ORGAAN VOOR DE GEM
LSEN
No. 99
Zaterdag 11 October 1994
9e Jaargang
IJMUIDER COURANT
Watantaad KlnwULen
Dagen
12 V.M.
13
14
15
16
17
18
H.
water
L. water
v.m.
n.m.
v.m.
n.m.
2.36
2.56
10.40
0.11
10.59
3.14
3.32
11.18
0.58
11.36
3.50
4.07
11.52
1.36
4.23
4.39
0.14
0.24
4.57
5.11
0.48
0.55
5.31
5.44
1.17
1.23
6.04
6.17
1.44
1.53
De Hoogoveti te IJmuiden als kracht-
en warmtebron.
Wij hebben onlangs aldus schrijft t
het Alg. Handelsblad, bij een beschrijf j
ving van den hoogoven te IJmuiden 1
opgemerkt, hoe jammer het is, dat uit
de hoogovens voortdurend geweldige
massa's goed brandbaar gas onge-
bruikt de lucht ingaan. Het is te be- j
treuren voor de burgerij, die haar
brandstof nu elders moet koopen en j
te betreuren voor deze nationale on-
derneming, die daardoor een waarde-
volle bron van inkomsten mist, die
haar sneller tot normale bedrijfsresul-j
taten zou brengen.
Voor een bedrijf als het Nederland-
sche, dat zijn grondstoffen tegen rede
lijke prijzen kan betrekken en dat zijn
hoofdproduct in de wereldmarkt moet
verknopen, hangt de concurrentiemo-
gelijkheid inderdaad in hooge mate af
van het behoorlijk te gelde maken van
het voornaamste bijproduct, met name
het gas.
Te meer is dit het geval omdat aan
het hoogovenbedrijf cokesovens ver
bonden zijn en behalve het gas van den
hoogoven ook het gas van de cokes-
ovens beschikbaar komt. Deze zaak is
voor elk inwoner van Noord-Holland
interessant, zoodat wij onzen lezers
eens een iets dieperen blik in deze aan
gelegenheid willen verschaffen.
Voor elke ton ruwijzer die geprodu
ceerd wordt, komen ca. 200 m3. cokes-
ovengas (van 4200 caloriën) en ca. 1000
a 1200 m3. hoogovengas (van 1000 cal.)
beschikbaar (deze cijfers zijn na aftrek
van de hoeveelheden die het bedrijf
zelf noodig heeft) dus ca. 2.000.000 cal.
warmte per ton ruwijzer.
Terwijl het hoogovengas te arm is om
over langere afstanden economisch te
kunnen worden vervoerd en derhalve
ter plaatse in electrische energie moet
worden omgezet, is het cokesovengas
als licht- en warmtebron gelijkwaardig
aan dat van de gasfabrieken; het
wordt dan ook als zoodanig, b.v., in het
Ruhrgebied, aan alle grootere gemeen
ten door een buizennet van verschei
dene honderden K.M. lengte geleverd.
Het cokesovengas, dat in IJmuiden
beschikbaar blijft is b.v. voldoende om
Haarlem en alle buitengemeenten van
gas te voorzien.
Indien al het hoogovengas, dat in
IJmuiden beschikbaar blijft aldaar
wordt omgezet in electrische energie,
verkrijgt man 20.000.000 K.W. uur per
jaar. Er zullen weinig electrische cen
trales in het land zijn waar de produc
tiekosten per K.W. uur beneden 21/2
cent vallen. Bovenbedoelde 20.000.000
K.W. uur vertegenwoordigen dus een
waarde van f 500.000.
Er zullen slechts weinig gasfabrie
ken in het land zijn voor de vervaardi
ging van gas welke kosten van 4 c. per
m3. niet zullen overschrijden.
Indien het in IJmuiden beschikbare
cokesovengas d.i. 20 millioen kub. m.
per jaar, in de modernste gasfabrieken
werd gemaakt, zou het derhalve daar
s/4 millioen gulden per jaar kosten.
Tezamen ontwijkt dus voor VU mil
lioen gulden per jaar nutteloos uit dien
éénen hoogoven. Voor 21/2, resp. 33/4
millioen als men een tweeden en der
den hoogoven in bedrijf stellen gaat.
Dat gemeenten en provinciale cen-
tralen deze bedragen- voor dit gas en
die electriciteit direct zouden kunnen
betalen aan de hoogovenwerken, moet
men niet verwachten. De gasproductie
van een hoogovenbedrijf is continu en
steeds van gelijke grootte. Daar nu de
afneming zoowel van electrischen
stroom alsook van gas in elk distribu
tienet wisselend is, zou een dergelijke
koop slechts dan te bereiken zijn, in
dien het bedrijf zijn gassen resp. zijn
electrische energie zou kunnen afge
ven aan een net, dat zoo groot was, dat
het zonder bezwaar steeds de productie
van het bedrijf zou kunnen opnemen.
Maar wel is de vraag gewettigd: welk
uitzicht bestaat er voor de inwoners
van Noord-Holland om dit gas goed
koop te gaan gebruiken en voor ons
Nederlandsch werk om uit zijn gas be
langrijke inkomsten te beuren? Dit
laatste is van belang, omdat het wel
slagen van deze onderneming een Ne
derlandsch belang en in engeren zin
een provinciaal en vooral een Amster-
damsch belang is. Voor den afzet van
de hoogovengassen (in den vorm van
electrische energie) liggen de omstan-
IJmuiden beschikbaar blijft, aldaar
wordt omgezet in electrische energie,
verkrijgt men 20.000.000 K.W.-uur per
jaar." De waarde per K.W.-uur bere
kend' -op 21/2 cent, kwamen wij er dus
toe voor de totale productie een waar
de te berekenen van f 500.000. De waar
de van het gas uit de cokes berekenden
wij op f 750.000, zoo dat wij meenden te
moeten concludeeren, dat er voor een
waarde van f 1.25 millioen per jaar
nutteloos uit dezen eenen hoogoven
ontwijkt.
Uit een schrijven dat wij ontvingen
van dr. W. Lulofs, directeur der Gc-
meente-electriciteiswerken te Amster-
digheden gunstig. Het groote provin-1 dam, blijkt ons, dat wij, aldus schrij-
ciaal net, dat de productie absorbeeren
kan, is aanwezig, het stroomverbruik
in de provincie neemt voortdurend en
snel toe, zoodat ook de behoefte aan
het in IJmuiden beschikbare vermogen
geacht kap worden te bestaan. Met
goeden wil van beide kanten met me-
vende, een groote vergissing hebben
gemaakt. De heer Lulofs schrijft o.a.:
„Twintig millioen kw.-uren per jaar
vermag het Hoogovenbedrijf thans te
geven; welnu, de P. E. G. E. M. heeft
daadwerkelijk reeds ruim 11 millioen
kw.-uur afgenomen, en de productie is
dewerking van gemeenten en provin-thans in overleg met de Hoogovens op-
cie, moet hier een alleszins bevredi-gevoerd kunnen worden tot 600.000
gen-de oplossing verkregen kunnen 1 kw.-uur per week, zoodat de Hoog-
worden. 5 ovens rond 30 millioen KW.-uur per
Minder eenvoudig ligt de zaak voor jaar aan de P. E. G. E. M. leveren. Van
zoover betreft den afzet van de cokes-den eersten dag af, dat het hoogoven-
ovengassen. Natuurlijk kunnen ook bedrijf stroom kon leveren, heeft de
deze, onder ketels verstookt, dienen P. E. G. E. M. zooveel mogelijk stroom
voor de opwekking van electrische 1 afgenomen, daarbij in den koop ne-
energie, doch veel waardevoller is hun
verbruik als licht- en warmtegas voor
huiselijk gebruik. Een „reservoir" in
de nabijheid, groot genoeg om de pro
ductie te kunnen absorbeeren, is de ge- f
mende de lasten, die natuurlijkerwijze
ontstaan bij een dergelijke levering
van een in gang komend bedrijf van
zulk een reusachtigen omvang.
Inderdaad neemt de P. E. G. E. M. dan
meente Amsterdam en ook de gemeen- °°k praktisch alle KW .-uren af, welke het
te Haarlem. De gemeentebesturen Hoogovenbedrijf kan produceeren.
denken in die plaatsen genoeg in bree- j »De door de Hoofdredactie met „goe
de lijnen. Maar beiden zijn ruim
schoots van eigen capaciteit voorzien
en ofschoon ook het "gebruik van gas
weer toeneemt, de afzetmogelijkheid
voor de in IJmuiden beschikbare gas
sen bestaat voorloopig slechts dan,
indien gemeentelijke gasfabrieken hun
opwekkings bedrijf stopzetten of in
den wil van beide kanten" verlangde
bevredigende oplossing was reeds ver
kregen voor het in werking treden
van het Hoogovenbedrijf, en neerge
legd in eene overeenkomst, welke door
Hoogovens -en P. E. G. E. M. 13 Maart
en 12 April 1923 werd onderteekend en
die in den loop van December 1923 in
krimpen. Leefden wij nu nog in den werking is getreden,
tijd van kolenschaarschte, dan zou »Er gaat hier dus praktisch geen
ongetwijfeld de weg zijn aangewezen, i cent verloren; de brandstof betalende
Uit een oogpunt van brandstoffen- burgerij kan zich dus wat de electrici-
economie is er slechts één oplossing. t teitsquaestie betreft volkomen gerust-
Wat beschikbaar is moet gebruikt gesteld gevoelen.
worden, doch in deze tijden, nu kolen j Wij plaatsen gaarne deze rectificatie
weer te kust en te keur verkrijgbaar van ons artikel van Vrijdag. Tot ons
zijn, spelen andere factoren een rol. leedwezen gaven verkeerd overgeko-
Het stilleggen van een bedrijf gaat wel men inlichtingen van het Hoogovenbe-
gepaard met bezuiniging van grond-drijf aanleiding tot deze vergissing,
stoffen, loonen, onderhoudskosten Inderdaad wordt de electriciteit, die
enz., doch eischt tevens de afschrijving j IJmuiden als nevenproduct ont-
van een min of meer belangrijke kapi- j staat, reeds op de bovenaangegeven
taalwaarde, bij gemeentebedrijven bo- wijze benut. Wij hebben trouwens in
vendien jaarlijksche uitgaven voor ons Seen oogenblik getwijfeld aan
wachtgelden, die zeer belangrijk kun-den goeden wil van de bestuurderen
der electriciteitsnetten in Noord-Hol
land en overigens de electriciteits-
quaestie slechts terloops aangeroerd.
nen zijn.
De berekening der voordeeion wordt
dan vrij gecompliceerd. Hier komt nu
nog bij, helaas, dat op gasgebied een
wonderlijk ouderwetsche toestand
heerscht., De meeste gemeenten, ook de
kleine, willen haar eigen gasfabriek
hebben (zoo'n probaat middel om de
gemeentenaren indirect te belasten).
Toen Amsterdam de fabriek Oost
moest sluiten, omdat ze haar produc
tie niet kwijt kon, bouwde Hilversum
voor f 1.000.000 een nieuwe fabriek, ter
wijl ook Utrecht uitbreidde; toen de
Hoogovenwerken opgericht werden,
bouwde. Beverwijk op steenworpaf
stand een nieuwe gasfabriek.
Werkelijk, het wordt hoog tijd dat
deze zaken uit een algemeen belang
beoordeeld en beslist worden en niet
meer uit het enge gemeentebelang, dat
tot heden doorslaggevend is. Wij voe
len sterk vo.or de autonomie der ge
meenten, maar wij zouden haast een
nieuwe periode van schaarschte wen-
schen, opdat de kostbare versnippe
ring en verkwisting die op dit gebied
heerscht kon worden uitgeroeid. In elk
geval dient bij elke uitbreiding van ge
meentelijke gasfabrieken en van pro
vinciale electriciteitscentralen geen
toestemming door Gedeputeerde Sta
ten, resp. door de Kroon gegeven wor
den, zonder dat met de IJmuider gas
sen deskundig rekening is gehouden.
In het Handelsblad van Zondagmor
gen lezen wij nog het volgende:
In ons avondblad van Vrijdag jl.
hebben wij eenige opmerkingen ge
maakt omtrent de rol, welke de hoog
ovens te IJmuiden als kracht- en
warmtebron zouden kunnen spelen en
o.a. geschreven:
„Indien al het hoogovengas, dat in
Maar het hoofdverlies betreft het co
kesovengas, dat niet of bijna niet ge
bruikt wordt in - de gasleidingen in
Noord-Holland. Weliswaar heeft de ge
meenteraad van Velsen enkele maan
den geleden besloten, met ingang van
1 Juni 1925 het gas voor de gemeente te
betrekken van het Hoogovenbedrijf in
plaats van, zooals tot dusver, van
Haarlem. Maar afgezien van dezen
maatregel, die dus wel eenigen voor
uitgang zal brengen, verstookt men het
kostbare gas, jammer genoeg, nu ten
deele in IJmuiden tot electriciteit
en daardoor blijven de hoogovengassen
ten deele ongebruikt. Verheugt het ons
dus, dat de electriciteisvoorziening der
provincie reeds het hare heeft gedaan
om deze krachtbron te gebruiken, het
hoofdproduct, het cokesovengas, waar
op wij in ons artikel in hoofdzaak we
zen, wordt nog slechts onvoordeelig ge
bruikt. Wij hopen dat ook dit weldra
als lichtgas tot zijn waarde zal
komen.
VAN DEN WACHTTOREN.
De resultaten van het Rijkstucht- en
opvoedingswezen.
Door het Bureau voor de Statistiek
zijn cijfers bekend gemaakt, waaruit
men met vrij groote zekerheid de goe
de resultaten van het Rijkstucht- en
opvoedingswezen kan leeren kennen.
Als de kinderen, die regeerings- of
voogdijkinderen zijn geworden, later
niet in het strafregister wegens eenig
misdrijf, landlooperij enz. zijn opgeno
men, rekent men, dat de zorg aan hun
besteed gelukt is. Cijfers dringen niet
ver door en men kan het zedelijk leven
en zijn veranderingen nooit voldoende i
in cijfers uitdrukken. Maar toch mag
men uit het gering aantal regeerings-
en voogdijkinderen, dat later in de
strafregisters der justitie wordt inge
schreven, wel concludeeren, dat het
Rijkstucht- en Opvoedingswezen
prachtig werkt. De Kinderwetten van
1905 belmoren tot de besten, die wij
hebben. En het vele geld, dat de tucht
scholen enz. kosten, behoeft men niet
te betreuren. Wie daarop bezuinigt,
verkwist! De opvoeding der regee-
ringskinderen slaagt in de grootste
helft der gevallen. Voor de jongens is
het cijfer 52 en voor de meisjes 85
Nu kan iemand een mislukt leven
hebben en toch niet met de justitie in
aanraking komen, maar omgekeerd
bewijst het feit, dat men in de strafre
gisters ingeschreven staat, nog niet,
dat men zedelijk een minderwaardige
en verlorene is. Toch mogen wij wel
waarde aan de cijfers hechten. De re-
geerangskinderen zijn al jong klantjes
der justitie geweest, er zit in een deel
hunner een misdadige aanleg; ande
ren zijn meer verwaarloosde dan van
nature slechte kinderen. Ze loopen
licht gevaar in het oude kwaad terug
te vallen, als ze weer op eigen beenen
staan; dat dit toch met de meerderheid
niet het geval is, bewijst dat de
Rijksopvoeding succes gehad heeft.
Dat is niet alleen voor kinderen zelf
maar voor de heele samenleving een
groot voordeel. Een bedelaar, die tel
kens weer opgezonden moet worden is
niet alleen een lastpost maar ook een
schadepost voor de maatschappij.
Trouwt hij, dan hokt hij met zijn gezin
in een woonschip of woonwagen en
leeft hij zonder arbeid met vrouw en
kinderen ten koste der samenleving.
Dat gezin vermeerdert zich en daarmee
de maatschappij met een groeiend
aantal nietsnutters. Maar hij, die op
don goeden weg blijft, doet evenveel
nut als de eerste nadeel. Het geld aan
hem besteed, brengt rijkelijk rente. op.
De eerste is een toenemende zweer, de
laatste nieuw bloed voor het lichaam
der gemeenschap. Het is daarom te ho
pen, dat dit werk, om kinderen door
straf en opvoeding terecht te brengen,
zoo weinig mogelijk onder den bezui-
nigingsdrang lijdt.
De Volksuniversiteit geen goedkoope
kennisfabriek.
Er zullen wel niet veel sprekers zijn,
die zooveel avonden bezet hebben, zoo-
J veel lezingen geven als de letterkun
dige Herman Poort. Hij heeft wat te
j zeggen en kan het zeggen ook. Hij is
bijna zeker overal een aandachtig pu-
bliek te vinden en het ontbreekt hem
niet aan leerlingen bij de cursussen,
die hij geeft. Hij verstaat de moeilijke
kunst, om eenvoudig en toch niet op-
j pervlakkig, als een schoolmeester en
toch niet schoolmeesterig over letter-
kundige onderwerpen te spreken. Voor
j de Volksuniversiteit is hij dan ook bij-
zonder geschikt. Hij heeft den nieuwen
cursus aan de Rotterdamsche Volks-
universiteit geopend door een rede te-
gen het intellektualisme, de overheer-
1 sc'hing van het verstandleven, de ver
heffing van het verstand.tot een al-
machtige, verlossende godheid. Niet
wetenschap en verstand maar wel hun
1 overschatting wordt tegenwoordig al
1 meer verworpen. Dat deed ook Her-
man Poort. Een paar mooie gedachten
uit zijn rijk betoog.
Voor bewonderen en begrijpen van
kunst is geen wetenschap, geen sy
steem noodig. De dichters moet men
leeren kennen en liefhebben met een
eenvoudig hart en tot de kunst gaan
j als tot de natuur. De ware wijsheid be-
I gint daar, waar alle cijferkunst op-
j houdt. De 19e eeuwsche mensch kende
alles, ieder beentje in het geraamte,
maar zichzelf kende hij niet. Hij werd
een vat van namen en cijfers, een wan
delend woordenboek, maar arm in
kennis van zijn diepste zelf- en aan
Godsvertrouwen. Hoogmoedig was hij
op het stoffige pakhuis in zijn hoofd,
maar hij werd met zijn vat vol feiten
niet gelukkig.
De Volksuniversiteit moet ook gaan
tegen de richting van het intellektua
lisme. Ze moet van haar leerlingen
iets anders en beters maken dan vaten
vol kennis. We moeten weer steunen
op geloof, kunst en mystiek, dan zul
len we onszelf weervinden, een nieuwe
kracht ontdekken en opgaan in het
verband van een grooter geheel. De
vraag is niet, wat de mcnsch weet
maar in wat hij gelooft. Daarin ligt on
ze opgang tot een betere menschelijk-
heid.
De Volksuniversiteit heeft dit groote
voorrecht; ze is geheel vrij van exa
mens. Ieder wordt toegelaten, ieder
mag weten, welken cursus hij wil vol
gen. Er wordt niet gedrild en afge
richt, men gaat niet tot haar, om car
rière te maken, een betrekking te krij
gen. Zij is verder zeer veelzijdig. Men
kan door haar eenig inzicht krijgen
in de mysteriën van den sterrenhemel
en de schoonheid van Shakespeare, in
de wonderwereld der atomen en elec-
tronen en in de beteekenis der muziek,
in de wetten, die het maatschappelijk
lev en belieerschen en in de geschiede
nis en het wezen van den godsdienst.
Zij bevordert aldus een zeer alzijdige
ontwikkeling en zal het geestelijk le
ven verrijken. Zij is geen opleidings
school van betweters, geen goedkoope
en slechte kennisfabriek maar veeleer
een leerschool tot wijsheid. Het intel
lektualisme zal niet aan alle cursus
sen en leiders vreemd zijn, maar over
liet algemeen heerscht toch op de
Volksuniversiteit de gedachte, dat de
gansche persoonlijkheid ontwikkeld en
verheven moet worden en niet het
hoofd gemaakt tot een goedkoope ba
zar van allerlei prullerige wetens
waardigheden. Zoo ligt de taak der
Volksuniversiteit meer in de diepte
dan in de breedte.
Magnetiseurs.
Men heeft in verschillende steden
thans magnetiseurs, die een stroom
van patiënten voor behandeling tot
zich trekken en van wie vele verhalen
gaan over hun groote gave, om zieken
te genezen. Zij mogen de geneeskunst
echter niet beoefenen en telkens ook
leest men van vervolging en bestraf
fing door de justitie tot groote erger
nis van de vele dankbare patiënten,
die in hen hun grootste weldoeners
zien.
Of er inderdaad genezende krachten
uitgaan van de hand en hoeveel er
waar is van de vele verhalen van won-
dergenezingen, is niet makkelijk uit te
maken. Dat de nieuwe geestelijke ge
neesmethoden, die tegenwoordig wor
den toegepast, niets dan kunstenma
kerij en afzetterij of op zijn best zelf
bedrog zouden zijn, durven we niet be
weren. In Denemarken heeft de ver-
eeniging tot onderzoek van het ziele-
leven op verzoek der rechterlijke
macht een advies uitgebracht over de
gave van een magnetiseur en de aard
zijner methode. De vereeniging heeft
toen een reeks proeven genomen, die
door artsen gecontroleerd werden. De
uitslag was, dat de methode van den
magnetiseur absoluut onschadelijk is,
dat de zieken er altijd een zekere ver
lichting door ontvangen en dat er zelfs
enkele gevallen van genezing zijn ge
weest.
Gewoonlijk staan de dokters wan
trouwend en vijandig tegenover de on
bevoegde en ongeleerde collega's, die
alleen gepromoveerd zijn in het won
der, maar de artsen van Denemarken
zijn door de proeven van de vereeni
ging tot onderzoek van het zieleleven
tot een ander inzicht gekomen.
Op grond van deze proeven en con
clusies zijn zij bij de justitie tusschen
beiden gekomen ten gunste van den
magnetiseur, die aldus ontslagen is
van rechtsvervolging en zelfs vergun
ning heeft gekregen, de zieken magne
tisch te behandelen, die hem door de
artsen worden toegezonden.
Dit lijkt ons een goede oplossing
voor de tegenstrijdigheid, dat mannen,
die hoogelijk vereerd worden als de
redders van leven en gezondheid, door
de justitie gestraft worden.
Men zij voorzichtig met zijn con
clusies. Bij het onderzoek in Dene
marken is alleen gebleken, dat er en
kele gevallen van genezing door mag
netisme zijn, terwijl de andere zieken
slechts een zekere verlichting ontvin
gen.
Het wonder van menigen wonder
dokter is niet dat hij zoovelen geneest
maar wel dat zoovelen in hem geloo-
ven; het een staat trouwens met het
ander in nauw verband.
