ORGAAN' VOOR DE GEMEENTE VELSEN
No. 6
Zaterdag 18 November 1923
8e Jaargang
Versehjjnt Woensdags Zaterdags
IJ M UIDËR CO U RANT
Abonnementsprijs: 11.— per 3 maanden, franco per post ,f 1.35
Abonnementen worden aangenomen aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie
bureau P. F. C. ROELSE, 1JMU1DEN. -
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAG tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS tot 4 uur n.m.
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
- N.V. DRUKKERIJ SINJEWEL
Willemsplein 11 Telefoon 153 ljmuiden
Ingetosde mededeelingen 40 ets, p.r regel Advertenties T*n 11. en m 6 regels
f 1. iedere regel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 1 t e> m.5
regels f 1.25, iedere regel meer 25 ets. Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties nit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels f0.75, iedere regel meer 15 ets Bij niet contante
betaling worden de gewone prijzen berekend Advertenties »adres bureau *an
dit blad' 10 ots. extra; voor bezorging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ots. in rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
5 ets. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Veisen
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE
BLADEN. EERSTE BLAD.
DRINGEND VERZOEK
om bij verhuizing het oude en
het nieuwe adres, NIET aan
aen looper, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, op to
geven. De Administratie.
Kleine Advertenties
en Familieberichten bosten bi]
VOORUITBETALING
slechts 15 Cent per regel.
OFFICIEEL.
OPENBARE VERGADERING
van den gemeenteraad van Velsen op
Dinsdag 21 November 1922, des namid
dags 7 uur.
AGENDA:
1. Ingekomen stukken en mededee-
lingen.
2. Wijziging van de verordening rege
lende het veeartsenijkundig toe
zicht op de veemarkten in de ge
meente Velsen.
3. Als voren van een raadsbesluit in
zake verleening van steun aan de
particuliere bouwnijverheid.
4. Wijziging en aanvulling der voor
schriften voor het schoonhouden
van gebouwen en terreinen van de
openbare lagere scholen in de ge
meente Velsen.
5. Prae-advies op het verzoek van het
bestuur der afdeeling Konnemer-
land van den Ned. Aannemershond
om algemeene publieke aanbeste
ding van bouwwerken, waarvan de
kosten uit openbare kassen worden
bestreden.
6. Als voren op een verzoek van H. A.
lansen en P. Schweitzer om ver
gunning tot het aanleggen van een
straat te Wijkeroog.
7. Verzoek van den heer F. C. «T. Net-
scher om toestemming voor het
houden van eene interpellatie be
treffende het voornemen der Re
geering tot wijziging der Huur-
commissiewet.
8. Behandeling van het voorstel van
den heer Tusenius tot het instellen
van een onderzoek betreffende het
visscherijbedrijf en aanverwante
vakken te IJmuiden.
9. Wijziging der verordening regelen
de de samenstelling en den werk
kring der commissie van hijstand
voor de financiën.
10. Vaststelling-opnieuw der verorde
ning op de heffing van schoolgeld
voor het gewoon lager onderwijs,
vervolgonderwijs, buitengewoon
lager onderwijs en uitgebreid lager
onderwijs.
11. Uitbreiding verlichting school A.
12. Verleenen van eervol ontslag aan
den controleur der gemeente-be
lastingen en opheffing van den af
zonderlijken tak van dienst der
controle van gemeente-belastingen
13. Benoeming van een ambtenaar van
don burgerlijken stand en wijziging
der verordening regelende de ver
deeling van werkzaamheden.
14. Belastingzaken en verzoeken van
ambtenaren tot het bekleeden van
bijbetrekkingen.
VRIJWILLIGE LANDSTORM.
Instituut vooroefeningen.
De burgemeester van Velsen vestigt
de aandacht van de jongelieden tus-
schen den leeftijd van 1618 jaren, op
^de belangrijke voordeelen die verbon-
den zijn aan het sluiten van een verbin
tenis bij den vrijwilligen landstorm.
Bij dit instituut bestaat gelegenheid
((tot het behalen van een bewijs van
voorgeoefendheid.
Dit bewijs geeft recht op vrijstelling
van 4 maanden eerste oefening; de per-
rsonen in het bezit van een dergelijk be
wijs behoeven dus slechts U/a maand
voor eerste oefening op te komen.
Wanneer zich een voldoend aantal
jongelieden hebben opgegeven, zoodat
de oefeningen in de maand Januari
a.s. met minstens 10 vrijwilligers kun
nen aanvangen, zal daartoe gelegenheid
worden gegeven op een nader te bepa
len plaats in de gemeente.
Zij die nadere inlichtingen wenschen
omtrent dit instituut kunnen zich daar
toe vervoegen op Maandag 20 Novem
ber a.s. des avonds tusschen 7 en 8 uur
te IJmuiden in het Dienstgebouw (Wil
lemsplein),
op Donderdag 23 November a.s. op
den zelfden tijd in het Dienstgebouw te
Santpoort en op Vrijdag 24 November
op het zelfde uur te Velsen in het Raad
huis.
Vanmelding kan overigens ter. allen
tijde schriftelijk geschieden te Haarlem
aan liet Bureau van den Commandant
v. d. Afdeeling Vrijwillige Landstorm
(Infanterie-kazerne Kamer 90).
"VELSEN, 13 November L922.
De burgemeester van Velsen,
RIJKENS.
VAN DEN WACHTTOREN.
Wijziging der Lager-Onderwijswei '20.
De vorige regeering heeft geen voor-
uitzienden blik gehad. Ze heeft ge
bouwd, zonder de kosten te berekenen.
Ze is gelijk aan een dwaas, die zich een
duur huis liet zetten en nu het be
woond moet worden, blijken de uitga
ven voor meubileering en onderhoud
verre boven zijn inkomsten te gaan. Nu
moet hij een deel van zijn huis onbe
woond laten, kamers blijven leeg staan
en de grond, als siertuin aangelegd,
wordt geplant met boerekool.
Men mag dit de vorige regeering niet
al te kwalijk nemen. Zij kwam met al
lerlei dure plannen in een tijd van l'i-
nantieelen voorspoed; men leek gerust
royaal met de millioenen te mogen om
springen. Aan de mogelijkheid, dat deze
voorspoed schijn zou blijken te zijn en
weldra het verarmingsproces ten ge
volge van den oorlog zich zou openba
ron, werd slechts door enkelen gedacht.
En nu blijkt de regeering verre boven
haar stand en beurs gebouwd te heb-
1 en en zit zo met het groote en dure
huis.
De tegenwoordige regeering moet zui
nig wezen, omdat de vorige te royaal
was. Die vorige en de tegenwoordige re
geering zijn zoo na aan elkaar verwant
als een ieder aan zichzelf. Zij moet af
breken, wat zij zelf heeft opgebouwd.
Zij moet thans bezuinigen; de gulden
moet zijn eer blijven ophouden en in
liet gezelschap blijven van de dollar, de
shilling en nog enkele andere munt
stukken, die degelijk zijn ondanks allé
verleiding, om ook aan den rol te gaan.
Minister de Visser is in '20 met een
onderwijshervorming gekomen, die erg
in de papieren liep en veel meer milli
oenen kostte, dan hij zelf had gedacht.
Al spoedig moest de scholenbouw een
weinig woorden tegengegaan. Maar nu
het inkomen van ons volk sterk is gaan
dalen, moet er nog veel meer bezuinigd
en versoberd worden. Daarom heeft de
minister* een ontwerp tot wijziging zij
ner Lager-Onderwijswet voorgesteld.
De finantieele gelijkstelling tusschen
openbaar en bijzonder onderwijs blijft;
deze hervorming zal niet ongedaan ge
maakt worden. Niemand verlangt naar
een voortzetting van den vroegeren
schoolstrijd. Er zijn in de Kamer slechts
twee leden voor verplicht neutraal on
derwijs en.zeker niemand, die het open
baar onderwijs in plaats van recht sub
sidie zou willen geven, zooals met het
bijzonder onderwijs voor de schoolpa-
cificatie het geval was.
De wijziging der Onderwijswet be-
teekent echter niet alleen bezuiniging
en versobering maar bepaald ook ver
slechtering van het onderwijs en dit
geldt van beide takken. Vandaar dat er
uit de wereld van het openbare en het
bijzondere onderwijs beiden een sterke
beweging gaande is, om dit kwaad te
keeren. Op de begrooting voor '23 is
voor onderwijs 25 millioen minder uit
getrokken dan het vorige jaar. De mi
nister wil niet minder dan 6000 onder-
HET CONSULTATIEBUREAU
zal geopend zijn Woensdagmiddag van
2—3 uur, Willemsbeokweg 42, F ciser
oord.
Hat onderzoek is kosteloos en ge
schiedt door Dr. Anema nit Haarlem,
Voorzitter van het Consnltatiebnrean
a daar.
wijzers doen verdwijnen door middel
van het uitstervingssysteem. Minder
leerkrachten beteekent grootere klas
sen. Het peil van het onderwijs zal
daardoor dalen, de volkskracht niet
versterkt maar verzwakt worden.
Er is daarom alle reden tot een krach
tig verzet tegen de voorgenomen onder-
wijsverslechtering. Het verzet is geko
men; overal worden vergaderingen ge
houden, om regeering en parlement te
bewegen het onderwijs niet goedkooper
en slechter te maken. De ouder-com-
missies, nieuwe instelling van minister
de Visser, slaan overal alarm. Het kind
komt tegen zijn vader in opstand. Door
verschillende vereenigingen is boven
dien een volkspetitionnement georgani
seerd, opdat de groote menigte haar wil
openbare. Te laat is deze volksbewe
ging niet, maar wel is zij laat gekomen.
De lijsten met handteekeningen zullen
nog voor de openbare behandeling van
het ontwerp-de Visser de Kamer berei
ken. Maar ondertusschen zal het ont
werp reeds door de afdeelingen behan
deld zijn en daar valt vaak reeds de uit
eindelijke beslissing. De openbare be
handeling is vaak niet veel meer dan
veilen en poetsen, om er de laatste glans
aan te brengen. Beter laat echter dan
nooit. Rcgeering en Kamer merken nu
reeds, dat het plan, om het onderwijs
niet weinig te verslechteren, bij zeer ve
len tegenstand verwekt en niet op deze
wijze de millioenen tot besparing ge
vonden moeten worden.
Weggeld voor vrachtauto's.
Er is tegenwoordig maar een middel
om een wandeling te maken of voor
een boodschap of het werk een kwartier
te gaan, zonder veranderd te worden in
j een polderjongen, die een dag in de
taaie klei gegraven heeft. Alleen door
te vliegen kan men schoenen en broek
i of rokken schoon houden. De omzet van
Erdal is de laatste weken reusachtig
toegenomen; iederen avond moet een
leger schoenen van dof-grauw in glim-
mend-zwart omgetooverd worden. Wel
licht ware het gebruik van stelten ook
aan te bevelen. Het middel zou echter
wel eens erger kunnen blijken dan de
kwaal. Immers de wegen zijn niet al
leen vuil maar ook glibberig en de
steltlooper, die nu eenmaal, als mensch
zijnde, geen ooievaarshandigheid bezit,
zou kans loopen, dat niet alleen zijn be
nedenste helft maar ook zijn jas en
boord en hoed er polderjongensachtig
kwamen uit te zien.
Schepen en wagens vol bazalt en
grind worden thans aangevoerd, die
straks voor korten tijd de' modderlaag
zullen verbergen. Maar wat geeft het?
Al spoedig ziet de weg er weer even
treurig uit. Een Alpenland met hoogten
en dalen, maar sneeuw en ijs zijn niets
dan kleverige, vieze modder.
De voornaamste schuldige aan dit
kwaad is de zware vrachtauto. Die
glijdt in groote vaart met zware vrach
ten door de modderbrei heen, zoodat de
huizen ervan schudden en de wegen
omgeploegd worden. Op sommige ge
meentewegen heeft men de auto's met
een bepaald wagengewicht verboden.
Maar het gaat toch niet aan dit uitste
kende middel van vrachtvervoer te
gaan beletten. De moderne techniek
eischt ook in dit opzicht vrijheid van
beweging. In den Rotterdamschen ge
meenteraad is een voorstel, om in een
toltarief de vrachtauto te zetten op 60
cents verworpen en overal is het stre
ven, dm tollen af te schaffen en de we
gen vrij te maken.
Maar moet men dan maar toelaten,
dat deze auto's de wegen stuk rijden of
de besturen op hooge kosten jagen voor
verbetering en verzwaring der wegen?
De vrachtauto heeft zeker de toekomst
en zal almeer het paard als trekdier
vervangen gaan. Door de dure spoor-
vrachten zijn er veel vrachtauto's in
dienst gesteld. Maar ze blijven zeker,
daar ze groote vrachten immers langs
allerlei wegen kunnen vervoeren en
ter plaatse brengen, terwijl ze van een
spoorwegstation 'overgeladen en nog
verder vervoerd moeten worden.
Het best lijkt wel de invoering van
een algemeene belasting, waaruit het
onderhoud van de wegen bekostigd
kan worden, op de zware auto's met
massieve banden, die de wegen het
ergst toetakelen. Zij vooral zuigen en
drukken de wegen stuk en stellen hoo
ge eischen aan de wegen in ons polder
land met zijn weeken, drassigen onder
grond. Vooral in dit jaargetijde lijken
onze wegen veel op de door zware ka
nonnen en tanks geheel vernielde we
gen van het oorlogsgebied. Met veel
geld kan dit kwaad voorkomen worden
en het lijkt ons billijk, dat men de hou
ders der vrachtauto's de schade laat
betalen of juister de kosten, om die
schade te voorkomen.
NATUURWANDELINGEN.
XXIV.
Van Zandvoort tot Vogelenzang.
De bosschen in de omgeving van
Zandvoort, beginnende nabij de Leid-
sche Trekvaart en den Aerdenhout met
hooge en dikke beuken, eiken en ka
stanjes enz., gaan langzamerhand hoe
meer men het heuvelachtige duinter
rein van Bentveld bereikt, in hakhout
en kreupelbosch over. Hoe meer men
Zandvoort en de zee nadert, des te
dwergachtiger en armoediger do plan
tengroei wordt; de laatste iepenboomen
ter weerszijden van den Zandvoort-
schen straatweg nabij het dorp, buigen
hunne schamele kruinen gekromd door
den zeewind. Het parkje „Knstverloren"
was langen tijd de eenige met hoornen,
groen en bloemen beplante oase in de
duinenwoestijn.
Het duin ten noorden van den straat
weg is wel goed begroeid, doch bevat
in de onmiddellijke nabijheid van do
zee slechts unornstriuken, helm, bra
men en distels; eerst meer landwaarts
bij Klein Bemveid beginnen de hier vrij
lage duinen, meer met allerlei hout be
groeid vooral ook met dennen, boseha-
ges te vormen.
Sommigen beweren dat Bentveld zijn
naam zou orldeenen aan het woord
„bent" een bijzonder slechte, grassoort,
die wel in de duinen groeit,, doch daar
entegen zegt de geschiedenis Anno 960
„Onder de goederen van St. Maarten te
Utrecht behoort een zeker deel van
Bentveld (Bcnetfeldaj.
Later nog bewijst de historie dat de
ze duinstreek zelfs vruchtbaar was in
de tijden dat de waterleidingen le dui
nen nog niet leeghaalden pa van hun
vochtigheid beroofden. Anno 1596.
Groot-Bentveld met zijn korenvelden
wordt in erfpacht gegeven aan Corne
lls Symons. Anno 1657. Twee bleekerij-
en gesticht door Adriën Crommelin, en
worden ze genaamd Groot en Klein
Bentveld. Vnno 1660. Lord Graven
koopt Bentveld. Het Huis heeft 30 Mor
gen bouwland, weiland, vijvers en wa
ter in de grachten, bezit ook een voge-
larij, die echter van den Ambachtsheer
van Brederode blijft.
In 't zelfde jaar bracht de Prinses
van Oranje, Weduwe van Stadhouder
Willem II een bezoek aan Elswoud en
den Aerdenhout, met een gevolg geze
ten in 13 koetsen. Hare Hoogheid werd
te Haarlem door het stadsbestuur ont
vangen en uitgeleid door een escorte
van 24 sergeanten.
Anno 1704 is volgens den historicus
Ludolph Smids, de Aerdenhout geheel
van hoornen en hout beroofd.
Anno 1753 een Blauwsel molen in den
Aerdenhout opgericht.
Bij de tegenwoordige halte der Elec-
trische Tram, waar het kruispunt van
vier wegen is, en dat de Viersprong
wordt genoemd, stond nog niet lang ge
leden een tolboom over den Zandvoort-
schen Weg. Een tolhuis er bij. was te
gelijk herberg. Het werd hier het „Klap
hek" genoemd. In vroegeren tijd moet
het zelfs een groot „Logement" geweest
zijn, een der enkele die in dezen omtrek
gevonden werden. In de gelagkamer
hing een geschilderd gedenkbord, waar
op te lezen stond dat er hier in de 18e
eeuw, omstreeks Anno 1740 hooge gas
ten zijn geherbergd, tevens goede klan
ten voor den eigenaar van 't logement.
Hier heeft vertoefd de Hertog van Lan-
geveld met deszelfs gevolg, koetsen en
paarden. Dan volgt een opsomming van
wat ér gegeten en gedronken is. Het was
enorm, de hoeveelheid brood, vleeseh,
gevogelte, bier en wijn en wat het voor
naamste was, de betaling en fooien wa
ren in allen deele royaal en naar genoe
gen van den waard.
Wie die Hertog geweest is en van
waar hij kwam, vermeldt het bord ech
ter niet. Het landgoed „Groot Bentveld"
bestaat nog als zoodanig, „Klein Bent
veld" dat ten Noorden van den straat
weg ligt en tot aan „Oosterduin" grenst
is sedert den dood van Mr. H. Ensche
dé, de laatste eigenaar van het geheel,
in versnippering. Weg gevlucht of weg
geschoten is het vele wild, dat hier eer
tijds in massa zijn verblijf hield. Nog
is het „Jachthuis" een allerliefst ge
bouw met een hertenkamp daarbij, blij
ven staan, en nog is het er mooi en rijk
aan dennen en eikenboschjes, doch
evenals op zoovele plekken, ook aan don
langen Bentvelderweg verrees hier en
daar een villa of landhuis.
In de Kroniek lezen wij Anno 1706,
komt Bentveld aan de familie Lestéve-
non, die het blijft bezitten tot Anno
1797, toon Groot en Klein Bentveld in
eigendom kwamen van J. N. van fiijs
en gedurende de Fransche Overheer-
sching hadden ze telkens andere eige
naren.
In de 19e eeuw kwam Groot-Bent
veld in het bezit van de familie van
Wickevoort Crommelin, die thans ech
ter alleen nog eigenares is van het groo
te en mooie duin „het Naaldenveld".
Het „Naaldenveld" begint aan de zuid
kant van den Zandvoorter weg en aan
de Doodlaan, waar de Electr. Tramweg
zijn halte heeft. Volgt men de Dood-
laan, die een mooie natuurweg is, en
niet hard gemaakt, dan komt men te
genover „Mariënbosch" uit, en tevens
op den weg naar Vogelenzang. Het is
reeds 40 jaren geleden dat „Mariën
bosch" van zijn geboomte werd ont
daan en het landgoed, waarover wij
reeds in Art. 21 hebben gesproken, in
weiland werd herschapen. Als huiten-
plaats behoorde het laatstelijk aan de
Erven Mr. D. M. van Gelder de Neufvil-
le. Daar en in de omgeving waar toch
zooveel geboomte is, schaadde de slo
ping van Mariënbosch, het algemeen
natuurschoon niet zoo zeer.
Men heeft van af de boerderij „Ma
riënbosch" een prachtig gezicht op de
duinen, en een gedeelte duin behoort
er zelfs ook nog bij. Een groote vijver
ligt nog bij de boerderij.
In deze contrée is het over 't alge
meen zeer stil en rustig en voor wie
daar van houdt, is de Vogelenzangsche
Straatweg, een mooie wandel- en fiets-
weg, die eenige jaren geleden verbreed
is en ter weerszijden van wandelpaden
is voorzien, terwijl tusschen weg en
wandelpad bosschages zijn blijven
staan of ook wel zijn bijgeplant. Ze
loopt tot voorbij het dorp Vogelenzang
en komt bij de oude herberg „de Witte
Hond" op den Leidschen Trekweg uit.
Door de werken der Amsterd. Water
leiding, die eenige jaren geleden wer
den uitgevoerd, om nog meer water te
kunnen winnen voor de dorstige en veel
water vermorsende hoofdstad, werden
vele rustige en aan natuurschoon zoo
rijke binnenpaden verlegd, afgesloten
of van hun rustige omgeving beroofd.
Over 't algemeen is men er tegenwoor
dig op uit om de meerdere plaatsen,
