UIT HET BUITENLAND.
hft belangrijkste nieuws.
Democratische Zege?
„MUIDER COURANT VRIJDAG 30 SEPTEMBER 1933
TWEEDE BLAD.
van Woldemaras die hem er van beschuldig
den staatsgelden tot een bedrag van 53.000
Deensche kronen te hebben verduisterd.
Herriot spreekt in de Assemblée. „Frankrijk eischt
het Volkenbondspact''. Pleidooi van Lord Cecil
voor ontwapening. Uiteenzetting van den Deen
Munch over het ontwapeningsontwerp in etappes.
De Britsche kabinetscrisis.- Baldwin volgt Snowden op.
In de plenaire zitting van de Volken-bonds
vergadering heeft de Fransche Minister-
nresident Herriot Donderdag zijn aangekon-
Hi®de rede gehouden. De belangstelling was
7eer "root. en de zaal toonde het beeld van
^roecrere dagen. De perstribune en de diplo
matenloges waren tot de laatste plaats bezet.
Herriot zeide, dat Frankrijk bij de algemee-
discussies in de Assemblée opnieuw uiting
wilde geven aan zijn trouw aan den Volken-
b°Het brandende middelpunt van het open
bare loven is op het oogenblik de Ontwape
ningsconferentie. Herriot sprak zijn bezorgd
heid er over uit hier niet alles te kunnen zeg-
„en zonder de plichtmatige eerlijkheid en
ouenhartigheid geweld aan te doen. Thans
moet niet naar voren worden gebracht wat
scheidt, doch dat wat vereent. Elke mogend
heid heeft haar eigen moeilijkheden en het
«ju veel beter en eerlijker zijn de doeleinden
die men nastreeft ter Ontwapeningsconfe
rentie duidelijk te noemen, dan geheimzin
nig te doen en voorbehouden te maken.
De gaootste moeilijkheid van de Ontwape-
nin^skwestie moet voorzichtig behandeld
worden aangezien het lot van den Volken
bond er bij op het spel staat. Frankrijk heeft
echter den moed, al deze vraagstukken onder
het oog te zien om ze op te lossen. Het succes
der Ontwapeningsconferentie zou van door
slaggevende beteekenis voor de algemeene
rUOndanks de critiek en andersluidende op
vattingen is het werk der Ontwapenings
conferentie ongetwijfeld niet zonder resul
taat gebleven De Conferentie moet thans op
den bodem der werkelijkheid blijven. F.en
nieuwe orde moet geschapen worden. Met
stemverheffing riep Herriot uit: „Frankrijk
wil het Volkenbondspact, niets dan het Vol-
kenbondspaot, het volle Volkenbondspact,
Frankrijk eischt recht".
Verder besprak Herriot de beteekenis van
ge plannen van Hoover. Hij prees het initia
tief van de Amerikaansche regeering en
sorak zijn vertrouwen in het slagen ervan
uit Na de ontwapeningskwesties kwam hij
oo 'de actueele economische kwesties. Ten
slotte verklaarde hij dat de Volkenbond twee
beslissende resultaten had bereikt: de onder
drukking van de geheime diplomatie en het
einde van de groote bondgenootschappen
van voor den oorlog.
Aan het slot verklaarde Hemot, dat alle
naties in den Volkenbond op voet van gelijk
heid behandeld moeten worden. De Volken
bond heeft weliswaar tot nog toe het- geweld
niet volledig kunnen uitschakelen, doch
•noet thans een machtsysteem scheppen,
opdat in de plaats van het geweld het recht
treedt.
Herriot's rede werd met applaus begroet.
Als vertegenwoordiger van Engeland voerde
in ge Volkenbondsvergadering verder nog het
woord Lord Robert Cecil.
Lord Cecil verdedigde den Volkenbond oe-
gen alle aanvallen. Verwijten moeten niet tot
den Volkenbond maar tot de leden ervan ge
richt worden. Cecil noemde de Conferentie
van Lausanne de eerse stap naar 't wereld
herstel. en besprak vervolgens de Fransch-
Duitsche betrekkingen.
De gespannen verhouding tussclien Duitsch-
land en Frankrijk achtte hij ernstiger dan
alle andere conflicten. Overeenstemming tus-
schen deze beide groote mogendheden zou de
thans heerschende onrust- en bezorgdheid voor
een belangrijk deel doen verdwijnen. Hij was
niet voornemens, critiek op een der beide mo
gendheden te oefenen. Niemand zou er ech
ter aan twijfelen dat wanneer de politiek die
deze mogéndheden voeren in volle overeen
stemming zou zijn met de door den Volken
bond aanvaarde grondslagen, automatisch
alle moeilijkheden en tegenstellingen zouden
verdwijnen. Alle mogendheden moesten
eischen, .dat deze beide staten zich op de ba
sis van het Volkenbondspact stellen. De vrede
kan niet verzekerd worden zonder den beslis-
senden wil tot vrede. Lord Cecil deed een
beroep op de Fransche en de Duitsche regee
ring om in de toekomst hun politiek met het
Volkenbondsverdrag in overeenstemming te
Vervolgens besprak hij de ontwapenings
kwestie. De regeeringen stonden thans voor
de belangrijke' beslissing of zij oorlog of vrede
wilden. In de geheele wereld stelde men thans
de vraag, of de regeeringen werkelijk willen
ontwapenen. Juist de mogendheden met de
grootste bewapening ter zee en te land moe
ten een eerlijke ontwapening wenschen. Wan
neer de Ontwapeningsconferentie een misluk
king wordt, zal de wereld onvermijdelijk niet
slechts terugkeeren tot de toestanden van
voor den oorlog doch er zou een veel ernstiger
en gevaarlijker toestand ontstaan. De regee'-
'ringen zouden hierdoor openlijk toegeven, dat
zij geen vrede, maar oorlog willen.
Naar aanleiding van de geruchten, die de
laatste dagen de ronde deden over het zoo
genaamde Deensche plan tot oplossing van
bepaalde onderdeelen der ontwapeningspro-
blemen, heeft de Deensche minister van Bui-
tenlandsche Zaken Munch de pers der acht
kleine staten te woord gestaan. (Deze sta
ten zijn: Zweden, Denemarken, Noorwegen,
België, Nederland, Zwitserland, Spanje en
Cechoslovakije)Munch verklaarde. aldus
lezen wij in de Tel. dat er inderdaad een ont
wapening in etappes, zooals ook tijdens de
besprekingen der voorbereidende ontwape
ningscommissie steeds de bedoeling is ge
weest, hetgeen de Duitschers op het oogenblik
blijkbaar vergeten zijn. Aldus zóu geleidelijk
Eelijkheid tusschen alle staten worden be
reikt. Dit plan is tevens gebaseerd op het
beginsel van president Hoovers plannen om
bewapening met een bepaald percentage
te verminderen. Voort-s bevat het juridische
veiligheidsbepalingen en voorschriften om
trent de definieering van den aanvaller en
de door den Raad te nemen conservatoire
maatregelen.
Het plan is reeds in Juli ter loops door de
acht staten besproken. Tijdens de bijeen
komst van de Assemblée zullen opnieuw be
sprekingen plaats hebben tusschen de acht
staten en misschien ook tusschen andere.
Het ontwerp beperkt zich niet tot Europa,
doch strekt zich ook tot andere werelddee-
len uit.
Ook moet Munch de idee hebben geopperd,
een luchtvloot uitsluitend voor enquête-doel
einden ter beschikking van den Volkenbond
te stellen. Deze vloot zou in geen geval voor
sancties bestemd zijn. Zooals bekend is er bij
de uitzending van de commissie-Lytton naar
Mandsjoerije reeds sprake van geweest de
geheele reis spoedshalve per vliegtuig te ver
richten, waarover o.a. onderhandeld werd
tusschen de K. L. M. en den Volkenbond.
Baldwin.
Als opvolger van Lord Snowden Is benoemd
tot Lord Privy Seal Stanley Baldwin, de
tegenwoordige Lord-Zegelbewaarder. Baldwin
zal beide functies combineeren, doch hij zal
voor zijn nieuwe ambt geen salaris ontvan
gen.
Voorts werden nog benoemd tot financieel
secretaris van de schatkist mr Hore Belilia,
nationaal-liberaal, die tot op heden de
functie van onderstaatssecretaris van de
Board of Trade bekleedde; tot parlementair
onderstaatssecretaris van de Board of Trade
dr. E. L. Burgin, nationaal-liberaal: tot par
lementair onderstaatssecretaris van Kolo
niën de Earl of Plymouth, conservatief, die
in het laatste conservatieve cabinet
onderstaatssecretaris voor de Domi
nions - was; tot parlementair onder
staatssecretaris voor het Transportwezen
kolonel Morley Headlam, conservatief, vroe
ger onderstaatssecretaris van de Admirali
teit; tot parlementair onderstaatssecretaris
voor India mr. R. A. Butler, conservatief.
Laastgenoemde, de zoon van Sir Montague
Butler is pas 30 jaar oud.
Geitièvc.
Heden seen plenaire
V olkenbondsversaderins.
De tegen heden Vrijdag vastgestelde zit
ting van de Volkenbondsassemblee, waarin
de algemeene beschouwingen zouden wor
den voortgezet, is afgelast, aangezien behal
ve de vertegenwoordiger van een Zuid-
Amerikaanschen staat niemand het woord
heeft gevraagd.
DuitscMand,
Aantal slachtoffers van
politieke twisten aanzienlijk
sedaald.
In de periode van 1 Januari tot 23 Septem
ber 1932 werden, zooals officieel wordt mede
gedeeld, bij politieke twisten en vechtpartijen
in Pruisen 155 personen gedood. In de
maand Juni vielen 19, in Juli 86 slachtoffers.
Door verscherpt politieoptreden en verhoog
de rechterlijke straffen daalde het aantal in
de maand Augustus aanzienlijk. In de maand
September blijkt er een politieke rust te
heerschen zooals in langen tijd niet meer is
voorgekomen. De ontaarding van den poli-
tieken strijd aldus nog steeds de offieieele
mededeeling vooral in Juli, waarin alleen
van 1 tot 20 Juli, den dag waarop de Rijks
commissaris werd benoemd, 63 dooden vielen,
maakte het noodig dat met alle middelen
werd ingegrepen. Van 21 tot 30 Juli daalde
het aantal slachtoffers van 38 in de vooraf
gaande tien dagen tot 23. Op den dag van de
in werking treding van de doodstraf-verorde-
ning daalde het nog verder om tenslotte
tegen het einde van Augustus en in de
maand September het nulpunt te naderen.
Het werkloozencijfer voor
Pruisen.
In den staat Pruisen waren, volgens offi
eieele mededeelingen. per 31 Augustus
1.662.575 werkloozen die steun ontvingen,
tegenover 1.612.801 per uit. Juli. In de maand
Augustus is het aantal werkloozen dus met
49.774 toegenomen, d.i. 3,1*%.
lifcawem
Ex-premier Woldemaras
vrijsesproken.
In het proces tegen den vroegeren Lifcau-
schen premier, prof. Woldemaras, heeft het
opperste gerechtshof Donderdagmiddag, na
een behandeling, welke drie dagen duurde,
vonnis gewezen. Verdachte werd vrijgespro
ken. Het proces is, naar gebleken is, aan
hangig gemaakt door politieke tegenstanders
Hongarije.
Von Gömbös kabinets
formateur.
Rijksbestuurder admiraal Horthy heeft
isteravond volgens een Routenbericht uit
Boedapest den Hongaar schen minister
voor landsverdediging Julius von Gömbös
met de formatie van het kabinet belast.
Brazilië.
Weer rust in Sao Paulo?
De regeering deel-ti volgens Reuter mede,
dat de rebellen in Sao Paulo gevrgadd heb
ben om stopzetting der vijandelijkheden. Dit
verzoek is door de opstandelingen gedaan, om
vredesvoorstellen aan de regeering te over
handigen.
De minister van handel heeft, volgens een
Havasbericht uit Parijs een communiqué ge
publiceerd, waarin hij o.a. zegt. dat het jong
ste decreet, hetwelk de douanerechten op bo
ter verhoogt, ongerechtvaardigde commenta
ren heeft uitgelokt. De verhooging der rede
nen brengt inderdaad de gedeeltelijke ver
dwijning der contingenteering met zich. Met
ingang van 1 October zal versche en gezoute
buitenlandsche boter vrij in Frankrijk kun
nen binnenkomen, terwijl door de contingen
teering de grens gedurende de geheele laat
ste drie maanden gesloten bleef.
De orkaanramp op Portorico,
194 dooden, 1857 gewonden
75000 personen dakloos.
Het Amerikaansche Roode Kruis heeft
naar United Press aan de Tel. meldt
bericht ontvangen, dat als gevolg van den
storm, die Portorico heeft geteisterd, 75.000
personen dakloos zijn. Voor zoover bekend
bedraagt het aantal dooden 194 en dat der
gewonden 1857.
De aardbevingscatastrofe in
Griekenland.
Totnutoe 328 dooden en meer dan
duizend gewonden.
Assisfentie van Engelsche
oorlogsschepen.
LONDEN, 29 Sept. (V.D.1 Volgens uit
Athene ontvangen berichten zijn Woensdag
avond en Donderdagmorgen op het eiland
Chalcidge opnieuw aardschokken waarge
nomen. Te Chalcidice zijn eenige openbare
gebouwen vernield. De bewoners zijn uit hun
huizen gevlucht en hebben den nacht in de
open lucht doorgebracht. Ook te Asvesto-
eïfófi en andere dorpen in de omgeving van
Saloniki werd ernstige schade aangericht.
Er iseen scheur ontstaan van 3 K.M.
lengte en 20 M. breedte.
Volgens de laatste mededeelingen bedraagt
het aantal dooden 328, terwijl meer dan 1000
personen gewond zijn.
Engelsche oorlogsschepen verleen en assis
tentie. De matrozen hebben direct de ber
gingswerkzaamheden aangevangen.
Weer een ramp met een
onderzeeboot?
Russische onderzeeër zou na botsing
zijn vergaan.
35 slachtoffers?
STOCKHOLM, 29 Sept. (V.D.) Volgens
„Allehanda" is. naar eerst thans wordt ver
nomen. de vorige week Woensdagavond een
Russische onderzeeboot in de Finsche Golf
door de Deensche stoomboot „Robert Maersk"
geramd, waarbij de duikboot met zijn geheele
bemanning, bestaande uit 35 koppen, zou
zijn vergaan. De stoomboot sloeg bij de bot
sing lek, zoodat naar Leningrad moest wor
den teruggevaren. Volgens de mededeelin
gen van „Allehanda", welke afkomstig zijn
van het Deensche consulaat-generaal is het
aan geen twijfel onderhevig of de Russische
onderzeeër is met man en muis vergaan.
In de omgeving van Leningrad hebben de
vorige week groote vlootmanoeuvres plaats
gehad. Van Russische zijde wordt de ramp
geheim gehouden, zooals ook bij twee vorige
gelegenheden het geval is geweest.
VON PAPEN ZAL 16 OCTOBER A.S. EEN
REDEVOERING HOUDEN
BERLIJN, 29 Sept. (V.D.) De Rijkskanse
lier von Papen zal den 16 October a.s. te Pa-
derborn op een congres der werkgeversorga
nisatie een redevoering houden.
GEEN GODSVREDE BIJ DE VERKIEZINGEN
IN DUITSCHLAND
BERLIJN, 29 Sept. (V.D.) Naar van be
voegde zijde wordt vernomen, zijn de berich
ten, volgens dewelke de Rijksregeering de
wederinvoering van een z.g. Godsvrede zou
willen afkondigen, met een volkomen verbod
van v-leringen, onjuist.
VON GRONAU TE BATAVIA VOOR DE
DUITSCHE ZENDERS?
MANILA, 29 Sept. (V.D.) Von Gronau ver
wacht Vrijdag gunstige weersomstandighe
den voor het verdere deel van zijn re:s. De
hooge temperatuur bereidt de Dornier Wal
bij den start wel is weer eenige moeilijkhe
den, doch deze zijn voor hem wel te over
winnen.
De Duitsche radiozenders zullen trachten
von Gronau direct na zijn aankomst te Bata
via voor de microfoon te krijgen. Dit gesprek
zou dan door alle Duitsche zenders worden
verspreid.
BERLIJN, 29 Sept. (V.D.) Wolfgang von
Gronau die, zooals gemeld, met de „Groen
land Wal" Dinsdag te Manila is aangekomen,
heeft besloten een dag langer te Manila te
verblijven dan zijn oorspronkelijk voorne
men was. Von Gronau is tot eere-burger van
Manila benoemd. Waarschijnlijk zal Von
Gronau Vrijdagmorgen zijn reis voort zetten
naar Zomboanga en vandaar naar Tarakan
op Oost-Borneo.
HET CONTINGENT BOTER IN
FRANKRIJK.
GEDEELTELIJKE OPHEFFING
1 OCTOBER.
haus, waarbij tal van militaire- en burger
lijke autoriteiten en deputaties van marine
enlandmacht, zoomede van 37 vereenigingen
en voorts ontelbaar vele particulieren den
jarige kwamen complïmienteeren.
's Avonds is een groot diner gehouden in
hotel De Witte Brug.
Onder de meer dan 100 aanzittenden wa
ren de Prins, de minister van defensie, ar.
Deckers, de oud-ministers van Dijk, Wester-
feld, Welter, Bosboom en Rabonnet, de bur
gemeester van 's-Gravenhage, jhr. ridder
van Rosenthal, de commandant, van het
veldleger, luit.-generaal jhr. Röell, de chef
van den generalen staf, luit.-generaal
Seyffardt, en een groot aantal actief die-
iende en gepensionneerde vlag-, opper- en
hoofdofficierei der land- en zeemacht.
Tal van ministers en autoriteiten hadden
telegramme gezonden.
Merkwaardig was een brief van een vroe
gere marketenster.
CHINEESCHE ONTVOERDERS WEIGEREN
HET AANBOD VAN WANG
NJOETSJWANG, 29 Sept. (Reuter.) Zoo
als bekend, had generaal Wang Tjen-tsjoeng
den bandieten, die mrs. Pawley en Charles
Corkran hebben ontvoerd, immuniteit en
opneming in zijn leger aangeboden. De ban
dieten hebben thans geantwoord, dat zij dit
aanbod niet willen aanvaarden.
AMERIKAANSCH VRACHTSCHIP,
VERGAAN.
DE HULDIGING VAN
GENERAAL SNIJDERS.
HARTELIJKE PLECHTIGHEID OP ZIJN
80sten VERJAARDAG.
Reuter seint uit San Francisco:
Na de ontvangst van een SOS-sein vond
het Japansche vrachtschip Oregon Maru, het
Amerikaansche vrachtschip Nevada, dat bij
het eiland Amtsjitka in de Beringzee was ge
strand.
De storm wierp de Nevada evenwel op de
rotsen, waardoor de Oregon Maru verhinderd
was de uit 35 man bestaande equipage op te
pikken.
In de Kurhauszaal te Scheveningen is
Donderdagmiddag generaal C. J. Snijders op
zijn 80sten verjaardag op zeer hartelijke
wijze gehuldigd niet alleen door militaire
kringen, doch ook door tal van burgerlijke
vereenïgingen.Bij deze plechtigheid was prins
Hendrik aanwezig en een vertegenwoor
diger van. de Koningin.
Oud-minister J. J. C. van Dijk, voorzitter
van het huldiginjgscomité heeft een rede
gehouden, waarin hij zijn erkentelijkheid
uitsprak jegens de Koningin voor het zen
den van een vertegenwoordiger, aan den
Prins voor het aanvaarden van het be
schermheerschap en jegens den minister
van defensie en de militaire autoriteiten
voor hun medewerking.
Zich tot generaal Snijders richtende
schetste hij, hoe onafhankelijk van elkaar
plannen tot stand kwamen voor een huldi
ging aan militaire zijde en aan de zijde
van de vereenigingen. Onze Vloot en Ons
Leger, de vereenigingen die ook 't intiatief
namen tot de actie welke geleid heeft tot
het stichten van het monument voor Leger
en Vloot op den Strandboulevard te Sche
veningen.
Tevens hebben bij de vereenigde uitvoe
ring der plannen medewerking verleend de
Nationale Bond Het Mobilisatiekruis, de Ver-
eeniging het Nederlandsche Roode Kruis,
het Algemeen Nederlandsc'h Verbond, de
Vereeniging Oost en West, de Bond van
Chr. Oranje-vereenigingen en de bestaande
vereenigingen op het gebied der luchtvaart.
Spr. gewaagde van de veelzijdige werk
zaamheden van den generaal om vervol
gens te spreken over den oorlogstijd en de
groote verantwoordelijkheid, die toen op de
schouders van den opperbevelhebber rustte,
die de weermacht moest aanwenden tot
handhaving van onze neutraliteit. De taak
u opgelegd, was onnoemelijk zwaar, aldus
spreker, en gij hebt die vervuld op een wijze,
die bewondering afdwingt.De heer Van Dijk
prees in generaal Sndjiders moed, beleid en
..trouw.
Ook daar, waar uw belangstelling uitging
naar een bijzonder terrein, was de grondge
dachte het bevorderen van nationale be
langen. Dat zooveel nationale vereenigin
gen hier vertegenwoordigd zijn, moge u dan
ook het bewijs zijn, dat men in u den groo-
ten Nederlander wil eeren.
De bevestiging van den eerbied en toege
negenheid, die onder de oudgedienden is
blijven voortleven is de wijze, waarop zij
met zoovele anderen aan onzen oproep ge
hoor hebben, gegeven. Vele ontroerende ge
tuigenissen van aanhankelijkheid tot u zijn
daarbij tot ons gekomen.
De heer Van Dijk verzocht generaal Snij
ders ten slotte op dezen feestdag een leg
penning te aanvaarden met aan de eene
zijde zijn beeltenis naar het model van den
beeldhouwer Toon Dupuis en aan de an
dere zijde het opschrift: „Hij waakte van
Augustus 1914 tot November 1918 voor
's lands veiligheid". In het gedenkteeken
voor leger en vloot is hetzelfde in den steen
gehouwen onder leiding van ir. D. Roosen-
burg. Daarbij verzocht spr. den generaal te
aanvaarden een oorkonde, ontworpen en ge
teekend door den sierkunstenaar en reserve
officier H. F. D. Ozenaar.
Generaal Snijders heeft zeer ontroerd een
dankrede uitgesproken, waarin hij zich al
lereerst richtte tot de Koningin en den
Prins. Hij sprak voorts zijn diepe en onver
gankelijke erkentelijkheid uit jegens allen
die tot de luisterrijke betoogingen hebben
meegewerkt.
Défilé.
Na de plechtigheid in de zaal werd op de
boulevard een défilé gehouden. Voorbij trok
ken detachementen van de koloniale reserve,
voorafgegaan door het muziekkorps, de
adelborsten, -de politiet-roepen, de Kon. Mil,
Academie het reg. grenadiers en het reg. gre
nadiers en het reg. jagers voorargegaan door
dede Kon. Mil. Kapel, het reg. genietroe
pen, alles met de vaandels, de Kon. ma
rechaussee met standaard, het 2de regiment
huzaren met standaard, voorafgegaan door
het muziekkorps en het He reg. veld artille
rie. eveneens met de muziek; voorts door
deputaties van K. L. M., de Kona Ned. Ver.
„Onze Vloot", de Kon. Ned. Ver. Ons Leger,
de Haagsche Burgerwacht, de Nationale
Bond „Het Mobilisatiekruis", de Vereeniging
van Grenadiers en Jagers „De Garde", den
Bond van Chr. Oranjeverenigingen, de Na
tionale Unie. de afdeeling Rotterdam van de
Transportcólonne vai het Ned. Roode Kruis,
de Onderofficier-en-schietvereeniging „Ge
neraal Slijiders", dei Kon. Ned. Bond van
oud-onderofficieren, afdeeling 's-Graven
hage, den Eersten Ned. Bond van oud-on
derofficieren van Land-, zeemacht en kolo
niën, de Vereeniging van oud- en actief die
nende onderofficieren van het NX leger en
van de troepen in West-Indië, genaamd
„Madjoe" en het Nationaal Jongeren Ver
bond, allen met hun banieren.
Het militair défilé stond onder algemeen
bevel van den kolonel, garnizoenscomman
dant J. J- G. baron van Voorst tot Voorst,
en het burger-defilé onder algemeene lei
ding van den reservekolonel der grenadiers
F. J. Backer. Vele duizenden belangstellenden
1 sloegen het défilé gade.
Daarna was er een receptie in het Kur-
35 OPVARENDEN OMGEKOMEN?
Alle berichten uit Amerika wijzen nu op
een aanstaande overwinning van den candi-
daat der Democratische Partij, den gouver
neur van den staat New-York Franklin
Roosevelt, bij de aanstaande presidents
verkiezingen.
Misschien laat u dat tamelijk koud. Het is
zoo ver weg, nietwaar? Maar daar zijn wij er
niet mee af. Wij zijn voor Amerika veel ver
der weg, dan Amerika voor ons is. Waarmee
ik wil zeggen, dat Nederland geen invloed
op Amerika uitoefent, maar Amerika wel, en
in steeds stijgende mate, op Nederland. Niet
alleen op Nederland: op Europa. Iedere za
ken-man vooral voelt dat letterlijk iederen
dag. Het begrip „efficiency" is trouwens al
veel verder dan in de kringen van zakenlie
den doorgedrongen. Via de Amerikaansche
reclame, welker ontwikkeling de heele we
reld is gaan beheerschen is dit begrip eigen
lijk in ieders denken doorgedrongen. Tal van
andere Amerikaansche invloeden voelen wij
dagelijks, sinds jaren. Ze zijn niet alle even
gunstig, maar ze zijn er en dringen door.
Amerika's jazz, Amerika's film, Amerika's
jacht-op-records hebben Europa veroverd.
Ook de Amerikaansche litteratuur, die zich
een kwarteeuw geleden in Europa nog be
paalde tot de erkenning in selecten lezers
kring van het genie van een Edgar Allan
Poe, heeft bij haar nieuwe ontwikkeling haar
afzetgebied in Europa gevonden. Schrijvers
als Sinclair Lewis en Dreiser genieten tegen
woordig in ons land evenveel vermaardheid
als de voornaamste auteurs in Frankrijk,
Duitschland, Engeland en Scandinavië.
Waarbij hun dan nog het aureool wordt ge
geven. dat zij een nieuwen toon doen hoo-
ren. De stem van Amerika, die luider klinkt
dan die van eenig ander land, en bij de
jongere generaties den meesten weerklank
vindt.
Daarom kan het ons niet onverschillig
laten wat de Amerikaansche presidentsver
kiezing oplevert. Ook, in direct opzicht, om
dat Wallstreet zijn enormen invloed op het
zakenleven der wereld heeft behouden, om
dat de Europeesche beurzen er vrijwel dage
lijks direct op reageeren, en omdat in het
zoeken naar grooter internationale politieke en
economische samenwerking de vraag: „Wat
doet Amerika?" telkens overheerscht.
Als Franklin Roosevelt straks gekozen
mocht worden hetgeen nu wel zeer waar
schijnlijk lijkt zal dan van hem nieuwe
activiteit mogen worden verwacht op den weg
die zijn groote voorganger, de democratische
president Wilson, stichter van den Volken
bond, insloeg? Zal na Wilson, de democraat
die naar Europa kwam om een Volkenbond
te scheppen, Franklin Roosevelt naar Europa
komen om dien arbeid voort te zetten? Het
is nog maar een vraag. Roosevelt heeft zich
tot dusver omtrent zijn internationale poli
tiek weinig uitgelaten. Hij beidt zijn tijd, die
er nog niet is maar er over drie maanden
zijn kan. Intusschen rust op zijn partij, op
de Democraten van Amerika, de traditie van
het begonnen werk eener wereldhervorming.
Dat is van veel beteekenis. Van een demo-
cratischen president is niet te verwachten
dat hij zich tevreden zal stellen met „de
eerste businessman" binnen de grenzen van
zijn land te zijn. Te minder omdat moderne
business, wil zij bloeien, de hebbelijkheid
heeft verworven een wereldprobleem en
geen nationale aangelegenheid meer te zijn.
Objectieve beoordeelaars van de kansen
bij de presidentsverkiezing achten Hoover's
papieren steeds dalende. Door de dagbladen
van de Hearst-groep en door het tijdschrift
„The Literary Digest" plegen tevoren proef-
stemmingen onder hun lezers gehouden te
worden. Dat is een echt-Amerikaansche lief
hebberij. De proef-stemmingen wijzen nu
voortdurend op Hoover's nederlaag.
Zooals bekend stemt de natie bij een pre
sidentsverkiezing niet direct. Er is een
tusschen-station. De achtenveertig vereenig
de staten kiezen gezamenlijk 531 leden van
het kiescollege, dat de beslissende verkiezing
doet. Het aantal afgevaardigden per staat
verhoudt zich tot het bevolkingscijfer, dat
ook geldt bij de vertegenwoordiging in het
parlement. De staat New-York kiest 47 leden
van het kiescollege. Dit is het grootste aantal
van een staat, en er is geen twijfel aan dat
zij op hun gouverneur Roosevelt zullen stem
men. Daarbij komen dan, naar verwacht
wordt, 113 stemmen van tien democratische
Zuidelijke staten, 64 van zes grens-st-aten
(Kentucky, Maryland, Missouri, Oklahoma,
Tennessee en West Virginia) en 46 van de
zes Westelijke staten Wisconsin, Minnesota,
Washington, Nebraska en de twee Dakota's.
Ook op Indiana (14 stemmen) wordt thans
gerekend. Dit zou al een totaal van 284
stemmen geven, terwijl de vereischte vol
strekte meerderheid slechts 266 is.
En dan zijn er nog verscheidene twijfel
achtige gevallen, zooals Massachusetts (17),
New Jersey (16) en Ohio (26).
Door velen wordt zelfs verwacht dat Hoo
ver moeite zal hebben 150 stemmen te ha
len, en er zijn er die Roosevelt een meerder
heid van 4 tegen 1 voorspellen.
Deze verwachte democratische „landslide"
in Amerika klinkt wel heel anders dan het
fascistisch rumoer dat wij hier telkens hoo-
ren. En Amerika's geest is de geest van den
modernen tijd, die Europa bevangen heeft..
R. P.
