ORGAAN VOOR DE
VELSEN
No. 41
Zftterd&g 25 Maart 1922
Aboan«memtsprfls i fl.— per S maanden, fraxao per post f 1.8&
Abo»»ementen worde» aangeaome» ui Met Bureau en b$ de
Ageiten, Tot plaatsing va» advertentiëe van Buite» de gemeexte
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd Met Adverte»tie-
bnreaa P. F, C. ROELSE, IJMUIMN.
Advertent,uiterlijk i» te zendes "W0ENS&A6 tot 9 uur v.®.
m VRIJDAG tot 4 uur a,».
Uitgave ras da Naanl. Van®.. Uitgevers M|. 2 li sa aid®#"
AftRES yOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
N. V. Shrakkerjj Si «jewel, Wjllemeplei» 11, IJTasBide»
- Telefocs 168
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE
BLADEN. EERSTE BLAD.
DRINGEND VERZOEK
om bij verhuizing het oude en
het nieuwe adres, NIET aan
den loop er, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, op te
geven. De Administratie.
Kleine Advertenties
en Familieberichten kosten bij
VOORUITBETALING
slechts 15 Cent per regel.
OFFICIEEL.
VASTSTELLING DER KIEZERSLIJST.
Burgemeester en Wethouders van Velsen
maken bekend, dat de op heden door hen
vastgestelde kiezerslijst voor het jaar 1922
1923, van 23 Maart tot en met 21 April a.s.
ter secretarie der gemeente voor een ieder
ter inzage wordt nedergelegd en, tegen
betaling dtr kosten, in afschrift, en stem-
districtsgewijze, in uittreksel, verkrijgbaar
wordt gesteld.
Tot en mei 15 April a.s. is een ieder
bevoegd bij het gemeentebestuur verbetering
van de vastgestelde kiezerslijst te vragen,
op grond dat hij zelf of een ander, in
strijd met de wet, daarop voorkomt, niet
voorkomt, of niet behoorlijk voorkomt.
Het verzoekschrift kan op ongezegeld
papier worden gesteld.
Velsen, den 22 Maart 1922.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
de Burgemeester,
RIJKENS.
de Secretaris,
W1JNOLDY DANIELS.
HUISHOUD-ONDERWIJS.
HET CONSULTATIEBUREAU
zal geopend zijn Woensdagmiddag van
23 uur, Willemsbeekweg 42, Velser-
oord.
Het onderzoek is kosteloos en ge
schiedt door Dr. Anema uit Haarlem,
Voorzitter van het Consultatiebureau
aldaar.
VAN DEN WACHTTOREN.
De spelling-oorlog.
BINNENLAND.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Een vlotbrug.
Ontwatering gronden in de Breesaap.
UIT ONS PARLEMENT.
7a Jaargang
IJMU1DER COURANT
Verschijnt Woaaidagg aa Zatardap
Ingezonde mededeelingen CO ets. per regel Advertentie» van 11. en m. 6 regels
f 1.iedere regel meer SO ets. Compact gezette advertenties van 11. en m. 6
regels f 1.85, iedere regel meer 85 ets. Kiein* advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties uit de gemeente, nitsluitend bij vooruitbe
taling, van 1 t en m. 6 regels f 0.75, iedere regel meer 15 ets. Bij niet contante
betaling worden de gewone prpzen berekend. Advertentie» Adres bur. v. d.
blad" 10 ets. extra; voor bezorging van op-advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ets. in rekening gebracht. Bovenstaande regelprtyzan worden met
5 ets. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Velsen
vreugde over
wordt bodor-
Goed huishond-onderwijs is een le
vensbelang voor de maatschappij. Do
behoefte aan onderwijs in degelijk ver
stellen en naaien, in praktisch onder
houd van huis en huisraad, van sma
kelijk koken en het kiezen van 'een een
voudige, voedzame middagpot en ge
schikte kostjes'voor zieken, wordt dooi'
steeds moei- vrouwen en meisjes sterk
gevoeld. De tijd is voorhij, dat de moe
der hare dochters in de geheimen van
het huishouden inleid. Kantoor, school,
fabriek, vrije beroepen; ze vragen óók
de werkkracht onzer meisjes. Men mo
ge deze beweging toejuichen of betreu
ren. het feit moet erkend worden: de
meeste meisjes worden door hun ar
beid van het huishouden afgehouden,
en dat wreekt zich als ze trouwen. Dan
staan de handen verkeerd, de kennis
ontbreekt, de boel wordt verwaarloosd,
het eten mislukt, en de
het eigen huishoudentje
ven.
Geluk en gezondheid lijden hieron
der, niet het minst later de kinderen.
Om deze ellende, dit getob te voorko
men, is er door vrouwen al jaren lang
op huishoudelijk onderwijs voor meis-
)ms jes aangedrongen. In verscheiden ste-
irQ den werden huishoudscholen opge-
richt, waar naast de opleiding tot be-
roepshuishoudster ook cursussen wer-
den gegeven voor aanstaande huis
je vrouwen.
7jcl Thans heeft de wet op het nijver-
p -.heidsonderwijs het ook mogelijk ge
smaakt om in kleine plaatsen, die in de
0nabijheid eener stad mèt huishoud-
m(school zijn gelegen, zulke cursussen te
en.doen geven; en wel op zéér gunstige
d'voorwaarden voorde gemeenten.
h(Van de kosten betaalt het Rijk 70de
^gemeente slechts 30%, terwijl de aan
schaffing van de leermiddelen door 't
Rijk geschiedt.
r(j Zoo het een gemeente lukt die lessen
in gemeentelokalen te doen geven, kost
het de gemeente slechts verwarming,
verlichting en waterverbruik!
Een jaar geleden is een oproeping
p&daan voor dergelijke cursussen in de
rat
elk
?V0
ure
d
ghi
irgi
?uv
har
ndf
h e
hu
ieei
,dei
akt
>rn
gemeente Velsen, om na te gaan óf er
hier belangstelling voor dit onderwijs
is: de belangstelling bleek inderdaad
zéér groot; er hebben zich zóóveel leer
lingen aangemeld, dat er in Santpoort
voor koken, strijken en huishoudkun
de onderhoud van huis- en huis
raad) dubbele cursussen, in I.(muiden
driedubbele en in Velsen vier en vijf
dubbele cursussen gehouden kunnen
worden.
In verband met deze talrijke aanvra
gen heeft de regeering een ruim subsi
die beschikbaar gesteld.
Het woord is nu aan den gemeente
raad van Velsen om voor dit groote
vrouwenbelang, tevens een Groot Alge
meen Volksbelang, haar aandeel bij te
dragen in de vorm van een subsidie
van ongeveer f 1700, een som die de
gemeente ten deeLe kan voldoen dooi'
localen beschikbaar te stellen. Enkele
cursussen zullen dan nog vóór de groo
te vacantie gegeven kunnen worden;
in September zullen dan meerdere cur
sussen voygen. De lessen worden gege
ven door ieeraressen vanwege de Ilaar-
lemsche huishoud- en industrieschool;
men is dus van degelijk onderwijs ver
zekerd.
In „Het Volk" is tusschen de partij-
genooten Ilenri Polak en A. M. de Jong
een heftige strijd gevoerd over de spel
lingkwestie, waarbij men elkaar den
huid volschold. Het lijkt vreemd, dat
zulk een taaltechnische kwestie de
hartstochten zoo gaande kan maken.
Maar zelfs Speenhoff heeft in een vers
je zijn afkeuring tegen de vereenvou
digde spelling geuit. Hij blijft de Vries
trouw en wil niet gaan Kollewijnen.
Ook het voorstel der beide leden van
de. spellingcommissie, Moor de regee
ring benoemd, de hoogleeraren Muller
en Kluyver, verwerpt hij op zijn leuke
manier, itii noemt hen taaibrekers en
smaadt ze aldus: j
Eigenwijze taalfabriekers,
Taalverarmers, peuteraars.
Kollewijnen, Mullers, KIuyvers
Richt u tot de kunstenaars.
Zij alleen zijn uitverkoren
Voor een zoo verheven taak,
Wat. voor hen is ziel en schoonheid
Is voor u een woordenzaak.
Evenmin als een mop is een aardig
rijmpje een argument. Speenhoff ver
eenzelvigt hier ten onrechte de taal
met de spelling, het kleed van de taal.
Alen kan hier ook moeilijk de zaak ter
beslissing aan de kunstenaars overla
ten, want zij spellen zeer verschillend.
an lieden heeft een zonderlinge voor
liefde voor dubbele klinkers, de dichter
Schepers gebruikt de vereenvoudigde
spelling, Couperus schrijft vrijwel naai
de regels van de Vries en te Winkel.
Vrijwel! Want eigenlijk spelt iedere
schrijver op eigen houtje en werken zij
dc spellinganarchie in de hand.
Men kan bovendien een voortreffelijk
taalkenner en in het geheel geen kun
stenaar zijn en ook een geboren kun
stenaar, terwijl men voortdurend tegen
alle mogelijke spelregels zondigt.
De dichter Schepers heeft Speenhoff
beantwoord. Aan deze poëtische pole
miek ontleenen we ook een paar regels:
Dichter van gevoel'ge liedjes,
Komponist van mooi muziek,
Houdt u hij wat ieder mooi vindt:
Blijf zo lievling van 't publiek!
Maar och nee! ga nimmer
schelden
En vooral niet, eer ge 't weet,
Waar het eig'lijk om te doen is,
Waar ge uw scheldwoord aan
besteedt.
Een andere vereenvoudiger G. W.
Spitzen neemt aldus een loopje met
Speenhoff:
Helpt ons het allerschoonst be
waren,
Wat ooit bij 't heldenras bestond.
Onwrikbare den, dezen en eenen
En dierbre duhblo oo en ee,
Hoe ruischt het fier door d'eiken
henen
Taa-raa-raa-boem-di'-ee
Bij de hoogere militairen wil men
geen verandering in de groepeering der
letters; ze moeten op de oude manier
blijven exerceeren. Een aspirant-vaan
drig had schriftelijk werk voor de
school voor veflofsöfficieren in ver
eenvoudigde spelling geschreven,
maar ontving daarop deze kantteeke-
ning: Kennen we in het leger niet, de
militaire voorschriften verplichten tot
liet gebruik der spelling De Vries en Te
Winkel.
De hoogleeraren Kluyver en Muller,
die in het rapport der regeeringscom-
missie met een voorstel kwamen, dat
het midden houdt tusschen de oude en
de nieuwe spelling, hebben daarmee
niemand bevredigd. Vooal hun voorge
stelde geslachtsregeling is algemeen
door vriend en vijand van de vereen
voudigde spelling «►•'gewezen. - Zij on
dervinden de minachting en verwer
ping, die den middenman gewoonlijk
ten deel valt. Zeer vele onderwijzersor
ganisaties hebben zich tegen het voor
stel van Muller-Kluyver uitgesproken
en dit zal dan ook wel niet aangeno
men worden. De vereenvoudigers vat
ten hiermee moed en blijven ijverig
propaganda maken voor hun spelling,
die inderdaad hoe langer hoe moer in
gang vindt en al afknabbelend den te
genstand terugdringt e-o als het zoo
doorgaat waarschijnlijk de eindover
winning zal behalen.
Zij zijn nu al zoo ver, dat we hun
spelling niet meer raar vinden en arti
kels in het Kollewijns lezen, haast zon
der het op te merken, althans zonder
ons te ergeren. Dat is al een belangrij
ke overwinning door de Kollewijners
behaald.
I toch ook een deel der schuld aan de
Duitsche regeeringspolitiek die niet al-
tleen het üuitsche volksvoedsel laat
uitvoeren, maar deze uitvoer nog
j steunt dor ten koste van groote finan-
tiëele opofferingen het vervoer dezer
visch naar het Buitenland te doen ge-
jschieden ver beneden den kostprijs.
De üuitsche spoorwegtarieven zijn
zóóveel te laag, dat de Staat jaarlijks
imilliarden op de exploitatie moet toe-
I leggen en dan nog wordt de visch uit
Duitschland vervoerd voor belangrijk
■gereduceerde tarieven en aldus een
i premie gesteld op het onttrekken van
■volksvoedsel aan het Duitsche volk.
j Aan wie de schade?
j Aan het Duitsche volk dat eerst het
volksvoedsel uit het land moet zien
;gaan en dan nog bovendien in de be-
jlastingen moet dragen het verlies dat
I geleden wordt op het vervoer naar het
Buitenland, waar men tenslotte de
visch nog met leedo oo gen ziet komen,
j Zou het niet tijd worden dat de Duit-
[sche Regeering zich in deze herziet? en
'dat ze de Duitsche consumenten be-
schermt tegen de nadeelige gevolgen
i van de voedselonttrekking door het
(uitvoerverbod weder van kracht te
doen zijn en niet langer met verlies het
vervoer van visch naar het Buitenland
te bestendigen.
De Duitsche Trawlers in IJmuiden.
Men schrijft ons van Reederszijde:
Onze voorspelling van begin Maart
omtrent de invloed welke do opheffing
van het verbod van uitvoer van visch
uit Duitschland zou uitoefenen is tot
ons leedwezen meer dan verwezenlijkt,
zeer tot schade van de Duitsche consu
menten en den Ilollandschen handel.
De Duitsche booteh zijn niet naar de
eigen havens gegaan, maar ze zijn ge
woon doorgegaan hun visch te bren
gen naar IJmuiden. Van 115 Maart
brachten 38 Duitsche Trawlers 10.000
Centner visch in IJmuiden op de
markt. 10.000 Centner teveel voor
IJmuiden, 10.000 Centner aan de Duit
sche voedselvoorziening onttrokken
en dus in Duitschland te weinig.
Van de blijde verwachting dat er
eerst nu recht veel visch in Duitsch
land zou komen is niets verwezenlijkt.
Integendeel!
Niet alleen blijft een belangrijk deel
aan de Duitsche consumptie onttrok
ken tengevolge van het markten in
Holland, maar ook veel van de visch
die tot nu toe in Duitschland werd aan
gevoerd en in Duitschland zelf bleef,
gaat thans over de grens naar Ooste
lijk Nederland en naar België, zoodat
de voedselvoorziening er nog hard op
achteruit is gegaan.
Aan wien de schuld?
Zeker een deel der schuld ligt aan de
abnormale valutaverhouding. Maar
Het wegverkeer van Amsterdam
naar Velsen, Beverwijk en Wijk aan
Zee geschiedt voornamelijk langs den
Zuidelijken oever van het Noordzeeka
naal. De dijkkruin beantwoordt even
wel niet in alle opzichten aan de
eischen van het. moderne verkeer met
auto's en rijwielen. De weg is over het
geheel te smal en wordt bovendien
doorsneden door het zijkanaal F., dat
de verbinding vormt tusschen het
hoofdkanaal en Halfweg. Over dit zij
kanaal loopt, een pontveer, dat echter
niet in staat is in de drukke zomer
maanden, als heel wat Amsterdam
mers naar Velsen en omgeving trek
ken, voldoende in de behoefte te voor
zien.
In den vorigen zomer is duidelijk ge
bleken, dat verbetering noodig was en
de Rijkswaterstaat heeft daarom be
sloten dezen zomer aan het zijkanaal F
oen vlotbrug te leggen voor voetgan
gers, rijwielen en motorrijwielen. De
pont blijft in gebruik voor auto's en
rijtuigen.
Het scheepvaartverkeer op het ka
naal is niet druk, maar toch af en toe
zullen kleine stoombooten en zeilsche
pen moeten passeeren. Ten behoeve
van deze vaartuigen zal een gedeelte
van de vlotbrug door een scharnierin-
richting, draaibaar worden gemaakt.
Onder leiding van ingenieurs van den
Rijkswaterstaat is reeds begonnen met
het leggen van de pontbrug en het ver
sterken van de oevers. Er wordt naar
gestreefd, dat zij nog vóór de Paasch-
dagen in gebruik kan worden genomen
Zij zal ongeveer twee meter breed wor
den. Het ligt in de bedoeling ook den
verkeersweg beter voor het gebruik ge
schikt te maken.
Waarvoor reeds ernstig gevreesd
werd, is nu gebleken een feit te zijn.
Door het graven van de diepe kanaal-
putten en door de wateronttrekking,
veroorzaakt door den bouw der Hoog
ovens en het graven voor de derde
sluis, is het peil van het grondwater
in de Breesaap zoodanig gezakt, dat er
nu reds terreinen zijn, waarvan van
de Aj'oententeelt niets terecht komt,
meldt „Kennemerland".
Zooals een vakman ons verzekerde
kon er dit jaar van eenige teelt, op die
gronden (waar zelfs in de putten geen
druppel water meer is), geen sprake
zijn.
Het is te hopen, dat deze wateronttrek-.
kine tot de meer onmiddellijke nabij
heid der groote werken beperkt blijft
en zich niet tot in Wijk aan Duin zal
doen gevoelen.
Dat zou een groote schadepost voor
de tuinders zijn.
Toen hij de behandeling der Onder-
wijsbegrooting van vrijwel alle kanten
geklaagd werd over de groote bedragen,
waarmee de onbeperkte bouw van nieu
we scholen het budget had bezwaard,
zoodat de hegrooting in korten tijd met
tal van millioenen was verhoogd, stelde
de min. een ontwerp in uitzicht, dat de
zen bouw zou beperken. Dit Bouwwetje
is thans bij de Tweede Kamer in behan
deling geneest en met vrijwel algemee-
ne instemming begroet. De nieuwe La-'
ger Onderwijswet had aan particulieren
blijkbaar een te vrije beschikking gege
ven over de openbare kas. Van de in 1921
nieuwgebouwde scholen voor lager en
uitgebreid lager onderwijs waren im
mers slechts 117 openbare tegen 212
ï'rotestantsche, 234 Katholieke en 20 bij
zondere neutrale scholen. De minister
al wees hij op den achterstand, door den
oorlog in den schoalbouw ontstaan, gaf
dit ook feitelijk toe, maar aclite 't mis
bruik verklaarbaar uit het plotselinge
los raken van den hand, waaraan men
tientallen jaren gelegen had. De fout
school meende de heer Ossendorp, in
art. 70, dat ouders met gezamenlijk 40
kinderen de macht geeft de oprichting
eener school zooal niet te eischen dan
toch uit te lokken. Toch was de heei'.
Otto de eenige, die voor technische her
ziening pleitte en dus de regeling' vol
gens de nieuwe Lager Onderwijswet
ongedaan wilde maken. De groote meer
derheid wensehte alleen beperking van
den schoolbouw uit zuinigheidsoverwe
gingen of beter nog tegengaan van on-
noodigen schoolbouw. Dat was ook al
leen de bedoeling van het ontwerp. De
aanvankelijke redactie, die de Kroon de
beslissing liet over de uitvoering dei-
Lager onderwijswet waartegen de heer
Rutgers nu nog als in strijd met ons
Staatsrecht protesteerde, was losgela
ten en aan den scholenbouw waren al
leen zekere voorwaarden gesteld, zoodat
weigering der toestemming alleen mo
gelijk was wanneer die niet noodzake
lijk was gebleken. Ten einde die beslis
sing aan objectiviteit te doen winnen,
stelde de heer Otto voor het inwinnen
van advies van den Onderwijsraad ver
plichtend te stellen. Maar deze wijziging
werd met verwijzing naar het karakter
van dien raad, die op behandeling van
wetenschappelijke niet van praktische
aangelegenheden is ingericht, afgewe
zen. Waarschijnlijk speelde bij den
voorsteller de vrees voor belemmering
van den bouw van openbare scholen, die
ook in de redevoeringen van andere af
gevaardigden tot uiting kwam, een rol.
Maar van tegengestelde zijde werd er
op gewezen, dat eerder een belemme
ring voor den bouw van bijzondere dan
voor die van openbare scholen te vree
zen was.
De wét richt zich echter tegen beide
gelijkelijk. Haar doel, zoo zette ook de
heer Rutgers uiteen is preventief en ge
richt tegen den bouw niet alleen van on-
noodige maar ook van te dure scholen.
En hij meende, dat daarom de werking
niet enkel tijdelijk moest zijn en het
technische toezicht los moest komen
van het rijk. De minister hield echter
streng aan de tijdelijkheid vast. De ver
lenging van den geldigheidsduur met 1
jaar, die de heer Ossendorp voorstelde,
wilde hij niet aanvaarden, wel het ver
vallen van de terugwerkende kracht,
ook door dezen afgevaardigde voorge
steld. Op voorstel van den heer Gerhard
werd met medewerking van den minis
ter bovendien bepaald, dat, zoo binnen 2
maanden na aanvrage geen beschikking
was gekomen, de machtiging als ver
leend zou worden beschouwd.
Dit wetje en zijn bedoeling moeten
wel bizonder naar het hart van den mi-
