ORGAAN VOOR D
VELSEN
No. 88
Zaterdag 1 September 19S3
8e Jaargang
IJMUIDER COURANT
Abomementsprijs: fl.— per 3 maanden, franco per post11.35
Abot nementen worden aangenomen aan bet Bureau en bij de
Ager ten Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie-
bureau P. F. C. ROELSE, IJMUIDEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOFNSDAQ tot 0 uur v.m, en VRIjDAOS tot 4 uur n.m.
Versehjjnt Woensdags Zaterdags
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. JJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL -
Willemsplein II Telefoon 153 IJmuiden
Ingexonde mededeelingen 40 cta. per regel Advertenties van 11. en m. 6 regels
fl. iedere regel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 1 t.enm. 5
regels f 1,26, iedore regel meer 25 ets, Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereeniglngs advertenties nit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, Tan 1 tot en met 6 regels f0.76, iedere regel meer 15 ets. By niet oontante
betaling worden de gewone prysen berekend Advertenties *adres bureau var.
dit blad' 10 ets. extra; voor bezorging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ets, ia rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
6 ets. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Velsen
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE
BLADEN. EERSTE BLAD
DRINGEND VERZOEK
om bij verhuizing het oude en
hefi nieuwe adres, NIET aan
den looper, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, op te
geven De Administratie.
Kleine Advertenties
en Familieberichten kosten bij
VOORUITBETALING
slechtsl5 Cent per regeL
VAN DEN WACHTTOREN.
Geestelijke bootleggers.
Voor 14 wist ik niet eens, wat mobi
lisatie eigenlijk beteekent, hoorden we
dezer dagen opmerken. Inderdaad heb
ben de „buitengewone tijdsomstandig-
k heden" ons vele vreemde woorden lee-
ren begrijpen on gebruiken en er een
groot aantal nieuwen bij geleerd. De
alkoholverbodswet in Amerika heeft
ook daar de taal verrijkt en wde een ar
tikel in een Amerikaansch tijdschrift
leest, zou wel een „droog" woordenlijst
je- mogen gebruiken, om alle uitdruk
kingen daarin te begrijpen. In het ge
wone woordenboek vindt men 't woord
bootlegger niet. Bootleg is een goed En-
gelsch woord en beduidt de schacht van
een laars. Vermoedelijk is het woord
bootlegger (letterlijk laarzenschachter)
ontstaan, doordat de schacht bijzonder
geschikt is, om er smokelwaar in te ver
bergen. De bootlegger toch is de drank-
r smokkelaar.
Predikanten, die zelf niet veel te ge
ven en te^ denken hebben en niet altijd
in staat zijn hun gemeente een niet al
te onbeduidende en vervelende preek te
geven en daarom een preek van een
kanselredenaar van naam en beteekenis
van jbuiten leeren of verwerken en hun
gemeente te hooren geven, worden in
Amerika wel spottend „bootleggers"
genoemd.
Bijzonder fraai is deze vergelijking
niet. Immers de predikant geeft gezon
de, geestelijke spijs en de drank van
den bootlegger is extra giftig en ge
vaarlijk. Het punt van vergelijking is
gelegen in het heimelijke van den
smokkelhandel en het uitspreken van
een preek van een ander, zonder dit
aan te geven. Het is.eigenlijk Jetterdie
verij en pronken met een andermans
veeren, wat nooit maar zeker met op
den kansel te pas komt. Daar immers
verwacht men naast den grootsten
ernst ook de stipste eerlijkheid.
1 Een andere vraag is het echter, of
men van een predikant iedere, week
weeraan doordachte, doorwrochte pree-
ken, schoon van vorm en rijk van in
houd kan verwachten. Bakels heeft dit
een onmogelijkheid genoemd en een
even onmogelijke eisch, als aan den
kunstenaar om per week een, zegge
één nieuw schilderij of dichtwerk te le
veren. En onder predikanten kan men
ook wel eens de klacht hooren, dat
men „uitgepreekt" raakt en dat het
wel eens heel moeilijk is, om tegen den
Zondag een goed onderwerp te vinden
maar bovenal dit goed te behandelen
en uit te werken. Waarom mag een pre
dikant dan geen gebruik maken van de
vele gedrukte preekenbundels van hen,
t die wat meer presteeren en kunnen ge-
^ven dan de meesten? Daar is zeker
ndets tegen, maar het mag geen boot
leggerij worden. Het moet aan het ge
hoor worden meegedeeld, dat men
zijn toespraak ontleend of verwerkt
t heeft, naar hetgeen men hij een of an
der kanselster heeft gelezen. Dat een
predikant een preek van een ander uit
zijn hoofd leert of letterlijk voorleest,
zal wei hoogst zelden gebeuren en is
ook ougewenscht, omdat hij dan te wei-
rug zichzelf geeft en uitsluitend weer-
J geeft. De predikant moet meer zijn dan
®?h voordrachtkunstenaar of een voor
lezer.
.Van den Amerikaanschen bootlegger
naar een Mohamedaanschen gods
dienstvoorganger in onze koloniën is
een heele sprong. Maar voor onzen
geest is geen water te wijd. Hij zwiert
als een vogel van den eenen boom naar
den andere. Zoo ging het ook ons in dit
geval. We lazen over de geestelijke
bootleggers in de kerk en ook over de
zorg van ons Indisch gouvernement
voor een passend gelegenheidswoord
bij het a.s. regeeringsjubilee voor de bij
zondere dienst, die bij gelegenheid van
dit jubilee ook in de moskee's gehou
den zal worden.
Verschillende residenten, zoo deelt
de Deli Crt. mee, hebben ontwerpen
van te houden feestpreeken aan den
adviseur voor Indische Zaken gezon
den. De regeering is van oordeel, dat
niet alle geestelijken in staat zijn, om
een toepasselijke' feestrede samen te
stellen; daarom is een vooraanstaand
Mohamedaan uitgenoodigd om een
tekst vast te stellen en daarbij gebruik
te maken van de rede, die bij de troons
bestijging der Koningin gehouden is.
Deze tekst zal gedrukt en tegen den
prijs van tien cents verkrijgbaar ge
steld worden.
De imans, de Mohamedaansche gees
telijken, die deze voorgeschreven rede
gebruiken, zullen we geen bootleggers
noemen. Immers zij smokkelen niet
maar leveren geoorloofde waar. Waar
schijnlijk is het gouvernement tot de
zen maatregel overgegaan, om boot
leggerij te voorkomen. De Mohameda-
nen voelen zich ook in onze koloniën.
Ze behooren nu juist niet tot de meest
getrouwe en vertrouwbare onderdanen
der Koningin. Het zou kunnen gebeu
ren, dat zij in hun gelegenheidsrede in
Sept. revolutionaire denkbeelden bin
nensmokkelden en van de gelegenheid
gebruik maakten, om hun gehoor op te
wekken niet tot gehoorzaamheid aan
de Koningin ,maar tot don strijd voor
vrijheid en zelfstandigheid en tegenover
de driekleur de halve maan stelden als
het symbool, dat hun volgelingen moe
ten dienen. Zou dat niet de ware reden
zijn, waarom ons gouvernement zich er
zoo bezorgd over maakt, Jat zij toch
vooral een passend woord zullen spre
ken bij het regeeringsjubilee? In dit
geval is het waarschijnlijk niet ge-
wenscht, dat door de geestelijken het
eigen woord gesproken wordt, maar
het woord, dat hun is voorgeschreven.
Of deze geestelijken bijzonder ingeno
men zullen zijn met deze hulp van re-
geeringswege, betwijfelen we. Het
toch zeker niet prettig voor hen, tot le
vende fono'grafen 'of menschelijke papa
gaaien gemaakt te worden. En eervol
is het voor hen allerminst niet in staat
geacht te worden, een eigen woord uit
te spreken ter gelegenheid van het
feest der Koningin. Zijn we dan wel in
staat, om een passend V/oord op alle an
dere feestdagen te spreken? zouden de
imans wel kunnen vragen.
De A. R. A.
Amerika beschouwt Europa als een
verloren zaak; het wil geen goed geld
naar kwaad geld gooien. Nu Europa
zoo weinig doet, om aan zijn eigen lij
den een eind te maker, ja dit in onver
stand zelfs nog verergert, trekt Ameri
ka de handen van de oude wereld af.
Zoo oordeelen we gewoonlijk over de
houding van Amerika tegenover ons
werelddeel. Maar de Amerikaan heelt
reden, om over deze voorstelling ge
griefd te zijn. Overal waar geleden is
tijdens den oorlog maar ook daarna,
weet men wel beter. Daarheen hébben
de Amerikanen milde hulp gezonden
Zij hebben in politieken zin met Europa
gebroken, maar de barmhartigheid kent
geen grenzen en zooals de Amerikanen
veel gedaan hebben om den nood van
België en Noord-Frankrijk te leniger
om vluchtelingen en krijgsgevangenen
bij te staan, zoo hebben ze ook de hel
pende en gevulde hand uitgestoken
naar Rusland in zijn honger en ziekten.
De A. R. A„ American Relief Admi
nistration (Amerikaansche Hulpdienst)
heeft verslag uitgebracht van het vele
I nuttige werk door Amerikanen voor le
ven en gezondheid in Rusland verricht.
De Amerikanen gaven hun dollar
maar ook hun mannenj om te helpen.
Dokters en verplegend personeel hebben
daar gewerkt onder gevaarlijke om
standigheden. In aanraking met be
smettelijke zieken, in huizon, stinkend
van het vuil, in hospitalen, waar aan
vankelijk de, toestand alles te wcnschen
overliet. Zij hebben 16000 ziekenhuizen
in orde gemaakt of zelf geopend met
gelegenheid voor verpleging van ruim
een millioen zieken. Ze hebben ruim
7x/2 millioen dollar uitgegeven voor de
inrichting ervan en voor medicijnen.
In Maart '22 waren er 277701 typhusge-
vallen en in Maart 236321: een groote
vooruitgang zeker voor een deel te
danken aan de Amerikaansche hulp.
Volgens het verslag van de A. R. A.
was de toestand op geneeskundig en
hygiënisch gebied aanvankelijk onge
looflijk slecht. Alles ontbrak voor de
verzorging der zieken. De hospitalen
waren smerig. Voor bedden werden
vaak planken op een tweetal schragen
gebruikt. Lakens waren er niet en
slechts weinig dekens. De operaties
werden onder de meest ongunstige om
standigheden verricht zonder verdoo-
vende middelen, zonder voldoende zorg
tegen besmetting. Wonden werden ver
bonden metkrantenpapier of met
lappen van -de eigen kleeding der pa
tiënten. Het water was bedorven, de
medicijnkamer leeg, het voedsel voor
de zieken onuitsprekelijk slecht. Hier
was Samaritanenwerk te verrichten en
de Amerikanen hebben dit werk aange
pakt met liefde en mei geld. Zij hebben
aan de ziekenhuizen alleen 11/- millioen
pond zeep geschonken. Tegen de veel
voorkomende malaria gaven zij 30 ton
kinine ter waarde van meer dan een
half millioen dollar. Het Amerikaan
sche Roode Kruis stond zijn legervoor-
raden af tér waarde van vier millioen
dollar 'enz .enz.
De Sovjetregeering is aanvankelijk
wel een weinig argwanend geweest te
genover het hulpbetoon uit het buiten
land; ze vreesde, dat de hulp heimelijk
samen zou gaan met propaganda tegen
het communisme. Maar al spoedig is, er
de meest hartelijke samenwerking ge
komen.
Nog steeds is Rusland, vrijwel geïso
leerd van de andere wereld; maar de
liefdadigheid komt wel over de hinder
palen van nationalisme en volkeren-
haat heen en heeft zeker geholpen, dat
er toch nog eenig samenleven en voelen
een geest van saamhoorigheid bleef
tusschen Rusland en de overige wereld.
Dit behoort ook tot de goede uitwerking
van den steun, die Amerika en vele an
dere landen aan de vele ongelukkigen
in de Sovjetrepubliek verleend hebbei
Onze bevolking in '23.
Onze natie is een gezin, dat snel toe
neemt. De bevolkingscijfers over het
eerste halve jaar zijn thans bekend, en
bewijzen, dat het de ooievaar hier heter
gaat dan de man met de zeis. Na de
oorlogsjaren zijn vele uitgestelde hu we
lijken gesloten. Het aantal huwelijken
begint thans te dalen zeker ook ten ge
volge van de malaise, waardoor meni
jong paar de reis in het huwelijksboot
je niet aandurft maar liever wacht op
een gunstiger wind. Daardoor zal het
geboortegetal in de kbmende jaren ze
ker gedrukt worden. Bijzon Ier gunstig
zijn de sterftecijfers-dit jaar. Ook komen
en blijven er meer vreemdelingen in ons
land dan dat er Nederlanders emigree
ren. Dat alles maakt, dat onze bevol
king haast onrustbarend snel toeneemt
In Juni telde ons rijk 7131930 zielen
dat is een toename van 1,85 of van
129283 zielen in een jaar. In Frankrijk
zou men daar erg blij mee zijn, maar
hier dreigt ons nationaal huisgezin
wat al te groot te worden. Immers mét
deze toename zou onze natie binnen 'n
halve eeuw verdubbeld zijn en ging de
tpename zoo door, dan zou er over een
paar eeuwen hiervoor allen geen plaats
en geen bïoocl wezen.
Daar zijn thans te veel werkkrachten.
Het is wel een allerongelukkigst ver-
chijnsel, dat thans in den tijd, nu de
velden wit zijn, om te oogsten, er. geen
handen te kort maai- te veel zijn. Werk
loosheid op groote scchaal llomt hier en
daar op het land voor. Dat is niet alleen
een gevolg van bezuiniging op werk
krachten en loonen, dan zou het een
tijdelijk verschijnsel zijn. Maar'daar
Duitschland niet zooals vroeger een
deel van onze landarbeiders trekt, zijn
er thans op het land meer werkkrach
ten dan bij een normale vraag noodig
is. De trek naar de steden bestaat nog
wel, maar ook daar is werkloosheid en
de arbeiders van buiten vinden- daar
niet makkelijk een goed bestaan.
Frankrijk heeft arbeiders voor het
land noodig en als de arbeiders hier
niet onvoorbereid maar na goede in
lichtingen en liefst in gezelschap er
heen trekken, hebben ze een goeie kans,
daar het werk en brood te vinden, dat
hier door een te veel aan werkkrachten
voor hen niet te vinden is.
HET CONSULTATIEBUREAU
zal geopend zijn Woensdagmiddag van
3 uur, Willemsbeekweg 42, Velsex-
ooid.
Het onderzoek is kosteloos en ge
schiedt door Dr. Anema uit Haarlem.
Voorzitter van het Consultatiebureau
aldaar.
NATUURWANDELINGEN.
2e Serie.
XV.
In de vlakte bij Uitgeest.
Hoewel de bosschen en duinen bet
uitgaand publiek steeds het meeste
aantrekken, kan er toch bij diegenen
die hun woonplaats in de droge en
stoffige duinstreek hebben, wel eens
het .verlangen opkomen om ter afwisse
ling een lage en waterrijke omgeving
te bezoeken. Om te genieten van het
zicht van kronkelende vaarten, wate
ringen en slooten, watermolens, varen
de scheepjes en schuiten, op eenden- en
snippen te loeren, ter vischxangst te
gaan.
Bezoeken wij daartoe de omgeving
van een der oudste dorpen van Kenne
merland, het zooi gunstig gelegen Uit
geest, het kruispunt der verschillende
spoorwegen die naar Noord en Zuid-
holland leiden.
De naam van deze plaats duidt aan,
dat men hier uit de geest, of wel aan
den uitersten zoom daarvan is, en in de
klei komt. Uitgeest heeft zoodoende
verschillende grondsoorten en is evpn
als Beverwijk en Hillegom, sedert on
heugelijke jaren reeds een kweekplaats
van groente, bloemen en vooral van
bloembollen.
Reeds in het jaar 409 maken de oude
geschiedschrijvers gewag van het dorp
Assum, doch het is ook waarschijnlijk
dat er in de nabijheid nog een ander
dorp of gehucht bestaan heeft, Bennes
se of Bennes geheeten. Dit Bennes moet
gelegen hebben ten Westen van de Her
vormde Kerk van Uitgeest, en wordt
vermeld in 't jaar 988, toen Siegfried
of Sicco, broeder van graaf D-irk II, bet
voor trouwe diensten een rerite schonk
van twee ponden. Het is onzeker of Ben
nes ooit een dorp of gehucht is geweest,
doch wél zijn er sporen gevonden van
een bestaan hebbend kasteel.
In 1664 maakte Bennes nog één der
vier kwartieren of buurten van Uit
geest uit, terwijl nu nog slechts tie
naam te vinden is in die van een stuk
land, „Bennes" genaamd. Het is echter
zeer waarschijnlijk, dat Uitgeest ou
stond uit Assum en het oude Bennes.
Uitgeest was een der grootste Am
bachten van Kennemerland en ligt on
geveer in een halven cirkel. Zijn ge
bied bestaat uit vier hoofdpolders,
door groote watermolens op peil ge
houden, n.l. de polders „de Zien" e
„Dorregeest" met ieder één molen, d
polder „de Broek" heeft zijn bemaling
gemeen met de Heemskerker Zuid en
Noordbroek, die te zamen vijf molens
hebben en de polder ,,'t Woud" heeft
ook zijne eigen molen.
Ten Noord-Oosten komt het Uitgees-
termeer uit het Lange Meer, tot bij het
dorp spoelen.
De Ban van Uitgeest beslaat 1784
telde het dorp 440 huizen, welk aantal
later wcerafnam en in 1749 374 bedroeg
Zoo heeft deze plaats tijden van bloei en
van verval doorleefd, waarover nog
later.
Van het jaar 922 tot 1581 werd ITol-
and door Graven bestuurd en hadden
leze zooals wij reeds onder Heiloo ver
melden, veelal te strijden tegen de
West-Friezen. In deze oorlogen begin
nende onder Graaf Dirk VI, die van
!22 tot i 157 regeerde, hebben de Uit-
geesters dapper mede geholpen. In 1155
werden de West-Friezen verslagen-,
doch kwamen later wederom opzetten
om Kenpemcrland te verontrusten en
te plunderen.
Nadai Graaf Willem II, Roomsch Ko
ning, in 1256 door de Friesche legerben
den wasafgemaakt toen hij met zijn
paard door bet ijs was gezakt en mach
teloos was in tien slag, begon zijn zoon
Floris V nadat hij mondig was gewor
den plannen te beramen om den dood
zijns vaders te wreken. In 1272 had er
bij Uilgeest een hevig gevecht plaats,
waarbij 800 West-Friezen en 500 Hol
landers sneuvelden. Volgens oude kro
nieken werden de gesneuvelden begra
ven op een stuk land aan den Dorre-
geesterweg, waar nog in 1840 een hoogte
was, die vele doodsbeenderen bevatte.
Dit land droeg den naam van „Het
Kerkhof".
GraafFloris was over do door Uit
geest verleende hulp zoozeer tevreden,
dat hij het dorp verschillende voorrech
ten schonk.
In 1291 moest echter -de strijd hervat
worden en zoowel te land als te water.
Voor den oorlog te water werden- zoo
genaamde heirkoggen uitgerust, waar
voor een groot aantal roeiers noodig
was. Uitgeest moest voor zijn aandeel
64 man leveren, waaruit blijkt, dat het
dorp toen al vrijt groot moet geweest
zijn. De strijd werd eindelijk tot een ge
lukkig einde gebracht door de algehee-
le onderwerping der West-Friezen, het
geen voor Uitgeest een ware opluch
ting >vas.
In 1299 werd Jan II Hertog van He
negouwen ook Graaf van Holland, en-
werd behalve van andere plaatsen, ook
Heer van Uitgeest.
De wapens van Henegouwen en Hol
land werden nu verbonden en dat voor
Uitgeest bestond uit een gouden veld,
verdeeld in 4 kwartieren, waarop krui
selings 2 zwarte leeuwen (Henegouwen)
en 2 roode (Holland).
In 1816 werd echter door de Staten
van Noord-Holland het wapen van Uit
geest nader gewijzigd en vastgesteld
zooals men het nu in de Herv. Kerk te
Uitgeest nog onder het orgel, zien kan;
n.l. 2 zilveren en 2 roode leeuwen op een
zwart veld.
Gedurende de twisten tusschen de
Hoekschen en Kabeljauwschen, die in
1348 in Holland ontstonden over de
erfopvolging, en deze landen wel 150 in
beroering hielden, behoorden de Uit-
geesters in 't begin tot de Kabeljauw-
sche partij, omdat de Heer van het dorp
tot ciie partij behoorde. Later erfde ech
ter Jacoba van Beieren in 1417 van haar,
vader ook de Heerlijkheid Uitgeest en
ging de bevolking tot hare partij, die
der Hoekschen over. De geschiedenis
leert dat'Jacoba in den strijd tegen haar
oom Jan van Beieren zeer ongelukkig
was en inzonderheid ook met geldge
brek had te kampen; daarom pand-
zette ze in 1417 de Heerlijkheid Uit
geest voor den tijd van 3 jaren aan
Heer Gerrit van Heemskerk voor 1400
Schilden (Een Schild was ongeveer 75
Dit vraagstuk der overbevolking doet j Morgen 387V^ Roeden lands, volgens een J cents.)
i zich reeds pijnlijk voelen op het land. opgave van Anno 1740, In het jaar 1632 Maximiliaan van Oostenrijk, die de
