IJmuider Courant
Zaterdag 4 November Tweede blad
PREDHBEÜRTEN
IJMUIDEN.
VOOR ZONDAG A.S.
NED. HERV. KERK.
10 uur: Ds. Erdman,
Herdenking; der Kerkhervorming
5 uurDs. v. Oostrom Soede.
Zaterdagavond 8 uur, bidstond.
DOOPSGEZ. OEM. AFD. PROT.-BOND
10.30 uur: Ds. W. Luikinga
GEREF. KERK.
10 uurDs. J. Jansen.
5 uurDezelfde.
CHR. OEREF. KERK.
10 uur: Ds. J. B. O. Croes.
5 uurDezelfde.
Woensdagavond 7.30 Dankuur voor het
gewas Ds. Croes
VELSEROORD.
NED. HERV. KERK.
10 uurDs. Kroese, Doopsbediening
5 uurDezelfde.
GEREF. KERK.
10 uur: Oodsdienstoefening
2.30 uur: Ds. Jansen, van IJmuiden.
VELSEN.
NED. HERV. KERK.
10 uurDs. Eggink, Doopsbediening.
5.30 uur: Dr. M. J. A. de Vrijer, van
Bloemendaal.
10 uur: Kinderkerk, Lokaal Wijkeroog.
WIJKEROOG.
GEREF. KERK.
10 uurDs. Boerkoel,
5 uur: Dezelfde, j
SANTPOORT.
NED. HERV. KERK.
10 Oeen dienst.
10 uur: Ds Verwaal te Alkmaar.
NATUURWANDELINGEN.
XXII.
Zandvoort en omgeving.
Naar de badplaats Zandvoort voeren
thans verschillende wegen; behalve de
in 1881 tot stand gekomen spoorweg,
kwam daarbij de in ons vorig artikel
genoemde Electrische Tramweg in
1898, die beiden wedijveren om de naar
frissche lucht en zonneschijn hunke
rende stadsbewoners, in korten tijd
zeewaarts te vervoeren.
Hoe aardig het er echter ook is in
het hartje van den zomer om eenigen
tijd aan het strand te vertoeven en het
drukke leven gade te slaan, toch ver
toeft de natuurliefhebber liever aan
zee als het er betrekkelijk eenzaam is
en hij het grootsche element hetzij in
rust, hetzij in beroering kan waarne
men en bewonderen. Behalve spoor en
tramweg heeft men de oude Zand-
voortsche Weg, van af de Wagenweg
onder Heemstede; nu ook vanaf Over
voer: langs Kraantjelek en Koningshof,
den Bentveldweg, die op eerstgenoem-
don weg kort nabij Zandvoort uitkomt,
en aan weerszijden rijk is aan natuur
schoon.
Dezen zomer kwam vau af Overveen
naar Zandvoort de Zeeweg gereed, een
geheel nieuwe weg, dwars door de dui
nen, geschikt voor autoverkeer, rijtui
gen, motor- en gewone fietsen en ook
met een afzonderlijk voetpad voor
wandelaars. Zandvoort een visschers-
dorpje dat zeer oud is, begon zich eerst
een kleine honderd jaar geleden als
badplaats te ontwikkelen. Daartoe
werd de thans nog bestaande Zand-
voortsche Straatweg aangelegd door
een commissie die ook het „Groote Bad
huis" stichtte in 1824. De weg werd
geheel door Zandvoorters gebaand en
bestraat. Een kapitaal van f 150.000.—
werd verwerkt.
De oorsprong van Zandvoort gaat tot
ver in de middeleeuwen terug, want in
1304 wordt het reeds genoemd, als de
plaats waar Witte van Haemstede
landde. In de middeleeuwen was er in
het dorpje toen Sandefoerde of Sand-
fort genaamd, een kapel, later een
Roomsch Katholieke kerk, die onder
die van Overveen ressorteerde en ge
wijd was aan de H. Agatha en Adria-
nus. Ze stond gewis op de plaats waar
nu de Protestantsche Kerk is. In oude
verslagen uit het jaar 1514 blijkt dat de
Zandvoorters ter vischvangst togen
naar Groenland en Straat Davis, waar
toen de walvisschen en cachelotten zeer
talrijk waren. Het aantal scheepjes be
droeg toen 14 en 12 haringschepen, doch
wanneer de visscherij stilstond
heerschte er de grootste armoede. De
Hervorming telde te Zandvoort spoedig
vele aanhangers en de meesten behoo-
ren nog heden ten dage tot de Nederd.
Hervormde Kerk. In 1573 hebben de
Spanjaarden ook hier huisgehouden en
de bestaande Kerk vernield. Tot het
jaar 1722 behoorde Zandvoort en zijne
duinen tot. het Grafelijk later het Stad
houderlijk Domein en werd door de
Brederode's beheerd. In 1722 werd de
Ambachtsheerlijkheid verkocht voor
de toen zeer aanzienlijke som van f 5000
aan Paulus Loot, Gezant van de Repu
bliek der Vereenigde Nederlanden te
Lissabon.
In de Hervormde Kerk te Zandvoort
kan men de bank der Ambachtsheercn
en hunne wapens zien, waaruit blijkt
dat achtereenvolgens Heeren van Zand
voort zijn geweest, de Brederode's,
Loot, Marcelis, Hartsinck, Barnaart en
de Favauge.
Een Ambachtsheer had in vroegeren
tijd vele voordeelen en rechten, doch na
de Revolutie van 1795 in Holland en
ook na het herstel der Oranje's in 1813,
bleven er van de Heerlijke Rechten
slechts enkele over, die voornamelijk
bestaan in het recht van jacht en vis
scherij op de gronden der Heerlijkheid
en het Collatierecht in de Ned. Her
vormde Kerk der plaats, d.i. het kiezen
van een predikant uit een aangeboden
twee of drietal door den Kerkeraad.
Doch het Ambachtsheerschap legt
daarentegen ook vele verplichtingen
op, vooral zooals het vroeger te Zand
voort was in tijden van armoede en be
smettelijke ziekten. De naam van den
Heer Paulus Loot wordt in de geschie
denis dezer plaats als weldoener der
armen en hulpbehoevenden met dank
genoemd. Op zijne kosten werd ook de
Protestantsche Kerk verbouwd en ge
restaureerd. Op de voorzijde van den
toren lezen we de jaartallen 1634 en
1871, die aantoonen, dat de bouw van
den toren en later de herstelling daar
van is geschied. In het jaar 1728 liet de
Ambachtsheer bij de Kerk een familie
grafkelder maken, waarin later ook
zijn stoffelijk overschot is bijgezet. De
oude kerk moest in 1842 wegens bouw
valligheid gesloopt worden en was ze
dank zij de ingekomen milde giften ge
heel nieuw opgebouwd en op 1 .Tuli
1849 weer in gebruik genomen. In de
Zandvoortsche Kerk zijn nog eenige
merkwaardige gedenkborden aanwezig
herinnerende aan offers die de woeste
zee in vroegere tijden aan menschenle
vens heeft geëischt. De begraafplaats
bij de kerk waar ter linkerzijde een
enkele staande steen zichtbaar is en
waarbij Zand voorts vroegeren burge
meester van der Werf begraven is, werd
na 1870 buiten gebruik gesteld, doordat
ze volgens de nieuwe Wet werd gere
kend in de kom van het dorp te liggen.
Jhr. H. G. Barnaat, destijds Ambachts
heer van Zandvoort, stond toen een ter
rein af, voor het aanleggen van een
nieuw kerkhof (1873).
Toen Zandvoort nog klein was en
men het van af Haarlem slechts per
omnibus, rijtuig of te voet kon bereiken,
er nog maar twee badhotels waren en
niet die stroom van bezoekers en bad
gasten zooals nu zich verdrong, was het
dorp aan de achterzijde schilderachtig
gelegen. De kerk met haar spitsen to
ren, het weiland, langs den Hoogen weg
en de eenvoudige huisjes daarbij ge
groepeerd, de steile weg naar Zee, Dorp
straat genaamd, zoo bereikte men bij
hotel Driehuizen het strand, waar eeni
ge pinken of bommen geankerd lagen.
Daarbij kwam dat de Zandvoortsche
duinen een bestaan opleverden met de
aardappelteelt; er groeiden in de voch
tige duinpannen inderdaad heerlijke
fijne aardappelen, die altijd tegen den
hoogsten prijs verkocht werden. Vol
gens een landbouwverslag in 1875 werd
er toen in de Zandvoortsche duinen
760 H. A. grond met aardappelen bezet,
die pl.m. 30400 Hectoliter opbrachten
De Schelpvisscherij was ook van be
lang, in één jaar 1880 werden er 10000
H.L. schelpen gevischt. De verdroging
der duinen, doordat ze het wingebied
op groote schaal zijn geworden voor de
Waterleiding van Amsterdam, is oor
zaak dat de aardappelteelt in de clni-
nen ten Zuiden van Zan lvoort onmoge
lijk en in het Noorden slecht rendee-
rend is geworden. Het wild vooral ha
zen en patrijzen, om van de konijnen
niet te spreken was overvloedig. Voor
al in de onmiddellijke nabijheid van
het dorp hielden zich de hazen op. In
dagen van armoede en werkeloosheid
was het voor den Zandvoorter een hard
gelach om niet te trachten een boutje
te bemachtigen. Het aanbreken van dmi
zomer en van het badseizoen was dan
ook voor de geheele bevolking een tijd.
die met het oog op de verdiensten met
verlangen werd tegemoetgezien.
Doch het Zandvoort van dezen tijd is
niet meer het arme visschersdorp van
vroeger, het is opgeklommen tot één
der voornaamste badplaatsen langs de
Noordzeekust.
Chr. L. P.
VOETBAL.
Overzicht.
De vorige Zondag was voor Stormvo
gels een zeer gelukkige. Alle elftallen
kwamen in het veld en wisten allen te
winnen. Negentien maal wisten de ge-
zamelijke Stormvogels-elftallen te sco
ren en slechts drie maal gelukte dit aan
de gezamenlijke tegenpartijen. Vooral
het succes, dat Stormvogels II tot dus
ver heeft, stemt tot vreugde. Momen
teel gaan de blauw-witte reserves met
een gemiddelde van 1.40 aan het hoofd
dei le Klas A van den Haarlemschen
V. B. Nu vasthouden, opdat het volgend
seizoen in den Nederl. V. B. kan ge
speeld worden!
De overwinning van het le elftal
kwam nog vrij onverwacht. De meeste
Stormvogels-aanhangers hadden zich
reeds met een gelijk spel verzoend, toen
Blinkhoff Sr. door flink op den bal zit
ten het winnende punt in de Z. F. C.-
touwen joeg. Deze wedstrijd heeft in-
tusschen weer eens bewezen, dat tegen
elke tegenpartij, hetzij zwak ol sterk,
flink moet worden aangepakt.
Over het geheel stond het spel op een
veel lager peil als tegen V. U. C., 't Gooi
en V. V. A. Voor een deel kunnen we
hiervan de schuld wel op den stevigen
Oostenbries werpen, maar ook vielen
er fouten te constateeren, die niets met
de weersomstandigheden te maken
hadden. Zoo zouden we er nog eens
vooral den nadruk op willen leggen,
den bal toch vlugger af te geven. Dat
„eerst-den-bal-stoppen", dan „den-man-
paSseeren" of liever trachten dit te doen,
ook al is de kans, dat het gelukken
zal zeer klein, het is allemaal uit den
booze.
Verder zou het geen kwaad kunnen
de manier van verdedigen onderling
nog eens goed te bespreken. Zondag
j.l. was dit niet in den haak, wat o.i.
wel de voornaamste reden was, dat de
Zaandamsche rechtsbuiten, Lust, nog
al eens kon ontsnappen.
Morgen zal A. D. O. de tegenpartij
zijn. Evenals met Z. F. C., is er ook met
de Hagenaars nog een appeltje te schil
len. Het vorige seizoen toch ontnam A.
D. O. onzen blauw-witten drie van de
vier punten, zij 't dan ook met mede
werking van Stormvogels zelf. Het is
onze stellige meening, dat A. D. O. ge
klopt kan worden, maar dan dient er
aangepakt te worden, als o.a. tegen V7.
LT. C. Zorgt, dat we Woensdag a.s. een
nieuwe Stormvogels-zege kunnen mel
den
Wat de andere Zondag j.l. gespeelde
wedstrijden betreft, vallen niet minder
dan drie 10 overwinningen te melden
Die van H. F. C. op S. V. V. is vrij nor
maal, al neemt H. F. C. ook een veel
hoogere plaats op de ranglijst in. De
voorhoede der Haarlemmers, schijnt
er ietwat „uit" te zijn, terwijl de verde
diging der Schiedammers vast niet
slecht is.
De overwinningen der Hilversumsche
clubs op de Amsterdamsche Overgan-
gers, vooral die van Hilversum op V. V.
A., kwamen heel wat onverwachter.
Zouden V. V. A. en Spartaan dan dit
jaar toch niet de rol gaan vervullen, die
menigeen hun had toegedacht?
V. S. V. wacht na de rust van Zondag
j.l. een zwaren wedstrijd, die ongetwij
feld de diverse Beverwijksche en Vel-
seroordsche gemoederen in beroering
zal brengen. We gelooven, dat V. S. V.
minstens één puntje zal medenemen.
Onze voorspellingen:
Z. F. C.—V. V. A. V. V. A.
A' D. O.Stormvogels Stormvogels
Excelsior—V.U.C. Excelsior
H. F. C.—O .D. S. H. F. C.
SpartaanS. V. V. Spartaan
't GooiHilversum 't Gooi
KennemersV. S. V. gelijk
PLAATSELIJK NIEUWS.
IJMUIDEN.
Naar wij vernemen zal op Zater
dag 10 November a.s. in Hotel Willem
Barendsz te IJmuiden, van wege den
Nat. Bond van Handels- en Kantoor
bedienden „Mercurius" eene lezing ge
houden worden over het onderwerp:
„De Vakbeweging in verband met de
Bezuinigingsactie", een onderwerp, dat
in dezen tijd waarlijk wel de belang
stelling van de betrokkenen waard is.
Voor verdere bijzonderheden verwijzen
wij naar de advertentie.
Onze plaatsgenoot de heer C. v. d.
Pijl is 1 Nov. in den Haag geslaagd voor
2den stuurman groote Stoomvaart.
Wij hadden Woensdagavond het
genoegen in de Gereformeerde kerk al
hier een orgelbespeling bij te wonen
van den heer H. J. Kruithof, den beken
den blinden organist uit Kampen, oud
leerling van het blinden-instituut te
Amsterdam.
Deze musicus is een van die zeld
zaam begaafde menschen, die, hoewol
ze het belangrijkste zintuig missen,
toch geleerd hebben te genieten en te la
ten genieter uit het rijk der schoonheid
en dit vertolken in de harmonie dei
klankenwereld. Welk een heerlijke mu
ziek wist do„e invalide aan het instru
ment te onttrekken en hoe stille devo
tie kwam tot uiting in de liederen, die
de blinde zong. Wij werden buitenge
woon getroffen door het 18e eeuwsche
lied „Hoe zal 't ons zijn" van Wolf
Doch deze uitzondering noemen we
niet om de rest minderwaardig te prij
zen.
Dat ook de wetenschap veel doet om
het lot dezer ongelukkigen te verzach
ten bleek ons uit de voorgelezen medi
tatie in Braille-schrift.
Wij meenen te mogen besluiten met
de opmerking, dat een avond van rein
genot als deze helaas te zeldzaam is in
onze woonplaats.
VELSEROORD.
Op den hoek van Willebrordstraat
Stationsweg kwam de Vischauto van
de firma P. en P. in botsing met de wa
gen van den melkslijter Z. Door een
schok viel Z. van den wagen. Om over
rijden te voorkomen, reed de auto de
stoep op en kwam in een tuintje te
recht. Het hekwerk is geheel vernield
geworden. De politie heeft de zaak in
onderzoek.
SANTPOORT.
Den 14den Nov. a.s. 's-avonds 8 u.
zal in onze kerk een concert worden ge
geven ten bate van het Orgelfonds. Het
program zal nader worden bekend ge
maakt. Kaarten ad f 1.of f 0.50 zijn
reeds nu verkrijgbaar bij den Boekhan
del P. van Meurs.
Woensdagavond, bij een zwaar be
vvolkte lucht, brandde een deel onzer
straatverlichting weer eens niet, waar
door o.a. Kerkpad en Brederodeweg in
duisternis gehuld waren. Plotseling
weigerde ook de huisverlichting haar
dienst, zoodat petroleumlampen, kaar
sen enz. te voorschijn moesten worden
gehaald. Gelukkig behoefde deze mid-
deleeuwsche verlichting niet lang te
duren. Mocht deze dienstweigering
weer aan den laatsten tijd berucht ge
worden draad te „danken" zijn, dan
zouden we, met een variatie op De Gé-
nestet willen vragen:
„Verlos ons van dien draad, o P.E.N.!'
Na de vorst, van de vorige week
zal het bij het inslaan van winteraard
appelen niet ondienstig zijn goed op te
letten, of ze niet bevroren zijn. De stren
ge vorst viel dezen keer betrekkelijk
zoo vroeg in, dat nog menig bunder
aardappelen niet gerooid was.
BINNENLAND.
Bezuiniging.
Naar „Het Volk", zullen bij de dien
sten die onder het Departement van
Marine ressorteeren, de volgende bezui
nigingsmaatregelen worden ingevoerd:
Van 1 Januari 1923 af zullen bij ambts
jubilea geen gratificaties meer worden
toegekend.
Voor de waarneming van hoogere
functies worden eveneens te rekenen
van 1 Januari 1923 geen toelagen meer
verleend, tenzij uit de waarneming di
rect aanwijsbare en in geld waardeer
bare schade voor den waarnemer voort
vloeit.
Van 1 Januari 1923 af zal voor het
personeel, hetwelk thans een 45-urige
werkweek heeft, de 48-urige werkweek
worden ingevoerd. Een evenredige
werktijdverlenging zal als regel ook
moeten worden ingevoerd voor perso
nen, die thans korter of langer dan 45
uren per week arbeiden.
De verlenging van den werktijd zal
geen verhooging van het week-, maand-
of jaarloon tot gevolg hebben. Zij zal als
regel gepaard gaan met een evenredige
inkrimping van het personeel.
Post en telegraaf ten plattelande.
De heer Braat heeft aan den Minister
van Waterstaat de volgende vraag ge
steld:
Is de Minister bereid de sedert 1 Oc
tober voor vele plattelandsgemeenten
ingevoerde sluiting gedurende den ge-
heelen Zondag van de Rijkspost-, tele
graaf- en telefoonkantoren op te heffen,
zoodat de bewoners dezer gemeenten
niet dien geheelen dag van de ook voor
hen (in het bijzonder bij ziekten, onge
lukken en rampen) onontbeerlijke
diensten van post-, telegraaf en tele
foon zijn verstoken?
BINNENLAND.
Faillissementen In Nederland.
de afgeloopen week, eindigende 27 Oct.
BURGERLIJKE STAND.
Gemeente Egmond aan Zee.
POSTER IJ EN.
Postkantoor IJmnldon.
RIJKSPOSTSPAARBANK
VISSCHERIJ.
Gedurende de week van 26 Octo
ber t/m. 1 November 1922 kwamen al
hier de navolgende vaartuigen binnen:
60 Hollandsche, 1 Engelsche IJslan
der, 20 Duitsche Stoomtrawlers, 1 Mo
tor, 19 Zeilloggers, 1 Stoom-, 2 Zeilha-
ringloggers, 50 Engelsche haringdrif
ters, 2 Sloepen en 29 Kustvisschers. Van
de Deensche visscherij 1 Hollandsche,
1 Duitsche Stoomtrawler, 1 Deensche
Motorkotter.
De besommingen waren als volgt:
Stoomtrawlers Hollandsche
van f 999.tot f 6528.
Stoomtrawlers Engelsche (IJslanders)
van f tot f 4465.—
Stoomtrawlers Duitsche
van f 1603.tot f 3652.
Motorlogg. - - 421.
Zeillogg. - 116,- 543.
Stoomharingloggers
van f - 468.
Zeilharingloggers
van f 1951.- 2189.
Engelsche haringdrifters
van f 336.— - 1725.—
Sloepen - 1441.- 2463.
Hollandsche Stoomtrawlers
van f - 1739.
Duitsche Stoomtrawlers
van f - 998.
Deensche Motorkotters
van f - 895.
terwijl de Kustvisschers totaal f 5043.
besomden.
De aanvoer bestond uit 747061 K.G.
trawlvisch, 7626 K.G. beugvisch, 64422
K.G. IJslandsche visch, 573 kantjes en
23260 manden drijfnetvisch.
De totaal opbrengst bedr. f 282.889.46
Vischomzet.
De omzet in de rijksvischhallen te
IJmuiden bedroeg in October van dit
jaar f 1.188.826 tegen in October van het
vorig jaar f 1.225.162.
Hospitaal Kerkeschip „De Hoop"
Van 10 Juni tot 1 November van dit
jaar heeft het Kerkschip 4 kruistochten
bij de haringvisscherij op de Noordzee
volbracht. Er werden 125 patiënten be
handeld. Naar de vaartuigen verdeeld,
herkomstig van de volgende schepen:
59 loggers uit Scheveningen, 7 uit Kat
wijk aan Zee, 17 uit Vlaardingen, 1 uit
IJmuiden, 1 uit Noorwegen, 1 uit Zwe
den, 1 uit Frankrijk en 5 uit Duitsch-
land. Een zeer ernstig patiënt van de
laatste reis is per auto naar Schevenin
gen vervoerd.
'savonds 7 uurDr. O. A. van den Bergh
van Eysinga.
EVANGELISATIE.
S.
Volgens mededeeling van het handels
informatiebureau van VAN DER ORAAF
Co's Bureaux voor den Handel zijn over
in Nederland uitgesproken 56 faillissemen
ten tegen 60 faillissementen in dezelfde
week van het vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met 27 Oct. 1922
2517 faillissementen tegenover 1754 over
hetzelfde tijdperk van het vorige jaar.
O eboorten: Engel Martinus, zoon
van Pieter Wijker en Arendje Oravenmaker
Martinus, zoon van Maarlen Prins en Jan
netje Stam; Pieter, z<ou van Maai ten Pirns
en Jannetje Stam; Geertruida Aaltje, doch
ter van J. P. Oeensen en A. Holman
Jochem Aibert, zoon van C. Blaauboer en
M. van Pel.
Ondertrouwd: Petrus Boots en
Anna Bakkum Klaas de Oroot en Anna
Oroen.
Oetrouwd: Engel de Oroot en Johan
na de Oroot;Jozeph Koemanen Petronella
Prins; Engel Konijn en tlisabeih Visser;
Arie Stam en Aaltje Prins.
Overleden: Gerrit van der Schinkel,
76 jaar echtgenoot van Pietje VetterNeeltje
Zwart, 26 jaar, dochter van Albert Zwart
en Neeltje Wijker.
Nieuwe Telefoonaansluitingen:
No. 123 firma Van Loo en Mantje,
No. 186 Bijkantoor der Hanzebank.
Spaarbank opgaaf maand October 1922
418 inlagen f 22249 61.
180 terugbetalingen f 17131.02.
23 nieuwe Boekjes.
Aan het postkantoor Velsen en de daar
onder ressorteerende hulppostkantoren werd
gedurende de maand October 1922 inge
legd f 16355.60. Terugbetaald f24916.11.
Het laatste door dat kantoor uitgegeven
boekje draagt het nummer 7905.
Aan het postkantoor Santpoort (Station)
en het daaronder ressorteerende hulppost
kantoor Santpoort-dorp werd gedurende
de maand Oct. 1922 ingelegd f 7551.23.
Terugbetaald f 9216.86.
Het laatste door dat kantoor uitgegeven
boekje draagt het nummer 3234.
Het laatste door dat kantoor overge
schreven boekje draagt het nummer 2067.
