No. 97
Z&terditg 6 October 1918
8e Ja*rg*ng
Abor nementsprijsfl.per 3 maanden, franco per post f 1.35
Abor nementen worden aangenomen aan bet Bureau en bij de
Agerten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeenie
VEL SEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd bet Advertentie
bureau P. F. C. ROELSE, IJMUIDEN. -
Advertentiën uiterlijk in te renden
WOFNSDAQ tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS to! 4 uur n.m.
Yergebjjnt^'ceBgösgfc Zaterdags
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
lugeior,de mededeelingen IC cU. per regel Adrertentiee ren 11, en m. 5 rege'e
t li oe6 IeKel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 1 t.enm 5
regels f 1.26, iedere regel meer 86 ets. Kleine advertenties en familieberiehttn
«oomede vereeniglngB advertenties uit de gemeente, uitsluitend by vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels fö.76, iedere regel meer 15 ets, By niet cont&Lte
betaling worden de gewone prijzen berekend Advertenties ,sdre8 bnreau van
J?-1 A ciB-' öxtra; .Yoor ^worging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ets. in rekening gebracht Bovenstaande regelpryzen worden met
1 ▼erhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Vel;en
nummer bestaat uit twee
bladen. eerste blad
DRINGEND VERZOEK
om bij verhnizing het oude en
het nlenwe adres, NIET aan
den looper, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, op te
peven De Administratie.
Kleine Advertenties
en Familieberichten kosten bij
VOORUITBETALING
slechtsl5 Cent per regeL
OFFICIEEL.
DIENSTPLICHT.
Bekendmaking van uitspraken in zake
vrijstelling.
De Burgemeester van Velsen brengt ter
algemeene kennis, dat omtrent aanvragen
om vrijstelling van den dienstplicht betref
fende de hieronder genoemde personen de
uitspraken zijn geschied
1. HendrikBakker,^2. Jan Simon van
den Boogaard, 3. Adrianusjohannes Dudink,
4. Johannes Joukers, 5 Bastiaan van Leeuwen,
6. Hendrikus Maria Cornelis Rings, 7. Jacob
Teunis van der Zwan, allen lichting 1924,
broederdienst, voor goed vrijgesteld, bij
beschikking van Ged. Staten van Noord
holland, 26 September 1923, No. 83.
Tegen elke uitspraak kan binnen tien
dagen na den dag dezer bekendmaking in
beroep worden gekomen door:
a. den ingeschrevene, wien de uitspraak
geldt, of diens wettigen vertegenwoordiger
b. elk der overige voor deze gemeente
voor dezelfde lichting ingeschreven personen
of diens wettigen vertegenwoordiger.
Het verzoekschrift, daartoe aan de Koningin
te richten, moet met redenen zijn omkleed
en worden ingediend bij den burgemeester,
ter secretarie dezer gemeente. De burge
meester zorgt voor de doorzending van het
verzoekschrift.
Voor zooveel betreft uitspraken, door
Gedeputeerde Staten gedaan, kan bovendien
de Commissaris der Koningin binnen den
zelfden termijn bij de Koningin in beroep
komen.
Velsen, 2 October 1923.
De Burgemeester voornoemd,
Rijkens.
DIENSTPLICHT.
Vrijstelling wegens Kostwinnerschap
en Persoonlijke onmisbaarheid.
De Burgemeester der gemeente Vel
sen brengt ter kennis van de ingeschre
venen voor den Dienstplicht der lich
ting 1924, dat vrijstelling van den
dienstplicht wordt verleend wegens:
1. kostwinnerschap.
2. persoonlijke onmisbaarheid.
Kostwinners. Vrijstelling wegens
kostwinnerschap wordt verleend aan
hem, door wiens verblijf in werkelijken
dienst voor eerste oefening voldoende
middelen tot levensonderhoud aan an
dere personen ontbreken of zouden ko
men te ontbreken.
Onder de personen in de vorige ali
nea genoemd, worden uitsluitend be
grepen:
a. de echtgenoote van den inge
schrevene;
b. zijn bloed- en aanverwanten in
de rechte linie;
c. zijn andere bloed- en aanverwan
ten in den tweeden graad;
d. zijn pleegouders;
e. degenen, in wier onderhoud de
ingeschrevene ingevolge rech
terlijk vonnis moet voorzien.
Persoonlijke onmisbaarheid. Vrij
stelling wegens persoonlijke onmis
baarheid wordt verleend aan liem,
wiens aanwezigheid noodzakelijk is
voor de instandhouding der middelen
van bestaan van personen, als onder a
tot en met e hierboven genoemd.
De ingeschrevene, die vrijstelling om
de vorenvermelde redenen verlangt,
kan daartoe een aanvrage indienen ter
secretarie dezer gemeente, afd. Mili
taire Zaken van 3 tot en met 14 Octo
ber a.s. iederen werkdag van voormid
dags 912 nor.
Indien het recht op vrijstelling om
genoemde redenen na 16 October van
dit jaar ontstaat, moet de aanvraag ge
schieden binnen 14 dagen nadat dit
recht ontstaat.
Velsen, 1 October 1923.
De Burgemeester voornoemd,
RIJKENS.
HINDERWET.
Burgemeester en wethouders der ge
meente Velsen brengen ter openbare
kennis, dat de Maatschappij tot Detail
verkoop van Petroleum „De Auto
maat", te Rotterdam, krachtens art. 15,
eerste lid, der Hinderwet, hooger be
roep heeft ingesteld tegen hun besluit
van den 18 September 1923, ingevolge
art. 8 van voormelde wet genomen,
waarbij aan genoemde Maatschappij
voorwaardelijk vergunning is verleend
tot het oprichten van eene ondergrond-
sche benzinebewaarplaats met aftapin
richting op het perceel, kadastraal he
kend gemeente Velsen, sectie H no.
2210; plaatselijk bekend Wijkerstraat-
weg, Wijk L no. 37/39.
Velsen, den 2 October 1923.
Burgemeester en wethouders voorn.,
de secretaris, de burgemeester,
J. KOSTELIJK. RIJKENS.
V an den wachttoren.
Vliegen van Amsterdam naar Batavia.
Hoewel op het gebied van het vlieg-
wezen aan heel wat gewoon zijn. klinkt
een vliegtocht van Nederland naar In-
dië ons toch nog wat Jules-Verne-ach-
tig in de ooren. En toch zal deze reis,
als het noodige geld bijeenkomt, het
volgende jaar 1 April ondernomen wor
den. Vooral voor de verbinding tus-
schen verre afstanden heeft het vlieg
tuig groote beteekenis. Dan pas brengt
zijn snelheid winst. Men vliegt in een
uur of drie, vier van Engeland naar
Amsterdam, per boot en trein heeft men
een uur of acht daarvoor noodig. Het
verschil is niet zoo bijzonder groot. De
reis naar Indië van hier duurt meer
dan een maand; in. een goeie veertien
dagen zal men dien enormen afstand
kunnen afvliegen.
Tien jaar geleden heeft men in ons
land een vliegtocht langs de drie stroo
men, Rijn, Maas en Waal georganiseerd
en velen vonden dat een dolle onderne
ming. Thans is het een spelletje en een
wandelingetje voor een vlieger. De reis
van werelddeel tot werelddeel blijft
echter nog een gewaagde onderneming
en vele moeilijkheden moeten daarbij
overwonnen worden. Het comité, dat
de vliegtocht AmsterdamBatavia or
ganiseert, heeft enkele boeiende bij
zonderheden over het plan laten publi-
ceeren.
In Engeland is men druk bezig een
luchtverbinding te maken met
Britsch-Indië, op den duur zal men de
luchtlijn dan voortzetten tot Australië.
Voor de reis Nederl.-Indië heeft men
een som van 150.000 gulden noodig. De
vliegers zullen zweven hoven Bijn, Do-
nau, Eufraat, Tigris, Indus en Ganges.
Zulke lange vluchten zijn geen onmoge
lijkheden meer. In '20 is gevlogen van
Rome naar Kaapstad en van Rome
naar Tokio en in '19 is de vlucht van
Engeland naar Australië gelukt. De
vlucht naar de tropen gaat over onher
bergzame gebieden, over streken, waar
de inlanders een vliegtuig een moord
tuig achten, omdat zij eruit gebombar
deerd zijn en zij dus de vliegers zeker
niet zullen voorthelpen, als dit noodig
mocht zijn. Men moet rekening houden
met het verschil in klimaat en onder
weg moet men geschikte landingsplaat
sen hebben en ook reservevoorraden
benzine kunnen vinden.
De helft der benoodigde som is bij
een; men hoopt, dat de regeering ook
de onderneming zal steunen. Drie man
gaan in het vliegtuig mee. Twee be
stuurders, die elkander moeten aflos
sen; voor rust is een goede hut be
schikbaar en een werktuigkundige, die
de noodige herstellingen kan aanbren
gen. Men zal vliegen in een Fokker, een
eendekker met vleugels van 21 meter.
Iederen dag wordt er 8 a 10 uur gevlo
gen en daarvoor is een voorraad van
1000 liter benzine noodig met een ge
wicht van 700 kilo. Daarbij komt nog
de_ bagage, proviand, reservedeelen,
drie man aan boord, zoodat het vlieg
tuig een groot gewicht te dragen krijgt.
Het vliegtuig alleen kost reeds
f 47000; het is natuurlijk extra sterk
en solied gebouwd. De eigenlijke vlucht
de benzine, olie, landingsgelden, ver
blijfkosten enz. komen op f 15000; een
groote som wordt gerekend voor on
voorziene uitgaven; als deze maar met
eenige onvoorziene blijven! Want het
blijft natuurlijk nog een gewaagde on
derneming.
Vooral voor een snelle postverbin
ding kan de luchtlijn AmsterdamBa
tavia groote beteekenis krijgen. Goede
ren, wier waarde in omgekeerde ver
houding staat tot hun gewicht zijn ook
geschikt voor luchtvervoer. Passagiers
zullen wel niet veel van den Licht
dienst gebruik maken. Het is te hopen,
dat het ontbrekende geld spoedig bij
een komt, opdat deze wonderbaarlijke
onderneming geprobeerd kan worden,
't Zou een kranig stuk zijn en eervol
voor den bestuurder van der Hoop, als
de reis gelukt.
Een clip sheet.
Wij krijgen nu en dan uit Amerika
toegezonden een uitgaafje van de World
League against A coholism (Wereld
bond tegen het Alcoholisme). Daarbo
ven staat steeds: Clip sheet. Het woor
denboek helpt niet tot verklaring van
deze woorden, maar we gissen, dat de
bedoeling ervan is: een blaadje, dat
men hechten kan tot een verzameling.
Daarvoor is het hijzonder geschikt naar
vorm en inhoud. Het blaadje geeft toch
allerlei gegevens en wetenswaardig
heden in zake de bestrijding van het
alcoholisme. De drankbestrijder be
waart veel belangrijk materiaal, als
hij deze blaadjes, die royaal zijn uitge
geven en aan een kant bedrukt, bun
delt.
In het laatste nummer, dat we ont
vingen staat onder den titel: Coolidge
zal de „droge wet" handhaven! een
uitspraak van den nieuwen staatspre
sident over het handhaven der wetten
in het algemeen. Al te zeer, zoo oordeelt
hij, wordt tegenwoordig het gezag der
wet betwist. De verplichting tot ge
hoorzaamheid wordt tegenover per
soonlijken wensch van vele kanten ont
kend. Als deze opvattingen gaan o'ver-
heerschen, komt er een eind aan alle
regeering, alle vrijheid en alle zeker
heid.
Coolidge heeft deze gedachte uitge
sproken ten aanzien van de vele over
tredingen der Verbodswet. In ons eigen
land hebben we ondervonden, welkp
warboel er ontstaat, als men in het al
gemeen de wet gaat minachten en
poogt te overtreden in de distributie-
tijd." Een goed deel der maatregelen
door de regeering genomen, had geen
effect en bijna algemeen zag men er
niets geen kwaad in, om de wet te over
treden, als, men daarbij een voordeeltje
behalen kon. Het gevolg daarvan was,
dat de voorziening van voedsel en an
dere levensbenoodigdheden niet ge
schiedde naar recht: ieder trachtte het
grootste brok te krijgen en bekommer
de zich daarbij niet om de anderen. De
ze clip sheet vertelt van toename van
gespaard geld, van afname van mis
daad, van brouwerijen veranderd in een
garage enz. Maar het merkwaardigste
is toch wel het woord van Coolidge
over de groote waarde, dat allen eer
bied hebben voor de wet en haar ge
hoorzamen. Wee het volk, waar ieder
doet, wat goed is in zijn oogen! In een
gezin zonder gezag en tucht en orde
kan men zien, waartoe zulks leidt.
De streekspraken.
We vonden dit woord in het opstel
van Prof. Casimir over het geestelijk
leven in de laatste kwarteeuw in ons
land, dat verscheen in „Vragen van
den Dag", het bekende populair-weten-
schappelijke tijdschrift der Blinken,
vader en zoon. Nieuw is het woord
streekspraak voor dialect niet, maar
het wordt zelden gebruikt. Minder ge
bruikelijk nog is het woord gouwspraak
waarmee ook de gewestelijke taal
wordt aangeduid. Het gaat niet om ver
schillende uitspraak der zelfde moeder
taal, maar van sommige streekspraken
kan men zeggen, dat zij een eigen taal
zijn.
Een merkwaardig verschijnsel van
onzen tijd in vele landen is bijzonder
groote belangstelling in de 'streek
spraak. Ze werd geacht als plat en
boersch, maar men heeft in haar ont
dekt schatten van schoonheid; ze blijkt
geschikt voor letterkundige scheppin
gen van waarde en het jonge geeste
lijke leven wordt door haar gewekt en
uit zich door haar. Het duidelijkst ziet
men dit alles in Friesland. Volgens Ca
simir weerspiegelt de versterking van
't vaderïandsche gevoel zich in dieper
belangstelling voor de streekspraken.
Hij wijst op enkele teekenen van bloei
der 'Friesche taal. Waling Dijkstra
kreeg zijn standbeeld in Leeuwarden.
De jong-Friezcn dringen op een krach
tiger Friesch cultuurleven aan; er
wordt nu en dan in 't Friesch gepreekt.
Friesche landdagen ook buiten dc gren
zen der provincie gehouden, Friesche
Kaatsspel over 't land verspreid. Er be
staat een achtbaar getal Friesche dich
ters, tooneelschrijvers en prozaistcn.
Menschen, die alle dingen als een
sommetje beschouwen, redeneeren, dat
er veël te veel talen zijn. Men moest
een groot aantal talen afschaffen en
uitroeien. Er zouden ontzaglijk veel
moeilijkheden voorkomen worden, als
men b.v. in Europa maar een taal had
Het taalverschil scheidt immers dc
menschen van elkaar. Een Hollander,
die in gezelschap van Friezen verzeild
raakt, verstaat en begrijpt hen niet en
voelt zich eenzaam en alleen. Tot de
algemeene ontwikkeling behoort ken
nis van drie talen behalve de moeder
taal. Hoeveel tijd gaat niet verloren
voor de studie daarvan. Waar een weg
voor gedachtenuiting voldoende ware,
heeft men er honderd. Dat is dwaas en
moest niet zoo zijn.
In deze redeneering wordt geheel
vergeten, dat de talen verschillen, om
dat de volkskarakters verschillen. Als
alle volken gelijk waren, zou men met
een taal kunnen volstaan. De verschei
denheid van taal beteek ent ook ver
scheidenheid en rijkdom van geestelijk
leven. Een man, die alleen een wiskun
deknobbel bezat, zou een orkest van
een dertig verschillende instrumenten
ook een dwaasheid kunnen noemen,
waarom niet allen hetzelfde instru
ment; men zou er minstens even groot
geluidsvolumen mee kunnen voort
brengen. Een musicus echter weet, dat
ieder instrument een eigen karakter
heeft en dat de schoonheid van een
concert gelegen is in de samenvloeiing
dier rijke verscheidenheid tot een een
heid.
Het is een feit, al kunnen we*het niet
voldoende verklaren, dat bij een volk.
dat zijn taal leert en levend weet te hou
den, het geestelijk leven krachtig en
frisch is als een fontein. En de liefde
voor de eigen streektaal behoeft vol
strekt niet tot nationalisme of provin
cialisme te leiden. De gewestelijke taal.
het geldt zeker van het Friesch, is vol
strekt niet een soort Turksche trom,
alleen geschikt voor ruwe luidruchtig
heid; ze kan als de viool ook het aller
fijnste zieleleven verklanken.
De liefde voor een gewestelijke taal is
daarom volstrekt niet dwaas en de be
oefening ervan geen nutteloos werk.
De volkswil.
Wie wel eens het Amsterdamscbe
ijsclubterrein gezien heeft, zal zich ver
baasd hebben over de mededeeling, dat
het verleden Zondag te klein was, om
alle betoogers der moderne arbeiders-
HET CONSULTATIEBUREAU
zal geopend zijn Woensdagmiddag van
3 unr, Willemsbeekweg 42, Velser-
oord.
Het onderzoek is kosteloos en ge
schiedt door Dr. Anema nlt Haarlem,
Voorzitter van het Consultatiebureau
aldaar.
beweging te bevatten. Volgens sommige
bladen waren er 60000, volgens „Het
Volk" 80000 betoogers bijeengekomen,
de bevolking van een groote provincie
stad. Het pleit voor de zelftucht dezer
enorme schare, dat de betooging en op
tochten ordelijk verliepen en dus allen
gehoorzaamden aan de aanwijzingen
der leiders. Vroeger werden zulke
groote massa's demonstranten op de
publieke weg niet geduld; ze mochten
althans niet. zingen, geen begeleiding
van muziek hebben, hun vaandels niet
ontrollen. Dat gaf dikwijls aanleiding
tot botsingen tusschcn politie en be
toogers. In ons land is echter de Engel -
sche methode van vrijheid, om te be-
toogen, al meer in toepassing gebracht,
on in dit opzicht kan men het met de
vrijheid gerust wagen. Tiet is zelfs geen
waagstuk meer; men behoeft geen troe
pen klaar te houden in cle kazernes;
geen hoopen steen op te ruimen, die als
materiaal voor projectielen en barrica
des gebruikt zou kunnen worden. Zoo
deed de overheid vroeger; ze is wijzer
en verdraagzamer geworden. De arbei
dersbeweging .zelf is rustiger, van ka
rakter geworden, daarom niet minder
volhardend in haar streven en krach
tig van wil.
Een zeer groot deel der betoogers is
naar huis gegaan, zonder oen woord der
sprekers gehoord te hebben; een deel
hunner kwam pas aan, toen de bctoo-
ging afgeloopen was en men bezig was
den optocht te formeeren.
Het komt echter bij dergelijke groote
betoogingen niet aan op de redevoerin
gen: haar beteekenis en kracht is gele
gen in het groote aantal, dat van allen
deelen ut het land bijeenkomt, gedra
gen door een ideaal, vervuld van een
protest.
Men kan in het algemeen zeggen, dat
deze betooging zich richtte op nieuwe
maatschappelijke idealen en tegen re
actie, in het hij zonder de vlootwet. Het
is goed, dat zich uit en vooral zoo uit,
wat er in het volk leeft. Hoogst zelden
zal een regeering er direct rekening
mee houden; clan zou ze wel zeer zwak
moeten staan, maar indirect en onbe
wust zal zulke groote volksbetooging
op ministers en parlement toch wel hun
invloed uitoefenen. Zouden de regeering
en de regeeringspartijen kans zien, zoo
veel duizenden op de been te krijgen
voor hun plan, om een nieuwe vloot te
bouwen, die volgens deskundigen wei
nig waarde zal hebben, die ligt in de
lijn eener internationale politiek van
wantrouwen en geweld en die zoo al
niet onmiddellijk toch op den duur een
zwaren finantieelen last zal leggen op
Indië en Nederland?
Zeker is dit nog geen bewijs, dat het
vlootplan verwerpelijk is. Voor ieder
plan, ook het meest gerechtvaardigde
tot belastingverhooging, ?ou bij een
volksstemming geen meerderheid le
vinden zijn. Daarentegen zou allicht
een meerderheid zich uitspreken voor
afschaffing van alle belasting. Niet al
tijd is de volkswil de hoogste wijsheid
en het bekende woord: „De stem des
volks is de stem van God" gaat niet in
alle gevallen op; de stem van het volk
kan ook wel de stem des duivels zijn.
Maar de sterke strooming tegen de
vlootwet steunt op zedelijke motieven,
die een regeering niet straffeloos kan
negeeren. Daarom is het goed, dat de
grootste betooging, die in ons land nog
j ooit gehouden is, onder de aandacht
van regeering en kabinet heeft ge
bracht, waarom men geen vlootwet wil.
Niet alleen bij de Amsterdamsche be-
