Voor de economische
opleving in Duitschland.
het belangrijkste nieuws.
AUTO'S, HUN AANTAL EN INVLOED.
IjMUIDER COURANT DINSDAG 6 SEPTEMBER 1932
TWEEDE BLAD
De conferentie
oan Stresa
gen
Nadere bijzonderheden over de noodverorde
ningen der Rijksregeering. Premie voor kleine
en middelgroote bedrijven bij tewerkstelling.
Invoering van belastingbons. Sociaal-politieke
voorstellen, o.a. inzake verlaging der tariefloonen.
Betreffende de nieuwe economische maat
regelen der Rijksregeering die in den vorm
van verordeningen van den Rijkspresident al
thans der Rijksregeering zullen worden uitge
vaardigd, publiceert de Rijksregeering een
uitvoerige officieele mededeeling. O.m. wordt
verklaard dat alle pogingen welke tot nu toe
in het werk zijn gesteld om de werkloosheid
te bestrijden geen afdoend resultaat hebben
*ehad. De Rijksregeering moest derhalve be
sluiten tot vergaande en ingrijpende maat
regelen. De verordening van 4 September 1932
is°bedoeld in den strijd tegen de werkloos
heid, terwijl nog andere maatregelen in voor
bereiding zijn.
De tot nu toe opgedane ervaring heeft aan
getoond dat al worden de openbare werken
ou nog zoo uitgebreide wijze toebedeeld niet
temin nooit werk zal kunnen worden ver
schaft in de mate als vereischt wordt voor de
effectieve bestrijding van de werkloosheid.
Behalve een uitbreiding van het program der
openbare werkzaamheden moeten derhalve
effectieve maatregelen worden getroffen tot
herstel van het particuliere bedrijfsleven. De
economische bepalingen der verordening zijn
uitgewerkt in nauwe samenwerking met de
Rijksbank.
De verordening staat het bedrijfsleven
slechts daar verlichingen toe waar een on
middellijke opleving der productie en daar
mede van de arbeidsmarkt met zekerheid te
verwachten zal zijn. Het gaat er bij den hui-
digen economischen toestand om de na het
bereiken van het laagtepunt der crisis te ver
wachten natuurlijke wederopleving van het
bedrijfsleven voor te bereiden. Hiertoe dient
in de eerste plaats het uitgebreide program
voor het verrichten van openbare werkzaam
heden dat betrekking heeft op de nieuwe ver
ordening. De openbare instanties zullen hier
voor, naar te verwachten is, in de eerstko
mende maanden ongeveer drie-kwart milliard
Rijksmark ter beschikking stellen.
De premie op het te werkstellen zal in het
bijzonder- ten goede komen aan de kleinere
en middelgroote bedrijven. eD belastingverla
ging zal uitsluitend betrekking hebben op
belastingen welke onmiddellijk verband hou
den met de productie.
De verlaging der grondbelasting behalve
de beschikbaarstelling van een bedrag van
ten hoogste 50 millioen R.M. als subsidie voor
herstelwerkzaamheden ten behoeve van huis
eigenaars moet in de eerste plaats er toe
dienen de financieele voorwaarden voor het
herstel van sinds jaren verwaarloosde ge
bouwen te scheppen.
Te verwachten ls dat de belastingontvang
sten na de opheffing van de economische
crisis rijkelijk zullen toevloeien en dat dan
ook de voorgenomen hervorming van het
openbaar bestuur zal hebben geleid tot een
wezenlijke verlaging der uitgaven.
Van het particuliere bedrijfsleven wordt
verwacht dat het door de uitvoering van par
ticuliere en openbare werkzaamheden de ar
beidsmogelijkheden spoedig en op merkbare
wijze zal kunnen doen toenemen. Daartoe
behoeft het in de meeste gevallen nieuwe sup-
pletoire crediten. Tot basis hiertoe dienen de
belastingbons. Deze zullen derhalve bij de
Rijksbank in onderpand kunnen worden ge
geven. Bovendien zullen zij als basis dienen
voor aanvullende discontocredieten bij de
banken en de Rijksbank. Voorts zullen zij ter
beurze kunnen worden verhandeld.
Voor hulpverleening aan den industrieelen
middenstand dienen ook de bepalingen der
verordening waarbij aanzienlijke bedragen
ter beschikking worden gesteld voor credie-
ten op langen termijn aan middelgroote en
kleinere ondernemingen, zoomede ten be
hoeve van industrieele credietcorporaties en
verbruikscorporaties welke het depositobedrijf
uitoefenen. Ten behoeve van den landbouw
dient de onmiddellijke ontlasting tot een be
drag van 40 pet. der belasting op gronden en
de opheffing der omzetbelasting op gepas
teuriseerde melk. Bovendien zal het princi-
pleele besluit inzake de toepassing van con
tingenten met grooten spoed worden bestu
deerd. Met de betrokken landen zullen on
derhandelingen worden gevoerd. Voorts wordt
gestreefd naar een merkbare verlichting der
rentelasten.
In het officieele communiqué wordt er in
de eerste plaats op gewezen dat een ontlas
ting van het bedrijfsleven reeds in de pro
grams van vroegere regeeringen is aangekon
digd, doch nimmer is verwezenlijkt, in de
meeste gevallen zelfs juist op tegenoverge
stelde wijze is ton uitvoer gelegd.
Een directe verlaging der belastingen was
niet mogelijk. Het systeem van belastingbons
zal worden toegepast. Deze belastingbons ont
vangt een ieder die in het tijdvak van 1 Oc
tober 1932 tot 1 October 1933 zekere belastin
gen betaalt. Zij kunnen in de jaren 1934 tot
1939 in betaling worden gegeven voor Rijks
belastingen. Tegelijkertijd bieden zij van
stonde af aan een geschikte credietbasis voor
nieuwe zaken.
Belastingbons zullen ten bedrage van 2.5
d.i. van 40 pet. der in den tijd van 1 October
1932 tot en met 30 September 1933 vervallen
de omzetbelastingen, bedrijfsbelasingen en
grondbelastingen worden uitgegeven.
Het totaalbedrag der uit te geven belas
tingbons kan begroot worden op 1522 millioen
HM-, derhalve op iets meer dan anderhalf
milliard.
De belastingbons zullen op naam staan. Zij
zullen worden uitgegeven ten bedrage van
50, 100, 200, 1000, 10.000 en 20.000 R.M.
Zij zullen gesplitst worden. Ieder vijfde
deel zal in de jaren 1934 tot 1939 aangehecht
aan het biljet worden ingewisseld en ter be-
taling worden gegeven voor alle door het Rijk
geheven belastingen slechts met uitzondering
van de inkomstenbelasting. Het agio bedraagt
4 pet. jaarlijks. De belastingbons zulen vrij
gesteld zijn van beursbelasting.
Het Rijk zal 700 millioen R.M. ter beschik
king stellen voor premies op te werkstelling.
Indien deze middelen geheel uitgeput zullen
zijn, zullen van 19321933 ongeveer 1 3/4
millioen arbeiders en employés hun eigen
brood hebben verdiend.
Verdere maatregelen ihefbben toeifcrekking
op de verlaging van belastingen op melk
In het tweede deel der verordening .krijgt
de regeering m.et het oog op den huldigen
nood .van het Duiitsehe Volk opdracht ter
handhaving van de sociale voorzorg en tolt
verlichting van het bedrijfsleven en de fi
nanciën de sociale instellingen te vereen
voudigen en samen te voegen. De Rij'ksre-
geering wordt gemachtigd op bepaalde ge
bieden het sociale recht in zijn vormen en
grenzen zoo toe te passen als vereischt
wordt door den economischen noodtoestand
en de sociale behoeften, het gebod van ef
ficiency en de spaarzaamheid.
De verordening geeft de Rijksregeering
machtiging rekening te houden met de mo
gelijke hervorming der speciale politiek.
Van deze machtiging heeft de Rijksre
geering in een verordening op de verorde
ning van den Rijkspresident op het gebied
van het tariefverdrag direct gebruik ge
maakt. De uitvoerende verordening mach
tigt de werkgevers indien zij het aantal
hunner werknemers vermeerderen de tarief
loonen naar verhouding te verminderen.
Bovendien worden de Rijksbemiddelaars ge
machtigd in bedrijven welke in bijzondere
omstandigheden verkeeren het 'tariefloon
binnen een vastgestelde "rnarnge te verlagen.
Voorwaarde voor dezen eersten maatregel
is dat de werkgever het aantal zijner werk
nemers ten opzichte van den stand per 15
Augustus of het gemiddelde der maanden
Juni, Juli, Augustus 1932 verhoogt. Hoe
grooter deze vermeerdering zal zijn hoe
grooter de verlaging der tariefloonen 1
kunnen zijn. De loonsverlaging moet even
wel beperkt worden tot de vergoeding voor
het 31e tot het 40e werkuur per week.
Op seizcenwerkzaamheden heeft de ver
ordening principieel geen betrekking.
Slechts in bijzondere gevallen zal even
wel ten aanzien van seizoen werkgevers uit
zonderingen worden toegelaten Hierbij zal
bijv. ten aanzien van landbouwbedrijven
rekening worden gehouden met de overeen
komstige periode van het voorafgaande jaar
Voor noodlijdende bedrijven zullen de tarief
loonen met ten hoogste 20 pot. kunnen
worden verminderd De verordening treedt
met ingang van 15 September 1932 in wer
king.
De rechten de loonen te verminderen door
personeelsuitbreiding expireeren met de
maand Maart 1933.
De landen worden bij de nieuwe veror
dening gemachtigd van de 672 millioen RM.
welke van het Rijk worden ontvangen ter
verlichting in de lasten voor crisisuitgaven
aan de gemeenten in de toekomst in plaats
van 10 pet 20 pet. uit te keeren aan crisis
ondersteuning. Voorts worden de gemeenten
die de burgerbelasting" voor het begroo-
tingsjaar 1931 hebben geheven de in het
laatste kwartaal van het kalender jaar
1932 op de basis der tot nu toe
geldende voorschif'ten dehelft vaai het be
lastingbedrag te heffen dat voor het jaar
1931 werd geheven. De toeslag voor de
echtgenoot© moet evenwel in de toekomst
vervallen. De burgerbelastingen moeten r.-.ei
25 pet. van het belastingbedrag worden ver
laagd. Wie derhalve als vrijgezel tot nu toe
driemaal 6.18 Mark, heeft moe ben betalen,
zal voor de maanden October—December
nog 6.75 M moeten betalen. Een gehuwde
in plaats van tot nu toe driemaal 9.27 M.
voor OctoberDecember eveneens nog
slechts 6.75 RM. Ook voor het jaar 1933 zal
de toeslag voor de echtgenoote verschuldigd
vervallen. Echtparen zullen derhalve
zelfde betalen als ongehuwden.
het
De op grond van een besluit der confe
rentie van Lausanne gevormde commissie
voor Centraal en Oost-Europa is Maandag
middag om half vier in aanwezigheid van
vertegenwoordigers van alle uitgenoodigde
mogendheden en van den Volkenbond -nder
voorzitterschap van president Georges Bon
net te Stresa aan het Lago Maggiore in
eerste zitting bijeengekomen.
De president opende de zitting met het uit
spreken van den wensch dat de conferentie
den economischen vrede van Europa ten zege
moge strekken. Vervolgens bracht Bonnet
het voorstel van Letland ter kennis deel te
nemen aan de conferentiewerkzaamheden.
Een der vertegenwoordigers wees er op dat
de inwilliging van dit voorstel een precedent
zou scheppen, welke zienswijze door andere
afgevaardigden werd gedeeld.
Op voorstel van Bonnet werd de vertegen
woordiger van Letland uitsluitend als
waarnemer toegelaten.
De president schetste in het kort het pro
gram der conferentie, zooals dat te Lau
sanne in algemeene lijnen was vastgesteld.
„Indien wij", aldus besloot Bonnet, „niet tot
een bevredigende overeenstemming komen,
zal de internationale economische wereld
conferentie onder een duister gesternte
staan. Wij verwachten geen wonderen,
doch den goeden wil en de politieke wijs
heid van alle naties die vertegenwoordigd
zijn."
De Michelis dankte namens Italië voor de
woorden van welkom van den resident.
Ten einde den duur der conferentie te bekor
ten en de onkosten te verlagen, werd beslo
ten de memoranda der afzonderlijke naties
niet voor te lezen, doch slechts schriftelijk in
te dienen.
Dinsdagmorgen om half elf vangen de al
gemeene beschouwingen aan.
overtuiging baanbrak dat de vrijheid van de
landen gewaarborgd moet blijven en dat het
rijk slechts tot bloei kon komen, wanneer het
de landen goed ging.
Ook op een te Aichbach gehouden boeren-
betooging werd door ex-kroonprins Rup-
precht het woord gevoerd. Hij verklaarde
zich voor steun aan den boerenstand en
noemde het herstel van de binennlandsche
markt een der belangrijkste middelen om de
werkloosheid te verminderen. De boeren
stand bleef de ruggegraat van het volk. De
ex-kroonprins werd stormachtig toegejuicht.
Geheimrat Dr. Heim, leider der boerenpartij,
sprak den wensch uit dat Beieen weer spoe
dig een koninkrijk zou zijn.
Stahrhelmleiders bij
Von Papen.
De Rijkskanselier heeft heden in aanwezig
heid van den minister voor de Rijksweer de
bondsleiders en andere leden van den Stahi
helm ontvangen. Na afloop vereenigden de
aanwezigen zich aan een noenmaal.
De door het Saargebied naar den dertien
den Rijksfrontsoldaten te Berlijn afgevaar
digde leden van den Stalhhelm werden he
denmiddag om vier uur in de Rijkskanselarij
aan Von Papen voorgesteld.
kabinetscrisis bijgelegd. Bij de stemming in
het parlement zal de partij haar vertrouwen
in de regeeïing uitspreken.
Nomoera niet naar Amerika.
De Japansche ambassade te Washington
deelt mede, dat de Japansche admiraal
Nomoera zijn voorgenomen reis naar Ameri
ka bij wijze van vredesmissie om gezond
heidsredenen heeft moeten opgeven.
Zuid-Amerika.
Studentenoproer te Bahia
onderdrukt.
Volgens te Montevideo ontvangen be
richten heeft de Braziliaansche regeering
officieel medegedeeld, dat een door studen
ten veroorzaakt oproer te Bahia door regee-
ringstroepen Ls onderdrukt. Te Sao Paula
hebben de regeeringstroepen geen nieuwe
vorderingen gemaakt. De opstandelingen
hebben hun stellingen versterkt door uen
aanleg van moderne loopgraven,
Engeland,
Duitschland.
Volgende Rijksdagzitting op
12 September.
Naar van welingelichte zijde wordt verno
men, zal Rijksdag-president Goering den
Rijksdag waarschijnlijk per Maandag 12 Sep
tember a.s. bijeem-oepen.
Spoedig kabinetszitting over
den Duitschen pariteitseisch?
Naar de diplomatieke correspondent van
de „Daily Mail" meent te kunnen mededee-
len, zal de regeering zoo spoedig mogelijk in
een speciale zitting bijeenkomen om haar
houding te bepalen, ten aanzien van den in
ternationalen toestand, ontstaan door den
eisch van Duitschland naar gelijkheid in de
bewapening.
De regeering hoopt volgens den correspon
dent, dat Frankrijk en Duitschland dit vraag
stuk zelf kunnen oplossen. Engeland zal eerst
dan ingrijpen, als de onderhandelingen tus-
schen beide landen in een zoodanig stadium
gekomen zijn, dat bemiddeling gewensc-ht is.
(Reuter)
Ex-kroonprins Rupnrecht roert
zich in Opper-Beieren.
Te Aichbach in Opper-Beieren is gisteren
een groote Beiersche betooging gehouden ter
herdenking van den 750en verjaardag van de
verleening van het hertogdom Beieren aan
Otto von Wittelsbach. Door den Bisschop van
Augsburg, Dr. Klumpfmueller, werd op het
burchtplein te Ober-Wittelsbach een plech
tige Mis opgedragen, die o.a. werd bijgewoond
door ex-kroonprins Rupprecht van Beieren
en vele leden van den Beierschen adel Bii de
feestelijkheden, die 's middags gehouden
werden, voerde ook ex-kroonprins Rupprecht
het woord, die zijn vreugde erover uitsDraak,
dat zich in den laatsten tijd meer en meer de
Vakvereenigingscongres keurt
de iveversstaking goed.
Na een zitting met vertegenwoordigers der
wevers uit het district Lancashire heeft de
hoofdcommissie van het Engelsche vakver
eenigingscongres een resolutie aangenomen,
waarin de stakingsbeweging geheel en al
wordt goedgekeurd en financieele en moreel"
hulp wordt gegarandeerd. Het congres heeft
besloten voor 1000 pd.st. bij te dragen in het
stakingsfonds der weveTs.
Regeerinpsintervntie in het
katoenconflict.
De Engelsche minister van Arbeid heeft de
vertegenwoordigers van de door de wevers
staking in Lancashire getroffen werkgever.-
en werknemers schriftelijk tot een bijeen
komst met regeeringsvertegenwoordigers uit-
genoodigd. Het schrijven bevat een aanspo
ring het geschil bij te leggen.
Ctlua.
Bekend Chineesch generaal
vermoord.
Te Nanking is bericht ontvangen. dat een
der bekende Chineesche vecht-generaals
Tsjang-Tsjoeng, vroeger gouverneur van de
provincie Sjantoeng, zou zijn vermoord.
Japansche troepen in geheel
Mandsjoerije
Omtrent den inhoud van het verdrag tus-
schen Japan en Mandsjoerije weet men van
Chineesche zijde mede te deelen, dat het
bestaat uit de volgende punten:
1. Japan verplicht zich Mandsjoerije te be
schermen tegen binnenlandsche en buiten-
landsche vijanden.
2. Japan krijgt het recht in geheel Mands
joerije zonder eenige beperking troepen te
onderhouden.
3. Mandsjoerije wordt hij de organisatie van
zijn weermacht door Japan gesteund.
4 De Mandsjoerijsche regeering verplicht
zich geen overeenkomsten aan te gaan met
derde staten die zich tegen Japan richten.
5. Mandsjoerije blijft in de buitenlandsche
politiek onafhankelijk terwijl alle belangrijke
autoriteiten in Mandsjoerije door Japansche
adviseurs worden bijgestaan.
Een officieele bevestiging van den inhoud
van het verdrag van Japansche zijde kon tot
nog toe niet worden verkregen.
Japan,
De kabinetscrisis opgeheven.
Minister-president Saito heeft een brief
ontvangen van de fractie der Seyoekay-partij
waarin wordt medegedeeld dat de fractie
heeft besloten uit beweegredenen van bin
nen- en buitenlandsche politiek, de regeering
verder te steunen. Door deze verklaring is de
28 millioen in Amerika, 5 millioen in Europa.
(Van onzen Londenschen correspondent).
LONDEN, 1 September.
Het jaarboekje van het Britsche verbond
van auto-fabrikanten, dat pas is uitgekomen,
vertelt vooral in zijn wereldcijfers een be
langwekkend verhaal. In het grootste deel
van de wereld is de auto nog zeer schaarsch.
Te oordeelen naar den toestand in Noord-
Amerika komen andere gebieden van onzen
aardbol wat auto-bezit betreft nauwelijks in
aanmerking. Alleen in Amerika is waarlijk
een auto-tijdperk ingetreden. Wat Europa
aangaat kan men alleen in Frankrijk en in
Engeland er het begin van waarnemen .Voor de
groote rest is het feitelijk nog niet ingetre
den. De cijfers vertellen het. Ze geven de
juiste verhouding en den waren toestand. Ze
nemen verkeerde indrukken geboren uit
oppervlakkige waarneming, b.v. op den Great
North Road hier buiten Londen weg.
Van de 36.000.000 automobielen voor alle
doeleinden, die over de wereld waren, zijn er
28.000.000 in Amerika en slechts 5.000.000 in
Europa. De 3.000.000, die er overblijven, zou
den in trieste eenzaamheid over Azië, Afrika
en Australië gaan, ware het niet dat ze de
gezelligheid en het vertier zoeken van de
randen in het Verre Oosten, die tennaasten-
bij zijn verwestelijkt, van de kuststeden (zijn
er andere?) van het- kleinste werelddeel, en
van de Kaap de Goede Hoop en opwaarts,
waar men nu werkelijk minder trekkende
ossenwagens ziet dan trekkende automobie
len.
Daar verschilt de Kaap zoo zeer van het
hoogere Afrika, waar wel eens een auto met
rupsbanden door de woestijnen is gegaan
maar waar het schip der woestijn, dat weinig
waterkoeling noodig heeft, nog het transport
op zijn geduldigen bultigen rug neemt. Daar
ook verschilt Zuid Afrika zooveel van Klein-
Azië en Groot-Azië, waar de karavanen blij
ven trekken, even staag als traag, en waar
geen tractor zijn sporen laat in het oudste
gezicht van de wereld.
In Engeland alleen rijden driemaal zooveel
auto's als in geheel Azië. Het half milllioen
van Afrika is nagenoeg in zijn geheel naar
het zuiden gerold. De auto is nog uitsluitend
speeltuig of bedrijfsmiddel van den blanke.
Andere rassen mogen met onvoorzichtigen
haast onze politieke instellingen willen over
nemen, van de machine in al haar vormen
schikken zij nog terug. Er is nog veel meer
werk te doen voor autofabrikanten dan zij
van het begin van den motor af hebben ver
richt. Ford en Morris en General Motors
moeten China en Rusland. Perzië en Turkije,
alle Indieën en Siam nog voorzien. China
zal zoowat 80.000.000 auto's moeten invoeren
wil het in frequentie van het voertuig per
hoofd der bevolking met de Vereenigde Sta
ten gelijkkomen Indien het met den auto
rijkdom van Engeland genoegen neemt zou
liet Hemelsche Rijk er 20.000.000 noodig heb
ben.
Engeland heeft zoowat 1.500.000 automo
bielen, hetgeen overeenkomt met één per 20
inwoners. Frankrijk heeft er naar verhou
ding meer. Maar beide verhoudingen zijn on
aanzienlijk vergeleken bij de Vereenigde Sta
ten, waar er een auto is op 7 inwoners (of
tot voor kort was, want men zegt dat de
stortplaatsen voor afgedankte auto's er
sedert de malaise zeer zijn vermenigvuldigd
en pyramidaal hoog zijn geworden).
Een bekende massa-fabrikant van auto's
in Engeland, Morris, heeft juist ter gelegen
heid van de introductie van een van zijn
nieuwe modellen verklaard dat in de toe
komst het publiek een collectie auto's per
gezin zal aanschaffen zooals nu geschiedt
met meubels. Men zal een groote auto bezit
ten voor groot werk, voor familietochten. en
een aantal kleine voor gezinsleden indivi
dueel. Hij voorspelt ..naar zich toe": dat is
begrijpelijk. Maar zijn voorspelling zal wel
niet uitkomen. De kans is veel grooter dat
het Oosten wordt opengelegd voor de auto.
Wanneer dat aan den gang gaat zullen Mor
ris en zijn collega's handen vol werk hebben.
Rusland, dat machine-bewust, is geworden,
belooft die machine-bewustheid over te bren
gen op de Oostersche volken, die altijd het in
karakter Oostersche Russische Rijk, dat ge
deeltelijk in Europa verdwaald is, naar de
oogen hebben gezien. Voordat gezinsleden in
het Westen hun eigen auto's hebben zullen
de wegen van China en Turkestan en zal de
Grand Trunk Road van Britsch Indië, waar
over Kipling in „Kim" zoo schitterend heeft
geschreven, in aanblik zijn gaan gelijken op
den weg, die uit Londen naar het noorden
gaat. Ja, het is oog een voorspelling; maar zij
klinkt waarschijnlijker dan die van den heer
Morris.
Men moet vurig wenschen, wanneer het
eens zoo ver is. dat de auto allerwege slechts
nuttig en vreedzaam zal worden gebruikt en
aan het kwaad gerucht, waarin hij thans in
Engeland staat, zal zijn ontkomen. Men weet
dat hij al jaren lang als massa-dooder staat
gebrandmerkt. Hij is de in zijn doeltreffend
heid verschrikkelijkste mechanische hand
langer geworden van het geboefte der ge
meenschap. En een lichter kwaad, dat hem
thans wordt aangerekend, is zijn verantwoor
delijkheid voor de slordigheid en ontaarding
in de uiterlijke verschijning van den heer der
schepping, die de goorste broek en de vettlg-
ste jas van zijn garderobe juist goed genoeg
vindt om er mee in een auto te zitten. En
aangezien hij het grootste deel van zijn tijd
in een auto zit heeft hij weinig kleeren noo
dig. Een hoed draagt hij achter het stuur bij
voorkeur niet. Hij weet zich onttrokken aan
de kritische blikken van zijn medemenschen
wanneer hij in zijn wagentje voortjakkert
langs de wegen. Thuis kleedt hij zich, wan
neer hij „op zichzelf" is, naar het beginsel
dat het gemak den mensch dient. Zijn auto
wordt meestal een ambulante afdeeling van
zijn huis, waar het zelfde beginsel kan die
nen. De motor heeft aldus de eene industrie
bevoordeeld ten koste van een andere. De
heeren Morris en Austin zijn welvarend ge
worden maar de nijvere couneurs van Savile
Row (waar de sierlijkste kleeren voor den
gentleman worden vervaardigd) komen op
straat te staan
A. K. VAN R.
Hoe zij schrijven.
De Franschman G. Charensol heeft in een
boekje onder dezen titel beschreven hoe vijf
tig Fransche romanschrijvers en -schrijfsters
bun werk verrichten. Hoe zij schrijven. De
omstandigheden en de voorliefden blijken
nogal uiteenloopend, hetgeen nauwelijks ver
wonderlijk mag heeten. Wordt er niet een
beetje teveel gezanikt over de persoonlijke
eigenaardigheden van auteurs? Als ik lees
dat Germaine Beaumont een Chineesche
inktpot, rose en bleek groen papier en de
nabijheid van een kerk noodig heeft om te
kunnen schrijven, dan beneemt mij dat- met
een alle lust om mij in haar werken te ver
diepen, want die dame lijkt mij een aan
stelster. Max Jacob gaat bij voorkeur naar
een postkantoor en krabbelt de hem invallen
de geniale gedachten op telegram-formulie
ren, hetgeen ook erg naar Amerikaansche
reclame - anno 1932 riekt. Paul Léautaud
schrijft nog met een ganzenveder, en altijd
in de grootste stilte, hetgeen een prestatie is
want waar heeft hij die in het tegenwoordige
West-Europa gevonden? Louis Roubaud seint
uit verre landen zijn boeken telegrafisch
over. De hemel weet waarom. Misschien kent
hij ze een zeer kort leven toe, en wil-ie
iedere minuut daarvan te baat nemen. In elk
geval bezit die man teveel geld, maar hij
compenseert voor de P. T. T. het verlies dat
zij lijden door het matelooze en onbehoor
lijke formulieren-gebruik van Max Jacob.
Lucien Descaves schrijft staande voor een
lessenaar. Hij is erg pessimistisch, hetgeen ik
verklaar uit zijn rare gewoonte om bij voor
keur onmiddellijk na zijn maaltijden to
schrijven. Dit is ongezond. Er wordt dan, als
ik het wel heb, teveel bloed aan de hersenen
onttrokken, of zooiets. Hij zou beter eerst
een dutje kunnen doen voor-ie ging schrij
ven. Het zou zijn litteratuur minder zwart
gallig en zijn gezondheid beter maken.
Sommigen schrijven „zoomaar ineens" hun
gedachten neer en corrigeereh er later
haast niets meer in. Anderen zwoegen tijden
over een paar zinnen en overdekken later de
drukproeven weer met verbeteringen. Dit is
niet bepaald nieuw. Wij hebben het altijd
geweten. Het is ook niet onverklaarbaar.
Tusschen die twee uitersten in vindt men
alle denkbare overgangsvormen.
De gravin de Noailles, die blijkbaar de be-
scheidenste van het heele gezelschap is, heeft
nederig verklaard: „Ik werk niet. Mijn boe
ken komen uit zichzelf tot stand". Zij be
schouwt zich dus slechts als de nederige
dienaresse van haar talent, en zou het
devies „Ich dien" in haar familiewapen kun
nen voeren als dit niet reeds in het wapen
van de Engelsche kroonprinsen stond.
Mij treft het dat meneer Charensol blijk
baar heelemaal niet gemerkt heeft, dat de
ze eigenaardigheden van schrijvers niets bij
zonders zijn. Als hij vijftig metselaars, vijf
tig leeraren, vijftig pianisten, vijftig politie
ke redenaars en vijftig huisvrouwen geïnter
viewd had, zou heb de openbaring zijn ge
worden dat zij telkens op vijftig verschillen
de manieren metselden, les gaven, piano
speelden. redevoeringen hielden en het huis
houden deden. Merkwaardig zou zijn boekje
pas zijn als hij ook maar twee litterators had
kunnen vinden die op precies dezelfde ma
nier aanteekeningen maakten, hun opzet
ontwierpen, die uitwerkten, correcties aan
brachten, dezelfde omgeving en omstandig
heden verkozenkortom, gelijkelijk dach
ten en voelden. De twee menschen die iden
tiek denken en voelen moeten nog ontdekt
worden in deze wereld. Zelfs bij tweelingen
komt het niet voor.
Wat al die rare bizondere gewoontetjes be
treft, zou ik tenslotte de aandacht willen
vragen voor een bij de romanschrijvers in
't algemeen min of meer gehate groep: de
journalisten. Hoe zij schrijven? Men
zou beter kunnen vragen: Hoe schrijven
zij niet? Op een druk redactiebureau, temid
den van telefoongesprekken en zelf daar
door bij herhaling in hun werk onderbroken.
In een voortsnellenden trein, zwaar schok
kend over wissels. In een vliegtuig, achter
een razenden motor. Op een kerkhof, min of
meer verscholen om de sfeer niet te versto
ren met hun potlood-gekras op een bloc
nootje. In een stormachtige raadszitting, ter
wijl de politie bezig is de communistische
claque eruit te werken. In een menigte, met
de blocnote op den rug van den welwillen-
den meneer vóór hem. Op een telegraafkan
toor, in een queue. In een telefooncel, zonder
licht desnoods en met één hand half vrij om
zich te bewegen, aangezien die hand meteen
het papier moet vasthouden. In een auto, in
volle vaart op weg naar 't bureau van de
krant. Enzoovoorts.
Tenslotte ook wel eens 's avonds thuis, in
een rustige werkkamer. Maar dat gebeurt
niet vaak, want de meeste dingen moeten
heet-van-den-naald tot stand komen. Ge
meenlijk is er een kopyjongen die elk kwar
tier een volgeschreven velletje komt weg
halen, zooals ook het geval is met dit stukje.
Hoe schrijft u? vraagt gij misschien,
aangenomen dat u een dergelijke belangstel
ling even voelt opkomen. Nu hoor, overal
waar het noodig blijkt. Met een vulpen, op
wit papier. Ik houd niet van rose of bleek
groen papier, zooals Germaine Beaumont.
Dit is een van mijn interessante eigenaar
digheden. Doorhalingen maak ik niet veel,
voornamelijk omdat er geen tijd voor is, en
het nalezen van de drukproeven moet ik ge
meenlijk wel aan de correctoren overlaten.
In tegenstelling met de gravin de Noailles
werk ik wel. Mijn artikelen maken zichzelf
nooit, hetgeen mij overigens af en toe wel
eens aangenaam zou zijn. Maar meestal niet.
Ik houd veel van werken. Als maar niemand
vergt dat ik zulke belangrijke boekjes schep
als dat van mijnheer de Charensol
Hoe regeeren ministers?
Hoe werken onze burgemeesters?
Hoe exerceeren soldaten?
Hoe praten „Orangs Zendbek"?
Hoe timmeren timmerlieden?
I-Ioe tuinieren tuinlieden?
Allemaal onderwerpen voor zulke hoekjes.
Er zijn er nog 7.483.937 méér. R. p,
