ORGAAN VOOR DE GEMEENTE VELSEN
r*. 7
Venchfliit Woensdags Zaterdags
Woensdag 22 November 1922
8@ Jaargang
VOOR ADVERTENTIES
Vrijdags na 4 uur Ingezonden
wordt geen plaatsing ln het
Zaterdagnnmmer gegarandeerd.
DRINGEND VERZOEK
am hij verhuizing het onda en
het nieuwe adres, NIET aan
den loopar, doch aan ens bn-
reau WILLEMSPLEIN 11, op te
geven. De Administratie.
Kleine Advertenties
en Familieberichten kosten bij
VOORUITBETALING
slechts 15 Cent per regel.
OFFICIEEL.
VRIJWILLIGE LANDSTORM.
Instituut vooroefeningen.
WITTE KRUIS.
if
IJMUIDER COURANT
Abonnementsprijs: ft.per 3 maanden, franco per post f 1.35
Abonnementen worden aangenomen aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie-
bureau P. F. C. ROELSE, IJMU1DEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAO tot 0 uur v.m. en VRIJDAOS tot 4 uur n.m.
Uitgave van de N. V. UITOEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N.V. DRUKKERIJ SINJEWEL
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
Ingezonde mededeelispen 40 etz. per regel Adyertenties van I t en m 5 regels
fl. iedere regel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 1 t en m. 5
regels f 1.25, iedere regel meer 25 ets. Kleine advertenties en familieberiehten
zoomede vereenigings advertenties nit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels f0.76, iedere regel meer 15 ets. Bij niet comante
betaling worden de gewone prijzen berekend Advertenties //adres bureau van
dit blad-» jo ots. extra; veor bezorging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ets. in rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
5 ets. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente eisen
De burgemeester van Velsen vestigt
de aandacht van de jongelieden tus-
schen den leeftijd van 1618 jaren, op
de belangrijke voordeelen die verbon
den zijn aan het sluiten van een verbin
tenis bij den vrijwilligen landstorm.
Bij dit instituut bestaat gelegenheid
tot het behalen van een bewijs van
voorgeoefendheid.
Dit bewijs geeft recht op vrijstelling
van 4 maanden eerste oefening; de per
sonen in het bezit van een dergelijk be
wijs behoeven dus slechts Vl2 maand
voor eerste oefening op te komen.
Wanneer zich een voldoend aantal
jongelieden hebben opgegeven, zoodat
de oefeningen in de maand Januari
a.s. met minstens 10 vrijwilligers kun
nen aanvangen, zal daartoe gelegenheid
wordlen gegeven op een nader te bepa
len plaats in de gemeente.
Zijvdie nadere inlichtingen wenschen
omtrent dit instituut kunnen zich daar
toe vervoegen op Maandag 20 Novem
ber a.s. des.avonds tusschen 7 en 8 uur
te/ IJmuiden in het Dienstgebouw (Wil-
téPisplein),
op Donderdag 23 November a.s. op
den zelfden tijd in het Dienstgebouw te
Santpoort en op Vrijdag 24 November
op het zelfde uur te Velsen in het Raad
huis.
Aanmelding kan overigens ter allen
tijde schriftelijk geschieden te Haarlem
aan het Bureau van den Commandant
v. d. Afdeeling Vrijwillige Landstorm
(Infanterie-kazerne Kamer 90).
VELSEN, 13 November 1922.
De burgemeester van Velsen,
RIJKENS.
VAN DEN WACHTTOREN.
De man die de klappen krijgt.
Minister van financiën is altijd een
hondenbaantje, maar zeker in een tijd
van geweldige tekorten. Bezuinigingen
is opereeren maar zonder verdoovende
middelen. Het slachtoffer gelooft even
min aan de noodzaak ervan als een
kind, dat gestraft wordt, gelooft, dat
het om zijn bestwil gaat.
Onze minister de Geer is een man, die
in het parlement en in het land om
zfjn kunde en karakter een uitsteken
den naam heeft. Maar hij kon met re
den zeggen niet voor zijn genoegen op
den ministerzetel te zitten. In zijn groo-
te rede do vorige week klaagde hij tus
schen een geconcentreerd vuur te zit
ten. Hij hoort klachten van publicisten
en klachten van pas ontslagenen. In
een brief van een der laatsten is hem
zelfs voorzegd, dat hij op den dag des
oordeels rekenschap zal moeten geven
over dit ontslag.
De minister trekt zich daarvan ech
ter niet te veel aan, daar bezuiniging
noodzaak en plicht is. Niemand wil
graag het object der bezuiniging wor
den. De minister wees op de eigenaar
digheid, dat bij iederen aanslag op
eigen dierbare belangen gewezen wordt
naar andere belangen, waarop beter
bezuinigd kan worden.
Minister de Geer is overtuigd, dat er
geen aanleiding is voor een paniek
stemming en dat deze ook zoo krachtig
mogelijk moet worden tegengegaan. Er
'zijn menschen, die dollars koopen voor
'guldens uit vrees, dat onze gulden den
weg van mark en roebel zal opgaan.
Daarmee verzwakt men het vertrouwen
in onze finantieele kracht en daar mee
die kracht zelve. Tegen die paniekstem
ming waarschuwde de minister. Een
dergelijke stemming was ook tijdens
den oorlog bij sommigen, die verzeker
den, dat ook wij wei meegesleept zou
den worden en we ons daarop maar
moesten inrichten.
Maar al is er geen reden voor paniek
stemming, wel is er reden, om onze fi
nantieele kracht te beveiligen. Men
moet er tegen op komen, dat de staat
een kikker zou zijn, hij wie de veeren
op het lijf groeien en die men plukken
kan. Zonder beeldspraak zei de minis
ter het nog zoo: Men moet een eind ma
ken aan de verdwazing, dat in een tijd
van a'chteruitgang de staat niet zou be
hoeven in te binden.
In zijn algemeenheid zal niemand te
gen dit woord bezwaar maken. Wan
neer we echter den minister hooren
verklaren, dat de houding, die de Ka
mer zal aannemen ten opzichte van de
wijziging der Lager-Onderwijswet, voor
hem een maatstaf zal zijn, of hij op vol
doenden steun voor verdere bezuini
gingen zal kunnen rekenen, dan schrik
ken we. Deze wijziging beteekent toch
aanmerkelijke verslechtering van het
volksonderwijs en als de minister van
financiën nu al min of meer dreigt met
heengaan, als deze wijziging niet wordt
aangenomen, vreezen we zeer, dat de
meerderheid der Kamer om den minis
ter met zijn collega de Visser te houden
over ernstige bedenkingen tegen deze
wijzigingen zal heenstappen. Waarom
niet in den geest van Colijn's opvatting
over de beteekenis onzer weermacht be
zuinigd en op de militaire uitgaven?
Wij zoeken liever onze kracht en toe
komst in de school dan in de kazerne.
Zoo moeten wij ook al meedoen aan
het geconcentreerd vuur, dat op den
minister gericht wordt. Hij is de man,
die de klappen krijgt; als hij maar zorgt
ze niet te verdienen, dan zal hij ook
met succes van zich afslaan.
Nieuwere inzichten over de tuberculose
sterfte.
Wij hebben in ons land toenemende
tuberculosesterfte in de mobilisatie ja
ren gehad, daarna is deze sterfte een
weinig afgenomen. Ieder kent de reden
van deze toe- en afname. Vooral in '17
en '18 hebben velen geleden door onvol
doende voeding: het natuurlijke weer
standsvermogen tegen ziekte was ver
minderd. Vandaar ook wellicht, dat
zoovelen bezweken aan de Spaansche
griep. In Duitschland, België, Noord
Frankrijk nam de sterfte aan tubercu
lose geweldig toe; daar werd door ve
len ook het scherpe zwaard van den
honger gevoeld.
De Engelsche geneeskundige Ewart
heeft onlangs voor het Eng. Kon. Ge-
neesk. Genootschap de stelling verde
digd, dat de sterfte aan tuberculose
hoofdzakelijk een economischen basis
heeft en dat de sterfte afneemt, naar
mate de maatschappelijke welstand
toeneemt. De daling van het cijfer der
tuberculosesterfte is dan ook een ge
volg van de stijging van het peil der
loonen.
Nieuw is deze stelling voor ons land
ten minste niet. De tuberculose wordt
hier ook als een sociale ziekte bestre
den. De regeering geeft o.a. subsidie
voor woning verbetering* en tegemoet
koming in den huur aan gezinnen van
t.b.c.-lijders. Ook wordt hier en cjaar
van gemeentewege goed voedsel ver
schaft aan de patiënten, die in geza
menlijke lighallen den dag doorbren
gen. Tusschen volkswelvaart en volks
gezondheid in het algemeen is een
nauw verband.
Dat ondanks de groote werkloosheid
het sterftecijfer in Engeland niet is toe
genomen de laatste jaren schrijft Ewart
dan ook toe aan den voldoenden steun,
dien de werkloozen ontvingen.
Maar nieuw is een tweede stelling
door hem verkondigd, dat kinderen
Stel niet uit lid te worden van het
Witte Kruis tot dit noodig is. Ziekte
komt onverwachts, het noodlidmaat-
schap kost u dan f 4.
Voor f 1.50 Contributie per jaar dus
3 cent per week is men lid en heeft dan
recht op kostelooze hulp van een der
wijkzusters en tevens gebruik van ver-
pleegmateriaal.
Opgave van lidmaatschap gelieve
men te richten aan den Administrateur
den heer J. F. de Liefde, Lagerstraat 14
te Velseroord.
van oudere ouders meer vatbaar zijn
voor de t.b.c.-besmetting dan die van
jongere ouders. Dit zal waarschijnlijk
verklaard moeten worden uit de groo-
tere kracht en gezondheid bij kinderen
uit jongere ouders. Wij vermoeden, dat
de jongste kinderen uit een groot gezin
over het algemeen ook de zwakkeren
zijn. Het geboortecijfer onder de oudere
bevolkingsgroepen daalt sneller dan
dat onder de jongere. Dit werkt gunstig
op de levenskans en duur van het ko
mende geslacht. De vatbaarheid voor
t.b.c. neemt er iets door af.
Als men zijn gezondheid bewaart, be
waart men geen rotten appel, dat geldt
ook voor de volksgezondheid, en met de
groote sommen aan sociaal-hygiënische
doeleinden gegeven bespaart men groo
te uitgaven voor armenzorg en liefda
digheid. Zuinig zij men in deze alleen
met petroleum, Abdijstroop en Eilers
wonderkruiden.
PLAATSELIJK NIEUWS.
IJMUIDEN.
Onderstaande circulaire werd dezer
dagen verspreid.
TEGEN DE VERSLECHTERING VAN
ONS ONDERWIJS.
Aan alle voorstanders en voor*
standsters van goed onder
wijs!
Binnen enkele dagen zal U een lijst
ter teekening worden aangeboden.
Weest gerust! We vragen U geen geld
We vragen U alleen om Uw handteeke-
ning op deze lijst te plaatsen. En als ge
dit hebt gedaan, hebt ge met ons Uw
afkeuring uitgesproken over de poging
van de Regeering om ons lager onder
wijs te verslechteren.
Goed onderwijs, een goede opvoeding
is het eenige, wat de meeste menschen
hun kinderen in het leven kunnen me
degeven. We waren dan ook dankbaar,
hoewel niet voldaan, toen in 1920 het
lager onderwijs verbeterd werd.
Doch nu wil dezelfde regeering het
onderwijs weer slechter maken en wel
zóó slecht, dat we weer terug zouden
gaan tot den toestand van vóór het jaar
1878. We zouden dan een halve eeuw
teruggaan. Daartegen moeten wij ons
met alle kracht verzetten!
Welke zijn nu de verslechteringen,
die ons boven het hoofd hangen?
De regeering wil in de eerste plaats het
aantal leerlingen per onderwijzer
vergrooten.
Op kleine scholen is dit aantal thans
een goeie 30 en op groote klimt het nu
zelfs nog tot 40.
Maar als zou gebeuren, wat de regee
ring nu wil, zullen klassen van 60 leer
lingen geen uitzondering blijven. En in
zulke groote klassen is geen goed on
derwijs mogelijk.
Dit geldt zoowel de bijzondere als de
openbare scholen.
Hierdoor zullen ongeveer 6000 onder
wijzers aan het onderwijs voor onze
kinderen worden onttrokken, zoowel
bijzondere als openbare.
En Gemeente- en Schoolbesturen ziil-
len, als deze voorstellen van de Regee
ring door de Tweede en Eerste Kamer
zouden worden aangenomen, daaraan
niets kunnen veranderen. Alle recht en
gelegenheid om het onderwijs te verbe
teren, wordt dezen besturen ontnomen.
Als binnenkort de onderwijzer(es)
van de klas, waarin Uw kind zit, ziek
wordt of vertrekt of gepensioneerd
wordt, of het onderwijs verlaat, dan
wordt geen andere leerkracht in zijn
of haar plaats aangesteld; dan worden
twee klassen bij elkaar gevoegd, als
de lokalen groot genoeg zijn, of wor
den die kinderen over de andere klas
sen verdeeld.
School-lokalen, welke zijn ingericht
naar de tegenwoordige klassen, zullen
geschikt worden verklaard voor een
grooter aantal leerlingen. De lokalen
zullen worden volgestopt. Om luttele
bedragen uit te sparen, zal de gezond
heid der jeugd voor een deel worden op
geofferd.
De beloofde verbeterde onderwijs
opleiding wordt teruggenomen, terwijl
het vervolg-onderwijs, beter bekend als
herhalingsonderwijs, gevaar loopt te
verdwijnen.
De bladen van het bijzonder en open
baar onderwijs hebben zien ten krach
tigste tegen deze verslechtering van het
onderwijs verzet. De strijd voor goed
onderwijs staat thans boven de partijen
Bladen als de „Katholieke Schooi",
„De School met den Bijbel" het „Chris
telijk Schoolblad, Onze Vacatures" be
strijden deze verslechtering v'an net on
derwijs even krachtig als de ndere
bladen.
Er zou nog meer van te vertellen zijn,
doch het bovenstaande is zeker meer
dan genoeg, om U te doen besluiten op
onze lijst te teekenen.
Ouders van schoolgaande kinderen,
belangstellenden in goed volsonderwijs
wij rekenen op Uw medewerking.
Teekent op onze lijsten!
De toekomst onzer kinderen staat op
het spel!
HET PLAATSELIJK COMITÉ
VAN ACTIE TEGEN DE ON
DER WIJS-VERSLECHTERING
N.B. ALLE MANNEN en VROUWEN
van 21 Jaar en ouder kunnen onze
lijst teekenen.
Winterïezincj.
Vrijdagavond had in het gebouw
voor Chr. Belangen de tweede Winter
lezing plaats. De heer G. J. Staal, oud
gouverneur van Suriname, uit 's Gra-
venhage, sprak dezen avond over het
liollandsche karakter van Suriname.
Ds. T. J. van Oostrom Soede alhier
leidde den heer Staal in en noemde dit
een'voorrecht, waar de heer Staal zijn
langjarige vriend is en hij weet hoe lief
de heer Staal Suriname heeft. Spr.
hoopt dat ook de harten der hoorders
dezen avond voor dit land mogen op
gaan.
De heer Staal gaat dadelijk op dezen
wensch in en wijst er op hoe noodig dit
is. Want ondanks een band van 250 ja
ren met Nederland, weten vele Neder
landers nauwelijks de ligging van Su
riname.
Suriname, is een heerlijk land, zegt
spr. Onze voorvaderen, die er 't eerst
kwamen, spraken van het Goudland
(Eldorado). Goud als metaal is er ech
ter nooit in groote hoeveelheden gevon
den, maar een goudland kan het zijn,
omdat de bodem er zoo uitermate
vruchtbaar is. Het vijf maal zoo groot
als Nederland zijnde Suriname is ech
ter dun bevolkt, het heeft slechts l/70e
van het aantal inwoners van ons land.
Suriname is zoo goed Nederlandsch,
dat men het wel eens de twaalfde pro
vincie van ons land heeft genoemd.
Toch heeft het een zeer gemengde be
volking en men hoort er een mengel
moes van talen: Hollandsch, Portu-
geesch, Maleisch, Fransch, Engelsch,
Neger-Engelsch, Syrisch enz. Men ziet
hier Indianen, negers, Britsch-Indiërs,
Javanen, de afstammelingen van Por-
tugeesche joden enz.
De Hollander voelt zich direct thuis
in Paramaribo. Hij hoort overal Hol
landsch spreken,"de kinderen, ook der
niet-Hollanders, zingen Nederlandsche
liedjes, de straatnamen zijn typisch
Hollandsch, als Gravenstraat, Keizer
straat, Watermolenstraat enz. De oor
spronkelijke huizen zijn als de oude
liollandsche, zijn meest van hout. Den
laatsten tijd is veel van het typische
weggegaan, omdat men balcons en er
kers aan de huizen heeft geplakt.
Spr. geeft ons dan een beeld van Pa
ramaribo met de markten, waar 't le
vendig en druk toegaat. De bevolking
is zeer gehecht aan ons Oranjehuis,
wat dagteekent van de vrij-verklaring
uit de Slavernij. Op 31 Augustus komen
de marktvrouwen steeds bij den Gou
verneur en bieden brieven aan met ge-
lukwenschen voor de Koningin.
Spr. wijdt nog uitvoerig uit over het
Hollandsch karakter door het gebruik
onzer taal. Door goed onderwijs is 't ge
bruik der liollandsche taal algemeen
geworden, ook door de negers enz., al
is de omgangstaal het neger-Engelsch.
De bladen en tijdschriften verschijnen
in Suriname echter alle in 't Neder
landsch.
Spr. vertelt ook iets van de visscherij
in Suriname. Deze is niet van groote
beteekenis, omdat er niet voldoende
studie is gemaakt van den vischstand.
Men vischt er langs de kust met booten,
bemand door 10 man. De gevangen
visch wordt met knuppels doodgesla
gen, omdat men deze toch niet levend
in Paramaribo kan krijgen, 't Visschen
is ook gevaarlijk, omdat de haaien en
zaagvisschen ook de kust naderen. Men
bereidt de visch meest door ze te roo-
kon.
Ook in de rivieren wordt gevischt en
vaak op eigenaardige wijze, waarvan de
heer Staal eenige staaltjes vertelde.
Spr. vertelde ook van het werk der
zending, voornamelijk van de Moravi
sche Broedergemeente, die met de
R.K. Missie met zeer groote opoffe
ringen gearbeid heeft aan de kerstening
van Suriname. Aan de Zending en het
openbaar onderwijs is vooral het Hol
landsch karakter van het land te dan
ken
Tenslotte vertelde spr. nog van de
plantages, hoe in de vorige eeuw ge
tracht is kolonies van Hollandsche boe
ren in het land te vestigen. Het klimaat
is echter te tropisch voor ons om op 't
land te kunnen werken, de meeste boe
ren stierven dan ook spoedig. De plan
tages hebben ook veel weg van het Hol
landsch landschap: laag land met veel
water doorsneden.
De lezing, die door tal van lichtbeel
den werd verduidelijkt, werd met groo
te aandacht gevolgd door het talrijke
publiek, dat de zaal geheel vulde. Ds.
van Oostrom Soede dankte den heer
Staal en riep hem een tot weerziens toe
en sloot daarop de bijeenkomst met ge
bed.
Wij kunnen nog mededeelen dat het
onderwerp der aatste lezing op 16 Fe
bruari a.s. door Ds. van Oostrom Soede
alhier zal zijn „Zeden en gewoonten op
het eiland Timor".
VELSEROORD.
Voor het examen van machinist,
diploma A, is te Rotterdam geslaagd de
heer J. F. Servaas alhier.
VELSEN.
In de Geref. Kerk op Wijkeroog
sprak Maandagavond Ds. T. Biberauer
uit Boeda-Pesth, die mededeelingen
deed over de Geref. Kerk in Hongarije.
De kerk was bijkans geheel bezet. Ds.
Boerkoel sprak een inleidend woord en
vertaalde het gesprokene eveneens.
De Standaard-lezers zullen met het
meegedeelde door de feuilletons van
Mej. H. S. S. Kuyper wel reeds grooten-
deels op de hoogte zijn geweest. Echter
is het altijd interessant het uit den
mond van een der voormannen zelf te
liooren. Ds. Biberauer vertelde van de
opwaking van het Gereformeerd Prote
stantisme in Hongarije, waarin Holland
haar aandeel heeft.
In Boeda-Pesth wonen 100.000 Gere
formeerden, waarvoor slechts 6 a 7 pre
dikanten zijn, wat veel te weinig is. Er
is nieuw leven in allerlei vorm: Evan
gelisatie, Vereenigingsleveri, samen
komsten voor studenten, sociale cur
sussen enz.
Natuurlijk vertelde Ds. Biberauer ook
van het kinderhuis Bethesda, waar zoo
vele Holl. Christ, scholen en particulie-
