IJmuider Courant
Vfoendag 14 November 1923. 2e blad.
VAN DEN WACHTTOREN.
Een oorlog zonder menschen.
De moderne oorlogen worden over
grooten afstand gevoerd; gevechten
tusschen man en man komen zelden
voor en zijn dan de slotacte van het be
drijf, waarin de zware kanonnen den
hoofdrol spelen.
Een groot deel der soldaten sneuvelt,
zonder ooit een vijand van nabij gezien
te hebben. De aanvoerders leiden den
slag voor een telegraaftoestel, waar
door ze voortdurend berichten ontvan
gen over den stand van den slag en hun
commando's naar de troepen seinen.
Als de generaal alleen hersenen en
geen hart heeft, zit hij met het tele
graaftoestel voor zijn bureau, alsof hij
een ingewikkeld spel schaak speelde,
waarbij hij al zijn gedachten moet con-
centreeren op de gevolgen van iederen
zet.
In de middeleeuwen, is onlangs ge
zegd, heeft niet het pacifisme maar de
walging een eind gemaakt aan don
eeuwigen strijd tusschen personen en
gewesten. Zoo zou ook de algemeene
walging een eind moeten maken aan
den modernen oorlog. Wie Barbusses
boek over den oorlog gelezen heeft,
walgt zeker van het groote menschen -
abattoir, den slag met modern moord
tuig. Wie het alkoholisme met zijn ver
stand en hart heeft leeren kennen, zal
drankbestrijder wrden. Zoo maakt ook
de kennis van den oorlog den pacifist.
Maar feitelijk is die walging er al; zoo
veel hebben we in de kranten en door
de geïllustreerde bladen wel van den
ooidog gezien, dat we rillen van al zijn
afschuwelijkheid en toch is die alge
meene walging nog niet de sterke dam
geworden, die oorlog en oorlogsgevaar
keert. Wie toch durft zeggen, dat met
'18 de tijd van de groote oorlogen in
Europa uit is?
De oorlogstechniek gaat voort zich te
ontwikkelen in de richting van den on
dergang der volkeren en een nieuwe hel
van wreedheid en pijn. Er wordt thans
gestudeerd! De ervaring van den groo
ten wereldoorlog van '14 wordt dienst
baar gemaakt aan de vinding van nieu
we afmaakmiddelen of verbetering der
verouderden. De kanonnen zullen in de
toekomst nog wat verder schieten;'de
dikke Bertha zal afgedaan hebben. Men
zoekt en vindt nieuwe gassen, die nog
gevaarlijker zijn dan de vroegeren. Het
vliegtuig, de menschelijke vogel, leert
nog voortdurend, zich voorbereiden, om
veel kwaad te doen. De onderzeeërs zijn
van kleine scheepjes tot kruisers ge
worden. De komende oorlog zal6nog
vreeselijker zijn dan de vorige.
Jaren geleden heeft de Russische
staatsraad Bloch voorspeld, dat de oor
log onmogelijk zou worden door de ont
zettende vernielende kracht der nieuw
ste wapenen. Oorlog zou uitroeiing van
het menschelijk geslacht gaan beteeke-
nen en zoo dwaas zouden de volkeren
toch niet zijn, om het daartoe te laten
komen! Hij had den oorlog van 1418
moeten beleven en zou dan zijn voor
spelling herroepen hebben.
Door de jongste oorlogstechniek zal
de oorlog weer op grooteren afstand ge
NATUURWANDELINGEN.
2e Serie.
XIX.
Wintergasten.
Zij werden gezien op Zaterdag 27
October en dat wel in een der bosch-
rijkste streken van Kennemerland,
vliegende buitengewoon laag, ten geta
le van een goede dertig, de wilde grau
we ganzen, koersende zuidwaarts.
Voorboden van den winter! Voorzeker.
Aangelokt door de hier nog welig
groene weiden en ook in 't bizonder
door het reeds hier en daar opkomend
wintergraan, werden deze interressan-
te watervogels die in het hoogere
Noorden 't huis behooren, instinktma-
tig gedreven om de gedurende den
winter zoo barre streken voor een tijd
te verlaten. Ook was het, het vele wa
ter en de drassige polderlanden die de
ze vogels aantrok en hen lager deed
vliegen dan anders het geval is, behal
ve bij mist.
De Grauwe Gans, waarvan het man
netje of genzerik iets grooter is dan het
wijfje, is evenals de tamme gans voor
al op de borst,- dicht met donsveeren
bezet, is verder geheel grauwbruin met
eenige nuances en heeft zwarte en wit
te slagpennen, de oogen en oogleden
zijn bruin-oranje gekleurd. Men
spreekt wel eens van „dom als een
gans", doch integendeel, leggen deze
dieren groote slimheid aan den dag.
voerd worden en nog minder van den
vijand te zien komen. Het begint er zelfs
naar te lijken, dat de komende oorlog
meer een vernieling van goed dan van
leven zal zijn.. Het is thans mogelijk
een vliegtuig, dat onbemand is draad
loos te besturen en zoo op bepaalde
punten een regen van bommen te laten
neervallen.
Er worden in het tijdschrift „Het
Vliegveld" allerlei bijzonderheden over
verteld. Het draadloos bestuurde vlieg
tuig kan mijlen afleggen, om dan op de
plaats en het tijdstip van uit het radio
station bepaald, dood en verderf te laten
vallen. Men zou ook een groep van toe
stellen met een groote hoeveelheid
springstoffen uit een door een piloot
bestuurd toestel naar de plaats van be
stemming kunnen dirigeeren. Dit me
chanisch bestuurde vliegtuig zal zeker
een geweldig wapen worden in den ko
menden oorlog. Maar wellicht zal de
uitvinding in deze richting voortgaan.
Waarom zal men draadloos niet een
kanon kunnen afschieten, draadloos
een kruiser zijn weg over de wateren
doen vinden enz. enz. Zoo zien we een
toekomstbeeld van een oorlog zonder
menschen: een strijd van geweldige
krachten, 'die de menschen op elkaar
loslaten, terwijl ze zelf ver achter het
terrein van den strijd blijven.
Maar misschien zal het besef \an
krankzinnigheid van dezen chemisch-
mechanischen vernielingsoorlog einde
lijk de volkeren brengen tot het aan
vaarden van de gezonde pacifistische
beginselen van verplichte arbitrage bij
geschillen en van vrede door recht. Tiet
is te hopen, want Bloch heeft gelijk,
dat de wereld anders aan de ontzetten
de krachten der moderne oorlogskunst
te gronde dreigt te gaan.
Indexcijfers over October.
De bekende becijfering der kosten
van graan, vleesch, thee, suiker en an
dere voedingsmiddelen, weefstofion,
delfstoffen, rubber, hout, petroleum,
enz., die het Engelsche tijdschrift Eco
nomist geeft, zijn thans reeds over Oc
tober bekend geworden. De draacllooze
heeft daarbij goede diensten bewezen.
En deze indexcijfers worden zoo be
langrijk geacht, dat ze langs dezen
nieuwsten en vlugsten weg uit het tijd
schrift ook naar ons land zijn overge
seind.
Deze Indexcijfers, die ons het peil der
levenskosten leeren kennen, schommel
den in de afgeloopen maanden van dit
jaar wat op en af, maar er kwam geen
belangrijke verandering. De prijsbewe
ging heeft een paar jaar geleden ge
weldige sprongen gemaakt, maar gaat
thans haast ongemerkt en geleidelijk
naar goedkooper leven. Stelt men het
gemiddelde der- levenskosten voor de
periode 19011905, voordat de aan den
oorlog voorafgaande duurte was inge
treden, oiD 100, dan is dit cijfer voor Oct.
van dit jaar 196, een weinig hooger dan
het cijfer voor September. In Oct. een
jaar geleden was dit cijfer iets lager. In
de eerste maanden van dit jaar was er
een kleine stijging, daarna een lichte
daling. Het topcijfer der duurte gaf
Maart 1920 te weten 379.
In de Indexcijfers zijn niet inbegrepen
de belastingen en de huishuren. Men
mag daarom veilig aannemen, dat de
levenskosten thans ruim tweemaal
zoo hoog zijn als in het begin dezer
eeuw.
In Oct. bleef vergeleken bij Aug. de
In tegenstelling met andere wild
soorten, vermeerderen de wilde gan
zen snel in aantal, vooral ook omdat
ze zeer moeilijk voor den jager te na
deren zijn. Zijn ze in grooten getale
bijeen en neergestreken op één of an
der stuk land, dan zetten ze wachtpos
ten uit, die ónmiddelijk door te snate
ren het signaal tot opbreken geven, ais
er gevaar in de nabijheid is. Voor een
boer of boerenknecht vluchten ze niet,
ook niet voor een nog laat in den herfst
grazende koe of paard, doch de jager
schijnt spoedig door hen herkend te
worden.
Men neemt dus allerlei listen te baat
om deze schuwe vogels te bemachti
gen, die zich echter door hun gekakel
zoo spoedig verraden.
Sedert eenige jaren, de oorzaak zal
wel de groote droogte zijn geweest,
ziet men deze wilde vogels veel min
der dan vroeger in onze polders, zooals
b.v. vroeger in de Meerweiden en Vel-
serbroek, het geval was. Bij honder
den streken ze daar neer en verorber
den groote hoeveelheden gras.
Hoe strenger de winter in het hooge
Noorden is, des te verder Zuidwaarts
trekken deze ganzen om open water op
te zoeken. Dan komen er buitendien
ook nog allerlei eendensoorten en ver
dere noodvogels, die men anders hier
op de Hollandsche kust en wadden
zeldzaam ziet.
Selma Logerlöf, de beroemde Zweed-
sche schrijfster, heeft op de haar eigen
aardige fantastische wijze, het doen en
prijs van graan en vleesch gelijk, thee
en suiker, die vrij wat in prijs stegen,
werden iets goedkooper, de weefstoffen
behielden hetzelfde peil en de delfstof
fen liepen iets omhoog.
Het noodlottige vooral voor de kleine
inkomens is, dat loonen en salarissen
omlaag gaan, terwijl de levenskosten
vrijwel gelijk blijven. Dat beteekent in
krimpen, berekenen, bezuinigen, geld
zorgen met al de onrust, zenuwachtig
heid en geschokt humeur.
Buurmans leed troost, al is die
troost niet van de edelste soort: verge-
leken bij Duitschland leven wij nog in
een Luilekkerland!
Het ziekenhuiswezen.
De Geneesk. Ver. tot Bevorder, van
het Ziekenhuiswezen heeft in Utrecht
vergaderd en daar verschillende pun
ten het ziekenhuiswezen betreffende be
sproken. Dr. J. L. C. Wortman van Am
sterdam sprak over de geschiedenis
van het ziekenhuiswezen en haalde de
mooie en ware uitspraak aan, dat de
ziekenhuizen de maatstaf der bescha
ving van een volk zijn. Hoe beter een
volk voor zijn zieken zorgt, des te hoo
ger het staat. Het Christendom heeft
getoond waarlijk een beschavingsmacht
te zijn, door de eerste ziekenhuizen te
stichten. De grondslagen waren naas
tenliefde en barmhartigheid. De Sama
ritaan zou tot de heilige van het zieken
huiswezen verheven 'kunnen worden,
indien men maar zijn naam wist.
liet is een fijne trek in Jezus gelijkenis,
dat zijn naam niet genoemd wordt.
Maar onbekend maakt hier niet onbe
mind.
Dr. Wortman wees erop, dat in het
begin der 16e eeuw de macht der kerk
taande en de wereldlijke macht daaren
tegen toenam. Voor de ziekenhuizen
had dit slechte gevolgen. Ongeschikt
en minderwaardig personeel, verwaar-
loozing en vervuiling der ziekenzalen,
schandelijke ophooping van zieken,
kwamen allentijds voor. De toestand
bleef slechts tot- het midden der vorige
eeuw, toen andere sociale begrippen in
de beschaafde volken post, vatten. In
Engeland begonnen vrouwen uit de
hoogste standen zich aan.de ziekenver
pleging te wijden. De groote vlucht der
geneeskunst kwam aan de ziekenhui
zen ten goede.
Hoewel de ziekenhuizen over het al
gemeen finantieel in slechte conditie
zijn en voorzoover zij instellingen zijn
van de overheid door het streven naar
bezuiniging worden bedreigd achtte Dr.
Mansholt van Groningen het toch mo- 1
gelijk deze komende moeilijkheden te
overwinnen. Hij wees erop, dat er zelfs
in verschillende .groote plaatsen plan
nen zijn tot uitgebreide ziekenhuisbouw
Men heeft wel eens gezegd, dat de
ziekenhuizen er zijn voor de rijken en
voor de armen, voor hen, die het beta
len kunnen en voor hen, wier kosten
door de armenzorg betaald wordt. Voor
de middenstanders, de kleine burgers,
ambtenaren enz. zijn de kosten van een
langdurige ziekenhuisverpleging met
een hooge doktersrekening en de extra
kosten, die het vervoer, het bezoek enz.
meebrengen, haast onoverkomelijk.
Meergegoede familie moet dan helpen,
of er worden schulden gemaakt, die
men in betere tijden hoopt te kunnen af
te doen.
In elk geval gaat er een stroom van
nieuwe hoop en kracht en gezondheid
lateirder Wilde Ganzen te boek gesteld
in het werk „Nils Holgerssons Won
derbare Reis door Zweden".
Behalve de Grauwe Gans die bij
haar te lande meer inheemsch is dan
bij ons, er eerder is en langer zoo niet
geheel blijft vertoeven, treft men daar
ook de Eidergans aan, die weinig of
zeldzaam zuidelijk doortrekt.
Welke de eigenlijke zomerverblijf
plaatsen en broedplaatsen der ganzen
zijn: Lapland, Finland, de kustlanden
der Poolzeeën en Witte Zee. In Zwe
den zelf, broedt de wilde gans ook. én
dan liefst op stille ongenaakbare plaat
sen aan veenmoerassen en oude bin
nenzeeën in schaarsbevolkte streken.
Bij ons vertrekken deze wintergasten
wederom half Maart om nadat ze hier
en daar de gewone schade hebben aan
gericht aan het te veldstaande winter
graan, gaandeweg noordwaarts te vlie
gen. In den vorm eener V en beurte
lings vap aanvoerder of voorvlieger
verwisselende, waartoe de sterkste
wordt aangewezen, gaat de reis op
nieuw de koude tegemoet.
Het getal van hunne belagers is vrij
groot en bestaat behalve uit de groote
roofvogels ook uit viervoetige roofdie
ren zooals de vos en lynx en zelfs voor
de zeerobben moeten zij zich in acht
nemen. Om voor de roofdieren te land
veilig te zijn, slapen ze bij het onder
breken hunner tochten dikwijls op
drijvende ijsvelden, die bij het naderen
van de lente in de meren en op de kus
ten losraken.
uit de ziekenhuizen naar de samenle-
ving terug en hebben vele dankbare
herinnering aan de goede zorg en lief
de, die zij daar mochten ervaren. Gelet
op onze ziekenhuizen, is er reden, om
aan onze beschaving nog niet te wan
hopen.
Verkorte schoolvacantie.
De schoolvacantie is te Utrecht voor het
openbaar lager onderwijs verkort tot
vier weken. Het Utrechtsche Dagblad
heeft naar het wenschelijke daarvan
met het oog op de gezondheidstoestand
der kinderen bij geneesheeren en pae-
dagogen een onderzoek ingesteld en het
blijkt, dat ook over deze zaak de geleer
den het niet eens zijn.
Dr. A. II. .Schmidt meent, dat een kind
in de zomermaanden buiten de school-1
tijden voldoende gelegenheid heeft, om
in de frissche lucht te verkeeren en ge
zond te blijven. Een normaal kind
wordt ook door de school niet overspan
nen. Het neemt niet meer in zich op, als
het kan. Het is als een kruik, die over
stroomt, als men er te veel ingiet: Het
kind let niet meer op, dwaalt af, als
het geestelijk vermoeid is en niet meer
in zich kan opnemen. In den winter
heeft een kind daarentegen wel behoef
te aan vrijheid en frissche lucht, omdat
de dagen dan kort zijn en het door het
slechte weer minder in de buitenlucht
komt. Daarom móet men royaal zijn
met het vrij geven wegens ijs.
Ook Dr. Ada Potter is van meening dat
een zomervacantie van zeven en een
halve week te lang is en aanleiding-
geeft tot verveling en lastigheid. Er
komt in huis een geprikkelde stemming
door zulke lange vacantie .Een verkorte
vacantie zal geen kwaad doen, als de
ouders het kind maar niet overladen
met bijzaken als dansles, muziekles,
handwerkles enz.
Heel anders oordeelt de kinderarts en
schoolarts Dr. Carstens. De meeste kin
deren hebben de groote vacantie vol
gens hem dringend noodig. Na een flin
ke vacantie keeren de kinderen geheel
veranderd in de school terug. Een
herfstvacantie vindt hij ook onmisbaar.
Prof. Gunning, ook niet de eerste, de
beste maar een deskundige van den
eersten rang is van meening, dat de va-
cauties in ons land eer te kort dan te
lang zijn. Hij acht vier weken zomer
vacantie minimum en zou liever iets
meer geven.
Het komt ons voor, dat er aan de ge-
heele vacantiéregeling veel ontbreekt.
Het gaat nu met het onderwijs als met.
een voerman, die zijn paard te hard
aanjaagt., dan even laat rusten, dan
weer de zweep erover haalt en dan
weer pauze neemt enz. Dat is dom en
zoo dom doen we met onze kinderen ook
op school. Waarom de vrije tijd, dien
het behoeft niet wat meer verdeeld?
Want lange vacanties zijn een plaag
voor de ouders en vervelend voor de
kinderen. Het is ook een bezwaar, dat
de kinderen door een lange vacantie
het leeren afwennen en na de vacantie
niet dadelijk weer op dreef zijn. Een
week herfstvacantie wordt door de kin-
deren meer gewaardeerd dan de twee,
5 clrie laatste weken van de lange zomer
vacantie en doet hun ook meer goed.
RAADSOVERZICHT
Zitting van 6 November 1923.
Deze zitting mag gerekend worden tot
de recordzittingen, gelukkig niet wat
Zooals wij hierboven zeiden, komt de
Eidergans zelden zoover zuidwaarts
als de Grauwe, en bepaalt ze zich tot
de kusten van de Oostzee, de Zweed-
sche en Finsche Scheren. Haar geve-
derte is veel fraaier dan de grauwe,
vooral bij het mannetje dat prachtig
wit dons bezit en verder ook lichter
gekleurd is dan het wijfje, dat eenvou
dig grijs-bruin is. Zwemmen en duiken
is hun lust en leven, het zijn evenals
de andere ganzen echte winterharde
watervogels, die koude, ijs en sneeuw
stormen trotseeren.
Ook in de komst en het vertrek dezer
wilde vogels en andere, bewonderen
wij de regelmaat in de natuur en ook
het raadselachtig instinct dat deze
dieren telkens drijft, om hunne toch
ten van eenige honderden mijlen af te
leggen en die zelfs op gezette tijden aan
te vangen. Want de wilde gans ver
schijnt ieder jaar ongeveer begin Octo
ber op onze kusten en de eidergans
verlaat de Zweedsche Scheren niet
vóór den 23 April, dat is de datum
waarop de eiders noordwaarts trek
ken de Bothnische Golf in. De jagers
rekenen er op om zich dan op te stel
len, op de rotsachtige eilandjes aan de
Oostzeekust, om bij den grooten trek
er eenige te bemachtigen. Om de ge
schoten vogels binnen te krijgen is het
noodig zich van booten te voorzien,
want de getroffen vogels duiken dik
wijls onder en moeten verder vervolgd
worden.
De maand October is op allerlei na
de lengte van duur, doch wat de be
knoptheid betreft. Wc willen aller
minst beweren, dat de waarschuwing
van den Voorzitter, dat den hoeren nog
een besloten zitting wachtte na de open
bare, preventief heeft gewerkt op de
spraakzaamheid der hecren, al zal bet,
wel van eenigen invloed kunnen zijn
om een gezellige debatingavond te be
perken tot een meer zakelijke bespre
king der aan de orde gestelde panton.
Hoofdoorzaak van het spoedig verloop
was ongetwijfeld de weinig belangrijke
agenda, die trouwens voor het mee ron
deel de portefeuille van den Wethouder
van O. W. raakte, en welke ambtenaar
over de noodige slagvaardigheid be
schikt om langwijlige besprekingen en
beschouwingen tijdig en handig le
voorkomen. Daarbij, de heer Schilling,
die ongetwijfeld het record zal hebben
van veelsprekerij, al onderschatten we
in dat opzicht de heeren Vermeulen en
Sluiters niet, was verhinderd en kwam
juist binnen toon het laatste agenda
punt onder den hamer ging. Wat niet
weg nam, dat hij toch nog even gauw
bij de rondvraag de gelegenheid aan
greep zich te doen hoor en.
Het eenig principiëele in deze zitting
werd aangesneden door den heer Dal-
meijer bij de aanbieding der gemeente-
begrooting. De heer Dalmeijer is lid
van de financiëele commissie en sprak
er zijn teleurstelling over uit, dat die
commissie met de ingediende begroo
ting als het ware voor een fait accom
pli gesteld werd en hare bevoegdheid
zich niet kon doen kennen in het geven
van advies bij de samenstelling der be
grooting, doch zich als het ware moet
demonstreeren in rritiek op de door het
college van B. en W. voorgestelde be
dragen. De bedoeling van den heer Dal
meijer liet aan duidelijkheid niets te
wenschen over en voor zijn zienswijze
is ongetwijfeld veel, zoo niet alles te
zeggen. Als de diverse posten der be
grooting worden opgesteld in overleg
met de financieele commissie kan veel
werk als het opmaken van een memorie
van bemerkingen en het weder opma
ken van een memorie van antwoord
worden ondervangen en zal ongetwij
feld de behandeling door* den raad be
spoedigd worden, als de raadsleden we
ten, dat de begrootingsposten zijn opge
maakt in overleg met wat in de
meeste gevallen wil zeggen met goed
keuring van de financieele com
missie.
Wanneer thans de adviezen dier
commissie belangrijk mochten afwij
ken van de ramingen van B. en W., zal
het voor de raadsleden niet alleen moei
lijk zijn een eigen oordeel te vormen,
doch het nemen van een beslissing naai
de eene of andere zijde tot verwikke
lingen aanleiding kunnen geven.
De Voorzitter erkende de juiste be
oordeeling van de taak der financieele
commissie door den heer Dalmeijer,
doch wees dezen naar de-betreffende
verordening, waarin nadrukkelijk is
vastgelegd, dat de financieele commis
sie terzake van de begrooting den raad
en niet het college van B. en W. advi
seert.
Wij twijfelen er dan ook niet aan of
in deze aangelegenheid zal een oplos
sing worden gevonden, die inderdaad de
financieele commissie de bevoegdheid
zal toekennen B. en W. te adviseeren
bij de samenstelling der begrooting,
wat wij om bovengenoemde redenen
ook wel aanbevelenswaardig achten.
tuurgebied belangwekkend, doch ver
der ook vooral op dat der vogels, die
uit het Noorden en Oosten in onze stre
ken aankomen. Gelijktijdig ongeveer
met de wilde ganzen, ziet men ook de
eerste bonte kraaien verschijnen,
eerst in kleinen getale, later hoe lan
ger hoe meer. Het zomertafreel dat on
ze weiden en velden opleverden cn
waar de kievit wel een der langst blij
vende trekvogels was, wordt vervan
gen door het wintertafreel n.l. van
kraaien, zeemeeuwen en treklijsters.
In de bosschen komt groote verande
ring: vinken, sijsjes en mezen vooral,
zijn in groote koppels aangekomen en
behalve die, ook de langbekkige hout
snip. Het roodborstje, winterkoning
en goudhaantje zij komen meer te
voorschijn, en dichter bij de woningen
der menschen, eveneens een voorteè-
ken van naderende koude. In plaats
van het gezang van meerl en nachte
gaal, hoort men in 't bosch het ge-
krijsch der Vlaamsche gaaien, die
waarschuwen als er ojiraad op til is,
en de wilde boschduiven die bij het
minste geritsel, zacht klapwiekend
weg vliegen en in pijlsnelle vlucht
rond blijven draaien boven de hooge
sparren of beuken, waaruit ze ver
jaagd werden.
De herfst is gekomen.
S. C. L. P.
