t
1
NOG ENKELE DÜGI1N
Nep tunusstr aatIJmuiden.
B. OLDENSURGI
li h;l MHipipz]
G. B. A. Henseri
BEDRIJFS-
KLEEDING
HAAST U
2.40,
6.40,
6.90,
2.90,
7.90,
3.90,
8.90,
Kindermantels
Bak visch mantels
Damesmantels
Mantelcostuums 16.90,19.90,22.90,26.90,29.90 I
9.90. 12.90,
4.90, 5.90
9.90,10.90
14.90, 17.90
ENORM SUCCES
H. H. Wielrfjders
YERPÜN CICLY,
PU ROL
Gemaakt en naar Maa
Let op Naam en A dreg
Rheumatic^
Nieuwe Prysnoteering
floll. Rundrleesch.
Groote Afslag
van Var kens vleesch.
G Daalhuizen
W. Barets dszstrsst 26
Joh M Schmidt
Koopt uw rijwiel in de
Ooedkoope Rijwielhandel
Berco lampen f 14.
Idem (dames) f 12.50
Terry Zadels f 13.50
Beste Buitenbanden t 3.
Beste Binnenbanden f 1.
Berijdt mijn 1ste klas WETTIG
GEDEPONEERD rijwiel
ook andere merken vanaf f 70.
AANBEVELEND,
RIJPSTRAAT 22.
Ook nog een 2de hands Heeren-en
Damesrijwiel te koop.
bij wielrijders. Schrijnende en smel
tende plekken. Verbrande oF ver
schroeide huid door de zon. Gebruik
Verkrijgb. bij Apolh. en Drogisten.
181
Paarlaarsteeg 1 - Tel. 2842
HAARLEM
vindt men de UITGEBREIDSTE
KEUZE betreffende alle soorten
spit in den rug, rugpijn, spier
pijn, iendepijn, en verder pijnen
die ontstaan zijn tengevolge
van gevatte koude geneest men
met het heerlijke wrijfmiddel
Wortelboer's Olie van Jacoba
Maria Worfelboer, van Oude-
Pekela. Verkrijgbaar f 2.
per flacon bij de verkoopers
van Wortelboer's Artikelen.
van VERSCH GESLACHT
Oehakt
Oehakf
Vet
Vet
Lappen
Lappen extr. mooi
Rib-en Baklappen
Roastbeaf
Rollade
Biefstuk
per pond
f 0.50
f 1.25
f 0 60
f 1.50
f 1.50
f 0.70
f 0.75
f 0.80
f 0.80
f 1.10
Doorregen lappen f 0.65
Carbonade f 0 80
Varkenslappen (mager) f 0.85
Gerookt spek f 0.55
3 pond gerookt spek f 1.50
Stukjes of rollade f 0.90
Alles aan den winkel afgehaald
Nieuw IJmuiden
OPTICIEN
HAARLEM.
Barteljorisatraat 21.
SPECIALITEIT IN BRILLEN
EN PINGENEZ PER AJ1IR.
OPTICAL COUP.
NIEUWSTE MODELLEN
^UITSLUITEND PRIMA WEHK.gJ
RECLAME-VERKOOP
FIRMA GEBR. BISGHOFF,
NATUURWANDELINGEN.
2e Serie.
VII.
Om Beverwijk.
De inkomst van deze plaats van den
kant van Velsen is altijd vriendelijk en
aanlokkend. Geen wonder! Het fraaie
hooge geboomte der buitenplaatsen
„Scheijbeeck" en „Akerendam", met de
groene weide daarvóór, het vriendelijke
tot rusten noodigende logement en ho
tel „ter Burg' en de flink bree.de
hoofdstraat, de bekende Breestraat,
dit alles brengt den bezoeker in een
opgeruimde stemming.
Beverwijk js een gezellige plaats,
waar veel gewerkt en ook voornamelijk
veel gehandeld wordt. Ze is reeds lang
de centrale marktplaats voor fruit en
grollen van d.e geheele omgeving.
Het grondgebied dezer gemeente is
niet zoo uitgestrekt, ware het niet, dat
na de drooglegging van het Wijker-
meer, ook de nieuwaangewonnen Wij-
kermeer-poldei er bijgekomen is, en in
vruchtbaar bouwland werd herscha
pen. De eigenlijke kom is dichtbevolkt,
doch is men ten westen en ten noorden
spoedig op het terrein van de belenden
de zustergemeente Wijk aan Zee en
Duin, die Beverwijk op die wijze aan
twee kanten insluit.
Het juiste tijdstip van het ontstaan
van „de Wijk", zooals Beverwijk in den
volksmond meestal genoemd wordt, is
niet met zekerheid bekend, doch reeds
in de vroegste tijden wordt de naam
van het Stedeke in de Vaderlandsche
geschiedenis genoemd.
Men laat over 't algemeen het begin
sel los, dat de naam Beverwijk iets met
bevers zou hebben uittestaan, toch zou
zoo iets niet onwaarschijnlijk zijn,
vooral met het oog op het vele water
dat in de onmiddellijke omgeving
werd gevonden (het Wijkermeer).
Gelet op de beteekenis van het ach
tervoegsel „wijk" dat oorspronkelijk
„vik" kan geweest zijn, en stamt uit de
Skandinavische talen, waar het golf,
zee- of waterboezem, beduidt, en ons
land er in den tijd dat de Noormannen
(Denen,. Zweden en Noren) er de heer
schappij voerden, er geheel anders uit
zag, is het vermoeden niet zoo onge
grond.
De naam bever is ook te vinden in
het nabij gelegen Castricum of Castri-
cliem, daar bever in het latijn „Castor1
heet. De Romeinen, hadden aldaar een
sterkte gebouwd, „Castricum" gehee
ten.
Een andere lezing is, dat Beverwijk
een samentrekking zou zijn van „Be-
devaartswijk", doordat het een pleis
terplaats werd en dat reeds was in de
vroegste tijden, voor de bedevaartgan
gers, die zich naar de verder noord
waarts gelegen wonderdoende bronnen
en putten begaven hetgeen ook nog de
zer dagen zal gebeuren.
O.a. naar de Runkeputte van O.L.
Vrouwe ter Noodt, tusschen Limnien
en ITeilo en de Willebrordsput in liet
dorp Heilo.
Autoriteiten op geschiedenisgebied
zooals b.v. W. J. Hofdijk, geven de
laatste uitlegging van het ontstaan
dezer plaats.
Hofdijk zegt in zijn „Kennemerland":
Tusschen de golf van „het IJ", bekend
onder den naam van „Wijkermeir" en
de woudrijke duinstreek, in een weel-
drig en vruchtbaar oord, terecht door
Kok het „ITollandsche Tempe" ge
noemd, ligt de Stede Beverwijk. Vroe
ger St. Aechtenkerke geheeten, is die
naam nog bewaard gebleven in de na
bijgelegen St. Aagtendijk, die op last.
van Graaf Floris V werd aangelegd.
In Ao. 1298, heet het evenwel reeds de
Stede Beverwijk en bij Handvest van
Graaf Jan, een naam niet afkomstig
van de bedevaarten naar Sint Aechte.
maar van de wijk- of pleisterplaats voor
de bezoekers der heilige bronn- n van
Heilo en Oesden.
In 1303 werd door Graaf Jan het
recht geschonken om er een jaarmarkt
te houden, die druk bezocht werd.
Het Stedeken nam in aanzien m
voorspoed toe en zelfs zóó, dat zijn hulp
werd ingeroepen bij een twist tusschen
de steden Amsterdam en Deventer en
in 1468 werd het als tiende in rang on
der de Steden aangemerkt.
Doch in volgende jaren kwamen
voor het Stedeken de stormen en legen-
spoeden.
Zijn slanke toren, die der tegen
woordige Ned. Hervormde kerk, op
grooten afstand in de omgeving zicht
baar, ea waarvan de spits nog in 1905
door den bliksem werd getroffen, heeft
al wat veranderingen aanschouwd.
Hij zag Beverwijk meermalen ten
prooi aan krijgsrumoer en verwoesting
zoowel van de zijde van vreemdelingen
als. van diegenen die gekomen waren
om de orde te herstellen.
In het Noorden der tegenwoordige
gemeente I-everwijk, die nog dmi naam
van „de Schans" draagt, lag in 1492
Hertog Albrecht van Saksen, de Ru
waard (Plaatsvervangend Regent) van
Holland, met zijne krijgsbenden ver
schanst, om het Kaas en Broodvolk, dat
het land afstroopte in bedwang te hou
den. In 1517 had Beverwijk veel te ver
duren van de plunderingen der Gelder-
sche krijgsknechten, ook wel „de Zwar
te Hoop" genaamd, onder bevel van
„Groote Pier". Deze tegenspoeden
maakte dat de plaats gaandeweg ach
teruitging en zich niet hooger meer
dan tot den rang van een Vlek, kon
verheffen.
Nauwelijks eenigszins hersteld,
moest Beverwijk in de jaren 1572 en '73
de gruwelijke Spaansche overheer-
sching doorstaan en al de ellende die
door de Spaansche soldaten in de om
geving van Haarlem, tijdens het beleg
van die stad, werd bedreven.
Inquisitie, galg en brandstapel hiel
den er huis. Het Galgenwegje herin
nert nog aan de executiën en de ge-
richtsplaats die nabij den Grooten
Houteweg zich moet hebben bevonden.
De „Schans" die ook toen door Span
jaarden was bezet, is verdwenen, zoo
ook het in latere jaren aldaar bestaan,
hebbende landgoed en lusthuis der
adellijke familie van Harencarspel, die
hier in de 18e eeuw het Baljuwschap
en de Heerlijkheid van Blois, waar on
der Beverwijk ressorteerde, hebben be
zeten. Alleen het praalgraf in de Groo
te Kerk herinnert er nog aan dat bier
de van Harencarspels' gewoond heb
ben en de Ambachtsheeren van Bloijs
geweest zijn.
Niettegenstaande de krachtige pro
testen der regeering van Beverwijk te
gen den in 1724 voorgenomen verkoop
van het Stedeken als Ambachtsheer
lijkheid, ging deze aanvankelijk niet
door, doch eenige jaren later in 1730
verkocht de Stadhouderlijke Regee
ring, als tredende in de rechten der
Grafelijkheid, ze niettemin.
Mr. Francois van Harencarspel, oud
Schepen der Stad Amsterdam, die op
„de Schans" woonde, was de kooper;
onze oude deftige hollandsche families
voerden zeer gaarne den luidklinkeri-
den titel eener Heerlijkheid.
Tijdens het beleg van Alkmaar lag
in „de Schans" een garnizoen van 6000
Spaansche voetknechten en 700 rui
ters, die den weg naar de genoemde
belegerde stad moesten openhouden.
Dit was in 1573 en zelfs nog twee ja
ren daarna werd het Noorderkwartier
geteisterd door deze krijgsbenden on
der bevel van Gilles de Barlaimont.
Aan de noordzijde biedt Beverwijk
tegenwoordig niet veel natuurschoon»
aan, men ziet er slechts alle daagsche
huizen en naarmate mea verder den
straatweg naar Heemskerk volgt, gaat
alles in tuinderijen en bloembollen-
kwëekerijen over.
Evenals de lustplaats „de Schans"
zijn verdwenen vele oude huizen en
landgoederen ten oosten en noorden
van „de Wijk", o.a. het slot „Adrichem"
reeds genoemd door den ouden histo
rieschrijver Heda, en zou die plaats
door Karei Martel, koning der Fran
ken, bij testament geschonken zijn aan
de Kerk van Utrecht. In 1890 is het
laatste bosch van „Adrichem" uitge
roeid, om plaats te maken voor de cul
tuur.
Het Slot „Adrichem" gaf zijn naam
aan een onzer oudste uit Brederode ge
sproten geslachten. In lateren tijd was
het een schoone hofstad en landgoed,
bewoond door de rijkste koopmansfa
milies van Amsterdam, zooals: Witsen
en Ruijsch. Verder het Slot Oosterwijk,
door Co en Cuser gesticht en genoemd
naar het Stamslot zijner moeder
„Oosterwijk" in Zuid-Holland en
overeenkomstig de ligging van het slot,
ten oosten van Beverwijk. Later kwam
dit huis in het bezit der familie Foreest
Zoo had men ook nog „Noorderwijk"
aan de andere zijde van den Hoflander-
weg en „Meerestein", in de Middel
eeuwen een sterk kasteel. Op de grond
slagen liet Jacob Boreel in de 18e eeuw
een nieuw en aanzienlijk hius stichten,
waarbij regelmatig aangelegde parken,
met streng en stijf geschoren beuken-,
palmen- en andere heggen zooals het
in de 17e en 18e eeuw mode was.
Wordt vervolgd.
S. QLR
