ORGAAN VOOR DE GEMEENTE VELSEN
Velsen in den onden tijd
No. 75
Woensdag 19 Juli 1922
7e Jaargang
Verschijnt Woensdags Zaterdags
voor advertenties
Vrijdags na i uur ingezonden
wordt geen plaatsing in het
Zaterdagnummer gegarandeerd.
vooruitbet alin g
Kleine Advertenties
en Familieberichten kosten bij
slechts 15 Cent per regel.
DRINGEND VERZOEK
om bij verhuizing het oude en
het nieuwe adres, NIET aan
den looper, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, op te
geven. De Administratie.
VAN DEN WACHTTOREN.
De Swastika.
Naar Indië, om carriëre te maken.
WITTE KRUIS.
PLAATSELIJK NIEUWS.
IJMUSDER COURANT
Abonnementsprijif 1.per 3 maanden, franco per post f 1.35
Abonnementen worden aangenomen aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie-
bureau P. F. C. ROELSE, IJMU1PEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAO tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS tot 4 uur n.m.
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
Tngezo»de mededeelingen 40 ets. per regel Advertenties van It en m 5 regels
fl. iedere regel meer 20 ets.Compact gezette advertenties van I t en m. 6
regels fl.25, iedere regel meer 26 ets, Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties uit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels f0 75, irriere regel meer 15 ets Hj niet con kt.t»-
betaling worden de gewone prijzen berekend Advertenties »adres bu'eau - au
dit blad' 10 ets. extra; voor bezorging van op advertenties irgekomen brieven
wordt 10 ets. in rekening gebracht bovenstaande regelptijzen worden met
5 ets. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente eisen
De Swastika is een haakvormig
kruis, dat tegenwoordig zeer in de mo
de is. Men ziet het hangen aan horloge-
kettings; dames dragen een broche in
den vorm der Swastika. Villa's worden
zoo genoemd en hun gevel is niet het
zonderlinge teeken versierd. Aan pad
vinders wordt het wegens bijzondere
verdienste uitgereikt. In Duitschland
is hei een insigne, dat de antisemieten
dragen. Het trekt velen aan, omdat het
zonderling en nieuw is en men er den
zin niet van kent. Want onbekend
maakt niet altijd onbemind. Het wordt
ook wel gebruikt als een talisman tot
bescherming tegen ongelukken. Oud
bijgeloof snort in moderne auto's de
wereld door en de auto wordt wel van
de Swastika voorzien, om de veiligheid
te bevorderen. Menige automensch
deed wijzer, om de veiligheid wat min
der hard en onvoorzichtig te rijden.
Meestal meent men, dat de Swastika
het heilige teeken is van het Boeddhis
me, zooals het kruis van het Christen
dom en de halve maan van den Islam.
Op het uitstekende boekje over het
Boeddhisme, den Cathechismas van
Henry Olcott vindt men dan ook hij
andere zonderlinge figuren een Swas
tika in een cirkel, door een tweekoppi
ge slang omgeven.
Het kruis komt echter ook als een
teeken bij niet-Christelijke volkeren en
zelfs eeuwen voor Christus voor. Zoo
behoort de Swastika ook volstrekt niet
alleen bij het Boeddhisme. Prof. Ob
bink verzekert, dat er over dit geheim
teeken verbazend v el geschreven is en
dat het volstrekt niet een bijzonder
Boeddhistisch of Indisch zinnebeeld is.
Men heeft in Klein-Azië Swastika's uit
het brons-tijdperk gevonden, liet komt
over de heele wereld voor, ook in Euro
pa en Azië en bij de Roodhuiden in
Amerika. Waarschijnlijk heeft men ei
de wenteling Ier zon mee willen aan
duiden en daar de zon, de moeder van
het licht en de warmte is, zag men in
de Swastika het symbool van geluk,
maar ook een gelukaanbrcugend too
vermiddel, zooals het hoefijzer, waar
aan vooral de Amerikaan groote waar
de hecht en klaver-vier en de zwaluw.
Het Oostersche is tegenwoordig in
trek als het diepzinnige en verhevene;
men dweept met vaak onbegrepen In
dische wijsheid en Indische dichters cn
denkers zijn voor vele thans ware hei
ligen. Om haar vermeende Oostersche
afkomst heeft de Swastika bij velen in
gang gevonden. Zij is door het mystiek-
geheimzinnige tot een attractie ge
worden. Een tijdelijke en onschuldige
liefhebberij, waarvan men na eenigen
tijd wel weer genoeg zal krijgen. Het
gaat er mee als met nieuw-modische
kleeding; wanneer iedereen ze dragen
gaat, wordt ze ouderwetsch <m zoekt
men weer iets nieuws. Als de moderne,
ontwikkelde mensch weet, dat eeuwen
geleden Roodhuiden de Swastika al
aanbaden, zal hij wel weer iets anders
vinden, om zijn drang naar het vreem
de te voldoen. Misschien komen de
paarden en koeien op horloge kasten en
als tooi aan horlogekettingen wel weer
terug. Ook een passend teeken van ge
luk voor een landbouwend volk.
ze boven
kan aan
voor hei
Er is een tijd geweest, dat jongelui
die hier nergens voor deugden, naar
Indië gingen en daar gewoonlijk op een
plantage werden aangesteld en na eeni-
ge jaren met verlof thuis kwamen als
heeren, die het geld konden laten rol
len. Die tijd is lang voorbij. Een flinke
jonge man, die een goede opleiding ge
noten heeft en aanpakken wil, heeft in
Indië nog een goede kans. Maar die
heeft hij hier ook. Bovendien zijn er
menschen, die bij uitzending voor In
dië lichamelijk geschikt verklaard
werden en toch niet aan het klimaat
kunnen wennen en minder gezond en
krachtig terugkeeren, ook al leefden ze
voorzichtig en matig.
Indië is geen gouden land meer voor
de mislukkelingen vanhier, maar ook
geen land van belofte en succes voor
alle degelijke jongelui. Daarbij komt
nog, dat de wereld-malaise ook Indië
zeer drukt en er onder assistenten en
ambtenaren heel wat werkeloosheid is
In een vergadering onder leiding van
den directeur der Koloniale Land
bouwschool te Deventer heeft de arts
E. Janssen, die vroeger in Indische
cultures werkzaam is geweest, het be
paald afgeraden, in Indië een werk
kring te zoeken. Alleen in Deli, zoo
merkte hij op, zijn 400 assistenten
werklooos. Elij noemde Indië een mui
zenval, waarin vele met hun mooie ver
wachtingen vastloopen. De regeering
heeft in het eerste kwartaal van dit
jaar al 22000 gulden uitgegeven voor de
terugzending van werklooze beambten
Daarmee schijnt in strijd, dat er
door sommige ondernemingen toch
jonge krachten gevraagd worden
Maar dit gebeurt, omdat men de fris-
sche jeugd en de gezondheid der nieu
welingen wil exploiteeren en
dien op het aanvangssalaris
stellen. De ouderen moeten
cjjL plaats ruimen.
Volgens dr. Janssen is er aan allerlei
werkkracht in Indië te veel en hij acht
het de vraag, of dit beter zal worden,
als de economische toestanden zich
herstellen.
Er kwam op deze vergadering van
verschillende zijde verzet tegen deze
pessimistische voorstelling. Dat er ech
ter in Indië thans voor Europeesche
krachten de tafel niet meer gedekt
staat en er onder hen vele
cn werkloozen zijn, staat wel vast.
Zoo schrijft Dr. Broersma in een ar-
kel over de landbouwnijverheid in In
dië: Dat de druk des tijds in de cultu
res enz., als gevolg zou hebben een. in
krimping van het opzienerspersoneel,
was het vorige jaar zeer te verwachten
Minder te verwachten was liet, dat
daaruit een aanmerkelijke werkloos,
heid zou ontsaan. Immers is er al jaren
lang bij vele openbare diensten en op
ondernemingen van verscheiden aard
een tekort aan personeel geweest, dat
dus aan ontslagen opzieners plaatsing
kon bezorgen.
Men kan in het algemeen zeggen, dat
overal het vet van den soep is en dat
de kans, om werk en welvaart in den
vreemde te vinden, niet zeer groot is.
Daarom wordt tegenover landverhui
zing tegenwoordig groote voorzichtig
heid aanbevolen. De oorlog en zijn ge
volgen hebben overal den toestand
moeilijker gemaakt. Ook in dit opzicht
is er een streep door onze verwachtin
gen gezet. Er zou na den oorlog veel
werk loskomen. Een groot deel van de
beste werkkrachten zou up de slagvel
den verloren gaan en er zouden vele
handen noodig zijn, om het vernielde
weer te herstellen. Er waren jongelui,
die zich op Fransch toelegden, omdat
zij na den oorlog zeker in het verwoes
te België en Frankrijk aan den slag
zouden komen. Daarentegen heerscht
in bijna alle landen een buitengewone
werkloosheid.
De ontslagenen en teleurgestelden in
Indië met de ontwaakte Inlandsche be
volking vormen daar een sterke bewe
ging naar hervorming, die hier en daar
zelfs tot de gevaarlijke strooming van
ontslagenen
Stel niet uit lid te worden van het
Witte Kruis totdit noodig is. Ziekte
komt onverwachts, het noodlidmaat
schap kost u dan f 4.
Voor f 1.50 Contributie per jaar dus
3 cent per week is men lid en heeft dan
recht op kostelooze hulp van een der
wijkzusters en tevens gebruik van ver
pleegmateriaal.
Opgave van lidmaatschap gelieve
men te richten aan den Administrateur
den heer J. F. de Liefde, Lagerstraat L>
te Velseroord.
het communisme is geworden. Blank
en bruin zijn broeders geworden in on
tevredenheid en verlangen naar nieu
we verhoudingen. Die Indische volks
beweging neemt steeds grooter afme
tingen aan en zal zeker tot meer vrij
heid en zelfstandigheid in het bestuur
onzer koloniën leiden.
IJMUIDEN.
Oudersavond School A.
Vrijdagavond hebben de ouders der leer
lingen van school A vergaderd. De belang
stelling dezen avond was bevredigend
ofschoon ze grooter had kunnen zijn. Ruim
60 ouders hadden gehoor gegeven aan de
uitnoodiging. Ongetwijfeld was de belang
rijkheid der agenda daarop van invloed
geweest. Onder meer kwamen daarop voor
de punten; inrichting speelterrein aanvang
middagschooltijd in den winterhuiswerk
verkiezing lid Oudercommissie; maatsta
rapporten en vacantieregeling.
Alvorens de heer J. de Nobel, voorzitter
der Ouderscommissie voor deze school de
bijeenkomst opende deelde de heer Jansen,
hoofd der school mede, wat in de nieuwe
Lageronderwijswet bepaald is omtrent
schoolverzuimen met name, wat verstaan
wordt onder wettig, onwettig en al of niet
geoorloofd schoolverzuim. Voorts deelde
de heer Jansen mede, wat de vooruitzichten
waren der leerlingen na liet beeindigen van
het zesde leerjaar en hoe gewenscht het is,
dat de ouders zich een vaste meening
vormen over het al of niet bezoeken van
de H. B. S. dan wel andere inrichting van
onderwijs.
Inzake verbetering van het speelterrein
werd aan de Ouderscommissie opdracht
gegeven zich tot B. en W. te wenden met
het verzoek voor verdere bestrating van het
speelterrein der schooi op de eerstvolgende
begrooting de noodige gelden aan te vragen.
Na eenige discussie werd algemeen het
verlangen geuit ook in de wintermaanden
November Februari aan de kinderen van
12 tot 2 uur vrij te geven, inplaats van
12 tot l1 s uur.
Het onderwerp „Huiswerk" werd met
veel animo behandeld en gaf tot een uit
voerige gedachtenwisseling aanleiding. Ook
van de zijde der onderwijzers, werden over
dit punt belangrijke opmerkingen gemaakt.
In het bijzonder werd de aandacht gevestigd
op de omstandigheden, waaronder het
huiswerk gemaakt wordt of gemaakt moet
worden, waarbij aan het licht gebracht werd
hoe deze omstandigheden zeeruiteenloopen
bij den een zeer gunstig, bij den ander zeer
ongunstig, wat uit den aard van invloed
moet zijn op de resultaten. Waar „huiswerk"
ook door de deskundigen een noodzakelijk
cwaad genoemd werd, drong de vergadering
er op aan het huiswerk te beperken tot het
strikt noodzakelijke.
Tot lid der Ouderscommissiein de vacature
Vlevr. Wetselaar werd gekozen Mevr. Klein.
De voorzitter zette uitvoerig uiteen, hoe
de door de regeering beoogde bezuiniging
op het onderwijs, door het vergrooten van
iet aantal leerlingen in ééne klasse, nood
wendig verslechtering van het onderwijs
met zich moest brengen. In beginsel werd
daarom besloten contact te zoeken met de
Ouderscommissies van andere scholen in
deze gemeente om gezamenlijk te over
wegen, welke stappen zouden moeten
worden gedaan, om ons onderwijs voor
dezen ramp te behoeden.
Bij de besprekingen der diverse onder
werpen werd er door een der commissie
leden met nadruk opgewezen, dat het
nimmer in de bedoeling zou of mocht
liggen op het onderwijs van een bepaald
bedoelden onderwijzeres of onderwijzer
critiek uit te oefenen. Dit moet gehee
vreemd zijn aan de Oudersavonden.
De bedoeling der commissie was ook
niet principieele uitspraken te vragen op
de door haar geconvoceerde punten, doch
de ouders in de gelegenheid te stellen
daarover van gedachten te wisselen en
onomwonden hun meening uit te spreken,
wat dan tot richtsnoer voor de commissie
zou kunnen zijn bij eventueel in te dienen
voorstellen of verzoeken.
Na de rondvraag werd deze geanimeerde
vergadering gesloten en hebben wij den
indruk gekregen, dat een volgende maal
de belangstelling nog grooter zal zijn,
te meer, daar de twee, voor de ouders zoo
belangrijke punten Maatstaf rapporten en
vacantieregeling wegens het vergevorderd
uur tot deeerst volgende vergaderingmoesten
worden aangehouden. Een woord van
dank voor de groote belangstelling van
de zijde van het personeel der school zal
hier zeker de instemming van alle aanwe
zige ouders hebben.
Uit het bestaande tweetal is Maandag
avond beroepen als predikant bij de
Gereformeerde Gemeente, alhier, Ds. Joh.
Jansen te ten Boer (Gr.)
Verleden week zagen 2 personen
's nachts licht branden in den kelder van
den heer P. in de Prins Hendrikstraat
alhier. Toen zij voorbij gingen was het
licht plotseling verdwenen, doch den vol
genden morgen brandde het nog. Uit den
kelder wordt riiets vermist. Omtrent de
oorzaak tast men nog in 't duister.
Zaterdag ontmoette de politie een
uit het Provinciaal Ziekenhuis ontvluchte
verpleegde, die in staat van dronkenschap
verkeerde. Na tot den avond in arrest
geweest te zijn, is hij weer naar het ge
sticht terug gebracht.
Door een agent zijn Maandag 5 jon
gens op het politiebureau gebracht. Zij
hadden n.l. een boot losgemaakt en in het
Noordzeekanaal gaan varen. Zij zijn op
het bureau over hun baldadigheid onder
houden.
VELSEN.
Aanbesteding: Door Burgemeester
en Wethouders is Zaterdag in Openbare
Werken aanbesteed het sausen en witten
der plafonds, muren en lambriseering in de
scholen en andere gebouwen der gemeente.
Ingeschreven was als volgt:
Martens, IJmuiden voor 16 gebouwen
f 2911; L. A. v. Noort, Velsen voor 17
gebouwen f2352 J. Garsteveld, Velseroord
voor 8 gebouwen f800.; Wed. P. v. Heijst,*»
Velsen voor 8 gebouwen f 1316; Jac. v.
Heijst, Velsen voor 6 gebouwen f500.85;
Wortman, IJmuiden voor 3 gebouwen
f1013.
De heer M. K. Hofstede, Controleur
der Gem. Belastingen, vierde Maandag j.l.
zijn 12'/s jarig jubileum als gemeente amb
tenaar. In zijn met bloemen en groen ver
sierde kantoor werd de heer Hofstede des
s morgens gecomplimenteerd door de amb
tenaren der controle en ontving de jubilaris
van verschillende zijden gelukwenschen.
Des 's middags werd de heer Hofstede
met zijne echtgenoote in de raadzaal ge-
ïuldigd waar aanwezig waren de wethouders
iandgraaf en Dunnebier en alle ten ge
meentehuize werkzaam zijnde ambtenaren.
De gemeente secretaris de heer Wijnoldy
Daniëls en de heer Kuiper commies ter
controle voerden daar het woord; eerst
genoemde overhandigde den jubilaris,
namens allen ambtenaren, een diamanten
dasspeld en Mevr. Hofstede een zilveren
Dloemvaasjete voren had een der dames
mevr. H. bloemen aangeboden.
lets over de oude dorpskerk.
De kerk in het dorp Velsen is een oud
Douwwerk.
In den inventaris van het oud archief
wordt gemeld dat
tusschen 715 en 739 Karei Martel de kerk
te Felison in Kinnehem heeft geschonken
aan het Klooster Epternach.
28 December 1063 staat Bisschop Willem
van Utrecht aan den abt van Epternach
verschillende kerken in Holland af, waar
onder die te Velsereburg.
2 Mei 1064 geeft Koning Hendrik IV aan
de kerk te Utrecht de goederen terug, haar
door graaf Dirk III en zijne opvolgers ont
nomen, waaronder de kerk te Velsen.
In 1156 staat Gerard, Abt van Epternach,
aan Graaf Floris III eenige kerken in Hol
land af, waaronder die te Velserburg, en
ontvangt daarVeor landerijen in het eiland
Schouwen.
Op Vigila Penlhecostes (19 Mei) 1358
vergunt Johannes van Arkei, bisschop van
Utrecht, aan Willem van Wezemale en
Calharina van Velsen, heer en vrouw van
Waterland dat zij de renten en vruchten,
welke door wijlen Johannes Persijn, heer
van Waterland tot stichting en dotatie van
een vicarie in de kerk te Velsen waren
aangewezen op andere landerijen, dan op
welke ze door den stichter waren gevestigd,
mogen overbrengen.
Sonnendaechs op den beloken Pinxter
(27 Mei) 1358 worden volgens voorgaande
vergunning van den bisschop, door Willem
van Wezenmael en Catharina van Velsen
andere landerijen aangewezen tot onderhoud
van gemelde vicarie.
23 September 1376 brengt Arnoldusvan
Hoorn, bisschop van Utrecht, deze vicarie
van Velsen over op het altaar van het
H. Kruis in de kerk te Haarlem, en zulks
op verzoek van Guede van Haemsteden,
vrouwe van Berghen en Gijsbert van Nijen-
roden, alstoen patronen der vicarie.
31 Oct. 1393 heeft plaats een uitspraak
m een geschil over de vereeniging van twee
vicarijen gevestigd op het St. Andriesaltaar
in de parochiekerk te Velsen, en het over
brengen van een derde vicarie, opgericht
in de kerk te Velsen ter eere van de
H. Maagd Marie en alle Heiligen naar de
kerk te Beverwijk.
3 Julij 1427 confereert Hertog Philips de
capellerij of vicarie gefundeerd in de paro
chiekerk van Velsen in de capelle van
Persijn, vacant door den dood van Henrick
van Nijenrode op Sijger van Steeland, clerk
van het Doorniksche bisdom.
26 Junïj 1476 wordt Jan van Assendelft
beleent bij overdracht van Willem Ger-
rytsz met .4 Rijnsche gl. 'sjaars uit een
huijsinge, hofstede, boomgaert en bosch
bij de kerk tot Velsen.
13 Januari 1610 is door kerkmeesteren
ten overstaan van schout, schepenen en
welbooren luijden vastgesteld een ordon
nantie op de graven in de opgetimmerde
alsook in de vervallen, anders genaamd de
nieuwe kerk te Velsen.
In het boekwerk „Kabinet van Neder-
ïandsche en Kleefsche outheden" door M.
Brouërius van Nidek, uitgegeven in 1727,
komt een „Kontprint" voor van de kerkte
Velsen in 1617 met het onderschrift: St.
Tingmans kerk te Velzen, afgebeelt in den
jare 1607 met haer kerkhof en bemuring,
en onden antyken ingang, zijnde van over
vele jaren bekent voor een out gebouw,
nu nogh in wezen, maar veel verandert,
alsmede een afbeelding van een deel van
de kerk i1630.
Broeiërius van Nidek vertelt in Deel I
op bladz. 306 enz. het volgende
„De Kerk, welke men in onze print
tafereeltjes verbeeld ziet, is in een latere
eeuw gebouwt en Ier gedachtenisse van
den Abt Engelmundus, des bijzonderen pa
troon der Velsenaren, en Apostel van
Vrieslant ingewijd volgens de getuigenisse
van Molanus in zijne geboortedagen der
Nederlandsche Heiiigen, die zulx uit de
geschiften van Velzen getrokken heeft,
zoodat ik niet begrijpen kan op wat gront
men deeze kerk onder het eerste tafereeltje
S. Tingmanskerk genoemd heeft.
Molanus bewijst in zijn voorverhaelti
boek dat deeze Engelmundus een Engels
man, doch van afkomste een Vries geweest
is, dat hij ten tijde van Willebrordus in
Holland gekomen was, en het evangeluim
aan de Kennemers, verkondigt heeft. Hij
voegt er o.a. bij dat Engelmundus te Vel-
