HET NIEUWE AVONDBLAD IJMUIDEN DE NOORSCHE KABELJAUWVISSCHERIJ EN LEVERTRAANINDUSTRIE. 18e JAARGANG No. 137 DINSDAG 11 APRIL 1933 IJMUIDER COURANT ABONNEMENTEN: per week 10 ets.,per maand 40 cents plus 2y2 cents incasso, per kwartaal 1.20 I plus 5 cents incasso, losse nummers 3 cents. Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmuiden - Telef. 521 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courantuitgaven en Algemeene Drukkerij N.V. Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM ADVERTENTIEN1—5 regels ƒ0.75. Elke regel meer 15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten ties van Vraag en Aanbod 1-3 regels 25 ct., elke regel meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs. ALLE ADVERTENTIëN, OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DE KENNEMER COURANT. Alle abonnés van dit blad zijn, zoodra zij 14 dagen als zoodanig in de registers zijn ingeschreven en verder op voorwaarden, die van tijd tot tijd gepubliceerd en ten kantore van dit blad gratis verkrijgbaar zijn kosteloos verzekerd tegen de gevolgen van ongevallen voor de navolgende bedragen: 2000.— bij algeheele invaliditeit; 600.— bij overlijden; 400.— bij verlies van een hand, voet of oog; 250.bij verlies van een duim; 150.— bij verlies van een wijsvinger; 100.— bij breuk van boven- en/of onderarm; 100.— bij breuk van boven- en/of onderbeen; 50.bij verlies van een anderen vinger. Tenge volge van spoor-, tram- of autobusongeval; 5000.— bij overlijden van man en vrouw beiden; 3000.— bij overlijden van den man alleen; 2000.— bij over lijden van de vrouw alleen Opvarenden van visschers-, marine-vaartüigen enz. 400.— bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaart, tot een maximum van 2000.indien hetzelfde ongeval den dood van vijf of meer abonnés mocht tengevolge hebben. Alleen de abonné(e) zelf is verzekerd, behoudens het vermelde omtrent spoor-, tram- of autobusongevallen. Polis is niet noodig. Uitkeeringen krachtens deze verzekering worden gewaarborgd door de Nieuwe H.A.V.-Bank te Schiedam. Haagsche Sfeer. In het drukke middaguur, buiten dat Haag sche warenhuis dat anderhalve straat be- heerscht en de Nieuwe Zakelijkheid in zijn machtige strakke lijnen en eindelooze venster- rijen ten toon stelt, krioelde de Nieuwe Onza kelijkheid. Overal en altijd regeert in deze wereld de Onzakelijkheid, en altijd is zij nieuw. Natuurlijk blijft zij zich belichamen in de Vrouw, en wie, zooals ik, gedurende slechts een korte tien minuten op dit Haagsch trottoir het wemelen der menschheid heeft aanschouwd beseft de hopeloosheid van het geroep om den D. S. M. Gij weet wien ik be doel: Den Sterken Man. In de initialen-woede onzer dagen moet ik hem wel tot D. S. M. afkorten. Sinds de eerste dagen der Schep ping is om hem geroepen. De leuze is geens zins nieuw. In critieke tijden, zooals de huidi ge, pleegt zij te groeien omdat koren haar aanheffen. Dat is alles. Maar het koor is slechts een mannenkoor. De Vrouw zingt niet mee. Waarom zou zij?? Weet zij niet bij voor baat hoe zwak de D. S. M., zelfs op zijn sterkst, tegenover Haar zal zijn? Zij vreest hem niet. De Nieuwste Onzakelijkheid is lang. slank en gracieus als de leliën des velds. Parfum om wolkt haar. Zij draagt hoedjes die de poppen harer kleine dochterkens wellicht zouden pas sen. Maar het is geenszins de bedoeling dat z.j passen. Iemand moet ze naar de bekoor lijke kopjes geworpen hebben, en daar heb ben zij zich vastgehecht, net boven het rech teroog. Het effect is, zooals altijd, verwarrend, en verrukkelijk-onzakelijk. Ik ontmoet op dit trottoir een man die, zoo niet als D. S. M., dan toch als S. M. bekend staat. Na de tweede parfum-wolk en het tweede hoedje is zijn za- kengesprek al dood, en zijn taal zonderling. Hij vlucht in zijn auto. Ook dit zal hem niet baten. Zou ik lichtvaardig pogen, Haar verder te beschrijven? Neen. Zelfs haar deskundige zusteren: Gladys en Héliotrope en hoe zij nog meer heeten mogen, schieten jammerlijk daarin tekort. Hoe dan zou ik mij durven vermeten?Heb ik niet pas vernomen dat tot het officiëele costuum van het Fran- sche dames hockey-elftal vuurroode nageltjes behooren? Nu dan. Ik geef het op. Er is méér Haagsch op dit trottoir. Alles is eigenlijk Haagsch. Er wankelen, zacht kra kend, vele oude heeren voorbij, wier verval len distinctie buiten deze stad ondenkbaar ware. Zij dragen lichtgrijze pakken, lichtgrijze hoeden en ietwat-gekwetste arroganties op een wijze, die alleen hier aanvaard wordt. Het zijn de kleeren niet die den man maken. Het is zelfs de meer of mindere netheid niet, die hij erop toepast, of de al of niet aanwezige lentebloem in zijn revers. Het is alleen de manier waarop hij dit alles draagt. Nu wend 'k den blik naar 't warenhuis, dat slechts als fond voor al dit wuft gedoe zijn Nieuwe Zakelijkheid doet gelden. Het heeft zijn twee portiers Ik heb die twee portiers bespied. Hoe prachtig-Haagsch zijn zij! Wat is het militair saluut, bij 't hunne vergeleken? Wat is „de houding" naast zoo'n air, zoo'n supe rioriteit? Er is een draaideur links, er is een draai deur rechts. Voor elke een portier, in trotsche uniform. Tien meter, misschien, tusschen de deuren. De rechtsche portier draait rechts en salueert links, de linksche draait links en sa lueert rechts. Als de directie van het empo rium hen ooit laat omwisselen voorzie ik on gelukken. De deur zou het saluut krijgen en de klanten, de cliënten bedoel ik, zouden er tegenop gesmeten worden. De directie zal dit hopelijk begrijpen, en niets riskeeren. Toch zoudt gij dezen Haagschen portiers onrecht doen, als gij hen als machines bs- schouwdet, als gij meendet dat zij geschikt zouden zijn voor een functie aan een zoo vulgair toestel als de befaamde band in Ford's fabriek. Diep en grievend onrecht zoudt gij hen doen. Want wie hen eenige'n tijd obser veert ontdekt de prachtige nuanceering in het saluut, 't zij links of rechts gebracht, met wijsvinger en gebogen middenvinger aan de martiale pet. In de hersenen dier portiers leeft een volledig „Who's Who". Zij weten precies wie wie is. Er zijn lieden die zij volstrekt niet groeten, en bij wie het arm gebaar, dat de draaideur doet tollen, maar loom volbracht wordt. Het zijn jongens be neden de 18 jaar, meisjes beneden de 14 jaar mannen die hun pakken niet weten te dra gen, en zeer armelijk gekleede lieden. Een Japanner blijkt een grensgeval. De rechter portier, die de indrukwekkendste is, aarzelt, maar groet tenslotte toch. Je weet het nooit: het zou er een van de legatie kunnen zijn. Ok van het Internationale Hof. Alle Japan ners dragen hun pakken verkeerd. Zij hebben wel onze oorlogscultuur, maar nog niet dat geleerd. Vrouwen boven de 14 jaar krijgen allen het saluut, zonder uitzondering. Maai er zijn subtiele nuances. De arm beweegt zich soms langzamer omhoog. In een erg provinciaal geval, erg dik ook en schommelend, haalt de wijsvinger de pet niet. Het plechtig butlers-gelaat drukt een licht sarcasme uit. Oh, slechts voor een fractie van een seconde. .Meer tijd is er trouwens niet, want reeds zweeft een soort van film ster, uit een duren wagen, het poppen gezichtje beschilderd als een lieflijke aqua rel, ter deure toe Dan komt er een meneer die een taxi wil hebben. Hij verlaat het emporium bij den linkschen portier, die hem gretig vergezelt. Hij wendt zich naar recht. Statig treedt de rechtsche portier op hem toe, waardig treedt de linksche terug. Ik begrijp het. Dit is de minnelijke schikking in de fooien-regeling. Ik zal eens probeeren wat er gebeurt als ik precies den middenkoers neem, tusschen de twee draaideuren in. Zou dan misschien die waardigheid te zwaar belaagd blijken? Met schijnt nauw denkbaar. Nu nadert een soort hertogin, van middel baren leeftijd. En de linksche portier weert een heel gewoon jong meisje, dat iets vóór is, met een licht gebaartje af. Zij is ook Haagsch, begrijpt, en laat Her Grace voor gaan. Welk een oord. Welk een sfeer. Hoe is toch zooiets in dit nuchtere land van ons ge groeid? De democratie, zegt u? Wat weet Den Haag daarvan? Nóóit geprobeerd.... R. P. DE PLANNEN DER VELSER ZWEMVEREENIGING. EEN TIJDELIJKE ZWEMINRICHTING TEN N. VAN DE SLUIS. Dezer dagen hield de V. Z. V. een leden vergadering waarin de voorzitter mededeel de, dat de Kon. Goedkeuring op de nieuwe statuten was verleend en de vereeniging dus voortaan rechtspersoonlijkheid heeft ver kregen. Uitvoerig werd door het bestuur de reden uiteengezèt, waarom de Commissie van voor bereiding besloot niet tot stichting van een definitief zwembad in den sluisput over te gaan. Aangezien echter over het algemeen de wensch werd kenbaar gemaakt om dit seizoen toch daar ter plaatse te kunnen zwemmen, werd na ampele bespreking het Bestuur opgedragen maatregelen te tref fen om tot stichting op bescheiden schaal van een tijdelijke zweminrichting ten Noor den van den sluis, waar alleen het komende zwemseizoen door leden en niet-leden-van de V. Z. V. gebruik kan. worden gemaakt, over te gaan. Getracht zal worden dit Zwembad 15 Mei. open te' stellen. In verband met het 5-jarig bestaan op 4 Juni a.s. zullen onderlinge zwemwedstrijden worden georganiseerd-, er werd eenCom missie benoemd, welke de herdenking van dit feit in intiemen kring zal voorbereiden. Van het Gemeente Bestuur is intusschen mededeeling ontvangen, dat B. -en W. in be ginsel besloten tot het afstaan van grond in „Velserbeek" voor de stichting van een open Zwembad. De leden machtigden de Commissie van voorbereiding de plannen voor den bouw hiervan verder uit te wer ken, terwijl de voorzitter nog mededeelde, dat in verband met de vele voorbereidingen die nog getroffen moeten worden, deze in richting dit jaar niet meer in gebruik kan worden gesteld. 121/2 JARIG JUBILEUM Op 1 Mei a.s. hoopt mej. Vijlbrief den dag te herdenken waarop zij voor 12 1/2 jaar in dienst trad der gemeente als onderwijzeres bij het voorbereidend Lager Onderwijs. AANGEHOUDEN. Door de politie van het Staatsvisschers- havenbedrijf alhier is aangehouden zekere L. welke gesignaleerd stond in het Algemeen Politieblad. Na betaling der verschuldigde boete is hij op vrije voeten gesteld. WAARSCHUWING De Commissaris van Politie der gemeente Velsen deelt in het algemeen belang mede, dat de burgemeester van Eygelshoven er de aandacht op vestigt, dat door colporteurs van de secte der Zevende Dag Adventisten Refor matie, waarvan de hoofdzetel is gevestigd in het Uitgevershuis van „Geloof en Ge wetensvrijheid" te Buchholz bij Hannover (Duitschland), aan de huizen boekjes worden verkocht ter bestrijding van de tuberculose. Dit wordt bij den verkoop niet met zooveel woorden gezegd, doch het geeft den schijn alsof de opbrengst geheel bestemd is ter be strijding van de tuberculose. Bij onderzoek is gebleken, dat de geheele opbrengst van de boekjes voor den verkooper is. Elke colpor teur is in het bezit van een machtiging met portret, afgegeven en onderteekend door den leider A. Rieck. wonende te Eygelshoven. Grootsch bedrijf, dat aan duizenden werk verschaft. Het is zeker wel'Van algemeene bekendheid dat Noorwegen het land der Middernacht zon dat zich uitstrekt van 5.1 gr. tot 71 gr. Noorderbreedte, een dorado voor den vis- scherman is. Door zijn uiterst gunstige geografische lig ging is dit land dan ook bij uitstek aange wezen voor de uitoefening van de diepzee- en kustvisscherij In verband hiermede wor den in Noorwegen verschillende soorten vis- scherij uitgeoefend. Behalve de haring is de kabeljauwvissche- rlj een van de belangrijkste visscherijbedrij- ven van Noorwegen. Deze visscherij, die bijna uitsluitend bij de kust en in de fjorden waaraan dit schoone land zoo rijk is wordt uitgeoefend, levert aan duizenden in den lande een goed bestaan op. De kabeljauw „Gadus Callarias" is een diepzeevisch, die in grooten getale in de Noordzee, Oostzee, Noord-Atlantische Oceaan en in de aangrenzende gedeelten van de Noordelijke IJszee, wordt aangetroffen. De Zuidgrens vau het verspreidingsgebied van dezen visch bevindt zich op ongeveer 40 gr. Noorderbreedte, zoodat hij zich niet in de Middellandsche zee bevindt. Deze visch, die zeer gulzig is, groeit snel en voedt zich met alles, zooals schelpdieren, diverse visschen, enz. Vooral de schelvisch schijnt een lek kernij voor de kabeljauw te zijn. Het gebeurt bij de uitoefening van de beugvisscherij im mers meermalen, dat bij het binnenhalen van de beug, een kabeljauw wordt aange troffen met een schelvisch in den bek, die er alleen met het achterste gedeelte of den staart uitsteekt. Dit komt doordat de haak, die den schelvisch vasthoudt, bij het ophap pen in den kop of onder de vinnen van den kabeljauw vastraakt. In verband met het paaien naderen op vaste tijden in den winter, ontzaggelijke groote scholen van deze visschen de westkust van Noorwegen. Volgens de visschers worden deze visschen voorafgegaan door enkele exempla ren de z.g. voorposten of verkenners die reeds in het begin van Januari bij de Svolvaer op op de Lofodden. kust en in de fjorden' gesignaleerd worden. De groote scholen arriveeren eerst eenige weken later. De kabeljauwen worden dan door de visschers bij millioenen gevangen. Het paaien geschiedt volgens sommige geleerden voor het eerst wanneer de kabel jauw die 18 a 20 jaar oud kan worden den leeftijd van 6 a 7 jaren heeft bereikt. Anderen verklaren weer, dat de kabeljauw reeds op 3 jarigen leeftijd geslachtsrijp is. In hoeverre de verschillende theorieën, die hierover verkondigd worden juist zijn, is mij als leek, niet bekend; dit laten wij liever aan de wetenschap over. Het kuitschieten vindt plaats in Maart en April. Gedurende deze maanden loozen de vrouwtjes bij tusschenpoozen van 5 tot 8 millioen eitjes. Elk eitje brengt- natuurlijk geen visch je voort. Ware dit het geval, dan zou men de wateren waarin deze visschen worden aangetroffen, hier mede wel kun nen dempen. De kleine vischjes, die echter uit de eitjes ontstaan, begeven zich reeds spoe dig na hun geboorte naar diep water. Zoodra de groote scholen bij de kust en in de fjorden gerapporteerd worden, begeven de visschers zich met hun vaartuigen naar de plaatsen waar de kabeljauw zich ophoudt. De kabeljauwvisscherij geschiedt tegen woordig met motorkotters, die vletten of an dere roeivaartuigen met zich meevoeren. Deze motorkotters zijn betrekkelijk kleine vaartuigen, die van zeilen zijn voorzien, doch waarin bovendien een oliemotor is geplaatst. Hierdoor kunnen deze vaartuigen die ook in onze visschershaven dikwijls worden aangetroffen een behoorlijke vaart loo- pen. Gedurende de kabeljauwvisscherij wordt hieraan door honderden vaartuigen deelgenomen, die, wanneer zij bij elkander aan het visschen zijn, het vaarwater voor passeerende schepen dikwijls geheel versper ren. Het vischtuig, dat door de Noren bij deze visscherij gebruikt wordt, bestaat uit netten, z.g. snurrevaadnetten. Een snurre- vaadnet is een drijfnet, dat op een zekere diepte onder de waterlijn wordt uitgezet. Nadat deze netten een zekeren tijd te water hebben gestaan worden ze ingehaald, terwijl de visschen, die er in zijn vastgeraakt, aan boord worden verwijderd. De visschen worden vervolgens zoodanig gesneden, dat zij terstond al hun bloed verliezen. Het bloedledig maken verhoogt niet alleen de waarde van de gedeelten, welke tot mensche- lijk voedsel geschikt zijn, maar ook van die welke voor andere doeleinden gebruikt wor den, zooals de lever, zwemblaas, enz. Derge lijke deelen bederven minder spoedig indien al het bloed er uit is, dan wanneer dit niet het geval is. Door al het bloed te verwijde ren, dat zich in het dier bevindt, verkrijgt de visch vastheid van vleesch, bovendien een zuiverheid en geschiktheid om gezouten, gedroogd of op eenige andere wijze behandeld te worden. Een gedroogde visch, die ter stond na zijn vangst bloedledig gemaakt is. behoudt onder alle weersomstandigheden, meerdere jaren een hoornachtig uitzicht, waardoor hij zeer lang bewaard kan wor den. Zoodra de vangst aan boord is, begeven de vaartuigen zich zoo spoedig mogelijk naar de verschilltnde kustplaatsen, waar de visch onmiddellijk na aankomst gelost en verder verwerkt wordt. Dit geeft aan vele handen werk, vooral op de Lofodden en in Finmar ken, waar deze visscherij op intensieve wijze wordt uitgeoefend. Nadat de levers uit de visschen zijn gesne den en de koppen zijn verwijderd, worden de kabeljauwen aan stokken te drogen gehan gen, dikwijls door een afdak beschermd. Zijn de visschen goed gedroogd, dan worden ze als stokvisch in den handel gebracht. De ka beljauw. die gezouten en vervolgens op de klippen te drogen wordt gelegd, brengt men onder den naam van klipvisch in den han del. Kabeljauw welke in vaten gelegd en gezouten wordt, is de welbekende zoutevisch of labberdaan. Van bovengenoemde producten worden jaarlijksch zeer groote hoeveelheden naar het buitenland geëxporteerd. Gedurende het afgeloopen jaar werd aan klipvisch meer dan 40.000 en aan stokvisch ongeveer 32.000 ton naar verschillende landen uitgevoerd. Behalve deze artikelen wordt uit den lever van de kabeljauw de alom bekende lever traan bereid.. Levertraan (Oleum jecoris aselli) is het vloeibare vet, dat zich in den lever bevindt. Na hieruit verwijderd te zijn wordt het zoo wel in gezuiverden als ongezuiverden toe stand in den handel gebracht. De bereiding der levertaan geschiedde in vroeger jaren op zeer primitieve wijze.De le vers worden, nadat ze uit de kabeljauwen wa ren gesneden, in ongezuiverden toestand in vaten gedaan. Door de persing welke door het gewicht van de op deze wijze verpakte levers werd veroorzaakt en doordat ze tot ontbin ding overgingen, barstten de cellen, die zich in deze organen bevinden open, zoodat de traan er uitvloeide. De traan werd er gere geld afgeschept en in vaten verzameld. De kleur van deze traan was bruin of lichtgeel; de smaak bitter of ransachtig. Bovendien bevatte dit product veel in staat van ontbin ding verkeerende leverdeeltjes en verspreid de tevens een sterke visch lucht. In deze wijze van bereiding is ongeveer 70 jaar geleden een groote verandering geko men en is deze traan vervangen door de z.g. gestoomde levertraan, welke bijna uitslui tend voor medische doeleinden wordt aan gewend. Het bereiden der gestoomde traan geschiedt op de volgende wijze. Als de levers van de gal en ziekelijke ge deelten die zich hieraan dikwijls bevin den zijn ontdaan, worden ze zorg vuldig gewasschen. Daar van vele kabeljau wen de levers in een ziekelijken toestand verkeeren is het sorteeren van deze orga nen een zaak van zeer groot belang en be hoort dit vakkundig te geschieden. Levers, die bijna wit, vol en rond van gedaante zijn, mag men voor gezond en rijk aan traan houden. Wanneer de levers gewasschen zijn worden ze in ketels gedaan, welke door middel van stoom verhit worden. Door deze bewerking vloeit na ongeveer een half a een uur het vet uit de levers, dat vervolgens afgeschept, ge koeld en zorgvuldig gefiltreerd wordt. Deze traan, die een groote hoeveelheid vitaminen bevat, heeft een licht gele kleur en is boven dien bijna geheel reuk- en smaakloos. Aan de bereiding, die onder toezicht van het gouvernement staat, worden de hoogste eischen gesteld. In de belangrijkste kust plaatsen bevinden zich door het gouverne ment aangewezen deskundigen, die het ge halte der gefabriceerde traan onderzoeken, voordat dit geexporteerd wordt. De traan, dia niet aan de hiervoor gestelde eischen voldoet, mag niet worden uitgevoerd. De fabrikanten houden zich dan ook stipt aan de bepalingen, die door het gouverne ment zijn voorgeschreven, daar de raffinade rijen meermalen door contróleerende ambte naren worden bezocht. Teneinde het vitaminen gehalte van de te exporteeren levertraan vast te stellen, het geen geschiedt in een instituut, onderhouden door den staat, worden door de exporteurs geregeld monsters traan ter onderzoek aan deze instelling gezonden. In verband met de groote hoeveelheden levertraan, welke gefabriceerd worden, vindt men in het Westelijk en Noord-Westelijk ge deelte van Noorwegen een groot aantal raf finaderijen. Een van de grootste onderne mingen op dit gebied is zeker wel de firma Brodr Aarsaether A.S. te Aalesund. Door deze firma, die thans in verschillende plaatsen 16 raffinaderijen in bedrijf heeft, werd in het jaar 1877 te Svolvaer (Lofodden), de eerste raffinaderij van Noorwegen opge richt. De gezamenlijke raffinaderijen van deze firma produceeren ongeveer 14.000 vaten levertraan per jaar. De Noorsche levertraan is door haar uitste kende kwaliteit en lage prijs, een zeer ge wild product op de wereldmarkt. Behalve voor medische doeleinden wordt de levertraan tegenwoordig ook bij groote kwantums in het veeteelt en pluimveebedrijf aangewend. Ongeraffineerde levertraan wordt voor de bereiding van fijn leder, in de zeep industrie, enz. gebruikt. Gedurende de laatste 3 jaren is door Noor wegen 330.000 H.L. (dus pl.m. 110.000 H.L. per jaar) geraffineerde levertraan naar het buitenland geëxporteerd. De export van ru we ongeraffineerde levertraan, die de laatste 3 jaren is uitgevoerd, bestond uit 5500 H.L. per jaar. D. KRUIJFF. IJmuiden (Oost). OPENING SPEELTUIN „DE MOERBERG" Naar wij vernemen zal a.s. Zaterdagmid dag de opening plaats vinden van den speel tuin van de Speeltuinvereeniging „de Moer- berg". Zooals men weet is de speeltuin in gericht op het gemeenteterrein aan de Had- leystraat. KOLENAANVOER Het Engelsche stoomschip Royston is van New Castle aangekomen met een lading steenkolen voor de Hoogovens.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1933 | | pagina 1