tin
1/
Loürens Coster ën Frans Hals
stapten van hun voetstuk.
R
Voor een eigenaardige ver-
gadering in de Pandpoort.
Ook Kenau en anderen beraadslaagden over den toestand in 1935.
Frans Hals en Lieven de Key, die elkander
juist ontmoetten, werden door Hildebrand
ingehaald.
Er hing een niet te definieeren avond
stemming over de stad!
De lichtende wijzers van den grooten to
ren vertelden den eenzamen voorbijganger,
dat het kwart voor elf was.
Maar was het verbeelding of werklijkheid?
Leek het nu zoo, dat de gang der wijzers tra
ger was dan anders? Kropen zij inderdaad
langzamer voort, alsof zij huiverig waren?
't Viel moeilijk te constateeren en overigens,
weinigen bekommerden zich er om, want het
was slechts een enkeling, die zich op dit uur
nog op straat vertoonde. De lichtstrepen, die
van alle huizen door de gordijnen naar bui
ten vielen, vertelden van huiselijke gezellig
heid. En wie zou dit willen missen?
Maar terwijl practisch een ieder binnens
huis was, gebeurde er iets in onze oude stad,
waarvan de kronieken nog melding zullen
maken.
Want.... bijna was deze nacht een histo
rische geworden!
Toen de groote wijzer van de 15de naar de
14e minuut voor elf versprong en weer een
brokje van ons aller leven met zich nam, was
het, dat er een geheimzinnige waas neer
daalde over onze stad. En zooals de zon in
het voorjaar de ingedommelde natuur wak
ker schudt, zoo werd in deze plechtige ston
de oud-Haarlem, het Haarlem der Historie
als door een tooverstaf uit zijn eeuwenlange
slaap gewekt!
Eerst bemerkte 't de agent, die surveillee-
rend op het Sant (dat in onze moderne stra
tenboekjes als ..Groote Markt" staat aange
geven) iets verdachts meende te bespeuren.
Wat was dat, daar midden op het Sant?
Op de plaats, waar sedert jaar en dag een
der beroemdste inwoners van Haarlem van
zijn hoog voetstuk aan allen, die het zien
wilden, getoond had, welke de eerste letter
van het alphabet was, waar de wereldbe
roemde Janszoon Lourens Coster (door zijn
vrienden Loutje genoemd!) als een ware
schutspatroon over Haarlem had gewaakt,
daar was een leegte gekomen!
Het voetstuk was er weliswaar nog.
Juist toen hij aanstalten maakte den
dienstdoenden inspecteur in de Smedestraat
van het verlies op de hoogte te stellen, hoor
de hij stappen achter zich en omdraaiend
keek hij in het verweerde gelaat van den
vermiste!
Met den vinger op de mond beduidde deze
den agent die van schrik reeds naar zijn po-
litiefluit greep, geen ruchtbaarheid aan deze
ongewone verschijning te geven en vertelde
hem daarna, strikt vertrouwelijk, de reden
van zijn wandeling.
Er was nl. den vorigen nacht een oproep
gedaan tot hen, die in lang vervlogen tijden
op de een of andere wijze zich een bijzonder
goed klinkenden naam in Haarlem hadden
verworven, in dit plechtig uur in de oude
Pandpoort te zamen te komen. De circulaire
was onderteekend door een commissie, waar
van Frans Hals voorzitter, en Kenau Simon
Hasselaer secretaresse was, en waarin als
eenig punt der agenda vermeld stond:
„Gedachtenwisseling over de wijze, waar
op wij, die in gouden tijden het voorrecht ge
noten binnen Haarlem's wallen te mogen
wonen, thans onze nakomelingen behulp
zaam kunnen zijn in 1935 uit de benarde
tijdsomstandigheden te geraken". Behalve
eenige schreeuwende opschriften als: ..Ieders
opkomst dringend gewenscht" en „Entrée
vrij", was dit het eenige. dat in den oproep
stond vermeld!
En na den agent nog even er op gewezen
te hebben, dat de vergadering prompt om
12 uur zou eindigen. (Immers, geesten ver
dwijnen steeds op het middernachtelijk uur)
en hij dus zoodoende geen controle hoefde
uit te oefenen op eventueele nachtpermissie,
verdween de groote typograaf in de donkere
Pandpoort!
Terzelfder tijd, dat deze ontmoeting plaats
vond, trokken ook van andere zijden deel
nemers aan de vergadering naar het Sant!
De zwierige Frans Hals, die sinds jaren in
gezelschap van eenige Muzen zijn tenten
had opgeslagen in het Florapark en zoodoen
de zooveel mogelijk een oogje in het zeil
hield op alles, wat uit Zuidelijke richting zijn
geliefd Haarlem binnenkwam, had zijn ge-
zelschapjoffers voor eenige uren alleen gela
ten en trok langs den ouden Koekamp stad
waarts.
Op de plaats, waar bij zijn weten eens de
Houtpoort moest hebben gestaan en waar
thans een breede brug toegang tot de stad
verleende, trof hij, op de leuning zittend,
Lieven de Key en samen trokken zij, onder
wijl jeugdherinneringen aan elkaar vertel
lend, naar de plaats van samenkomst.
Juist voor het Proveniershuis werden zij
ingehaald door een ouden bekende, den goe
den Hildebrand, die, tijdelijk te Amsterdam
vertoevend in het atelier van een prof, nog
juist kans had gezien de tram te nemen en
zoodoende nog op tijd aanwezig kon zijn.
Ook uit andere windstreken trokken be
roemdheden naar de vergaderplaats op!
Langs de vroegere Zijlpoort trok een heel
gezelschap w.o. Pieter Kies en de beroemde
Kenau, die elkaar nog uit oorlogstijden ken
den, Coornhert en Jan van Galen, terwijl de
twee „dijken" t.w. Bilderdijk en Langendijk
afzonderlijk liepen en schijnbaar een lite
rair debat met elkaar voerden over het al
dan niet wenschelijke van de spelling-Mar-
chant!
Uit het Noorden verschenen Paul van
Ostade, Jan Steen en Wouwerman, allen ge
wapend met hun onaf scheidenlij ke palet en
penseel, Maerten van Heemskerk, de rinke
lende sabel op zij, terwijl uit Oostelijke rich
ting o.a. Jan de Lapper, die het eens van ge
woon matroos tot admiraal had gebracht,
naar het Sant optrok! En de een na den an
der passeerde den onthutsten agent, die stom
van verbazing over een zoo groot aantal hoo-
ge persoonlijkheden zelfs voor Kenau Hasse
laer vergat te salueeren!
Ondertusschen hadden de wijzers op den
toren der oude St. Baaf niet stilgestaan en elf
dreunende slagen kondigden aan, dat reeds
een kwartier verstreken was en de vergade
ring een aanvang kon nemen.
Temidden van het geroezemoes van stem-
Lourens Coster bezweert den agent niets van
zijn vlucht van het voetstuk te vertellen.
men (want men zag natuurlijk allemaal oude
bekenden en vragen als „He, hoe maak jij
het?" en „Thuis alles goed?" klonken door
een) rinkelde het belletje van Frans Hals en
als voorzitter opende hij de vergadering als
volgt:
„Mejuffrouw, Mijne Heeren!
Als voorzitter is het mij een genoegen u
allen op dit grootsch oogenblik een hartelijk
woord van welkom te mogen toeroepen en
spreek ik mijn vreugde over uwe groote op
komst uit. Het doel van onze bijeenkomst be
hoef ik u niet nader uiteen te zetten! De
nood der tijden, waarin de Haarlemsche bur
gerij verkeert, zal ik u niet in woorden schil
deren, (dat is practisch ondoenlijk),, temeer,
waar het mij beter afgaat dit met het pen
seel te doen! 'k Zou willen voorstellen onmid
dellijk tot opening der discussies over te gaan
doch dring er bij u allen op aan kort van stof
te zijn en, indien eenigszins mogelijk, zag ik
gaarne, dat van iedere bedrijfstak slechts een
afgevaardigde sprak!
Misschien wil mej. Hasselaer eerst even de
notulen der vorige vergadering voorlezen!"
Het kort, maar kernachtige speechje werd
met een krachtig applaus beantwoord, waarna
door de secretaresse verslag werd uitgebracht
over het gesprokene in de laatste vergadering!
En.... toen kwam hetl
RUZIE
Als eerste stond de oude Bilderdijk op
vroeg het woord voor een persoonlijk feit! De
voorzitter had in zijn openingsspeech gezegd
dat het practisch ondoenlijk was de toestand
in woorden te schilderen, maar hier
kwam hij als georganiseerd literator, tegen
op. Het „Schoenmaker blijf bij je leest" gold
volgens hem ook hier weer, want als erkend
literator zal het hem zeer goed zijn afgegaan
Waarop de goed geluimde Hals onmiddellijk
zijn excuses aanbood, en waarmede dit
eerste incident als geëindigd kon worden be
schouwd!
De discussies over het eigenlijke onderwerp
namen nu een aanvang!
Op het spreekgestoelte verscheen Coster en
besprak eerst in groote lijnen den algemee-
nen toestand. In een uitvoerig betoog zette
hij uiteen, dat z.i. de slechte tijdsomstandig
heden aan diverse factoren waren te wijten
en dat diverse methodes moesten worden te
baat genomen om uit de impasse te geraken!
Als vertegenwoord igsr der Boekdrukkers
WOENSDAG 23 JANUARI 1935
Frans Hals presideert de rumoerige vergadering.
wilde hij er echter wel op wijzen, dat h.i. het
Gilde der Schilders toch voor een gedeelte aan
de noodtoestand debet was. Hij motiveerde
dit door aan te toonen, dat velen, die vroeger
in dienst bij een patroon waren, thans voor
eigen rekening schildersbaasje werden en ja,
vele varkens maken nu eenmaal de spoeling
dun!
Overigens meende hij te moeten voorslaan,
dat de loonen en honoraria over de geheele
linie zouden worden verlaagd en wat de typo
grafen betrof kon hij reeds de toezegging
doen, dat, indien anderen hierin wilden voor
gaan, zij eventueel ook tot verlaging bereid
waren!
Deze redevoering welke circa 20 minuten
duurde, werd herhaaldelijk door „foei" roe
pen en andere teekenen van afkeuring onder
broken en toen hij van de katheder naar zijn
plaats terugkeerde, was het slechts een en
keling wie met een „bravo" instemming met
het gesprokene getuigde!
Als volgende spreker werd Jan de Lapper
aangekondigd
Z.i. was de diepere oorzaak van den toe
stand geheel ergens anders te zoeken.
Indien de menschen eens tot een betere
bewapening der vloot zouden overgaan dan
eerst zou de algemeene toestand zich ver
beteren!
Immers, voor wie beteekende deze bewa
pening niet een broodwinning?
Ten eerste voor de scheepswerven aan de
boorden van het Spaarne, die nieuwe oorlogs
schuiten op de helling konden zetten.
Ten tweede, wapenleveranciers waren er
mede gebaat, want oorlogsschepen, die niet
voldoende zijn uitgerust, staan gelijk met een
moderne automobiel zonder benzine; je voert
er niets mee uit!
Voorts kwam het ten goede aan onze Jantjes
en hun gezinnen! En met hen scheen het toch
ook al beroerd te gaan, want had hij onlangs
niet moeten constateeren, dat verschillende
van hen reeds uit bijverdienste voor de film
waren opgetreden?
In de vierde plaats was het een voordeeltje
voor de leveranciers van proviand en scheeps-
tuigage, terwijl hij als doorslaggevende factor
nog naar voren bracht, dat tegelijkertijd
Neerland's Oude Roem op zee weer zou stij
gen en zoodoende ook de naam van Holland's
hoofdstad, Haarlem, nog een beteren klank
zou krijgen!
Het betoog was spannend en zoo interes,
sant, als men niet van dien eenvoudigen Jan
had verwacht. En de toehoorders waren er zoo
door geboeid geweest, dat het hun niet eens
opviel toen reeds bij den aanvang van zijn
rede een zware slag over Haarlem dreunde;
half twaalf.
Maar toch, hoe aandachtig men ook ge
luisterd had, veel aanhang voor zijn stellingen
kon hij onder 't auditorium niet vinden, alleen
Maerten van Heemskerk en Mejuffrouw Has
selaer gingen grootendeels met hem mee, al
drongen deze er van hun kant op aan, de
bewapening te. land toch vooral ook niet
te vergeten! Na deze betoogen was het woord
aan Hals zelf!
Met een sprankelende humor en, ondanks
het verwijt van den heer Bilderdijk, vlot van
stijl, weerlegde hij de feiten, die door Jans
zoon Lourens Coster zijn gilde ten laste waren
gelegd.
Waren er fouten gemaakt dor zijn volge
lingen, dan kon hij thans reeds uit hun
naam verklaren, dat zij bereid waren onder
zekere garanties, deze te herstellen. Maar,
dat het middernachtelijk uur was aangebro
ken en het vor hen die vergaderden tijd was
te eclipseeren!
Toen de laatste der twaalf slagen wegstierf
wist eigenlijk niemand dat zoo midden onder
ons en zoo kort geleden een poging was ge.
gedaan den toestand te saneeren.
Maar de poging was mislukt 1
De vele celebriteiten waren vergeten, dat
doortastend handelen gewoonlijk beter resul
taat afwerpt dan lang debatteeren,
m in hun ijver eikaars fouten aan te
wijzen en hun eigen vak naar voren
te schuiven, hadden zij niet gelet op het snelle
voortschrijden der wijzers op. den grooten
toren!
Zooals zij gekomen waren, waren zij ver
dwenen om hun plaats in het oude stads
beeld weer in te nemen; alleen Hildebrand
moest nu loopend zijn kosthuis opzoeken, daar
de laatste tram reeds vertrokken was!
De agent, die bij zijn ronde weer op het
Sant kwam, zag nog net. hoe de groote Coster
op zijn voetstuk klauterde en in de juiste
houding, de hand vermanend omhoog, zijn
laatste worden sprak:
,'t Was zoo goed bedoeld
Van L
ffljl
T I'-t-TA
DJ
sU-i/
i'
Lourens Coster neemt zijn plaatsje weer in.
dan moest de woordvoerder der typografen
beginnen met zijn excuses aan te bieden aan
de Ridders van het Palet, daar deze met
iemand, die dergelijke krasse en ongemotiveer
de beschuldigingen uitte, niet verder wensch-
ten te vergaderen! De toestand werd peni
bel!
De vergadering dreigde zich hoe langer hoe
meer in twee partijen te gaan verdeelen!
Pieter Langendijk trachtte ten leste nog be
middelend op te treden door aan te toonen
dat de toestand „niet zoo, maar zó" moest
worden aangepakt en door zoowel de boek
drukkers als de schilders ieder een halve
pluim en een halve uitbrander te geven,
maar 't hielp niet meer, de tweespalt was er.
En toen kon Hals de vergadering niet meer
de baas blijven!
Zij, die zoo juist als eerzame en respec
tabele oud-burgers van onze stad met al de
plechtstatige zwier en deftigheid, hun per
soon eigen, ter vergadering waren gekomen,
waren thans getransformeerd in een luid
debateerende en twistende menigte, die, nota
bene, nog vergat, dat de tijd maar zeer beperkt
was!
Genoeg zij te vermelden, dat midden onder
de discussies op de Pandpoort werd geklopt
en Chronos door 12 krachtige slagen beduidde,
Luchtlijn naar Praag 1 April
in werking.
Thans ls vastgesteld, dat de nieuwe K.L.M.
lijn op Praag 1 April in exploitatie zal wor
den genomen. Deze luchtlijn zal worden ge
vlogen in samenwerking met de Tsjechische
'uchtvaartmij.
Dze heeft de laatste jaren in den zomer
Rotterdam—Praag gevlogen en nu zullen
beide maatschappijen de verbinding perma
nent in stand houdeu.
De route is vastgesteld als volgt.
Amsterdam, Rotterdam, Essen, Halle, Leipzig,
Praag.
Voorts geeft deze lijn in Praag door verbin
ding met Weenen en Budapest.
Men vertrekt uit Amsterdam om 10.40 en
komt te Praag aan om 15.35 uur. Men kan dan
om 17,20 in Weenen zijn en om 19 uur in Bu
dapest.
Ook heeft men in Rotterdam gelegenheid
om naar Londen te vliegen.
Ook in Tsjecho-Slowakije bestaat voor deze
verbinding groote belangstelling. De lijn zal
worden gevlogen van het F 18 type de machi
nes van de Indië-route.
Ook omtrent de nieuwe K.L.M. lijn Am
sterdamMilaan zijn thans nadere bijzon
derheden bekend geworden. Deze lijn zal
worden gevlogen in samenwerking met de
Duitsche en Italiaansche maatschappijen en
zal ook dagelijksc-h plaats hebben.
Chineesche Oosterspoorweg
voor 170 millioen yen verkocht
Een derde wordt in baar, twee-derden in
goederen betaald.
TOKIO, 22 Januari. Na een on-
derhandelingsduur van negentien
maanden, in welken tijd veertig
hoofdbesprekingen zijn gehouden, is
hedenmorgen de overeenkomst tot
verkoop van den Chineeschen Ooster
spoorweg onderteekend.
Omtrent de bijzonderheden van het ver
drag wordt medegedeeld, dat tot het ver
kochte traject behooren 1726 K.M. rails, 2567
K.M. telegraaf- en telefoonlijnen, het geheele
spoorwegmateriaal, de werkplaatsen en fa
brieken en bosch- en ander grondbezit. De
totale prijs bedraagt 170 millioen yen. Een
derde van den prijs moet in baar en., twee
derde in warén en goederen betaald worden.
De betalingen moeten binnen drie jaar zijn
voldaan, en de helft van het bedrag in baar
moet worden betaald bij de onderteekening
van het verdrag. Op de overige betalingen
wordt een renteberekening van drie procent
toegepast. Omtrent de warenleveranties zul
len in de komende maanden verdragen wor
den gesloten. Rusland wenscht rijst, ruwe
zijde, kleine schepen, electrische machines en
apparaten, koper, thee, sojaboonen, enz. doch
geen wapens.
De Noord-Mandsjoerijsche spoorweg zal
met de Russische en de Siberische spoor
wegen verbonden worden, waaromtrent nog
een speciaal verdrag zal worden gesloten.
Het Russische spoorwegpersoneel zal binnen
vijf maanden naar Rusland terugkeeren. De
schadeloosstelling en pensioenen worden door
Rusland betaald. Het hoofdverdrag zal
Februari te Tokio tot stand komen.
Hevige vorst in de Ver. Staten
NEW-YORK, 22 Jan. (Reuter). Nadat het
Zuidwesten van de Vereenigde Staten voor
namelijk de staten Tennessee, Arkansas en
Mississippi een der laatste dagen van een
hevige wolkbreuk te lijden hebben gehad,
tengevolge waarvan hevige overstroomingen
waren ontstaan is het weer in dit gebied
plotseling omgeslagen en heeft een hevige
vorst ingezet, waardoor de temperatuur
daalde tot 10 a 20 graden onder nul. De be
volking lijdt vreeselijk onder de koude. Bijna
het geheele verkeer is stilgelegd.
NEW-YORK, 22 Januari. (V. D.) De he
vige vorst, sneeuwstormen en overstroomin
gen teisteren het Noorden van de Ver. Sta
ten van kust tot kust en veroorzaken ver
nieling van eigendommen en nood en ellen
de van de menschen, die zich niet voldoende
kunnen beschermen. Verscheidene personen
in verschillende staten zijn doodgevroren.
Groote gebieden zijn door overstroomingen
geheel geïsoleerd en op tal van plaatsen
moest ook tengevolge van sneeuwjachten het
verkeer worden gestaakt.
Te International Falls in Minnesota daal
de de temperatuur tot 34 graden onder nul.
In Tennessee, Mississippi en Kansas moesten
hulptroepen en reddingsbrigades assistentie
verleenen om door het water ingesloten
zinnen uit hun isolement te bevrijden.
De rivieren zijn door den regenval buiten
hun oevers getreden. In Minnesota moesten
de meeste scholen tengevolge van de koude
en de onmogelijkheid voor de kinderen om
in deze temperatuur de scholen te bezoeken,
worden gesloten.
Geen revisie in het proces-
Mooney.
„Als wij levenden sterven"
goedgekeurd.
De film van de filmassociatie Visie: Als wij
levenden sterven, die in eerste instantie door
de filmkeuring was afgekeurd, is thans bij
herkeuring goedgekeurd voor openbare ver
tooning voor personen boven 18 jaar. Bij deze
herkeuring zijn slechts enkele coupures van
ondergeschikten aard aangebracht.
De beroemde violist Fritz Kreisler wordt
2 Februari 60 jaar.
Geluid- en trillingvrij vliegtuig
Amerikaansche uitvinding.
TORONTO (Ontario) 22 Januari (Reuter).
Een uitvinder alhier heeft een geluid- en
trillingvrij vliegtuig uitgevonden, dat door
electriciteit wordt gedreven.
De kern van de uitvinding is een nieuw
soort batterij, welke 500 uur werkt voor een
bedrag van slechts 80 dollarcents.
Steekpenningen, die hun doel
misten.
Wethouder 200.toegestopt.
MAASTRICHT, 22 Jan. (V.D.) Voor de
rechtbank te Maastricht heeft Maandag
terecht gestaan wethouder N. uit Geulle.
Deze kleine gemeente had in haar bestuur
een vacature van gemeente-secretaris. Een
der candidaten voor deze functie was de zoon
van den landbouwer B. Om de benoeming van
zijn zoon te verzekeren was B. naar wethouder
N. gegaan en had met hem de belangen, van
zijn zoon besproken. Bij het afscheid had B.
den wethouder 'n bedrag van f 200 in den zak
van zijn jas gestopt. Later kwam toevallig
uit, dat wethouder N. toen de benoeming aan
de orde was in den raad niet eens op den zoon
van B. had gestemd. B. was hierover zoo ver
ontwaardigd dat hij van N. het geld terug
wilde hebben, aan welken eisch is voldaan.
Desniettemin is de zaak ter kennis van de
justitie gekomen, die een vervolging tegen N.
instelde. Tijdens de behandeling der zaak
voor de rechtbank erkende N. het geld te heb
ben ontvangen, dat volgens hem echter dien
de als vergoeding voor verrichte werkzaamhe
den. Wel heeft hij het later teruggegeven, De
ambtenaar van het O. M. mr. Fabius, achtte
het ten laste gelegde het aannemen van
steekpenningen bewezen, en eischte twee
maanden gevangenisstraf.
De rechtbank zal 4 Februari uitspraak
doen.
HAARL. KORFBALBOND.
DE UITSLAGEN.
Ie klasse:
De Kennemers 1Flora 1
Oosterkwartier 2S.S.H. 1
Haarlem 3Ons Genoegen 1
De Thorn 1Osno 1
2e klasse A:
D.S.V. 1T.H.B. 2
Palvu 1—Alw. Ready 1
2e klasse B:
Ons Genoegen 2Haarlem 4
Tempo 1Aurora 1
3e klasse A:
S.V. 5Zeemeeuwen 1
Palvu 2—Oosterkwartier 4
Aurora 2Meerlebosch 2
3e klasse B:
D.S.V. 2—T.H.B. 3
6—5
6—2
2—5
3—2
1—1
2—2
1—0
1—0
2—1
3—2
10—O
3—1
VOETBAL.
WASHINGTON. 22 Jan. (Reuter.) Het
Hooggerechtshof heeft geweigerd in te gaan
op het verzoek van Thomas Mooney om revisie
van het over hem uitgesproken vonnis wegens
deelneming aan den bomaanslag in 1916,
waarbij vele personen om het leven kwamen,
Hij slaagde er niet in zijn onschuld aan te
toonen. Het hof weigerde eveneens Mooney
vergunning te verleenen een „habeas-corpus"
proces aanhangig te maken, teneinde den
staat Californië te noodzaken zich te verdedi
gen naar aanleiding van Mooney's gevangen
zetting. Naar we vernemen zullen Vente en Wels die
Mooney, die sinds 1916 in de gevangenis van Zondag j.l. beiden geblesseerd werden morgen
St. Quentin zit opgesloten, heeft herhaaldelijk Woensdag niet voor het voorloopig Neder-
zijn onschuld betuigd, maar geweigerd op I landsche elftal uitkomen in den oefenwedstrijd
eerewoord te worden vrijgelaten, daar dit vol- tegen Queens Park Rangers. Zij zullen worden
gens hem zou gelijkstaan met het bekennen I vervangen door Drok (R.F.Cen Ten Have
van zijn schuld- (Ajax).
NED. ELFTAL—QUEENS PARK RANGERS.
