ORGAAN VOOR DE GEMEENTE VELSEN
vooruitbetaling
No 427.
Woensdag 17 December 1919
5e Jaargang
Abonnementsprijs 80 ets., per 3 maanden, franco per
post 95 ets., voor het Buitenland f 1.25. Abonnementen
worden aangenomen aan het Bureau en bjj de Ager.tsn
Tot plaatsing van advertentlBn van bulten de gemeente
VELSEN In dit blad is nltslnitend gerechtigd het
Advertentiebureau P. F. C. E O K L S E, IJMUIDEN.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Uitgave van de Rasnsl. Venn. Uitgevers Mg, „LhBn&iöea"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
N. V. Drukkerij Sinjewel, Willemsplein 11, IJmuiden
Telefoon 153
ABVERTENTIÉN van 15 regels 75 ets. Iedere regel
meer 15 ets. Kleine advertentiën en familieberiehten
10 ets per regel bij vooruitbetaling. Ingezonden mede-
deelingen 25 ets. per regel. Advertentieeoutraeten
tegen zeer billijk tarief. AdvertentiCn u i t e r 1 k in
ts zenden WGÏN8BAÖ ca ZATER8A9 tof bet v.k.
Kleine advertenties
en familieberichten kosten bij
slechts 10 cent per regel.
Dringend verzoek
om bij verhuizing het oude
en het nieuwe adres, NIET aan
den looper, doch aan ons bureau
WILLEMSPLEIN 11, op te
geven. De Administratie.
Verbetering.
In het artikel „Iets over de
Invaliditeitswet", iu ons blad van
1.1. Zaterdag, moeten da volgende
verbeteriagen warden aangebracht
Kolom 1, regel 52 van onder af
staat: werkgever, moet zijn
werknemer, kolom 2, regel 59
van onder af staat werkgever,
moet zijn wetgever.
Officiéél.
Aangifte ter inschrijving voor
de Militie.
Da Burgemeester der gemeente
Velssn herinnert er belanghebbenden
aan, dat voor de aangifte ter in-
schrjjring voor de MUit e lichtiog
1921, ia de consistoriekamer der
Hervormde Kerk te Veises zitting
zal wordöD gehouden op:
Dinsdag, 6 Januari 1920, voor-
middags 9V*12 uur, voor de af-
deeliBgen Velsea en Wjjkeroog.
Weeusdag, 7 Januari 1920, voor
middag» 91/,12 uur, voor de af
dwalingen Santpoorten Jan Gjjsenv.
Donderdag 8 Januari 1920, voor
middags 9%12 uur, afdeeiing
Velaereofd.
Voor de afdeeiing IJmuiden (ook
B.eosaap) op twee dagen n.l.
voor teen wi-r naam begint met één
der letters A tot en met K op Vrijdag
9 Januari voarmiddags 91/*—12 uur.
voor hen wier naam begint met
ééa der lettere L tot en met Z op
Dinsdag, 13 Januari voormiddags
9'/»12 uur.
Velsen, 16 December 1919.
De burgemeester voornoemd,
H. VER LOREN VAN THE MAAT.
Zitting centraal stembureau
verkiezing Gemeenteraad.
De Voorzitter van het centraal
stembureau voor de verkiezing van
de leden van den Gemeenteraad
maakt bekend, dat het centraal
stembureau een zitting zal houden
in het gemeentehuis op Zaterdag
20 December a s. dea voormiddags
10 uur, ten einde over te gaan tot
de verkiezing van ééa lid van deu
gemeeatera d (vacature J. van der
Seen).
Velsen, 16 December 1919.
De Voorzitter voornoemd,
H. ver LOREN VAN THEMAAT.
Van den Wachttoren.
Een wacht voor de lippen.
De bjj bel raadt ons aan, een wacht
voor onze lippen te zetten, omdat
zoo licht gezegd wordt, wat beter
gezwegen bleef. Wjj hebben echter
ook een wacht noodig, omdat al-
llct naar binnen gaat, wat beter
ongennttigd bljjft. Zulk een wacht
Is de Keuringsdienst, die het publiek
beschermt tegea een geknoei met
levensmiddelen. Deze instelling doet
nuttig werk ten dienste van de
volksgezondheid. Wanneer wjj het
verslag der bevindingen ea verrich
ting ui van den Prov. Keuringsdienst
van Friesland over het jaar 18
doorbladeren, zien wij hoe noodig
de overheidszorg is ten opzichte
van onze maag enbeurs.
Dit verslag getuigd ook van den
voedselnood, den surrogatenover
vloed, de pogingen van den handel,
om het pubiiek allerlei minderwaar
dige, soms zelfs gevaarlijke waar
aan te smaeren.
Bij het melkcnderzoek bleek er
een sterke achteruitgang te zjjn in
het vetgehalte, een gevolg van de
slechte voeding inde weidfperiode,
terwjjl bovendien bij voederen door
gebrek aan krachtyoeder oamogeljjk
wa3. Er kon eenige verbetering in
de zinddtjfcheid der melk geconsta
teerd worden. De keuringsdienst
voorkomt ook kwaadvrees voor
procesverbaal en straf helpt mede,
om goeden zorg voor zijn waar te
dragen en ook om voor goede waar
te zorgen. Buitengewoon slordig
gaan de meestea met schapenmelk
om. Van de genomen monsters was
er slechts een schoon te noemen
de overigen hadden vrij veel vuil
De kwaliteit van het bruinbroed
liet zeer veel te wenschen over.
Van de door de regeering verstrekte
gronstcffin kon vaak geen smake
lijk proauet bereid worden. Het
meel bestond soms uit tarwebloem
mat erwten boonen- en itjnmeel.
In het warne jaargetijde werd dit
brood heel spoedig znur De bakkers
hadden dus geen schuld aan het
slechte b^uinbrood. In het deeg va»
een bakker werden echter s-tukjee
gekookte aardappel ge - ooden. Waar
actyalbk vermengde bij daarmee
bet deeg. Hjj kretg e*n ernstige
waarschuwing. Er waren 71 bak
kers, bjj wie hst brood te licht werd
bevonden. Hst vershg bevat ook
een ljjst van gevirbaliseerde bakker»
met opgaaf van hun straffen.
Er is veel met bollemeel gewerkt
ook in Friesland. Eenige malen
waren vergiftigings verschijnselen
daarvan het gevolg. De oorzaak
daarvan was nareissenbollenmeel,
waartegen per advertentie gewaar
schuwd weid. Ook pronkboonen-
meel heeft kwaad gedaan. Het be
vat een gift g bestanddeel dat bp
voldoende doorkoken onschadelijk
wordt. Bij de kor kbertiding heeft
geen voldoende verhitting plaats en
daarom bekwam het smullen vaa
kook met deze meelsoort sommigen
sieeht.
In de winkels werden veel minder
partjjeR gekeurd als in bet vorige
jaar. Het aantal consumptieartike
len werd in de winkels voortdurend
kleiner. Het artikel: Nee! moest
almoer verkocht worden. Ook nam
het aantal vervangingsartikelen toe,
die lang Eiet allen het onderzoek
konden doorstaan. Het aantal afge
keurde moasters steeg dau ook aan
zienlijk. Veel knoeierij was het ge
volg van d« schaarsehte der levens
middelen. Het verslag gewaagt dan
ook van de dalende moraliteit bjj
den handel. In een monster tarwe
meel vond men een aanmerkelijke
hoeveelheid haverkaf. Een monster
bleek te bestaan uit zeer fjjn ge
malen pindadoppen; een ander uit
tot poeder vermalen riet!
De keuringsdienst heeft oek een
onderzoek ingesteld naar de voe
dingswaarde van klei- en zandaar-
dappelen. Het gehalte van voedende
I
bestanddcelen was bjj de zandaar-
dappelen geringer dan bij de klei-
sardsppelen. 1 K.L. kleiaardappeien
bevat 177 graai zetmeelachtige
stoffer, terwijl dit bij zandaardsp-
pslen 128 gram bedraagt. Ook is
het gehalte aan ei witachtige strff-m
bij de eersten iets grooter. Door
dsn lageren pips der laatsten ont
vangt men echter voor zjjn geld
minder voedende bestanddeelen,
wanneer men k'eiasrdappelen koopt.
Er is eea ware zwendel gedreven
in bouillonblokjes. Het zoutgehalte
van zeer vele mo»st-}rs was hooger
dan 65%; bij sommige monsters
was het ruim 92% opgevoerd. Ea
kele monsters bestonuen alleen uit
suiker, zetmeel en zout; vleescb-
bsstanddeelen waren totaal afwezig 1
De kcffiesurrog&ten bestonden
hoofdzakelijk uit gebrande eikels
vermengd met allerlei bijatcffen,
zooals cichorei, gemalen tulpenbol
ler, hyaciutbollen, lupinen, ki.ffiedop
erwten, kastacjemeel, tarwemeel,
gerstemee), enz.
Een echt knoeiartikel was ook het
zeepsurrogeat. Vele monsters had
den als zeep in het geheel geen
waarde. Men koeht soms een meng
seltje van krijt, zand en water. Het
verslag spreekt terecht van zwen-
delartikelen daarine heeft ook som
mig wrjjfwas behoort. Een aantal
monsters bevatte zelfs geen spoor
van was. En dergaljjke mengseltjes
van gekleurde talk en water werden
verkocht voor f 1,25 per V* liters-
potje. Speeuleerende pp de beroemde
zindelijkheid der huisvrouwen heeft
men nietswaardige producten togen
hooge pi ijzen aan den man gebracht.
De naam is vaak niets meer dan
eea valsche vlag, om de lading van
het schip te dekken. Drnivenborst-
horing bleek meestal te bestaan uit
een of ander slroopje met een paar
druppels venkel of anysolie. Met
druiven of honiigr bad dit product
niets te maken. Aan het goedge-
loovige publiek werd voor tamelijk
hoogen prijs een artikel in handen
gestept, waarvan de werkelijke
waarde maar zeer gering is.
Zoo leert ons het uitvoerig ver
slag, koe de wereld bedrogen wordt,
maar ook hoe de overheid steeds
meer het publiek tegen bet bedrog
waarschuwt en beschermt. De Pro
vinciale Keuringsdienst is een
nieuwe instelling, maar ze heeftin
weinige jaren reeds veel "goeds
gedaan en toont, al werkende, hoe
noodig en nuttig zjj is.
Gevaarijjke menschen.
Be meeste Nederlanders weten
weinig af van onze groote en rjjke
koloniën. Als schoolkinderen hebben
ze eenige lastige en vreemde namen
van eilanden, steden en vulkanen
geleerd en ze daarna grooteüdeels
weer vergeten. Het Nederlandsehe
kapitaal stelt meer belang in onzen
Oost dan de Nederlandsche natie.
De Atjeboorlog is uitgebrand, schok
kende gebeurtenissen als op Lombok,
Timor enz. gebeuren er niet meer.
Kolonialen heeft men in de oorlogs
jaren weinig of niet gezien; de
verbinding tusschen moederlanden
koloniën was immers verbroken.
Indië is het apenland; men eet er
veel rijst met peper, de rijst, tabak
en koffie komen er vandaan. Dat is
zoo wat de geheele kennis over ons
overzeesch bezit. En dan weet men
ook nog, dat er koeliemoorden ge
beuren. Onze bruine en gele broeders
hebben een Kaïnsnatuur, zij zjjn
erg wraakgierig en ruimen hun
vjjand graag uit den weg. Daarvan
heeft ieder wel verhalen gehoord.
Vooral koeliemoorden komen veel
voor. In Deli. het tabakland worden
ieder jxar30&40 aanslagen bekeEd;
meerderen worden stil gehouden.
Sommigen geven de schuld aan de
tjjgeiachtige koelies, die om een
kleinigheid hun meerderen over
hoop steken. Anderen nemen het
voor de koelies cp en verklaren de
mooi den uit het sarren en mis
handelen van de vreemde werkers
door de blanke opzichters, de assi
stenten, die vloeken en schelden en
slaan. Wat is waarheid?
De meeste plantages kunnen ter
plaatse niet voldoende arbeidskracht
vinden en moeten dus met vreemden
werken. Dat zjjn Javanen en vooral
Chineezen, die zich voor drie jaar
verbinden, cp een plantage te wer
ken. Het zijn vaak niet de beste
broeders; meerderen hebben heel
wat op hnn kerfstok. De aanslagen
en moorden gebeuren echter vol
strekt niet alleen door de meer
misdadige elementen. Ook zijn hun
slachtoffers lasg niet altijd assisten
ten, die met het werkvolk niet
kunnen omgaan, geen tact e»
menschelijk gevoel bezitten. Onlangs
is „om een kleinigheid de assistent
Rahder vermoord, die wel slag had,
om met deze vreemde werkers om
te gaan.
Men roept weer om strenge maat
regelen en straffen, maar het is de
vraag, of dat wel veel zal baten.
De heer A. G. de Bruin, die veertien
jaar op Sumatra gelee.fi heeft en in
zijn ambt tal van aanslagen heeft
onderzocht, geeft deze verklaring
van de koeliemoorden: Chineezen
zjjn Chineezen.
HQ vindt het dwaasheid, in die
aarslagen alleen een uiting van
wanhoop, een wraakoefening vaa
iemand, die door mishandeling tot
raz-rsjj gedreven is, to zien. De
aanleiding tot den aanslag is vaak
zeer gering en richt zich soms tegen
mannen, die bjj de koelie's goed
aangeschreven staan. Er zijn wel
Europeanen, die zich gehaat hebben
gemaakt door handelingen, die niet
door des beugel kunnen en toch al
de jaren van hun verbljjf in Deli
den dans ontspringen. Men kan soms
voor een aanslag geen bepaalde
ooi zaak vinden. Er zijn Chineezen,
die als gevolg van kwaad humeur
of ontevredenheid iemand overhoop
steken. Men moet niet het ongeluk
hebben, tegen hen aan te loopen.
Om een schuld van een paar centen
steekt soms een koelie zijn makker
over hoop. Een Chinees beschouwt
dit als een kleinigheid. Zonder een
spier te vertrekken ot eenige trilling
in zjjn stem bekent hjj zjjn daad.
Dergelijke menschen hebben in hun
doen en laten verder vaak niets,
dat vrees inboezemt of afkeer op
wekt. Zjj zijn vaak heel geschikt,
maar wee, als ze met het verkeerde
been uit bed stappen. Anders is hjj
heel geschikt en verdraagzaam, als
men hem van de billjjkheid eener
zaak overtuigt. Het bljjfc dusaltjjd
gevaarlijk met deze heeren om te
gaan. Zjj voelen zich heeren; zs
zjjn zeer demokratiseh en voelen
geen eerbied voor hoogeren. De Ja
vaan buigt en knielt voor zjjn
meerderen, maar hoogheden laten
den Chinees volkomen kond.
Zoolang Cbineezen Chineezen zjjn,
kan dus ook den besten assistent
om een reden van geen beteekenis
een aanslag overkomen. Er komt
nog bjj, dat de Chinees licht gaat
mokken over nesterjjen. Hg windt
zichzelf dan op, en maakt alehzelf
hoe langer hoe boozer. Hg voelt
een of ander nietig onrecht hoe
langtr hoe zwaarder en zijn stem
ming wordt steeds meer verbitterd,
totdat de uitbarsting komt. Deze
laatste eigenaardigheid is niet een
speeiaal Chineeche; ze komt waar-
ssbjjnljjk bjj alle volken wel voor.
Menige Nederlander toont ten minste
vaak in dit opzicht een rare Chinees
te zjjn. Gelukkig hebben wij meer
eerbied voor het leven ea bljjft bei
bij een uitbarsting van booze, dwaze
woorden en verwjjten. Met de beste
regeling en de meest menschkuudige
en kalmste assistenten zuilen er dus
aanslagen bleven, zool&Eg Chineezen
als koelies werkzaam zjjn.
Plaatselijk Nieuws.
IJMUIDEN.
De heer C. Klap, hoofd van
school B alhier, zal 1 Januari a.s.
den dag herdenken, waarop hij voor
40 jaar zijn loopbaan bij het onder
wijs begon.
Deze dag zal voor onzen geachten
plaatsgenoot zeker niet onopgemerkt
voorbijgaan.
Met ingang van 1 Januari a.s.
wordt het abonnement voor een aan
sluiting aan het lokaal rijkstelefoos-
net alhier van een perceel gelegen
binnen een nader te bepalen gebied
verhoogd tot 60 gld. per jaar. Bui
ten dat gebied zal boven het abon
nement een jaarijjks bedrag van
f 3.voor elke 100 M. hemelsbreed
gemeten afstand verschuldigd zjjn.
Ook het tarief voor neventoestellen,
extra schellen, schakelaars etc.
wordt verhoogd. Voorts wordt de
bepaling, dat als tegemoetkoming
in de koeten van aanleg voor eens
verschuldigd is een bedrag van f 50.
voer vast ingevoerd. Tot dusver
was deze bepaling slechts van tjj-
deijjken aard.
Als vjjfde bestuurslid van do
vorige week opgerichte vereeniging
van manufaeturiers moet nog ge
noemd worden de heer van Basten
alhier.
Alhier is overleden de heer
W. de Lange, ouderling der Ned.
Herv. gemeente.
Heden middag had de begrafenis
plaats.
Een Centrale Loonadministratie.
(Vervolg).
Wat nn aangaat de inrichting
van dit bureau kan worden ver
wezen naar het hierbjj behoorende
schema en modellen, waaruit een
volkomen beeld van organisatie en
werkwijze van dit Bureau kan wor
den verkregen.
Ten aanzien van den ffuantieelen
opzet zal moeten gevolgd worden
het voorbeeld van de organisatie van
de werkgevers-risico-bank. Iedere
werkgever zal naar den omvang
van zjjn bedrjjf een bedrag in Be
keningCourant moeten storten.
Bljjkt in den loop van het jaar dat
de gestorte bedragen onvoldoende
zjjn, dan zal een aanvullingsstor-
ting moeten geschieden.
In ieder geval zal de storting
vooruit moeten geschieden, want
dit Centraal Bureau mag aan nie
mand erediet verleenen, aangezien
eventueele kwado posten dan ten
laste der anderen zouden komen.
De kosten der zegels en admini
stratiekosten zonden na afsluiting
van het kalenderjaar worden omge
slagen als hiervoor aangegeven.
O h
iJMUIDER COURANT
