Leiden opnieuw door brand geteisterd. Complot tegen de regeering in Spanje. Vijfduizend arrestaties. Het oordeel van ministei Soeng over de Europeesch-Chineesche betrekkingen HET BELANGRIJKSTE NIEUWS SPANJE. f De Spaansche minister-president Azana Eenige dagen geleden werd de minister van binnenlandsche zaken er van in kennis ge steld, dat er een heimelijke verstandhouding bestond tusschen verschillende uiterst link- sche en uiterst rechtsche elementen, die een complot smeedden tegen de veiligheid van den staat. De beweging zou einde Juli of begin Augus tus moeten uitbreken. Zaterdag gaf de minister aan de gouver neurs der provincies order, om over te gaan tot de arrestatie van traditionalisten of anar chistische syndicalisten. Te Madrid werden 170 personen in hechte nis genomen en ook in de provincie is het aantal arrestaties zeer talrijk.- Over het ontdekte complot verklaarde ministerpresident Azana, dat de geheele om wentelingsactie zuiver civiel was geweest. Mi- litaren waren er niet bij betrokken. De arres taties welke hadden plaats gehad, waren noodzakelijk om erger te voorkomen, maar, voegde Azana er bij, ik geloof, dat wij nu ver der in rust en vrede zullen kunnen arbeiden. Naar uit Vallovar in de provincie Huesca gemeld wordt wilde de bevolking verzet ple gen toen de syndicalisten door de politie wer den gearresteerd. Deze zag zich daarop ge noodzaakt van de vuurwapenen gebruik te maken, waardoor een persoon werd gedood. Alle zetels van de Nationale Arbeidersfede ratie zijn gesloten op last der regeering. Nader verneemt V.D.. dat alleen te Barce lona 200 personen werden gearresteerd. Voor zoover" békerrd, bedraagt het aantal gearres teerden in geheel Spanje meer dan 5000. De op het oogenblik te «Berlijn vertoevende Chineesche minister van financiën Soeng heeft zich in een interview met een verslag gever van het „3 Uhr Abendblatt" geuit over de mogelijkheid van Europeesch-Chineesche economische betrekkingen. Hij verklaarde daarbij, dat de Europeesche landen, die deel zouden hebben aan de ontsluiting van China, daardoor hun eigen handel en nijverheid zou den bevoordeelen. China is een volkomen on ontgonnen land, dat gedeeltelijk nog werkt met middeleeuwsche werktuigen. Voor de in dustrielanden zou het dus een buitengewoon geschikt afzetgebied kunnen worden, zoodra de voorwaarden daarvoor zijn geschapen. Die voorwaarden zijn: aanleg van begaanbare wegen, spoorwegen en vliegvelden. Voor een rijk met 400 millioen inwoners beteekent de verkeerstechnische ontginning de basis voor iedere ontwikkeling. Voor dat werk heeft China niet alleen buitenlandsche deskundi gen en technici noodig, maar ook buiten- landsch materiaal. Dat alleen reeds zou den industrieën van sommige landen opdrachten van grooten omvang verzekeren. Soeng kon zich zeer goed voorstellen, dat door de ont sluiting van China de werkloosheid in Europa belangrijk zou verminderen. Het gaat hier om een reusachtig project, dat met vele milliar- den moet gefinancierd worden. Maar voor werk, dat betaald wordt en welks rentabili teit voor de hand ligt, zou het geld ongetwij feld in een of anderen vorm zijn te vinden, meende de Chineesche minister. Duitsclhland. Brutale overval in het Saar- gebied. Het socialistische blad Deutsche Freiheit, meldt, dat Zaterdagavond een wagen met een 15-tal gewapende Hitlerianen, de grens van het Saargebied overkwam. De Hitleria nen deden een inval in een huis dat zij doorzochten en namen drie personen, een Communist met diens vrouw en zoon, ge vangen, waarna zij met hun arrestanten de grens wederom overtrokken. DeRegeeringscommissie heeft den invoer en verkoop van de Völkische Beobachter ver boden. Razzia in de verkeersmiddelen. De politie-actie, die gistermiddag om 12 uur in het geheele Duitsche Rijk werd uit gevoerd op alle verkeersmiddelen, heeft, naar het W, B. verneemt, veel resultaat opgeleverd. Talrijke personen wier aanhouding was ver zocht konden eindelijk gearresteerd worden, veel illegal materiaal en wapenen werden in beslag genomen. Het aantal autorijders, die zonder de noodige papieren reden, was ook zeer groot. De Sterilisatiewet aangenomen Het Rijkskabinet heeft in zijn laatste ver gadering goedgekeurd een wet tot voorko ming van erfelijk-belaste nakomelingschap, die Woensdag zal worden gepubliceerd. De inhoud is in korte trekken de vol gende Hij, die erfelijk belast is, kan door chirur gisch ingrijpen steriel worden gemaakt, wan neer volgens de ervaringen der erfelijkheids wetenschap met groote waarschijnlijkheid te verwachten is, dat zijn nakomelingen zul len lijden aan ernstige lichamelijke of ge - telijke erfelijke ziekten. Erfelijke ziekten in den zin van de wet zijn aangeboren zwakzin nigheid, schizofrenie, vallende ziekte, erfelijke bleekzucht, erfelijke blindheid en doofheid, zware erfelijke lichamelijke misvorming en zwaar alcoholisme. De sterilisatie kan worden voorgesteld door dengene, die voor sterilisatie in aanmerking komt, verder de arts en de leider van een zie kenhuis voor de patiënten. Het gerecht be slist volgens vrije overtuiging, met meerder heid van stemmen. De sterilisatie kan ook tegen den wil van dengene, die gesteriliseerd zal worden, wor den uitgevoerd. De wet treedt 1 Januari 1934 in werking. In de motiveering van de wet tot het voor komen van een erfelijk-belaste nakomeling schap wordt o.m. gezegd: Terwijl het gezonde Duitsche gezin in door snee slechts twee kinderen heeft, hebben zwakzinnigen en andere erfelijk-minderwaar- digen een geboortecijfer van 3 tot 4 kinde ren. Bij een dergelijke verhouding verandert de samenstelling van een volk van geslacht op geslacht, zoodat na ongeveer 3 generaties de waardevolle laag van het volk volkomen door de minderwaardige laag is overwoekerd. Dat beteekent het uitsterven van het gezin van hoog gehalte. Om niet den indruk te vestigen alsof de sterilisatie een straf voor den betreffenden persoon is, is er bewust van afgezien, te spre ken over de sterilisatie van misdadigers. Het Rijkskabinet heeft echter bij het aannemen van deze wet uitdrukkelijk besloten in het kader van algemeene voorzorgsmaatregelen tegen misdadigers, die gevaarlijk zijn voor de samenleving, door een speciale wet, die tege lijk met de sterilisatiewet in werking zal tre den, de gedwongen ontmanning van voor de samenleving gevaarlijke sexueele misdadiger te regelen. De sterilisatie geschiedt door een eenvou dige en ongevaarlijke operatie, die noch bij den man noch bij de vrouw het gevoelsleven aantast. Van belang is verder het feit, dat in Duitsch land op het oogenblik 100.000 epileptici en 25.000 erf el ij k-b linden en erfelijk-dooven leven. BALBO'S ESKADER OP DEN TERUGWEG. NOODLANDING VAN TWEE VLIEGTUIGEN. NEW-YORK, 25 Juli (V.D.) Het eska der van Balbo is Dinsdag te 14.20 Amster- damsche tijd van het vliegveld Gordon Ben nett gestart naar Shediac. Vandaar zal de vlucht worden voortgezet naar Sheal Harbor op Newfoundland. De weerberichten luiden gunstig. Balbo heeft verklaard, dat hij op den terugtocht geenerlei risico wil nemen. NEW-YORW, 25 Juli (V.D.) Het Ita- liaansche eskader heeft de eerste etappe van de terugreis volbracht. Te 20.16 Amsterd. tijd daalde het eskader te Shediac. Een der vliegtuigen van het Italiaansche eskader heeft een noodlanding gemaakt m de nabijheid van Rockland in den staat Mai ne wegens een breuk in de olieleiding. Een tweede vliegtuig moest een noodlan ding maken bij St.-John aan de kust van Nieuw-Brunswijk. De oorzaak van deze nood landing is tot dusver niet bekend. Balbo vandaag verder. SHEDIAC, 25 Juli (V.D.) Bij de aankomst van het eskader van Balbo te Shediac werden de vliegers door een groote menschenmenigte geestdriftig ontvangen. Generaal Balbo heeft het plan, morgen verder te vliegen naar Newfoundland, wanneer de weerberichten gunstig zijn. Het te Rockland gelande toestel is na een reparatie aan de olieleiding van twee uur naar Nieuw-Brunswijk gestart. De oorzaak van de noodlanding van het tweede vliegtuig was gebrek aan brandstoffen. Ook dit toestel zal na het aanvullen van den voorraad zoo spoedig mogelijk naar Shediac starten. Dank aan Roosevelt. NEW YORK, 25 Juli. (V.D.) Op het oogen blik. dat het Italiaansche eskader de grens der Vereenigde Staten passeerde, heeft ge neraal Balbo een telegram tot Roosevelt ge richt, waarin hij zijn diepgevoelden dank uitspreekt voor de vriendelijke ontvangst van zijn eskader in Amerika. Een complot te Lissabon ontdekt. Reuter verneemt uit Lissabon, dat een ver meend uitgebreid communistische complot om matrozen van de Italiaansche oorlogs schepen, die zich in verband met Balbo's te rugvlucht te Lissabon bevinden, tot opstand op te hitsen, door de waakzaamheid der po litie is verijdeld. Zij onderschepte een groot aantal communistische pamfletten, waarin tot revolutie tegen het fascistisch regime werd aangespoord. Verscheidene personen werden gearres teerd. St. Petruskerk in vlammen opgegaan. (Van een onzer redacteuren). Eenige van de 27 stralen, waarmee gebluscht werd. Uren brandde de kerk als een fakkel. Gevaar voor belendende perceelen bezworen. Brandweer uit Den Haag, Oegstgeest en Voorschoten assisteert. Dinsdagavond te tien minuten over half elf is te Leiden een ernstige kerkbrand uit- gebroken. De nacht is warm en mistig. Boven het dampige landschap staat als een laaie fakkel de brandende kerk. De telefoon bracht ontstellend nieuws, dezen avond. Kerkbrand in Leiden. Het duurde luttel tijds voor de Ford ons met reede motorkracht door mistbanken en don kere dorpen trok. Heemstede door, Hillegom door; na Lisse staat als een roode pluim van - vuur - de kerkbrand duidelijk afgetee- kend tegen den wazig grijzen hemel. Hij kan gelden alleen., baken, deze brand- gloed, maar de vertrouwenwekkende rust van het baken mist hij. Veeleer is hij on heilspellend. Toch neemt automobilist na automobilist in deze streek het baken als einddoel. Want wie weet, wat er zich thans afspeelt onder dien Vesuviuspluim midden in het hart van Leiden, Het is de Marekerk heeft men ons gezegd. Maar als wij een goed half uur later stil staan aan den voet van de Marekerk, blijkt dit bericht onjuist. De klassieke gevel met de wijze Latijnsche woorden spiegelt, zich in gewijde rust in de stille Mare. Gelukkig, deze welhaast schoonste van de oude stedelijke kerken is het niet. Maar welke dan? Leiden heeft twee groote kerken. Oude, eerbiedwaardige kruiskerken, niet zoo groot als onze Bavo, en met een pijnlijk gemis aan een bekronenden toren, beide, maar kwa lijk misbare ornamenten in de kern van een oude stad. Zij staan ingebouwd temidden van oude huizen en hofjes tusschen Rapen burg en Breestraat en daar nu was de brand. Daar steeg hoog de gloed boven de bebou wing. Het is de Pieterskerk zei men ons. Dit was aangrijpend. Na het roemrijk stadhuis ziet Leiden dus zijn Pieterskerk aan het stads beeld ontnomen. Het was jammerlijk en toch was niet heel Leiden in rep en roer. De Stationsweg en de Turfmarkt lagen uitgestorven en zelfs stil was het in de Breestraat, die bijna langs den brand loopt. Een uitgebreide afzetting had de gansche Breestraat versperd voor automobielen. Behalve dan voor de brand weerauto, die gelijk met ons kwam aange reden. Haagsche brandweer, concludeeren wij, en inderdaad, de Haagsche brandweer is te hulp geroepen en met twee motorspui ten toegesneld. Er werken ook de brandweer uit Oegstgeest, uit Voorschoten. Het is een ontzaggelijke brand in Leiden's binnenste binnenstad. Wij loopen ons buiten adem door de Bree straat en de stegen, wij zoeken de Pieters kerk te bereiken, die deerlijk verscholen ligt. Wij deden een rit met eenig levensgevaar, door een overmatige snelheid, nauwelijks Het steigerwerk. dat nog om de kerk stond en dat 's nachts gesloopt wérd. drie kwartier na het eerste beficht zijn wij •in de zusterstad met fototoestel en reporta geboekje. om U actief te dienen. Edoch, wat interesseert dit een Leidschen inspecteur van politie? Wij stellen ons voor en vragen hem den kortsten weg om door te steken in de sloppen. Maar wij hébben hier niet te zijn, voor toelating van Haarlemsche pers heeft hij geen instructie van den C. v. P. en wat wij hem uitleggen baat ons niet. Wij worden terug geleid tot achter het lijntje. Het terrein van den brand is voor Haarlem sche pers verboden. Natuurlijk zijn wij enkele oogenblikken. la ter toch op het terrein van den brand, door cordons van agenten en inspecteurs van po litie met blijkbaar andere instructie, na tuurlijk, en vriendelijke menschen permit- teeren ons ap wankele ladders met doorge broken stijlen te staan en op platten, waar het vuile bluschwater opspuit uit lekke slangen. Het is een beangstigende brand. Midden in belendihgen, midden tusschen 'de huizen brandt de kerk. Zij brandt, zooals droog hout op een hoog dak een weinig omspeeld door den wind, slechts branden kan. Met onme telijk hooge vlammen en knetterend geweld. Het is ontzagwekkend van schoonheid en grootsch door den verblindenden gloed. En behalve met ontzetting vervult het den hon derden op de daken rondom ook met schoon heidsmotie. Het is onwerkelijk prachtig, deze al verterende vlammen in de zwarte lucht. Nu vernemen wij ook van een naamsgelijk heid, waarvan velen het slachtoffer zijn ge worden. Het is niet de St. Pietér, die brandt Niet de aloude St. Pieter, maar de St. Petrus, een groote roomsch katholieke kerk midden in Leiden. De St. Petrus is niet zoo oud en niet zoo eerbiedwaardig als de St. Pieter, maar het is een mooie kerk. En met weemoed zien de parochianen en de anderen haar steeds verder "aan het vuur ten offer vallen. De vlammen .omspelen nu den toren, den kleinen koepel, dié op het voorschip staat en die juist nieuw met koper is beslagen. Ieder verwacht, dat de koepel zal instorten, maar hij houdt stand, nog drié kwartier, nadat de brand, niet ver onder zijn voet is uitge broken. Dan valt met donderend geweld de toren loodrecht naar beneden. Maar de stei gers, die er ten behoeve van restauratie om stonden, vallen aan de voorzijde neer en ko men op de Magirusladder van de Leidsche brandweer, waarop de spuitgasten staan. Het is een hachelijk oogenblik, maar niemand blijkt gewond te zijn. De fraaie glas in lood ramen zijn gebarsten van de hitte en de naar buiten lekkende vlammen met hun vonkenregens vormen een voortdurend gevaar voor de belendende hui zen. De brandweercorpsen hebben bijna geen stralen genoeg om alles nat te houden. Be woners helpen mee met emmers water, want deur en raamposten staan gloeiend heet bij menigeen. Door alle huizen, over alle platten en af daken liggen slangen, overal staan spuitgas ten en zij spuiten, spuiten.... Zeven en twintig stralen van zes motorspuiten, belmo ren de tot vier verschillende brandweercorp sen richten water op het vuur. Toch kunnen zij de kerk niet redden. Het dak is te half een al bijna opgebrand en dan begint het Interieur van de kerk te branden, waar al het bvnndende hout in is neergestort. Er werd aan de kerk gewerkt en men hoort reeds zeggen, dat loodgieters scbuld zouden hebben. Maar naast ons staat een vrijwilli ger, die in het dagelijksch leven zijn krach ten ook aan de kerk wijdde, maar dan... als loodgieter. En hij zegt, dat er zeker in vier dagen niet meer gesoldeerd is aan den koepelAnderen spreken van kortslui ting. In ieder geval staat vast, dat toen de familie Strotman, welker huis nu een jam merlijk toonbeeld van alle soorten water schade is, Dinsdagavond in den achtertuin naast de kerk een spelletje kaart speelde, een der zoons vuur ontdekte boven in de kerk, onder den koepel. Tegelijkertijd ont dekte mej. Guldemond, die aan de andere zijde van de kerk woont, het vuur. Het was voor hen geen zware taak om de politie te waarschuwen, daar het bureau vrijwel tegen over de kerk ligt. Niettemin duurde het twin tig minuten voor de Leidsche brandweer, die haar post luttele honderden meters verder heeft, met de motorspuiten aanwezig was. De politie spoot toen al met de handspuit; de vlammen sloegen fel uit het dak en reeds toen was er niets meer te behouden. De pastoor van de kerk is met vacantie, 's Avonds was er nog dienst geweest, boven dien was er een gestorvene in de kerk ter uitvaart op de baar gelegd. Men heeft de lijkkist naar buiten kunnen brengen, ook hebben de kapelaans en anderen de beelden en kerksieraden gered. Maar aan het ge bouw, dat juist geheel geschilderd was, en waar omheen nog de steigers stonden, viel niets meer te redden. Op de Steenschuur, een gracht in de na bijheid van de Lange Brug, de straat, waar aan de kerk staat, stonden de Leidsche mo torspuiten, en verwerkten ieder per minuut 2000 liter water. Bovendien werkte er de stoomspuit, een eenlgszlns antiquarisch stuk reservemateriaal uit 1908 dateerend, dat ook bij den Stadhuisbrand heeft dienst gedaan. Toen werkten de motorspuiten 33 uren achtereen. Een zeer hijzonder gevaar heeft hier nog gedreigd op de Steenschuur. Op den hoek van de Langebrug toch staat het Kamerlingli Onnes Laboratorium, het cryogeen-labora- torium, waar juist in deze dagen weer kouderecords behaald worden, die de heelc wereld met bewondering vervullen. Indien er veel wind geweest wasWij mogen er niet aan denken. Wanneer wij het laboratorium en de spui ten naderen, springt een politieman naar voren en wijst ons barsch terug. ..Fers is af- ;eloopen" zegt hij. als wij ons legitimeeren. Niettegenstaande dit verrassende inzicht in journalistieke zaken is de brand nog altijd niet texr einde, en wij zoeken onze informa ties via andere, minder „Zeitungswissen- schaftliche" politieagenten. Te twee uur in den nacht rukken de Haagsche, Voorschoten- sche en Oegstgeester spuiten in. en de Leid sche stoomspuit dooft het vuur. De brand is nu aanmerkelijk verminderd, alleen in het voorschip woedt het vuur tusschen de kerk muren nog met kracht. Men is begonnen de steigers te sloopen om beter bij het vuur te kunnen komen en dit levert nieuw gevaar, weshalve de politie voor een strenge afzet ting met touwen zorgt. Veel publiek is er op dit uur half drie echter niet meer. Maar nog flitst elk oogenblik het verblindend licht op van ontelbare fotografen. Tegen drie uur, als wij het terrein verlaten heeft de brand geen grootsch aspect meer. Iemand vertelt ons. dat deze kerk in den volksmond „de ruine" heette. En wel omdat de heele buurt zoo genoemd werd. Dat stamt nog uit den tijd van het Leidsche kruitschip, dat hier ontplofte en het stadsdeel tot een bouwval maakte. Toen stond de Petruskerk er nog niet. Nu is zij inderdaad een ruine En een, waaraan het vuur zelfs geen glans meer vermag te geven. Eenige bijzonderheden. De St. Petruskerk was 97 jaar oud. Het gebouw had geen bijzondere architectonische waarde, het interieur moet echter fraai ge weest zijn. De top van den koepel was ongeveer 25 meter boven den grond gelegen. Aan het in veiligheid brengen der reliuieën heeft kracht dadig meegewerkt pater Capucijn Hermans uit IJmuiden, die tijdelijk in deze kerk was, tijdens de retraite van den pastoor. Hij heeft het Allerheiligste en tal van sieraden weten te redden. Tenslotte moest de politie hem weerhouden ten derden male in de kerk te gaan. De kerk en inventaris waren verzekerd, hoe groot de schade is, valt nog niet te zeg gen, doch daar er van de kerk niet veel over gebleven is, beloopt deze een zeer aanzienlijk bedrag. De pastorie is geheel gespaard ge bleven. De loco-burgemeester van Leiden, wethou der Splinter, en tal van andere autoriteiten, onder wie de rector magnificus prof. Huysin- ga hebben den brand gadegeslagen. Voor liet eerst is het „brand-pikef van de Universi teit bij een brand opgetreden ter bescher ming van de gebouwen der universiteit, in dit geval het Kamerlmgh Onnes Laborato rium en het physisch laboratorium. HELDENGEDACHTE MOET HOOGTIJ VIEREN. RICHTLIJNEN VOOR HET GESCHIEDENIS ONDERWIJS IN DUITSCHLAND. BERLIJN, 25 Juli. (V.D.) De rijksminister van Binnenlandsche zaken, Dr. Friek, heeft den ministeriën van onderwijs der landen richtlijnen voor de geschiedenisleerboeken doen toekomen. In deze richtlijnen wordt gewezen op de groote waarde der voorgeschiedenis, die ge schikt is om de beschavingshoogte der Ger man asche voorvaderen recht te doen weder varen. Een der gezichtspunten bij het onderwijs is de volksgedachte tegenover de internatio nale gedachte. Het onderwijs moet doordrenkt zijn van de heldengedachte in haar Germaanschen vorm, verbonden met de „Fuehrer"-gedachle van dezen tijd. In de tweede klas van de lagere school moeten Duitsche sprookjes worden behan deld, in de derde klas Duitsche sagen en verder Duitsche heldensagen. In het vijfde jaar moeten reeds eenvoudige deelen uit de vroegere geschiedenis worden besproken. Meer dan vroeger moet daarbij worden aan geknoopt aan de groote persoonlijkheden der leiders. DE VIERDAAGSCHE AFSTANDMARSCH. 39 deelnemers uitgevallen. Dinsdag was het de eerste marschdag voor de deelnemers aan de internationale vier- daagsche afstandsmarschen. Des morgens van vijf uur af tot half zeven al naar gelang van den te loopen afstand, werd door 2523 deelnemers gestart. Het weer was den geheelen dag bijzonder mooi, hoe wel het naarmate de middaguren naderden steeds warmer werd, waardoor zeer vele lco- pers het te kwaad kregen, met de warmte. De geneeskundige dienst had het zeer druk. Zeer velen zal deze eerste dag nog lang heugen, De belangstelling was, zooals altijdweer zeer groot. Reeds des morgens vroeg stonden vele nieuwsgierigen langs den weg het voor bijtrekken van de loopers en loopsters gade te slaan. Overal langs het parcours leefden de men schen met de tippelaars mede; velen hadden water klaar gezet, waarvan gretig gebruik werd gemaakt. De loopers hadden zeer veel heuvelachtig terrein op hun weg. Het parcours liep door de omgeving van Berg en Dal en Groesbeek en verder ge deeltelijk door het land van Cuyck; het laat ste deel liep over het bekende gedeelte van den rijksweg Den Bosch—Nijmegen, den z.g. Teersdijk. Van de 2523 deelnemers die des morgens gestart waren, hebben 39 het.eind doel, de Prins Hendrik Kazerne niet kunnen bereiken. Het vorig jaar bedroeg het aantal uitvallers op den eersten marschdag 9, dcch hierbij dient in aanmerking te worden geno men, dat het aantal deelnemers dit jaar veel grooter was. Hoewel de bond overduide lijk heeft bekend gemaakt, dat het er niet om gaat wie het eerst binnenkomt, doch dat meer gelet zal worden op de conditie waarin men binnenkomt, zijn er toch nog- velen, clie er een soort van wedstrijd van maken. Aan enkelen werd een waarschuwing gegeven. Van de gelegenheid zich te laten massee- ren, werd een zeer druk gebruik gemaakt. De groote stroom van deelnemers kwam binnen, tusschen half drie en half vijf.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1933 | | pagina 3