Uitnoodiging tol een bezoek aan
BISCHOFF'S KLEEDIKEMflCflZNNEN
Heeren- en
Klnderkleedlng
BONTWERKEN
Amste'damsche Boter handel I
Zie onze tien Etalages
Zie onze tien Etalages
Speciaal huis voer
Oliehandel „DILO"
Genezing
voor Jeuk
Onze Stalen voor HECRENKLEEDING NAAR MAAT worden
op aanvrage gaarne toegezonden -
en
Huid-Uitslag.
sl rtl
EEN FRAAIE
KOP EN SCHOTEL CADEAU
Een trouwe vriend voor
alle zwakke menschen.
d© Sangrulnose
Heeren Mode-artikelen, Hoeden ea Petten enz. enz.
Vooral dit seizoen bieden alle afdeelingen een prachtige kenze van het
I eenvoudigste tot het fynste genre, tegen prijzen beneden elke concurrentie
Gevestigd Wilhelminakade 11
t. o. Station p. a- WEJ. ZWAKT
Het adres voor alle soorten Smeerolie, Gas-,
Motor- en Liehtolie. Benzine - Benzol enz.
S?eparatie aan alle Motoren,
Noordhollandsch Landbouwkrediet
Een paar druppels van het DJ>.D. Middel
gebracht op elke plek waar Eozeem of
jeukende huiduitslag, ontsteking of jeuk is
te bespeuren, en gy herkrygt Uwe rust en
kunt weer een verkwikkende slaap gemeten.
Denk er omeen paar druppels maar I Is het
niet de moeite waard? Laat nog vandaag
een flesch halenF. 0.75 en f. 2.50 per fl.
Geneeskrachtige DJ>.D. Zeep h f. 1;-. Ver-
krygbaar by alle apothekers en drogisten.
Hoofdagent: B. MEINDERSMA, Den Haag,
van wien Brochure op aanvraag.
ra dKsaasf-ya «^saaressr*
Voor Huidaandoeningen
TIMMERMAN, METSELAAR
I—EN AANNEMER I
WILLEM BARENDSZSTRAAT 10
TELEFOON No. 467.
HET ADRES VOOR
HANDELS
DRUKWERKEN
IS
N V. DRUKKERIJ
SINJEWEL
IJMUIDEN
W I L LEMSPLEIN
Filialen te IJMUIDEN, Kanaalstraat C73
BEVERWIJK, Breestraat 89
Bij aankoop van f 1.50 levensmiddelen (uitge
zonderd natuurboter en suiker) ontvangt men
van 5 tot en met 18 October a.s.
Bovendien ontvangt men nog de gewone cadeaubons, waarvoor
bij inlevering FRAAIE en NUTTIGE CADEAUX worden verstrekt.
Koopt Uw levensmiddelen in onzen winkel. U ontvangt dan
uitsluitend PRIMA KWALITEIT tegen concurreerende prijzen.
Een trouwe vriend voor alle zwakken en lijdenden is de
SANOUINOSE. Voor alle die door geestelijke of lichamelijke
inspanning uitgeput zijn, voor aile oververmoeiden, voor her
stellenden uit lyphus of influènza, voor allen die niet goed op
krachten kunnen komen, is
een vertrouwde vriend, die hun spoedig de verlorene krachten
hergeeft. De SANGUINOSE is een beproefd middelbij honder
den doctoren in binnen- en buitenland gunstig bekend. In al
die gevallen waarin een mensch behoefte heeft van een tonicum,
is de Sanguinose het aangewezen middel. Want de Sanguinose
is zuiver plantaardig, wordt door de zwakste gestellen verdragen,
versterkt, verrijkt en zuivert het bloed, weki den eetlust op, over
wint vermoeidheid en zenuwachtigheid en bevordert eene alge-
meene levensopgewektheid.
SANOUINOSE kost per flesch f 2,—6 fl. f 11.—12 fl. f 21.—
Tweemalen per dag een eetlepel is voldoende.
Probeer de SANOUINOSE
Te verkrijgen bij de meeste Apothekers en goede Drogisten.
WACHT U VOOR NAMAAK!
VAN DAM Co.,
De Riemersiraat 2c/4. Den Haag.
Herfstseizoen 1923
Eersle Amsterdamsche
Electrische Reparatie inrich
ting lot het verwerken van
Bont en Bonimantels.
TEL. 415. WILHELMINAKADE 23.
z.a. Scheeps, stationaire en Automotoren.
Verder aan alle Automobielen en Machines.
Machinefabriek CEBR. TAAT, a/d. Visschershaven, IJmuiden
Agentschap D, BAIS JZN.
Verstrekt handelscredieten onder diverse zekerheid als
HYPOTHECAiR-VERBAND, BOROSTELLINO ENZ.
Spaarboekjes, rente 4%. Kantoor Kerkstraat 5,
NATUÜRWA ND E L I N G E N.
2e Serie.
XVII.
Geschiedenis van Uitgeest enz.
Vervolg van Art. XV.
Onder de gemeente Uitgeest behoort
ook het gehucht Marken Binnen. Het
staat in een gedeelte van den Wouder
polder, die in de Starnmeer bedijkt is.
Het heeft een aardig kerkje gebouwd in
1704. Omstreeks het jaar 1750 stonden
er reeds 80 huizen. Thans heelt men er
het fort van den zelfden naam, belioo-
rende tot de Stelling van Amsterdam.
Graaf Jan van Henegouwen gaf Uit
geest aan zijn derden zoon, Jan van
Henegouwen en Beaumont, wiens doch
ter het door huwelijk in het Huis van
Bloijs bracht, en later bij uitsterven
kwam het weer aan de Gr&velijkheid.
In 1417 was de Heerlijkheid Uitgeest
verpand geworden door Gravin Jacoba
aan Gerrit van Heemskerk, op voor
waarde dat ze ten allen tijde ingelost
kon worden, het geen na drie jaren ge
schiedde.
Tot 1730 bleef ze aan de Grafelijkheid
en aan den Stadhouder, toen werd ze
aan de regeering van het Ambacht over
gedaan voor f 20.000.—. Het Ambachts
bestuur bestond toen uit: een Schout,
twee Burgemeesters, 5 Schepenen en 15
Vroedschappen.
In den Spaanschen tijd deelde dit dorp
ook in de vele rampen die de vijande
lijke krijgsbenden over deze streken
brachten. In 1574, vijf en dertig dagen
na de overgave van Haarlem, trok een
troep Spaansche ruiterij hierheen, om
te rooven, branden en moorden. In Ja
nuari 1574, den 4en, verbrandden ze het
halve dorp en vermoordden wel 60 a
70 menscheen. Velen vluchtten en ver
scholen zich om aan de Spanjolen te
ontkomen, in het hooge riet van de
„Wijde Bus". Ook voegden er zich e eni
ge na have en goed verloren te hebben,
bij de vrijbuiters. Daarna zijn de Span
jaarden weder vertrokken, doch ze
kwamen na de mislukte belegering van
Alkmaar weder terug en bezetten Uit
geest om als voorpost te dienen tegen
het leger van den Prins dat bij Alk
maar en verder noordelijk stond. Op
den „Zwarten Hoek" legden zij een
schans aan, om de gemeenschap tus-
schen de Zaanstreek en Alkmaar te be
letten. In October 1576 trokken ze af en
was geheel Holland van Spaansche
troepen gezuiverd.
Uitgeest kan er op roemen dat er de
eerste Zaagmolen is uitgevonden n.l. in
1592. Cornelis Cornelisz was de uitvin
der. Aanvankelijk werd de molen op
een drijvend vlot geplaatst en kon dan
naar alle winden gedraaid worden. De
eerste stond op de Buitenmeer, van
waar ze naar de Zaan gevaren werd.
Later werd deze uitvinding zeer verbe
terd. Die eerste molen werd om zijn
vorm de „Juffer" genoemd en die naar
dat model werden aangemaakt, de
„Paltrokken". Meerdere zagen werden
zoodoende tegelijk op en neer bewogen
en een zware boomstam in korten tijd
tot planken gezaagd.
De uitvinder kreeg van de Staten van
Holland octrooi voor zijn vinding, welk
recht hij echter spoedig aan anderen
over deed en verkocht. Van de geleerde
en bekwame mannen van dien tijd kwa
men er vele om de nieuwe uitvinding te
zien en Cornelis Cornelisz werd be
roemd en Uitgeest algemeen bekend.
Het dorp heeft nog verdere personen
van naam opgeleverd; zooals: Abdias
Witmarius omstreeks 1624 predikant on
revisor der Bijbelvertaling. Verder Pe
trus IJsbrandsz. hier geboren, pastoor
en later Kanunnik van het Kapittel
Haarlem, zeer bedreven in de He-
breeuwsche en Grieksche talen.
Engel Arendszoon, geboren te Dorre
geest, Doopsgezind leeraar en vermaner
te de Rijp, die zich geducht heeft-ge
weerd in een pennestrijd met, den Hoog
leeraar Frederik Spanheim te Leiden,
en wel ter verdediging der Doopsgezin
de beginselen.
In 1650 werd de Wouderpolder inge
dijkt en kwam de Plemsluis tot stand,
en toen in 1652 op last van Jonkvrouw
van Renesse van Elder en en Assum-
burg, de Tolweg werd aangelegd (weg
tusschen Uitgeest en Heemskerk), liet
ook het bestuur van Uitgeest eon weg
aanleggen vanaf „den Berg" naar As-
sum, „de Kleis" genaamd, waardoor een
betere gemeenschap met Beverwijk en
Haarlem tot stand kwam.
Vóór dien tijd moest men altijd over
Limmen rijden, daar de Castricummer-
weg eerst na 1780 werd aangelegd.
Een zeldzaam plan was dat op het
punt van wegverbetering, opgemaakt in
1709 om een planken pad te leggen van
af Uitgeest naar Krommenie tot aan de
Bus. Zekere Klok uit Alkmaar was de
aannemer van dien plankenwég, die be
gon aan den Westergeest bij het „Roode
Hert" en recht door de velden liep, op
Krommenie aan.
Bij de groote overstrooming in 1825,
spoelde dit pad gedeeltelijk weg en
daarna liet men den Lagen Dijk bepui-
nen. In 1717 brak de Assendelver Dijk
door, hetgeen ook een ramp was voor
Uitgeest, daar de Broek toen geheel on
derliep. De strenge winter van 1740 was
bizonder nootlottig voor de bloembollen
kweekers van Uitgeest, daar een groot
deel hunner bollen in den grond be
vroren. Een der kweekers uitte zijn
wanhoop over het verlies zijner bollen
in een vers, dat met de volgende regels
eindigde:
„Daarmee heb ik mijn tijd
„Mijn vlijt en geld verkwist.
„Nu ben ik een bloemist
„Die al zijn bloemen mist.
Een zelfde verschijnsel bad plaats in
1902, toen de vroeg ingevallen vorst, in
October reeds een groote verwoesting
onder de geplante bollen aanrichtte.
In het jaar 1799 kreeg ook Uitgeest
een veeg uit de pan van den strijd tus
schen de Gallo-Bataven tegen Engel-
schen en Russen. Inkwartiering alom,
zelfs de Nederl. Hervormde Kerk en de
Doopsgezinde Vermaning werden vol
gepropt met soldaten. Dit begon den 28
Aug. van dat jaar en den 4en Octo
ber rukte dit leger op tegen de Engel-
schen die bij Akersloot lagen met voor
posten op Dorregeest. Ja, de cavallerie
kwam reeds tot bij den molen „de Dag"
(ten noorden van Uitgeest), doch werd
door eenige goedgerichte schoten van de
Bataafsche artillerie, die op het Horn-
sche Veld stond, verdreven. Men ver
keerde in den grootsten angst dat Aber-
crombie tegen het dorp zou oprukken,
want het was door 4000 man bezet. Zoo
brak de 6e October aan er. men hoorde
•eods vroeg in den morgen het kanon
In den omtrek van Castricum bulderen.
Te Uitgeest stond de infair Tie op het
„Mollenveld", de cavallerie op „de
Geest" en do kanonnen waren op het
hoogste purt „de Berg" opgesteld. Ver
geefs trachtte men het geschut naar
Castricum to H ekken, daar de stukken
1
in d n. ?le< htcii weg verzakt ;a.
l'o stiijii beperkte zich gelukkig tol!
environs van Bergen en Castricum, li
voor de Fransch-Hollandsche legi
gunstigen einduitslag. Uitgeest o
sprong den dans en de bevolking li
ademde.
Gedurende de jaren die volgden
onder de Fransche overheerschij
deelde ook deze plaats in het algeinf
verval, dat overal in Nederland intr;
Vooral de bloembollenhandel stond 1
na stil en andere takken van besta
kwijnden of gingen te gronde, ter?
de belastingen ongekende hoogte 1
reikten.
Na.het herstel onzer Nationale oc
hankelijkheid, herkreeg ook Uitgei
langzamerhand zijn vroegere welvai
Hoewel schrijver dezer zelf een be?
ner der hoogere duinstreek is, heeft
dorp Uitgeest en zijn omgeving stei
een bekoring voor hem wegens
vriendelijke ligging, de bloemen en
den en eigenaardig hollandsche wat
rijke omstreken. Hoewel het dorp
zijne onmiddellijke nabijheid in den
mer niet veel schaduw en lommer ai
biedt, zoo is het toch door aardige laa
tjes met heggen afgezet, die vooral 4'
Zondags door -de bevolking drukl
wandeld worden. Men onderscheidt;
dert onheugelijken tijd drie hoofd?
gen, die van zuid tot noord loopen,
de Hoogeweg, Middenweg en West
geest. Bij het thans zoo reusacht
station, loopen die wegen te zainen.
S. C. L. P
