HET NIEUWE AVONDBLAD
Uitslag der Tweede Kamerverkiezingen.
Een beschrijving van het landschap Velsen.
18e JAARGANG No. 149
DONDERDAG 27 APRIL 1933
IJMUIDER COURANT
ABONNEMENTEN: per week 10 ets., per maand
40 cents plus 2y2 cents incasso, per kwartaal 1.20
plus 5 cents incasso, losse nummers 3 cents.
Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmuiden - Telef. 521
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courantuitgaven en Algemeene Drukkerij N.V.
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
ADVERTENTIEN: 15 regels 0.75. Elke regel meer
15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten
ties van Vraag en Aanbod 1-3 regels 25 ct., elke regel
meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
ALLE ADVERTENTIëN, OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DE KENNEMER COURANT.
Alle abonnés van dit blad zijn, zoodra zij 14 dagen als zoodanig in de registers
zijn ingeschreven en verder op voorwaarden, die van tijd tot tijd gepubliceerd
en ten kantore van dit blad gratis verkrijgbaar zijn kosteloos verzekerd tegen
de gevolgen van ongevallen voor de navolgende bedragen:
2000.— bij algeheele invaliditeit; 600bij overlijden; 400— bij verlies van
een hand, voet of oog; 250— bij verlies van een duim; 150— bij verlies van
een wijsvinger; 100— bij breuk van boven- en/of onderarm; 100— bij breuk
van boven- en/of onderbeen; 50.bij verlies van een anderen vinger. Tenge
volge van spoor-, tram- of autobusongeval; 5000— bij overlijden van man en
vrouw beiden; 3000— bij overlijden van den man alleen; 2000bij over
lijden van de vrouw alleen Opvarenden van visschers-, marine-vaartuigen
enz. 400— bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaart, tot een
maximum van 2000.indien hetzelfde ongeval den dood van vijf of meer
abonnés mocht tengevolge hebben.
Alleen de abonnéCe) zelf is verzekerd, behoudens het vermelde omtrent spoor-,
tram- of autobusongevallen. Polis is niet noodig. Uitkeeringen krachtens
deze verzekering worden gewaarborgd door de Nieuwe H.A.V.-Bank te
Schiedam.
Kleine verschuivingen.
GROOTSTE WINST VOOR A.R. EN COMMUNISTEN.
De Tweede Kamerverkiezingen hebben
wederom weinig groote verschuivingen opge
leverd, al bleef ook het aantal zetels van bij
na geen der partijen onveranderd.
De R.K. Staatspartij kwam van 30 op 28
zetels, de S. D. A. P. van 24 op 22 zetels.
Beide grootste partijen verloren dus twee
zetels.
De Anti-Revolutionaire Partij daarentegen
steeg van 12 op 14 zetels en de Communisti
sche Partij van 2 tot 4 zetels.
Beide partijen boekten dus 2 zetels winst.
De Vrijheidsbond kwam van 8 op 7 zetels
en de Vrijzinnig Democratische Bond van 7
op 6.
Beide partijen verloren dus een zetel.
Ook de Chr. Historische Unie verloor een
zetel en kwam van 11 op 10, de partij van
Floris Vos verdween met haar eenigen zetel
uit de Kamer.
De partij van den heer Braat, thans ge-
heeten Nationale Boeren-, Tuinders- en Mid
denstandspartij, handhaafde den eenen zetel,
die de Plattelandersbond vroeger bezette.
Nieuw in de Kamer kwamen echter vier
partijien, ieder met een zetel en wel de R.K.
Volkspartij (Arts), de Revolutionair Socialis
tische Partij (Sneevliet), de Christelijk De
mocratische Unie (Van Houten), en liet Ver
bond van Nationaal Herstel (Westerman).
Gelijk bleven slechts de Staatkundig Gere
formeerde Partij met 3 zetels, de Hervormd
Gereformeerde Staatspartij (Lingbeek) met 1
zetel en de lijst Braat.
Elders in dit nummer is de uitvoerige of
ficieuze uitslag opgenomen met de lijst der
gekozenen.
IJMUIDEN
DE TWEEDE KAMERVERKIEZING.
ENORME DRUKTE VOOR ONS BUREAU.
EERSTE BULLETIN REEDS OM ZES UUR
OPGEHANGEN
De emotievolle dag is weer ten einde en
de kiezers, die gisteren, na zich van hun
stemplicht te hebben gekweten, hun hals
voor ons bureau hebben uitgereikt en dat
waren er in den loop van den avond ettelijke
duizenden", kunnen nu rustig in hun krant dèn
einduitslag lezen, met een tevreden of een
ontevreden gelaat, al naarmate hun partij
gewonnen of verloren heeft.
Het succes met onze publicatie was over
weldigend. Van zes uu*r af, het tijdstip,
waarop het eerste biljet aan ons raam werd
opgehangen is de Kennemerlaan voor ons
bureau het centrum in de gemeente geweest
der publieke belangstelling en toen, nadat
het donker was geworden, de 1000 kaars
sterke lamp boven het groote bord was ont
stoken bescheen deze een samengepakte
menigte, die vol belangstelling de periodieke
publicaties volgde.
Zooals reeds gezegd, kwam het eerste
stembureaux om zes uur binnen, spoedig ge
volgd door nog een vijftal.
Daarna kwam een heelen tijd niets, totdat
omstreeks 8 uur geleidelijk de verdere uitsla
gen binnenkwamen.
Minder vlot ging het met den uitslag van
het land, hetgeen trouwens wel verwacht
werd.
Druk gestemd.
Uit den hieronder geplaatsten uitslag volgt,
dat er druk gestemd is. Op de 21 bureaux in
onze gemeente verliep alles rustig. Opstoppin
gen van kiezers hadden, voor zoover ons be
kend, niet plaats. Kenmerkend was het ont
breken van 't „spitsuur" tusschen den middag
een gevolg natuurlijk van de groote werk
loosheid. Vele kiezers, die anders steeds in
hun schaftuur stemden, hadden thans den
geheelen dag beschikbaar.
Het resultaat.
Wat het resultaat betreft, valt allereerst
op de groote vooruitgang der Anti-Revolu-
tionnairen en der revolutionnairen. Eerstge
noemde partij zag z'n stemmental verdubbe
len in vergelijking met de gemeenteraads
verkiezing in 1929, terwijl de revolutionnairen
(communisten en rev. socialisten) stegen van
664 op ruim 1500. Voor de O.S.P. was de uit
slag in onze gemeente niet gunstig.
UITSLAG DER VERKIEZINGEN
Lijst
1.
Onafhankelijke Zakenlui
52
2.
Nederlandsche Fascisten Unie
20
3.
Alg. Dem. Unie
44
4.
R.K. Volkspartij
158
5.
Ned. Chr. Arbeiders
12
6.
Nat. Boerenpartij
92
7.
Lijst Eijking
81
8.
Triesscheijn
2
9.
Wolfswinkel
2
10.
De Wit
9
>»-'
11.
S. D. A. P.
5691
13.
O. S. P.
325
14.
Communisten
1203
15.
Vrijheidsbond
702
19.
Vrijz. Democraten
1581
20.
Kath. Democraten
23
23.
Chr. Democraten
260
24.
Chr. Hist.
1847
25.
R.K. Staatspartij
3980
27.
Nat. Socialisten
12
28.
Staatk. Gereform.
176
29.
Nat. Herstel
83
30.
Herv. Gereform.
57
31.
P. O. R.
78
32.
Rev. Soc.
321
33.
Anti-rev.
2785
34.
Hoofd- en handarbeiders
21
35.
Nationalisten
22
Totaal aantal geldige stemmen 19.649.
Van onwaarde 1.057.
Voor de verdere uitslagen zie men elders
in dit nummer.
K. N. H. S., MEKOG EN CEMIJ.
VERTEGENWOORDIGING ARBEIDERS
Bij de gehouden verkiezingen voor de ver
tegenwoordiging der arbeiders van K.N.H.S.,
Mekog en Cemij werden gekozen de heeren:
D. Achterhof, L. Bonthuis, J. v. d. Burg, J.
Duin, H. v. Dijk. P. F. van Gooi, H. Kroeze,
J. Linders, P. Miedema, J. W. Noortman, P.
Olsthoorn, P. Schellevis, R. Schmidt, E. P. G.
Smit, R. de Waal. en J. v. d. Wint.
De kern is thans van de volgende samen
stelling:
Alg. Ned. MetaalbeweTkersbond 9
R.K. Metaalbew.bond 5
Chr. Metaalbëw.bönd .1
terwijl 1 vertegenwoordiger zitting kreeg, die
buiten de organisaties om was 'candidaat ge
steld.
GOUDEN ECHTPAAR.
Den 4en Mei a.s. hoopt het echtpaar B.
ZwartveldWestdijk, de Wetstraat 20 zijn
gouden huwelijk te herdenken.
Beiden zijn nog heel kras en dat hun ge
heugen eveneens nog in orde is bleek uit de
verhalen, die zij ons, toen wij hen een bezoek
brachten, uit vervlogen tijden wisten te ver
tellen. Beiden zijn afkomstig van Zwartewaal.
Het spreekt van zelf, dat in hun lang huwe
lijksleven veel stormen over hen heen zijn
gegaan. Voor vader Zwartveld geldt dit niet
alleen in figuurlijken, maar ook in letter
lijken zin. Reeds op 10-jarigen leeftijd ging
de thans 74-jarige bruidegom met een sloep
naar zee, evenals zoovele jongens uit zijn
woonplaats en omgeving. Op zijn eerste reis
ontkwam hij ternauwernood aan éen schip
breuk. Toen hij nog slechts 13 jaar was werd
de sloep, waarop hij ter vischvangst was uit
gevaren door sleepbooten binnengebracht. Als
kind nog was hij dus reeds aan meer gevaren
blootgesteld geweest dan anderen gedurende
hun geheele leven. In het begin van 1910
werd Zwartveld in IJmuiden binnengebracht
met een gebroken arm, een. gecompliceerde
beenbreuk en een zware hoofdwonde, zoodat
de dokters weinig hoop gaven op zijn herstel.
Ook moeder Zwartveld kreeg natuurlijk
haar deel van de. moeilijkheden des levens.
Van de acht kinderen is nog slechts één m
leven. Niet minder dan zeven maal heeft het
echtpaar dus een kind door den dood ver
loren. Vooral voor moeder Zwartveld waren
de tijden dikwijls zwaar, daar haar man
meestal op zee was en zij dan alleen voor de
moeilijkheden stond.
De heer Zwartveld kent IJmuiden al van
uit de eerste dagen, dat hier visschersschepen
binnen waren. Het echtpaar woont echter 30
jaar in IJmuiden.
DAMMENDE VOETBALLERS OF
VOETBALLENDE DAMMERS.
Zondagmorgen 10 uur zal een elftal, be
staande uit dammers hun vermoeide hersens
eens laten afkoelen door een voetbalmatch
te spelen tegen een Amsterdamsch dammers
elftal der damclub „Gezellig Samenzijn". Dat
D.C.IJ. over een goede ploeg voetballers be
schikt, daarvan kan men verzekerd zijn, daar
is geen doorkomen aan voor Lochtenberg,
Van Dartelen c.s. Het zal zijn: „al is Van Dar
telen nog zoo snel, Ligthart ziet den slagzet
wel.
Als bijzonderheid kan worden medegedeeld
dat bij D.C.IJ. een Tweede Kamercandidaat
meespeelt. De opstelling is als volgt:
„Dam", K. v. d. Outenaar, H. Schaap.
C. Bais, Vrijhof,
W. Snoek, ,.Mr. Schijf". H. de Boer,
v. d. Velde, J. Smit.
Ligthart.
Reserves: Kaan, Eizema, v. d. Heijde.
Grensrechter is Mr. Dukel., scheidsrechter de
heer Dalmeijer. Het terrein ligt aan den
Stationsweg alhier. Velen zullen ongetwijfeld
dezen interessanten wedstrijd als inleiding
van een mooien sportzondag bijwonen.
DE STAKING IN HET
VISSCHERIJBEDRIJF.
STAKERS TEGEN EEN WERKWILLIGE
Een bewoonster van IJmuiden heeft aan
gifte gedaan, dat in den nacht van Dinsdag
op Woensdag j.l. niet carbolineum tegen de
ruiten en kozijnen van haar woning is ge
worpen. Haar man is opvarende op een naar
zee vertrokken trawler. In verband hiermede
wordt door de politie scherp toezicht op de
woning gehouden.
Verder heeft men in denzelfden nacht ge
tracht een flesch gevuld met olie door de ra
men te gooien van de woning van een op
varende van een naar zee vertrokken trawler.
Dze opzet is evenwel niet gelukt, aangezien
de flesch tegen het kozijn terecht kwam. De
politie is op ziek naar de daders.
RODIOVERBINDING MET SCHEPEN.
De navolgende schépen zijnDonderdag 27
April 1933 radiotelegrafisoh te bereiken via
het kuststation Scheveningen Radio:
Baloeran, Costa Rica, Cottica, Crijnssen,
Dempo, Indrapoera, Joh. v. Óldenbarnevelt,
Kota Baroe, Kota Nopan, Kota Pinang, Kota
Tjandi, Leerdam, Mam. v. St.-Aldegonde,
Orania, Poelau Bras, Sibajak, Stuyvesant, Vo-
lendam. Zeelandia.
Aangekomen
26 April:
Nejaco m.s. Londen.
British Valour m.s; Abadan.
Hermes ss. Hamburg.
Astarte ss. Bremen.
Alster ss. Hamburg.
Vertrokken:
26 April:
Soroka ss. Moermansk.
Atlas ms. Mistley.
Rotterdam masa Talara.
Agira ss. Bramen.
Fauna ss. Hamburg.
Orpheus ss. Kopenhagen.
Runmarö, ss. New Castle.
Irene ss. Rotterdam.
Trito ss. Rotterdam.
VELSEN
SCHOOL- EN WERKTUINEN.
De véreeniging voor School- en Werk-
tuinen en Boomplantdagen houdt heden-
(Donderdagavond) een algemeene vergade
ring in Parkzicht.
Naar het bestuur ons mededeelt, zullen
de tuinen aan de Ahornstraat Zaterdag 29
April beginnen.
DIEFSTAL \m RANJA.
Door O. te Velsen-Noord is bij de politie
aangifte gedaan van diefstal van een zestal
flesschen met ranja en zeven kogelfleschjes,
welke ontvreemd zijn uit- de consumptietent
op het voetbalterrein D.E.M. te Velsen-Noord.
Eenige jongens, wier namen bij de politie be-
kehd zijn, worden hiervan verdacht. Een on
derzoek wordt ingesteld.
,,Velsen een groot en zeer
vermakelijk Dorp."
Het grootste Dnitsche verkeersvliegtuig, de
op het vliegveld Tempelhof bij Berlijn
D. 2500 zal Zaterdag met eenige plechtigheden
President Von Hindenburg" gedoopt wordeiu
Oude buitenplaatsen.
De typische, schilderachtige streek, ais
een smalle strook gelegen tusschen de Noord
zee en het uitgestrekte polderland van
Noord-Holland, beroemd door haar bosschen
begroeide duinen, bloemenvelden en wijde
vergezichten, over de lage landen, kenmerkt
zich door een groote veelzijdigheid van be
drijven en bestaansvormen, aldus mej." dr.
L. M. van den Bergh van Eysinga (mevr.
Mispelblom-Beyer) in haar proefschrift:
„Bijdrage tot de Sociaal-Geographischs Ken
nis der Gemeente Velsen, waaraan wij reeds
eerder het een en ander ontleenden. De mooie
natuur trok rijke families en renteniers, die
hier hun buitens lieten aanleggen en hun
villa's lieten bouwen; de vruchtbare zand
grond lokte kweekers en tuinders; het pol
derland leverde volop gras en hooi aan de
boeren. Langs en door het Noordzeekanaal
ontwikkelden zich handel en visscherij, in
dustrie en verkeer. De geweldige veranderin
gen, die door het graven van het kanaal in
de uitgestrekte gemeente, die oorspronkelijk
volmaakt agrarisch georiënteerd was, wer
den teweeg gebracht, zullen in den loop van
dit geschrift duidelijk uitkomen. Een merk
waardig getuigenis in dit verband, uit het
jaar 1773 moge echter hier reeds aange
haald worden: „Velsen, een groot, en zeer
vermakelijk Dorpop den weg naar Alk
maar gelegen, bij de Wijker Meer. Dit dorp
is niet min versierd met voortreffelijke
Buitenplaatsen, dan Bloemendaal en de on-
derhoorige buurten; de meeste behoorende
aan voorname families te Amsterdam, Men
vindt te Velsen ook vele Garen- en Linnen-
bleekrijen, en 't mag aan de hoedanigheid
van het Duinwater worden toegeschreven,
dat nergens dan alhier en te Bloemendaal
het Linnen witter gebleekt wordt. Ook teelt
men daar zeer smakelijke Boomvruchten,- die
dagelijks naar Amsterdam gezonden wor
den". (W. A. Bachière, Beschrijving der Ver.
Nederlanden I 1773 bl. 691 e.v.)
Het Noordzeekanaal heeft de duinstreek, di?
tusschen Haarlem en Uitgeest nergens groote
verschillen toont, doorgesneden: haar eigen
karakter is weliswaar niet veranderd, maar
de groei van IJmuiden en IJmuiden-Oost
ten Z. en het verrijzen van de fabrieksge
bouwen van K.N.H.S., Mekog, Cemy en P.E.N.
centraal ten N. van het kanaal hadden toch
plaats ten koste van de natuur. De stichting
dier groote bedrijven op de terreinen van de
oude buitens Breesaap en Velserbosch he-ft
weliswaar veel schoonheid doen verdwijnen
hetgeen eens een inwoner van Santpoort
de verzuchting deed slaken: „geen liefelijke
boschjes meer, geen bemoste Juinpartijen,
wilde bloemen en zingende vogels, geen
jacht meer, dreunende hamerslagen, zwarte
rookwolken dag en nacht uit de smeltovens
opstijgende, gedreven landwaarts in door
den eeuwig overheerschenden Noordwesten
wind, allen plantengroei op verren afstand
belemmerend en verpestend", (C. Lombar
Petri) doch anderzijds moet ieder erken
nen, dat door het juiste inzicht en de groote
kundigheid van de ontwerper Ir. A. H. van
Rood, „de situatie der nieuwe werken zóó
werd gekozen, dat de bosschen en oude
boomen en boerderijen in hoofdzaak in tact
bleven de woninggroepen kwamen langs
de bestaande lommerrijke lanen van het
oude buiten". (Bouwk. Weekblad 6 2 '32).
Aan de O.- en N.-zijde werden de boomen
zooveel mogelijk gespaard al hebben ze
op enkele punten bij de overheerschende
N.W.-wind te lijden van de schadelijke rook
van de Mekog-fabrieken.
De P.E.N.-centrale heeft door de aard van
haar bedrijf geen groot industrie-terrein
noodig, zoodat slechts een geringe oppervlak
te eikenhakhout behoefde te worden ge
offerd.
In tusschen bleef rondom het eigenlijk fa
brieksterrein van Hoogovens en Hekog het
landelijk karakter van het landschap geheel
bewaard. Indien ergens, dan komt hier het
typisch-kenmerkende naar voren van een
gebied, dat door het ingrijpen van de mensen
na natuur- tot cultuurlandschap is gewor
den, doch daarbij zijn oude karakter toch
niet geheel heeft ingeboet. Want men vindt
tusschen het eikenhakhout hier een boer
derijtje met een weide, elders een tuin met
aardbeien of bollen; dan weer komt men
door een stuk bosch met hoogopgaand eiken-
of beukenhout en vlak erachter beginnen de
duinen, hiér en daar begroeid. Naar 't Oos
ten gaande komt men. in het. bebouwde ge
bied: typische arbeiderswijken, waar de
huizen dicht op elkaar staan.
Ten N. van het kanaal liggen dus in bonte
afwisseling industrieterreinen, tuinbouw, bol
lenvelden en oude bosschen; een dichte be
bouwing met arbeiderswoningen, aan de
Oostzijde afgesloten door uitgestrekte wei
en bouwlanden voltooit dit beeld.
Ten Z. van het kanaal draagt de streek
een dergelijk karakter; aan de Oostzijde van
den straatweg uitgestrekte weilanden
bouwlanden liggen wel in den N. en Z.
Spaarndammerpolder, doch ze zijn door hun
lage ligging in den pas later drooggemaakten
IJ-boezem van hier uit niet zichbaar;
alleen bij den Hofgeest liggen de weilanden
achter bollen- en tuingronden; aan de West-,
zijde worden uitgestrekte velden met bollen
groenten of aardbeien, afgewisseld door
buitens met prachtig opgaand hout. Achter
de dorpen gaat dit mooie landschap weldra
over in de duinen, die aanvankelijk begroeid
meer naar zee echter kaal zijn. Slaat men in
het dorp Velsen den weg naar IJmuiden m,
die ongeveer parallel met het kanaal loopt,
dan passeert men eerst het oude landgoed
(nu gemeentepark) Veiserbeek en komt dan
door een villawijk en onder twee spoor
tunnels door in IJmuiden-Oost, dat aan
IJmuiden is vastgebouwd en waar van na
tuurschoon niets meer te vinden is: de
duinen, waar IJmuiden-Oost in het Zuiden
direct aan grenst, zijn door den eigenaar af
gesloten. Over de geheele lengte van de
spoorlijn Velsen-IJmuiden tot aan de kust
strekken zich beide aangegroeide dorpen uit,
d.i. een afstand van ruim 5 KM.! Geen enkel
park, geen plantsoen, niets dan huizen, win
kels garages, kantoren, pakhuizen, waarm.n
komt: het type van een arbeidersnederzetting
op groote schaal. IJmuiden is in het Westelijk
deel een typisch visscherij centrum; groote
pakhuizen, ijsfabrieken, afslagplaatsen; tus
schen Visschers- en Haringhaven niets dan
kleine en groote bedrijven en fabrieken, die
met de visscherij direct samenhangen.
Terloops werden reeds de oude buiten
plaatsen genoemd, waarvan enkele tot ter
reinen in dienst van de grootindustrie, an
dere tot gemeentepark werden. Nog bestaan
er verschillende prachtige oude plaatsen,
langs den Straatweg tusschen Santpoort en
Velsen: Beeckesteijn en Waterland; aan den
weg van Driehuis naar Velsen: Schoonen-
berg;tusschen Driehuis en Jan Gijzenvaart:
het oude Duin-, en Kruidberg, waar ln de vo
rige eeuw Minister van Hall woonde; tusschen
Santpoort en Jan Gijzenvaart: Spaarnberg.
Ertegenover ligt het gemeentelijke Burge
meester Rijkenspark, dat vroeger ook tot die
plaats behoorde, doch in 1928 door den eige
naar. aan- de gemeente werd verkocht. Het
vormt één geheel met de bezittingen Bosch
beek, Terras en Neethof, waarbij geen hee
renhuis behoort; de bezitster woont buiten
de gemeente. Midden in het dorp Santpoort
ligt nog de plaats „Vlugthoven", een groot
heerenhuis aan den Straatweg, met een
prachtigen tuin, eenige kleine boerenschuren
en een weiland; de bewoonster heeft ook nog
vrij wat weilanden in de polder. Dit is de
eenige plaats, die in één van de dorpen ligt;
de andere liggen allen erbuiten. Zij is geheel
omgeven door een breede sloot, die blijkbaar
vroeger als grens dienst deed. Vermeldens
waard is, dat de weilanden ertegenover,
waarop bijna de helft van de dorpsstraat
uitziet, ook tot Vlugthoven behooren, zoodat
de bebouwing hiervoor halt moest houden.
Daaraan is het te danken, dat gelden bleef,
wat Craandijk (in zijn „Gids voor Haarlem
e. o.", 1890) kon schrijven (zij 't dan ook niet
vrij van eenige overdrijving!); „de dorpshui
zen hebben een ruim uitzicht over de wei
den, slechts hier en daar met kleine bosch
groepjes en boerderijen met pyramide-vor-
mige daken afgewisseld, waarboven in de
verte het torentje van Spaarndam uitsteekt
met fort en stoomgemaal, evenals de stompe
toren van Spaarnwoude, terwijl in het ver
schiet de torens en koepels van de hoofdstad
schemeren. Aan den rook der booten ziet
men het Noordzeekanaal, door de vruchtbare
polders, uit IJ en Wijkermeer gewonnen, ge
graven. Het mooie uitzicht op het Wijker
meer isverdwenen, maar ook zijn veel
gevaren verdwenen van overstrooming en
vernieling. In Febr. 1825 liep het heele dorp
Velsen onder. Door het kanaal kwam de vei
ligheid èn de afwisseling." Nog meer is ver
anderd in deze omgeving, gelijk hij weet te
vertellen: „Terwijl de eertijds talrijke bui
tenplaatsen rechts (d.i. Oostelijk van den
Straatweg alle zijn gesloopt en nog slechts
enkele boerenhofsteden over zijn (de Ticht,
Huis ten Bilt, Hofgeest, Huis te Spijk - schr.)
bleven er in de nabijheid van Velsen nog
drie schoone heerenhuizen met hun statige
plantsoenen gespaard":... Ook elders zijn
vele oude buitenplaatsen gesloopt: het ..Huis
te Velsen", waar in de Middeleeuwen de be
ruchte Geraerd van Velsen zou hebben ge
woond. ..Hageveld" en „Auspiciis en Telis"
tusschen Driehuis en Santpoort, waren vroe
ger alle drie groote heerenhuizen, wat nu nog
te zien is aan de monumentale ingangspoor
ten: tegenwoordig zijn het boerderijen, de
oude tuinen zijn veranderd in weiland of
tuingrond.
Meer en meer verkoopen de eigenaars de
laatste jaren stukken grond, hetzij weiland,
bosch of woeste gronden; of wel ze trekken
weg en laten de groote huizen, door de tijds
omstandigheden niet meer te bewonen, leeg
staan.
Ook ten N. van het kanaal waren vroeger
vele buitenplaatsen; hiervan is alleen Roos-
wijk nog overgebleven; door de gemeente in
1932 aangekocht, heeft het nog geen bestem
ming gekregen, zoodat ook het lot van dit
eenig overblijfsel uit vroeger tijden nog niet
zeker is.
Uit deze bladzijde moge men een vol
doende voorstelling van het „gelaat" van
ons gebied verkregen hebben.
De volgende hoofdstukken trachten de
trekken van dit gelaat in hun verscheiden
heid en bijzondere aard te ontleden, zooals
zij ontstonden door de activiteit van de ver
schillende groepen ten aanzien van hun
woongebied, beschouwd derhalve vanuit de
gezichtshoek van den sociaal-geograaf.
