ORGAAN VOOR DE GEMEENTE VELSEN
No. 83
Zaterdag 16 Augustus 19&4
9# Jaargang
IJ M USD ER COURANT
Abonnementsprijs: I 1.per 3 maanden, franco per post f 1.35
Abonnementen worden aangenomen aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie
bureau P. F. C. ROELSE, IjMUIDEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAO tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS tot 4 uur n.m.
Verschijnt Zaterdags
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL -
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
Waterstaat IJaamlten.
Aug. 1924
H.
water
L.
Dagen
v.m.
n.m.
v.m.
17
4.30
4.59
0.19
18
5.12
5.39
1.03
19
5.54
6.19
1.42
v.20
6.34
6.56
2.20
21
7.12
7.34
2.55
22 L.K.
7.53
8.22
3.31
23
8.53
9.24
4.13
water
n.m.
0.38
2.39
1.18
3.13
1.56
2.31
3.05
3.42
4.30
Geen Zomertijd.
UIT DE GEMEENTE.
INDUSTRIE.
In den Oids voor Velsen komt het vol
gende overzicht voor over Industrie:
ijsfabrieken.
Een zeer belangrijk onderdeel der outillage
4-van een zeevisschershaven, is de voorziening
van ijs, niet alleen voor de verzending in
het binnenland, maar ook voor verpakking
van de visch direct na de vangst. De eenige
manier om de visch op zee, zoodra ze
gevangen is. zoo goed mogelijk in dien
verschen staat te conserveeren, is het mid-
del van koude toe te passen, dat het meeste
effect heeft, wannneer gemalen ijs wordt
toegevoegd.
Aan de hallen worden visch en ijs tezamen
gelost, vervolgens van elkaar gescheiden,
waarna het door bloed en slijm vuil ge
worden ijs wordt weggeworpen. De visch
wordt, wanneer deze verkocht is, weer
onmiddellijk in ijs verpakt en verzonden
Van het moment af dus, dat ze aan boord
gebracht wordt uit zee tot op het oogen-
blik dat ze in het huis van den consument
wordl afgeleverd, is de visch door ijs om
geven. Bij Noordzeevisch ligt er gemiddeld
tusschen deze twee momenten een tijds
duur van 10 i 12 dagen, bij fjsland-visch
is dit verschil weieens 3 weken.
Ieder jaar wordt er aan de haven te
ljmuiden totaal ongeveer 60.000.000 K.O.
\ijs gefabriceerd en verwerkt. In 7 fabrieken
van verschillende capaciteit wordt dit pro
duct gemaakt. De collectieve capaciteit
dezer ijsfabrieken, waarvan er 5 iu een be
langengemeenschap zijn vereenigd bedraagt
ongeveer 550.000 K. G. per dag. In het
c drukst van het seizoen, dat is dus in
de maanden September, October en No
vember, zijn ongeveer 300 en soms
meer werklieden in dit bedrijf werkzaam.
Daar de visscherij zeer wisselvallig is en
punten van overeenkomst vertoont met een
seizoenbedrijf, hebben de grootste van
bovenbedoelde fabrieken zich ook toegelegd
op het invriezen en bewaren van levens
middelen, waaronder visch natuurlijk de
voornaamste plaats bekleedt.
Door de goede inrichting van de fabrie
ken en de onderlinge samenwerking, was
het steeds mogelijk om de prijzen van het
product te doen zijn beneden die in bui-
'enlandsche vlsschershaveris. Aldus was h :i
bereikbaar, het visscherijbedrijf dit belang
rijk artikel concurreerend te verschaffen.
In de exploitatiekosten van een stoomtrawler
toch neemt het factuurbedrag voor ijs
ongeveer 4 1 5 van het totaal in.
Zelfs op dagen, dat er voor de verzen-
\ding van visch aan de hallen 200 a 300
ton ijs noodig is, heeft de totale aflevering
plaats vóór 's middags 12 uur. Het ijs-laden
van een stoomtrawler duurt nooit langer
dan 30 tot 45 minuten, in welken tijd
20,000 ft 30.000 K.O. wordt ingescheept,
r- Uit een oogpunt van ijs-voorziening biedt
de haven van ljmuiden faciliteiten, welke
in geen enkele Europeefiche visschershaven
worden geboden.
Als curiosum kan nog worden aangehaald,
/dat in 1921 30.000.000 K.O ijs uit ljmuiden
werd verscheept naar Fransche en Engelsche
yisscherij-plaatsen, wegens de daar heer-
schende tekorten, terwijl in het laatste 10-tal
jaren aanvoer in ljmuiden niet noodig was,
omdat daar de productie steeds voldoende
bleek.
Het ge-emenlijke kapitaal der ijsfabrieken
bedraagt tgeveer twee millioen gulden.
Reparatie-inrichting enz.
Het behoeft zeker geen nader betoog,
dat op eene visscherijplaats als ljmuiden
een goed geoutilleerde rcheeps- en machine-
herstelinrichting een eerste vereischte is.
Als eene zoodanige inrichting mag wel
worden genoemd deN. V. Industrieele
Maatschappij „Her a". Deze vennoot
schap, in het jaar 1900 opgericht en thans
staande onder leiding van een tweetal
ingenieurs, heeft den groei van het trawl-
visscherijbedrijf meegemaakt en zich in den
loop der jaren aan de eischen van dit
bedrijf weten aan te passen.
Werden aanvankelijk slechts de voor
komende reparaties aan machines, winches
en ketels verricht, later, toen een Rijksdok
in de Visschershaven gelegenheid bood tot
dokken, legde de directie zich ook toe op
het doen verrichten van belangrijke scheeps-
reparaties. Door de uitbreiding, die de
IJmuider trawlervioot onderging, bleek al
spoedig de dokgelegenheid onvoldoende.
De directie der Mij. „He ra", het belang
van ruime dokgeiegenheid inziende, maakte
zich door aankoop meester van drie droge
dokken in het Oosterdok te Amsterdam.
De inrichting dezer dokken werd geheel
gemoderniseerd. Het rijzen en dalen der
dokken geschiedt tegenwoordig electrisch,
terwijl tevens voor het klinken van de nagels
der scheepsplaten eene pneumatische klink-
instaliatie aanwezig is. Alle voorkomende
scheepsreparaties kunnen derhalve vlug en
oordeelkundig worden verricht.
Doch het bedrijf der Mij. „H e r a" heeft
zich niet alleen tot reparatie-werkzaamheden
beperkt.
In de oorlogsjaren werd overgegaan tot
ontwerpen en vervaardigen van stoom-
winches en scheepsmachines. Met dezen
nieuwen tak van bedrijf had de directie
succes. Binnen een paar jaren werd een
groot aantal stoomwinchesen triple expansie
machines van verschillende capaciteit ver
vaardigd en opgesteld.
De machines werden deels in nieuwe
casco's voor stoomtrawlers en deels in
reeds bestaande schepen, ter vervanging
van de oude installatie, geplaatst. Boven
dien werden door de „Hera" een paar
vrachtschepen voorzien van een complete,
in hare fabrieken vervaardigde, machine-
installatie. Ook leverde zij een drietal stoom-
loodsvaartuigen.
Papierfabriek.
Ten oosten van de spoorlijn Velsen
Beverwijk vindt men langs de noordzijde
van het Noordzeekanaal de etablissementen
der Vereenigde Koninklijke Papierfabrieken
der firma van Gelder Zonen, waarvan de
zetel is gevestigd te Amsterdam.
De fabriek, die als grondstof hout ge
bruikt, vervaardigt als eindproduct couran
tenpapier, dat over de geheele wereld
verzonden wordt.
De zeeschepen voeren het hout direct
aan uit Rusland en Finland en groote
kranen zorgen voor een zeer snelle lossing
op speciaal daarvoor ingerichte wagentjes.
Dit hout wordt eerst verwerkt tot grond
stof, eensdeels tot houtslijp en anderdeels
tot cellulose. De cellulose is niet alleen
voor deze fabriek bestemdde productie
is zóó groot, dat ze ook nog dient voor
de zusterfabrieken te Apeldoorn, Renkum
en Wormerveer.
De jaarlijksche productie aan papier be
draagt te Velsen circa zeven en twintig
millioen K. O.
Behalve hout is hiervoor ook noodig een
groote hoeveelheid steenkolen. De aanvoer
hiervan geschiedt, zoowel direct met zee-
booten uit Engeland, als met binnenschepen,
wat betreft de Hollandsche en Duitsche
kolen. Het jaarlijksche verbruik aan kolen
bedraagt pl.m. zeventig millioen K.O.
De fabriek bezit haar eigen electrische
centrale met een capaciteit van circa twin
tigduizend P. K.
Gemiddeld werken bij dit bedrijf onge
veer duizend arbeiders. Ter ontspanning
van hen heeft de fabriek een park, waarin
zich een muziektent, benevens een recreatie
gebouw met concertzaal bevinden. De
arbeiders hebben daardoor tevens gelegen
heid om zich, zoowel lichamelijk als
geestelijk, te ontwikkelen. 3ovendien is bij
dit recreatie-gebouw nog een bad-inrich-
ting voor het personeel aanwezig.
Deze fabriek, die in 1895 als kleine in
richting is begonnen, heeft zich thans uit
gebreid tot een zoodanige grootte, dat zij
behoort tot de grootste bedrijven op dit
gebied in Europa.
Ingezonden mededeelingen 40 cts. per regel Advertenties v. 11. en m. 5 regels
f 1.—, iedere regel meer 20 cts. Compact gezette advertenties van 11. en m.5
regels f 1.25, iedere regel meer 25 cts. Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties uit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels f 0.75, iedere regel meer 15 cts. Bij niet contante
betaling worden de gewone prijzen berekend. Advertenties „adres bureau van
dit blad" 10 cts. extravoor bezorging van op advertenties ingekomen brieven
wordt 10 cts. in rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
5 cts. verhoogd voor advertenties van buiten de gemeente Velsen.
Plaatwellerij
Het bedrijf der N. V. „De Plaatwellerij"
wordt sedert het jaar 1913 in deze gemeente
uitgeoefend onder leiding van de heeren
J. D. B. Olie en H. R. Gonnermann.
Gelijk haar naam aanduidt, houdt zij zich
bezig met het wellen, d. w. z. Iasschen, van
plaatijzer, zoodat het afgeleverde product
bestaat uit gewelde plaalijzeren buizen en
gewelde plaalijzeren recipiënten in den
meest uitgebreiden zin.
Dit wellen of Iasschen geschiedt volgens
drie verschillende methoden en wel
a. door de oxy-acelyleenvlam
b. met behulp van watargasvuren
c. met den electrischen vlamboog.
Hei zou te ver voeren, van elk dezer
laschmethoden een meer uitgebreide be
schrijving te geven daarom wordt te dezer
plaatse volstaan met de opmerking, dat de
fabriek hoofdzakelijk voor Indische rekening
groote buisleidingen met de daarbij be-
hoorende hulpstukken, flenzen, enz. ver
vaardigt.
Een werk van bijzondere beteekenis
heeft ze onlangs met groot succes tot stand
gebracht, n.l. het maken van de water
turbineleiding voor de Centrale O e b r o e g
op Java, welk werk bestond uit de ver
vaardiging van ca. 600 M. plaatijzeren buis
van gemiddeld 1800 m. m. inwendige dia
meter. Deze buisleiding dient voor het
aandrijven van een centrale voor een ver
mogen van 30.000 K.W.
Verdere belangrijke producten der Plaat
wellerij zijn
recipiënten voor hoogedruk, zooals deze
worden gebruikt voor het bewaren van
vloeibare gassen,
masten en laadboomen voor de scheep
vaart, en verder
cylindrlsche apparaten en toestellen voor
de chemische industrie, olieraffinaderijen en
andere fabrieken, die gassen of vloeistoffen
onder druk verwerken.
Hoogovens.
De N. V. Koninklijke Nederlandsche
Hoogovens en staalfabrieken werd, na
voorbereidende werkzaamheden door een
Comité opgericht op 20 September 1918.
Zij dankt haar ontstaan aan den wensch,
die in industrieele kringen werd gevoeld,
óm de basis onzer ijzerverwerkende industrie
door gebruikmaking van den sinds
lange jaren bestaanden grooten doorvoer
van ijzerertsen door ons land en van de
uitstekende ligging, welke dit voor aanvoer
van kolen, zoowel van overzee, als vanuit
het Oosten en Zuiden biedt uit te
breiden, en op een plaats, welke voorden
aanvoer van de benoodigde grondstoffen
zoo gunstig mogelijk gelegen is, een fabriek
te stichten, die door de productie van ijzer
en staal aan de groote behoefte aan deze
artikelen in ons vaderland kon tegemoet
komen.
Het voor de stichting dezer fabriek be
noodigde kapitaal is dan ook samenge
bracht door de meest uiteenloopendekringen
onzer industrie en uit scheepvaartkringen
welke in verband mei den omvangrijken
scheepsbouw van ons land eveneens in de
stichting der fabriek een groot belang
zagen. Met de deelneming van vele andere
lichamen en personen, benevens van de
groote banken tezamen werd door de
stichters een kapitaal van 17.5 millioen
gulden bijeengebrachthierbij voegden zich
ter verwezenlijking van het beoogde doel
en in verband met de groote algemeene
belangen, welke met het bestaan der fabriek
samenhangen, de Staat der Nederlanden en
de gemeente Amsterdam. Het geplaatste
en volgestorte maatschappelijk kapitaal
bedraagt op het oogenblik 30 millioen
gulden, waarin door het Rijk en de ge
meente Amsterdam op den voet van gewone
aandeelhouders werd deelgenomen voor
resp. 7.5 en 5 millioen gulden.
Het plan beoogt de geleidelijke ont
wikkeling van de ijzer- en staalindustrie in
ons land, waartoe begonnen werd met de
stichting van hoogovens en bijbehooren,
terwijl het in de bedoeling ligt mettertijd
het daarin vervaardigde ruwijzer in op het
zelfde terrein op te richten staalfabrieken
en walserijen verder ook tot walsproducten
te verwerken.
Voorhands zijn gebouwd twee hoog
ovens en een kooksfabriek voor het ver
vaardigen van de in die hoogovens benoo
digde kooks. Voor den aanvoer van de
grondstoffen, t.w. overzeesche ertsen en
steenkolen, die zoowel per zeeschip als per
aak kunnen worden aangevoerd, is een
ruime fabriekshaven gegraven, welke door
een voor de groote scheepvaart geschikt
kanaal direct verbieding heeft met den
uitgang van het Noordzeekanaal buiten de
zeesluizen van ljmuiden, zoodat in den
kortst mogelijken tijd schepen vanuit zee
voor den wal van de fabriek kunnen ko
men. De afstand van de invaart tusschen
de in zee uitstekende pieren van de haven
van ljmuiden tot aan den kademuur be
draagt slechts ca. twee zeemijlen. De haven
heeft een diepte van 9 M. onder N. A. P.,
zoodat ze toegankelijk is voor alle zee
schepen.
Het aan deze haven gelegen fabrieks
terrein bevat in de eerste plaats twee los
kranen van groote capaciteit, welke met
grijpers de zeeschepen lossen en de grond
stoffen voorloopig brengen in een onmid
delHjk achter den kaaimuur gelegen trog,
van waaruit ze door de groote opslagkraan
worden gebracht op den opslag of wel
naar de bunkers van de hoogovens en de
kooksovens, welke onmiddellijk daarachter
gelegen zijn, zoodat zondereenig tusschen
vervoer de grondstoffen direct van het
zeeschip tot op de plaats van verwerking
kunnen worden gebracht. De opslagplaats
heeft ruime gelegenheid voor het depo-
neeren van de verschillende benoodigde
ertsen, kolen, kooks, kalksteen, enz.
Orootere binnenschepen, aken, e.d. kun
nen door het passeer.en der sluizen even
eens de fabriekshaven bereiken, ter aanvoer
van kolen en kalksteen uit de Continentale
mijnstreken, benevens voor afvoer van
producten te water.
Voor den aan- of afvoer van goederen
door middel van de kleinere binnenvaart
wordt gebruik gemaakt van een afzonder
lijke kleine haven, gelegen binnen de
zeesluizen.
Verder is het fabrieksterrein voorzien
van een spoorwegaansluiting.
De beide hoogovens hebben elk een
capaciteit van 250 ton ruwijzer per dag.
De voor het bedrijf benoodigde grond
stoffen worden uit de bunkers, welke door
de opslagkraan zijn gevuld, afgetapt en
door een hellende lift naar den top van
den hoogoven gebracht, alwaar zij door
een gassluis in den oven worden gestort,
t.w. beurtelings ladingen erts en kooks.
Onder in den oven wordt de blaaslucht
ingevoerd, die in windverhitters is voorge
warmd, welke daartoe naast den hoogoven
zijn opgesteld, t.w. drie windverhitters voor
eiken hoogoven. De benoodigde lucht
wordt samengeperst door turbowindmachi-
nes, welke in de centrale zijn geplaatst en
een vermogen van 2200 P.K. elk hebben.
Het uit den hoogoven ontwijkende hoog-
ovengas wordt in een gasreiniging, be
staande uit stofkuip, cycloon en horden-
wasscher, van stof ontdaan en dient voor
eerst tot verhitting van de windverhitters;
verder om in de centrale te worden ver
stookt en daardoor den benoodigden stoom
te leveren, die in de eerste plaats dient
voor het aandrijven van de turbowindma-
chines, terwijl de rest wordt verwerkt in
turbogeneratoren van 5000 K. W. Deze
produceeren draaistroom (6000 volt span
ning), in de eerste plaats dienend voor het
eigen verbruik van de fabriek, terwijl de
rest na transformatie wordt afgeleverd aan
het Provinciale net. De benoodigde stoom
ketels zijn als reserve tevens ingericht voor
het verstoken van olie, waardoor een ge
regelde stoomproductie en daarmede een
geregeld krachtbedrijf onder alle omstan
digheden gewaarborgd is.
Het in den hoogoven gefabriceerde ruw
ijzer vloeit naar een giethal, waar het in
gietelingen van normalen vorm wordt uitge
goten, gebroken en in spoorwagens geladen
De afvoer kan dan verder per spoor of
wel door overlading in schepen ook te
water, hetzij in binnenschepen, hetzij in
zeeschepen, geschieden.
Bij den bouw der fabriek werd besloten
gebruik te maken van de nieuwere inzich
ten, welke zich in Amerika omtrent de
metallurgische techniek hadden ontwikkeld,
In verband hiermede werd het ontwerpen
van de hoogoveninstallatie opgedragen aan
het Ingenieursbureau Freyn, Brasser! Co,
te Chicago.
Ten einde zeker te zijn, steeds over een
goede kwaliteit kookt voor den hoogoven
te kunnen beschikken, werd besloten ook
een eigen kooksfabriek te bouwen. Aan
dit besluit lagen tevens commerciëele over
wegingen ten grondslag, gebaseerd op het
feit, dat de markt in kolen veel ruimer is
dan die in kooks. De capaciteit dezer fabriek
komt geheel overeen met die der hoog
ovens.
Tot deze fabriek behoort een kolenmengerij,
waarin de verschillende soorten te ver
werken kolen in de gewenschte verhouding
worden gemengd, ten einde hierdoor op
de kookskwaliteit te kunnen influënceeren.
Verder bestaat de kooksfabriek uit een
batterij ovens volgens het nieuwste systeem
Coppée, waarbij de blussching van de kooks
op een centrale plaats geschiedt, teneinde
de kooks zoo droog mogelijk te verkrijgen.
De kooks wordt daarna, zoo noodig, ge
broken en uitgezeefd, waarbij alleen de
grove kooks naar den hoogoven wordt
vervoerd. De fabriek is voorzien van een
installatie tot het winnen van de bijpro
ducten uit het gas, t.w. teer, ammonium-
sulfaat en benzolproducten. Het overschot-
gas voorzoover het niet is voor het ver
hitten van de ovens, is beschikbaar voor
verkoop nanr buiten, terwijl de rest in de
eigen centrale, tezamen met het hoogoven-
gas, voor de stoomproductie wordt ver
werkt.
Op 22 Januari 1924 heeft de fabriek haar
bedrijf geopend, voorloopig met één hoog
oven en een overeenkomstig gedeelte der
kooksfabriek. In verband met de ligging
aan zee, welke in het bijzonder gunstig is
voor den aanvoer van ertsen, benoodigd
voor het vervaardigen van de betera kwali
teiten ijzer, zullen de te vervaardigen soorten
ijzer in de eerste plaats zijnstaalijzer, de
beste soorten gietijzer en hematiet.
Verder dienen in het bijzonder genoemd
te worden de bijproducten der kooksfabriek,
t. w. teer, ammoniumsulfaat, benzol en bij-
behoorende producten.
Andere Industrieën.
Men treft aante Velseroord, de lak- en
vernisfabriek der firma Korthals Co., te
Wijkeroog, „Smits Huidverffabriek" en de
rubberfabriek „Holland", benevens fe Velsen
,,A. Plegings Verffabriek".
Naast de ijsfabrieken en scheeps- en
machineherstelplaatsen zijn te ljmuiden
mandfenmakerijen, taanderijen, kuiperijen
enz. als nevenbedrijven der visscherij ge
vestigd.
In de afdeeling Jan Oijsenvaart bestaan
van ouds kleerbleekerijen. Wij noemen die
van de firma Jan Klauwers en Zoon en de
firma wed. B. Klauwers.
Terreinen.
Door de nabijheid van het Noordzee
kanaal biedt deze gemeente uitnemende ge
legenheid voor de vestiging van industrieën.
Mocht het ontwerp van Gedeputeerde Staten,
inzake de grensregeling van Haarlem en
omliggende gemeenten, den weg naar het
Staatsblad vinden, dan zou dit perspectief
nog belangrijk worden vergroothet ligt
n.l. in het voornemen, om een gedeelte
der op te heffen gemeente Spaarndam,
gelegen aan twee der zijkanalen, bij Velsen
te voegen. Hieraan bestaat temeer behoefte,
daar het Rijk, door onteigening, voor een
groot deel beslag zal leggen op grond-
strooken langs het hoofdkanaal, noodig
voor eventuëele verbreeding.
VAN DEN WACHTTOREN.
Analfabeten in Amerika.
Het onderwijs in de Ver. Staten moet
onderdoen voor het Europeesche. De exa-
meneischen zijn er ook niet zoo streng.
Men kan in de nieuwe wereld makkelijk
den dokterstitel verkrijgen en men wordt
er in een vloek en een zucht predikant.
Die vloek is niet letterlijk te nemen! De
algemeene ontwikkeling staat niet hoog;
wel is men handig en praktisch en heeft
men het er ver gebracht in de kunst, om
achter den dollar te komen.
Analfabeten, zij, die het alfabet niet ken
nen, worden in Amerika niet toegelaten,
Maar er zijn daar ongeveer vijf millioen,
die de kunst van lezen en schrijven niet
verstaan. Men bekommert zich dus meer
om het geestelijk peil der landverhuizers
dan der geboren Amerikanen. Dit is geen
liefde voor de vreemdelingen maar het
juiste inzicht, dat de analfabet althans in