ORGAAN VOOR D
VELSEN
No. 53
Zaterdag 3 Mei 19Ï4
9e Jaargang
Verschijnt Woensdags Zaterdags
IJMUIDER COURANT
Abonnementsprijs: f 1.per 3 maanden, franco per postf 1.35
Abonnementen worden aangenomen' aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd hef Advertentie
bureau P. F. C. ROELSE, 1JMUIDEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAO tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS tot 4 uur n.m.
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR RE[DACTIE EN 'ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL - -
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE
BLADEN. EERSTE BLAD.
Een ontwapening redevoering in de
Eerste Kamer.
De idee der ontwapening begint op
politiek gebied snel terrein te winnen.
De S. D. A. P. gaf eerst haar eisch van
een volksleger prijs en stelde als nieu
wen eisch, geleerd door den oorlog, de
ontwapening. Onder de Katholieken
zijn er, die in overeenstemming met
verschillende boodschappen der twee
laatste pausen, veel voor die leuze voe
len en er wellicht gaarne voor zouden
ijveren, als ze daarmee aan de eenheid
der R.K. Staatspartij geen schade zou
den berokkenen. De Vrijz.-demokraten
eischen thans in plaats van legerher-
vorming eveneens: Geen man en geen
cent! Ten minste hun voorman Prof.
van Embden heeft dit in een krachtige
rede in de Eerste Kamer gedaan. Ook
de Plattelanders willen geen cent voor
leger en vloot geven. Men kan zeggen,
dat deze eisch wind in de zeilen krijgt
nn voortgang maakt.
Prof. van Embden wil leger en
vloot afschaffen, om niet gedwongen
te zijn op onderwijs, volksgezondheid
en salarissen der ambtenaren te bezui
nigen. Hij wil een nationaal politiele-
ger van 30 millioen, dan bespaart men
onmiddellijk 28 millioen. Bovendien
wil hij een anti-militairistische liqui-
datieleening, om den last van militai
re wachtgelden en pensioenen op het
nageslacht af te schuiven; dat doet de
besparing tot een kleine 60 millioen
per jaar stijgen. Onze veiligheid wordt
er niet grooter of kleiner door, eer
zelfs het eerste. Een oorlog in West-
Europa is voorloopig niet te vreezen.
Bovendien meent Prof. van Embden
dat onze militaire uitgaven geen assu
rantie-premie zijn; het brandgevaar
wordt er eerder door verhoogd. Im
mers als wij met ons leger in een oor
log werden betrokken, zouden we
bondgenoot van een der strijdende ko
lossen moeten zijn. Ons land werd al
licht tot het slagveld. Als de bondge-
nooten van België tijdig te hulp waren
gesneld, was gansch België een puin
hoop geworden. De oorlogvoerenden
hebben ons ook niet ontzien uit eerbied
voor onze weermacht; Duitschland
kon ons niet missen als flankbedek
king en economisch ademhalingsor
gaan en Engeland kon ons niet aan
vallen, omdat het dan immers den
troef der schending van België's neu
traliteit zou hebben verloren. De lands
verdediging is een roulettespel, waarbij
'iet toeval onze plaats in den strijd be-
:aalt. Moeten daarvoor millioenen ge
offerd worden? Wat zouden we met on
ze onvoldoend uitgeruste bataljons be
ginnen? De nieuwe oorlog zal een che
mische oorlog zijn: een zinloos uit-
i' oorden van militairen en burgers.
1 )or luchtbommen kan men geheele
kampementen en steden ontvolken.
oeten wij daaraan meedoen? Het is
i eter jaarlijks een zestig millioen te
besparen. Aan het slot zijner rede stel
de Prof. van Embden een motie voor,
waarin aan de regeering verzocht
wordt een commissie te benoemen, om
te onderzoeken, of het voor een kleinen
staat mogelijk is door het onderhouden
van een oorlogsweermacht 's lands
veiligheid te dienen.
Het is een sterk pleidooi, door prof.
kvan Embden hier voor ontwapening
^Suilden. Het zal met dezen nieuwen
eisch wel gaan als met de meeste her
vormingen. Eerst zwijgt of lacht men;
dan begint men ernstig te bestrijden,
maar erkent het betrekkelijk nut en
recht ervan en eindelijk geeft men zich
gewonnen. Van der Zwaag heeft jaren
geleden als eenling in de Kamer zijn:
Geen man en geen cent! gesteld; thans
'is een kwart der Kamerleden er voor
stander van. Ook ideeën hebben tijd,
om rijp te worden, maar de knop is er
al vast en ziet er gezond uit.
Het nut der sterrenkunde.
Er zijn filosofeerende hoogerburger-
scholieren, die de leerstof gaan toetsen
Ingezonden mededeelingen 40 ets. per regel Advertenties v. 11. en m. 5 regels
iedere regel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 11. en m. 5
regels f 1.25, iedere regel meer 25 ets. Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties uit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta-
hng van 1 tot en met 5 regels f 0.75, iedere regel meer 15 ets. Bij niet contante
betaling worden de gewone prijzen berekend. Advertenties „adres bureau van
dit blad' 10 ets. extra voor bezorging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 ets. in rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
5 ets, verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Velsen.
naar haar praktische waarde voor hun
latere betrekking. Ze beoefenen de fi
losofie der gemakzucht. Ze beredenee
ren, dat ze later aan al die wiskunde
geen snars hebben en dat het idioot is
er zooveel tijd mee te verknoeien of
dat men toch niet meer dan een vreem
de taal behoeft te leeren, Engelsch b.v.,
daarmee kan men zich immers overal
in de wereld voorthelpen, men kan im
mers alle goede boeken in vertaling
krijgen en als men toevallig eens een
Franschman of Duitscher tegenkomt,
kan men zich met zijn schoolboekjes
kennis toch niet redden en staat men
met den mond vol tanden en zonder
conversatie. De filosofeerende jeugd
loopt rond met diepingrijpende plan
nen tot vereenvoudiging van liet onder
wijs. Wat zal zij een diepe minachting
hebben voor sterrenkunde. Duizenden
geleerden in alle landen zijn voortdu
rend aan het onderzoeken en bereke
nen, overal zijn sterrenwachten en
dikke, duistere boeken worden aan de
ze wetenschap gewijd. Wat nut heeft
dat?
De sterrenkundige Prof. W. H. Pic
kering van Harvard antwoordt op die
vraag: De groote vorderingen der ster
renkunde hebben geen praktische
waarde. Ze houden alleen den geest
bezig van een kleinen groep ontwikkel
den en bevredigen hen. Maar als China
nu plotseling ontdekt werd, zou dat
meel* belang en nut hebben, dan wan
neer men ontdekkingen deed over de
maan of Mars. De studie der maan al
leen kan het leven van een geleerde
vullen. Maar de zeeman en de reiziger
hebben genoeg aan de sterrenkunde
van een eeuw geleden; ze hebben al
die nieuwe ontdekkingen niet noodig.
Zullen de geleerden dus niet langer de
geheimen van den sterrenhemel na-
vorschen? Er zijn meer dingen van
waarde al zijn ze niet direct nuttig. Er
is een hooge geestelijke waarde en een
waarde, die doet denken aan klinken
den munt. Wat nut heeft de kunst? De
wereld wordt, niet rijker door een mu
zikale schepping. Wat nut heeft het
onderzoek naar den bouw van het
atoom en de voorhistorische botjes en
potjes en de overblijfselen van de be
schavingen van Assur en Babel enz.?
De praktische mensch heeft er geen
belang bij en het nut van het algemeen
wordt er niet door gediend, maar het
heeft groote geestelijke waarde, als de
mensch den drang, om te kennen, te
begrijpen, te bewonderen en te ver
eeren volgt, zooals de geest van een
hoogerburger ook mee gevormd en
verdiep# wordt, als hij de middel
eeuwen leert kennen en de dierenwe
reld van Azië, ook al heeft hij voor zijn
later vak en zijn brood die kennis niet
noodig.
Duitschlands financiëele toestand.
De commissie, die de schadevergoe
ding in verband met Duitschlands be-
taalkracht zal vaststellen, waarschijn
lijk is thans haar conclusie al bekend,
beeft meer moeten gissen en raden,
dan dat ze zekerheid kreeg. Men heeft
officieele cijfers, maar ze hebben niet
veel waarde. Wie kan vaststellen, hoe
veel geld Duitschers in veiligheid ge
bracht hebben over de grenzen? Fran-
qui, een der leden van genoemde com
missie zegt, dat baar werk gelijkt op
het volgende sommetje:
Ik laat een schip uit varen. Het heeft
twee masten, een groote en een kleine.
Dat zijn de gegevens. Gevraagd wordt:
Hoe oud is de kapitein? Antwoord:
2422 voet!
Franqui is een grappenmaker, maar
de commissie beeft zeker met onder
stellingen moeten werken en gissen
doet missen. De Duitschers zullen haar
conclusie ver boven hun betaalkracht
achten; de Franschen en andere geal
lieerden eer het tegendeel.
Het heet nu al een paar jaar, dat
Duitschland finantieel ten ondergang
gedoemd is. Na de bezetting van het
Roergebied en den diepen val van de
Mark schijnt het reddeloos verloren.
Wij zagen dezer dagen een markt-
schreeuwer, die voor een dubbeltje
handen vol Marken aanbood en de
waarde ervan berekende naar 60 ets.
per Mark. Het publiek stond er onge-
loovig lachende bij en bijna niemand
kocht ze. Ik 'heb liever een sigaar, zei
er een, dan zoo'n hoopje scheurpapier,
j Toch is de positie van Duitschland
thans sterker of beter minder zwak,
dan ze geweest is. De bezetting van
het Roergebied heeft het gevoel van
eenheid in Duitschland gesterkt; er
bestaat minder gevaar, dat het Duit-
sche rijk uiteenvallen zal. De haat
heeft het gevoel van saamhoorigheid
doen groeien. De Rentenmark heeft een
beetje vastheid en orde gebracht in
het Duitsche geldwezen. Daartegen
over staat, dat het met handel en in
dustrie slecht gaat. Duitschland kan
niet meer goedkoop leveren. De meeste
ondernemingen werpen geen winst
meer af; de staat zal ze dus ook niet
zwaarder kunnen belasten. De bezette
provincies behooren tot de rijkstcn;
vroeger kwam er bijna de helft der be
lastingen vandaan. Er zijn thans V/2
millioen werkloozen en vele honderd
duizenden, die maar een deel van den
gewonen tijd werken en verdienen. De
Duitschers zijn verarmd, al hebben
ook eenigen groote kapitalen verdiend.
Voor den oorlog bezat Amerika per
hoofd 2000 dollar, thans 3600, daarna
volgt Engeland en Frankrijk. Duitsch
land bezat per hoofd voor den oorlog
1240 thans 966 dollar per hoofd. Dat is
de berekening van den Italiaanschen
bankier Mario Alberti. Engeland gaf
voor den oorlog een achtste van zijn
nationalen rijkdom uit, Frankrijk een
vierde, Duitschland zonder de schade
vergoeding ook een vierde, doch een
tweede met. inbegrip van de schade
vergoeding naar het Londensche plan.
Duitschland was voor den oorlog niet
een der rijkste staten en zal dus de
helft nog verloren hebben, als alles
betaald is. En betalen zal het toch wel
moeten, al worden de voorwaarden wat
verzacht.
Er zal jarenlang een geweldige in
spanning voor de Duitschers noodig
zijn, om er bovenop te komen. Of het
gelukken zal? Van die vraag hangt
niet alleen het lot van Duitschland
maar van geheel Europa af.
VERSLAG VAN HET
STAATS-VISSCHERSHAVEN-
BEDRIJF.
Het totale aantal vaartuigen, dat in
het afgeloopen jaar in de visschersha-
ven binnenkwam, bedroeg 12.424 tegen
10.658 in het jaar te voren en vermeer
derde- dus met 1766.
De oorzaak van deze vermeerdering
lag hoofdzakelijk in de drukke vaart
van kustvisschers op deze haven.
Het totale aantal binnengekomen
stoomtreilers was belangrijk kleiner.
Het bedroeg thans 3641 tegen 4127 in
1922 en verminderde dus met 486.
De vooruitzichten voor de stoom-
treilvisscherij waren aanvankelijk niet
ongunstig. De krachtige pogingen van
den vischhandel, alhier, om in den ex
port naar nieuwe gebieden vergoeding
te zoeken voor het verlies van het af
zetgebied in Duitschland hadden ten
gevolge, dat de export, voornamelijk
naar Londen, belangrijk toenam. In
verband daarmede kon de handel over
het algemeen zeer bevredigende prij
zen voor de versche viscb op deze
markt besteden.
Een schaduwzijde voor de hier ge
vestigde reederijen was echter nog
steeds de aanvoer door Duitsche trei-
lers, waardoor herhaaldelijk gevaar
bleef bestaan voor overvoering dei-
markt. Met het oog op dit gevaar bleef
een deel der stoomtreilervloot op de
Engelsche havens markten, waar in
den regel loonende besommingen kon
den worden gemaakt.
De aanvoer op deze markt werd
dientengevolge beperkt, waardoor de
vischprijzen, niettegenstaande den vrij
belangrijken Duitschen aanvoer, op
een loonend peil konden worden ge
houden.
Al spoedig kwam echter een zeer on-
gunstigen keer in dezen toestand.
Het bleek n.l. dat de bezetting van
het Roergebied door Frankrijk en Bel
gië in liet begin van het jaar aanlei-
j ding gaf tot een snelle en aanzienlijke
stijging van de kolenprijzen. De ex-
j ploitatie kosten van de atoomtreiler-
visscherij werden daardoor dermate
I verhoogd, dat toen in het voorjaar de
gewoon periode van schrale vangsten
van treilvisch een er zij ds en verminder-
de vraag naar die visch anderzijds
aanbrak, het bedrijf in vele gevallen
belangrijke verliezen begon op "t e leve
ren. De toestand verergerde gaande
weg naarmate de kolenprijs bleef stij
gen.
Deze prijs liep n.l. in betrekkelijk
korten tijd van ongeveer f 19,tot
f 25.— per ton op. Wel trachtten de
reeders hun bedrijf zoo lang mogelijk
aan den gang te houden on wisten zij
nog eenigen tijd voordeel te behalen
van de zeer hooge prijzen op de Engel
sche markten, doch ton slotte moesten
zij den strijd opgeven.
Toen ook de vischprijzen op de En
gelsche markten begonnen te dalen,
zagen zij geen kans meer om loonc: de
besommingen te maken, waarom zij
gedwongen werden een groot deel van
de stoomtreilervloot op te leggen. Dit
ging gepaard met ontslag van talrijke
opvarenden en werklieden uit de ne
venbedrijven. Bovendien gaf de sterk
verminderde aanvoer ook aanleiding
tot groote werkloosheid onder de ha^
venarbeiders enz.
Bij het begin van den zomer liet de
toekomst voor de visscherij alhier zich
dus zeer ongunstig aanzien. De drei
gende algeheele inzinking van het be
drijf gaf zelfs aanleiding voor de Re
geering, om maatregelen te beramen
tot eene steunverleening in dien zin,
dat het bedrijf met finantieele hulp uit
's Rijks kas gaande zou kunnen worden
gehouden.
Gedurende Mei, Juni en Juli bleef de
ze zeer ongunstige toestand voortdu
ren. Een belangrijk deel van de stoom
treilervloot bleef toen stil liggen.
Aangezien in het begin van April
ook de Duitsche stoomtreilervloot. in
verband met de hooge kolenprijzen,
voor de helft was opgelegd, liep het
aantal Duitsche treilers, dat hier bin
nen kwam, eveneens sterk achteruit.
De aanvoer van versche visch werd
daardoor zeer beperkt, waardoor de
vischprijzen vrij hoog bleven. Zoodra
echter de aanvoer eenigszins ruim
werd, trad dadelijk eene belangrijke
daling in, waarom niet aan uitbreiding
van de visscherij kon worden gedacht.
Inmiddels bleek aan het verleenen
van steun aan het bedrijf door de Re
geering zoovele moeilijkheden te zijn
verbonden, dat van maatregelen daar
toe geheel moest worden afgezien. De
vaart van de stoomtreilers werd dus
op dezelfde beperkte wijze voortgezet.
Nadat in Juni onder de bemanningen
van de Duitsche stoomtreilers eene
staking was uitgebroken, waardoor
deze vaartuigen moesten worden opge
legd, bleef Duitsche aanvoer in de vol
gende maanden nagenoeg geheel ach
terwege.
De vrij hooge vischprijzen, als gevolg
van den zeer beperkten aanvoer hier.
leidden echter nog niet dadelijk tot
verbetering van den toestand in het
stoomtreilerbedrijf, aangezien de
vangsten in het midden van den zomer
bijzonder schraal waren en de besom
mingen dientengevolge toch onbevre
digend bleven. In het begin Juni kwam
er door de buitengewone hitte in dien
tijd ook nog een belangrijke val in prij
zen, waardoor toen alle factoren even
ongunstig werden en het diepste punt
in de crisis scheen te worden bereikt.
In den nazomer kwam het bedrijf ech
ter weer tot eenige opleving. Een gun
stige factor daartoe was de geleidelijke
vermindering van den kolenprijs, wel
ke in September reeds tot f 20.per
ton was gedaald. Ook nam de vraag
naar visch, zoowel uit het binnen- als
het. buitenland, sterk toe, zoodat do
prijzen gaandeweg hooger werden.
Hierbij kwam nog dat, ofschoon de
staking van de Duitsche stoomtreiler-
bemanningen inmiddels geëindigd
was, aanvankelijk nog weinig Duit
sche schepen hier ter markt kwamen,
zoodat de aanvoer steeds beperkt
bleef. De betere vooruitzichten van de
stoomtreilervisscherij in het najaar
gaven aanleiding tot uitbreiding 'van
het bedrijf. Een aantal der opgelegde
treilers werden opnieuw in de vaart
gebracht. In den loop van de volgende
maanden nam de aanvoer belangrijk
toe, mede tengevolge van het. hernieuw
de bezoek van een groot aantal Duit
sche treilers aan deze markt. De toe
stand bleef nu echter verder vrij be
vredigend. De vraag naar versche
visch was zeer levendig, zoodat zelfs
bij ruimen aanvoer de prijzen over hel
algemeen loonend bleven. Een nieuw
lichtpunt voor het bedrijf was ook een
begin van herstel van den Duitschen
export. Meermalen toch bleken leve
ringen aan Duitsche afnemers, voorna
melijk in het Roergebied, weder moge
lijk. Het ruwe weder in de laatste
maanden van het jaar bemoeilijkte
vaak de visscherij en was daardcu
oorzaak, dat de aanvoeren matig ble
ven. Deze omstandigheid had een zeer
gunstigen invloed op de prijzen, wel
ke over het algemeen dan nok op hoog
peil konden worden gehandhaafd.
Een deel van de stoomtreilervloot
bleef intusschen op de Engelsche
markten varen, waar over het alge
meen loonende besommingen werden
gemaakt.
Ofschoon de toestand van het stoom
treilerbedrijf dus op het laatst van het
jaar eenigszins verbeterd was, moet
het verslagjaar in zijn geheel toch als
een ongunstig jaar voor het bedrijf
worden beschouwd.
De zeer hooge kolenprijzen geduren
de een deel van het jaar deden de ex
ploitatiekosten toch dermate stijgen,
dat het in vele gevallen niet doenlijk
was om de exploitatiekosten te dek
ken, zoodat met verlies gewerkt moest
worden.
In den loop van het jaar werd, na
afloop van het looncontract met de be
manningen, door een der groote reede
rijen een nieuw contract met de be
manningen harer stoomtreilers aange
gaan, waardoor de verdiensten van de
opvarenden eenigszins achteruit gin
gen. Op de andere stoomtreilers werd
zonder contract nog op de oude gages
gevaren.
In het verslag jaar gingen twee
stoomtreilers verloren, waarvan de een
strandde en niet meer afgebracht kon
worden, de ander door aanvaring zonk.
Bij deze ongevallen gingen geen men-
schenlevens verloren.
In den zomer werd door een der
groote reederijen. alhier, een proef ge
nomen met de z.g. Deensche visscherij.
Hiertoe werden twee kleine stoomtrei
lers uitgerust met het Deensche visch-
tuig, een soort van zegen.
Deze visscherij geeft n.l. het groote
voordeel, dat het net niet door het
vaartuig over den grond gesleept moet
worden, maar dat het ter plaatse, waar
het wordt uitgezet, met behulp van de
winch wordt ingehaald, zoodat tijdens
de visscherij het kolenverbruik zeer
gering is. Bovendien kan deze vissche
rij ook met een kleinere bemanning
worden uitgeoefend, dan bij de gewone
stoomtreilvisscherij het geval is. De
proef met deze twee vaartuigen gaf
bevredigende resultaten voor zoover de
zomervisscherij betreft. In het najaar
en den winter schijnt echter van de
visscherij geen loonend resultaat te
mogen worden verwacht.
Het aantal binnengekomen treillog-
gers bedroeg 1834 tegen 1970 in het
vorige jaar en verminderde dus met
136.
De zeer slechte vooruitzichten voor
