleen uit nieuwsgierigheid boven
bedeelde vergadering te hebben be
zocht zonder de gevolgen van deze
daad van te voren te hebben voor.
zien. Gezien het beslist lengen,
aehtige persbericht, waardoor
opnieuw nadeel aan hun strijd wordt
berokkend, verklaren zg rimmer
zich te hebben laten verleiden be
doelde vergadering van de Federatie
en Christeiyken te bezeeken indien
zy de gevolgen van te voren had
den kunnen voorzien.
De Staatscourant bevat de ge
wijzigde Btatuten van de „Woning,
bouwvereenigiug", gevestigd alhier.
De heer J. J. Cirr. van der
Meer alhier is ter beschikking ge
steld vaa dsn gouverneur-generaal
van Ned.-Indië, om daar te lande
te worden benoemd tot derde officier
bjj de gouvernements-marine.
De ryksklerk J. Monrik ten
kantore der Directe Belastingen
alhier is belast met de waarneming
van het Ontvangkantoor te Muiden
Tegen een persoon te Velser-
cord is proces-verbaal opgemaakt
wegens overtreding der trekhon-
denwet.
Vanwege den Chr. Besturen
Bond wordt dezen winter weer een
soeialen curcus gehouden door Ds
G. B. Westenburg te Beverwijk
Maandagavond sprak Ds. Westen
burg over het Loonvraagstuk. Mam
dag 27 dezer spreekt Ds. Westen
burg wederom, dan te Yelseroord
Men deelt ons mede dat de ker
keraad der Geref. Kerk bet gebouw
Irene geweigerd heeft voor deze
vergadering met Ds. Westerman
als spreker.
Door de afdeeling van den
Chr. Fabriek Haven en Transport
arbeidersbond alhier is een afd.
bootsten? opgerieht met 26 ledrn.
Dat is de derde afdeelirg van
deze» bond hier ter plaatse.
VELSEROQRD.
Be Haarlemecbo rechtbank
veroordeelde W. P. tJ. D., fabrieks
arbeider alhier en C. W., fabrieks
arbeider te Yelsen, wegens diefstal
van steenkolen aan de Trawlerkade
to IJmuiden, ieder tot een voor-
waardeiyke gevangenisstraf van 3
maanden met een proeftjjd van
2 jaar.
VELSEN.
De October collecte voor de
Chr. School ia» de fierv. Kerk heeft
10.— opgebracht.
Deze maand zal de stemming
}l&ats hebben voor 8 leden van het
rieseoilege der Ned. Herv. Gemeente,
van den heer J. Deinnm tot lid van
den kerkeraad en het bedanken van
den heer M. van Citters.
- De kleine poathavens blijven
neg steeds eene aantrekkenljjke,
maar gevaariyke speelplaats voor
Velsens jeugd. Zaterdagmiddag ging
er weer een jongen kopje onder en
waren er niet toevallig een paar
ïeverwijker jongens langs geloopen,
die hem op den wal baalden, dan
was het zeker slecht met hom af-
geloopen.
Bij de papierfabriek is een
schuit met oud papier omgekanteld.
Door den hevig&n westen wind dreef
de lading naar de ponten, waar de
eugd aan het visscken ging Som
mige jongens haalden aardige boek
jes en platen aan den wal.
SANTPOORT.
Yoor den alhier te benoemen
veldwachter voor Driehuizen en voor
een tweeden veldwachter voor de
afdeeling Jan Gjjzenvaart zullen
woningen worden gebouwd. De voor
malige schoolhoofdswoning zal hier
voor worden verbouwd.
Eeuige winkeliers alhier hebben
gezamenlijk besloten hunne zaken
des avonds om 8 uur te sluiten,
behalve des Zaterdagsavonds. Op
dien avend bljjven ze tot 10 uur
open.
De trein, die des morgens aan
de halte Kruidbergerweg stopt, is
altyd zoo samengesteld, dat de
voorste rjjtulgen lata en 2de klasse
zjjn, waardoor deze alleen voor het
perron komen te staan en de derde
klasse reizigers daardoor genood
zaakt zyn van den beganen grond
er in te klimmen of er in geheschen
te worden; voor vrouwen in dit
voorval lastig. Een meer oordeel
kundige samenstelling van dezen
trein zou zeer zeker in het belang
van de derde klas reiziger zyn.
Vrjjdag heeft de Commissie
van Bestuur van het Provinciaal
Ziekenhuis nabij Santpoort aanbe
steed: de levering gedurende 1 Nov.
1919 tot 1 Mei 1920 van de benoo-
digde beter, geraamd op 175 K. G.
per week, zoete melk geraamd op
700 L. per dag en Karnemelk ge
raamd op 5000 L per maand.
Ingeschreven werd als volgt:
Melkinrichting „De Sierkan" Haar
lem: veile melk f 0.179 p. L.; kar
nemelk f 0.099 p. L.; roomboter
f3.44 p.K.G. Melkinrichting „Yel
sen" Velgen, volle melk f0.1949
p. L.karnemelk f 10.49 p. 100 L.
boter f 3.50 p. K G. Ccöp. Zuivel
fabriek en Melkinrichting „Assum-
burg" Uitgeest volle melk f0.181/»
p. L.karnemelk fO.lO p. L.
Zaterdagmiddag eirca 4 nur
geraakte een jongetje al spelende
in de Jan Gijzenvaart. Gelukkig
werd dit opgemerkt door De Klerk,
die de jongen op den wal bracht.
Binnen kortentyd zal alhier
een vergadering belegd worden om
te komen tet oprichten van een
afdeeling van den landeljjken bond
tot bestryding van de duurte. Voor-
loopig geven de heeren J. E. Visser
en G. H. de Vries, wonende Melen-
es Rgksstraatweg alhier gaarne in
lichtingen hierover.
YISSCHERIJ.
Gedurende de maand September
van dit jaar kwamen van de trawl-
met f767.270 besomming, tegen
geen stoomtrawlers in September
van het vorig jaar. Van de trawl-
zeilleggers kwam in September van
dit jaar slechts een schip binnen
met f187 besomming, terwjjl in
September van het vorig jaar niet
minder dan 386 zeilloggers aan den
afslag kwamen met f 1.026.298 be
somming. Al deze trawlloggers, die
gedurende de oorlogsjaren de trawl-
visscherjj langs de kust hebben uit
geoefend, hebben dit jaar de haring-
visscherij weder opgevat en met
groot fiuantieel succes. Verder
kwamen in September van dit jaar
van de trawlvisschery binnen 302
zeilkustvissehers met f 18.898 be
somming tegen 93 zeilkustvissehers
met f 7871 besomming in September
van het vorig jaar. Stoomkustvis-
schers kwamen er in September
van dit jaar binnen 118 met f 180.482
besomming tegen 179 stoomkust-
vissehers met f 417.269 besomming
in September van het vorig jaar.
Verder iB September 1919 110
motorbeoten met f 88.649 en 79
open booten met f1785 besomming
tegen 31 moterbeoten met f6152
en 151 open booten met f 8080
besomming In September van 1918.
In de eerste negon maanden van dit
jaar kwamen binnen 999 stoom
trawlers metf 7.174.571 besomming
tegen slechts 71 stoomtrawlers met
f516.001 besomming in de eerste
negen maanden van het vorig jaar.
Verder kwamen gedurende dat
tydvak van dit jaar aan den afslag
1448 zeilloggers met f 2 597.788
besomming teg6n 2671 zeilloggers
met f 5.556.401 besomming in de
eerste negen maanden van het
vorig jaar; 85 motorloggers met
f 104.885 besomming tegen 82 motor-
loggers met f 280.477 besomming
in de eerste negen maanden van
het vorigjaar; 1481 zeilkustvissehers
met f 115 030 besomming tegen
8197 zeilkustvissehers met f 390.527
besomming in negen maanden van
1918; 1066 sleepboottrawlers met
f 1.975 253 besomming tegen 1508
sleepboottrawlerB met f 3.065.168
besomming in negen maanden van
het vorig jaar; 562 motorkustvis-
sehers met f 164.284 besomming
en 1548 open booten met f42.927
besomming tegen in negen maanden
IJMUIDER COURANT
heerlijkheid uit ouze jeugd ca later
Se Gereformeerde gemeente
besloot ïh baar vergadering van
Donderdagavond ten eerste tot aan
schaffing van een pijporgel en ten
tweede tot vergrootmg van het
kerkgebouw, door hooger optrekken
der muren en bgbouwing eener
galerjj. H.D.
m,r]MtheWeém
