Braderies en braderijen
in België en Frankrijk.
Over ijsafzetting op vliegtuigen.
Volksfeesten van Vlaamschen oorsprong
In Frankrijk en België begint op het oogen-
blik het seizoen van de braderies weer aan te
breien die kostelijke volksfeesten, die half
reusachtige uitverkoopen in de open lucht,
half kermissen zijn, en wier jolig charme al
menig buitenlander dusdanig verrukt heeft,
dat hij na de eerste kennismaking van zijn
leven geen braderie meer voorbijliep, maar
altijd, als hij er even kans toe zag, een graan
tje meepikte van de pret en vreugde, waardoor
ze onveranderlijk gekenmerkt plegen te wor
den. De gulle overgave aan feestvreugde en
jolijt, die den Franschen en Belgen eigen is, en
die bij dergelijke gelegenheden op zijn voor-
deeligst pleegt uit te komen, is nu eenmaal
den meesten Noorderlingen vreemd en aan
gezien bijna ieder mensch behept is met de
neiging juist datgene in anderen te bewonde
ren, dat hij zelf niet bezit, hebben de Fransche
„braderies"' en de Belgische „braderijen" al
heel wat malen ook de geestdrift van Hollan
ders gaande gemaakt. Of ze ermee in aanra
king kwamen in het uiterste Noorden van
België of in het uiterste Zuiden van Frank
rijk tusschen die twee grenzen ligt het ge
bied besloten, waarin in den zomer de „bra
derie" oppermachtig heerscht een braderie
is en blijft overal een braderie, en het „bra-
deeren" is een kunst die men tot in alle uit
hoeken van dat gebied in de puntjes verstaat
zoodat het heelemaal geen wonder is dat
die typische Fransche en Belgische volksfees
ten tot ver buiten de grenzen van Frankrijk
en België hun adepten tellen.
Kinderoptocht bij een braderij in Brugge.
Aan de Fransche Riviera pleegt zoo omtrent
Maart of April, als men in de rest van de we
reld nog slechts wintersche gedachten koes
tert en men hoogstens in een stoutmoedig
oogenblik berekent hoe ver de eerste echte zo-
mersche dagen nog verwijderd zijn, het bra-
derieseizoen geopend te worden. Weliswaar ko
men in overig Frankrijk en in België de bra
deries pas omtrent Juni of Juli op gang, om
dat bij een braderie nu eenmaal onherroepe
lijk zon en zomer hoort maar de Riviera is
op dat gebied een bevooiTecht oord, en ter
wijl men elders nog de gedachte aan een bra
derie niet in zijn hoofd zou durven halen, zet
Menton, of Nice, of Cannes al vol fleur zijn
eerste-van-het-jaar op touw, vol vertrouwen,
dat het goede voorbeeld, als de tijd daar is, in
tallooze steden van Frankrijk en België opge
volgd zal worden. Geduld slechts, als de zomer
maar eerst overal aangebroken is, dan vierer
de braderies hoogtij! Een braderie in regen
of kou dat staat als een paal boven water
dat zou geen braderie zijn: pret maken, ter
wijl men staat te klappertanden heeft altijd
tot de onmogelijkheden behoord. En boven
dien: de spil, waar alles bij een braderie om
draait, is en blijft ten slotte de uitverkoop in
de open lucht: hoe kan een goede huisvrouw
behoorlijk gebruik maken van de fenomenale
gelegenheidskoopjes, van de wonderbaarlijke
„occasions", als ze van boven af belaagd wordt
door hemelwater en van onderen af door mod
der en plassen? Men mag er verkleedpartijen
bij op touw zetten, men mag er alle mogelijke
soorten van feestelijkheden en optochten bij
organiseerenhet zijn de eindelooze rijen
stalletjes langs de straten, waar de heele
braderie om draait; en waarvoor, vooral in
het Zuiden van Frankrijk, waar de braderies
minder talrijk plegen te zijn dan in het Noor
den en in België, de huisvrouwen van heinde
en ver in stampvolle treinen en autobussen
komen aanzetten.
Voor dien uitverkoop wordt dagen van te
voren koortsachtig gewerkt: alles wat in aan
merking komt voor de „vente" moet opgezocht,
gesorteerd en geprijsd worden. Dan komt het
vraagstuk hoe het best de aandacht der klan
ten te trekken: een vraag waarop vele oplos
singen passen. De oude. beproefde van het
verkleeden doet gewoonlijk het meeste op
geld voor wie durft is travesti een koste
lijke uitvinding. Mannen in vrouwekleeren, en
bij voorkeur met de groote bepluimde hoeden
uit de negentiger jaren op, die ze Joost mag
weten waar vandaan halen, of misschien wel
van jaar tot jaar speciaal voor deze gelegen-
beden bewaren.... Vrouwen, voor zoover ze
den euvelen moed hebben, in mannekleeren
en als ze die niet hebben, dan wil, vooral aan
de Riviera, nog wel eens het geval, dat ze
voor de gelegenheid de oude Provencaalsche
costuums aantrekken, die ook daar overigens
steeds meer in onbruik raken. Dan duiken
weer de gestreepte rokken op. het zwarte
schortje en vooral het kittige, schuin staande
strooien hoedje bijna zonder bol en onge
twijfeld is dat allesbehalve onhandig ingezien,
want vooral die costuums vormen voor de
vreemdelingen, die niettegenstaande slechte
tijden en crisis in de oogen van de overige
Riviera-bewoners nog steeds een aparte klas
se van hyper-kapitaalkrachtige wezens vor-
men. een groote attractie, zoodat hun aanwe
zigheid uit commercieel oogpunt toch wel zeer
gewe^scht is. Voor de pret heeft niemand ze
noodig zoo ergens menschen met de meest
primitieve hulpmiddelen de meest volmaakte
jool weten te maken, dan zijn het die half
Italiaansche Provencals, die daar wonen in
de smalle, zonnige strook land tusschen de
beschuttende Alpes Maritimes en de eeuwig
blauwe Middellandsche Zee
Het frappantst zijn aan de Riviera de bra
deries als men ze meemaakt in steden, waar
men zco'n luidruchtige pretmakerij het aller
minst zou verwachten. In Monte Carlo, in
Nice, in Juan les Pins pleegt dat soort van
stemming van April tot September te heer-
schen sedert ook het zomerseizoen aan de
Riviera steeds meer opgang begint te maken
maar wie in het deftige, ingetogen, blanke
Cannes of in het stille, rustige Menton een
braderie tegen het lijf loopt de kans is
niet zoo heel groot, want aan de Riviera ver-
loopen er soms jaren voor een stad een bra
derie houdt die mag van geluk spreken:
door het onmetelijk contrast zijn die festij
nen er tweemaal zoo aantrekkelijk. Bij die
gelegenheden wordt, bij uitzondering, nu eens
niet de toon aangegeven door vreemdelingen
maar door de bevolking: een ongelooflijk la
waai stijgt als een geweldige schater op naai
de blauwe lucht, waarin de zon een twee maal
zoo breeder, grijns staat te lachen als anders;
de straten zijn zoo vol, dat er geen doorkomen
aan is, de klinkslagen en zotheden zijn niet
van de lucht. En als het eenmaal avond is, en
de kooplieden zijn hun waar kwijt en de
koopers hebben hun inkoopen waarvan on
herroepelijk de helft uit absoluut onnoodige
dingen bestaat huiswaarts gebracht, dan
schoppen ze, vereend van zin, de kraampjes
ondersteboven en maken zich, gearmd in
lange rijen, op om het feest onder het genot
van een goeden ..boui-abaisso" en een flescli
landwijn tot het glanspunt van het jaar te
maken.
En in het overig deel van Frankrijk en in
België worden in den zomer de braderies over
al met even groote opgewektheid gevierd.
Hoe Noordelijker men komt, hoe vaker in het
jaar gaat men er aan het bradeeren: vierde
men in Menton een paar jaar geleden voor
het eerst sinds zeven jaar weer een braderie,
in de Vlaamsche steden organiseert men e
ieder jaar wel een paar. Iedere winkelstraat,
of minstens iedere winkelbuurt acht het haar
plicht er gedurende den zomer minstens één
op touw te zetten; en het kan niet anders ge
zegd worden, dan dat in dit geval de quantiteit
de kwaliteit allerminst schaadt, want een
Vlaamsche „braderij" doet in den regel niet
onder voor een Fransche „braderie". Integen
deel: ook daar komen er verkleedpartijen
en in grooten getale de bij de Vlamingen
uiterst geliefde valsche reuzenneuzen aan
te pas, en bovendien organiseeren de Belgen
bij hun braderijen gewoonlijk een aantal van
die in België zoo uiterst geliefde feestelijkhe
den: optochten van verkleede kinderen, uit
voeringen van de plaatselijke gymnastiekver-
eenigingen op de markt, zangconcoursen en
wat dies meer zij. In België duurt bovendien
een braderij nooit een enkelen dag. maar ge
woonlijk neemt zij er drie in beslag en voor
de Vlamingen is het maar kinderspel om ge
durende die drie dagen de feestvreugde op een
merkwaardig hoog peil te handhaven.
De herkomst van die braderijen heeft nogal
eens aanleiding gegeven tot gissingen, en dus
natuurlijk ook tot verkeerde gissingen: dat
komt vermoedelijk, omdat ze door een speling
van het lot altijd op de één of andere manier
aan de aandacht van de geleerden ontsnapt
zijn. Wonderlijk genoeg bijvoorbeeld is het
woord in geen enkele Fransche dictionnaire
te vinden hoewel iedere Franschman het
kent. Maar nog wonderlijker: slaat men er
een Fransch handelswoordenboek op na, dan
vindt men het evenmin. En last not least: wie
het tenslotte in zijn wanhoop zoekt bij een
lexicon, die wordt niet alleen nog maar heel
oppervlakkig maar bovendien zeer waar
schijnlijk verkeerd ingelicht: de Fransche bij
voorbeeld geeft noch de herkomst van het
woord, noch die van het begrip aan zij
noemt bovendien slechts Noord-Frankrijk als
het gebied waar braderies zouden voorkomen
en geeft slechts een vermoedelijk verouderden
vorm van bradeeren op, dien men nergens
meer aantreft, en waarbij eens in het jaar de
oude kleeren van een heel jaar van de hand
gedaan werden.
In werkelijkheid zijn de braderies zeer ver
moedelijk afkomstig uit Vlaanderen; ook het
feit, dat zij na den oorlog, waarin ze totaal
in onbruik geraakt waren, voor het eerst
weer opdoken in West-Vlaanderen, pleit voor
die conjectuur. Een straat in het oude gedeel
te van Antwerpen, die de Braderijstraat heet.
verschaft de oplossing, waarnaar al zoo veel
gezocht is, en die tot zulke wonderlijke le
zingen aanleiding heeft gegeven. In die straat
bevond zich in de Middeleeuwen een „brade
rij", waar de burgers eens of een paar maal
per week hun vleesch konden laten braden.
Met het oog op het brandgevaar in de groo-
tendeels uit hout opgetrokken steden was het
namelijk maar veiliger dat niet thuis te doen'
en zoo vond men in bijna iedere stad van
beteekenis, dikwijls dicht bij het Vleeschhuis,
een Braderij, waarheen zich op bepaalde dagen
van de week de huisvrouwen met hun vleesch
begaven. Een uitgezochte gelegenheid natuur
lijk voor kooplui, die hun waar van de hand
wilden doen! In minder dan geen tijd ontston
den er overal bij de Braderijen tijdelijke mark
ten, en die markten werden de oorsprong van
de tegenwoordig nog steeds bestaande Vlaam
sche braderijen en Fransche braderies. Voor
taalkundigen een geval, dat niet zonder be
langwekkendheid is: een Fransch woord, dat
kan bogen op een Vlaamschen oorsprong!
In tusschen zou men het de braderies en
braderijen alles behalve aanzien, dat ze op
zoo n eerbiedwaardigen ouderdom kunnen bo
gen: ze spreiden eerder de onbekommerde en
sprankelende vreugde van een zeer jeugdige
schoone ten toon! Hetgeen een hoopvol ver
schijnsel is want men zou er uit mogen
concludeeren, dat aan die aantrekkelijke
volksfeesten ook in de toekomst nog een lang
en fleurig leven beschoren zal zijn....
WILLY VAN DER TAK
van de nieuwe eigenaars van Agar House (dat
is de naam van het gebouw) alle perken te
buiten gaat. Hij ziet er een nieuwe poging in
aan Londen zijn smaak in beeldhouwwerk
voor te schrijven. Een kwarteeuw geleden heb
ben dc beelden van Agar House het gewonnen
vair de Philistijnen van den tijd. Moet men nu
aan de Philistijnen van een afgelegen hoek
van het Empire de overwinning geven? vraagt
Epstein.
De artistieke meeningen zijn; als steeds
waar het Epstein en zijn werk geldt, verdeeld.
Eenigen leggen uit dat de beelden onafschei
delijk zijn van de architectuur van het gebouw
en dat barbaren van den onbeschaafden zelf
kant van het Rijk het recht niet hebben, ook
maar een vinger naar deze meesterwerken uit
te steken. Anderen meenen dat de figuren
furore zouden maken in een carnavalsoptocht,
maar dat ze op een Londensch gebouw niet
kunnen worden geduld. De regeering van Zuid-
Rhodesia kan uiteraard met het door haar
gekochte gebouw en zijn attributen doen wat
zij verkiest, althans rechtens. Ze schijnt ech
ter niet ongevoelig te zijn voor den moreelen
druk, welke de kampioenen van Epstein's kunst
op haar uitoefenen. Personen van eminent ar
tistiek gezag hebben in de pers geprotesteerd
tegen het idee dat de stukken zouden verdwij
nen. En de vermaarde kunstschilder Richard
Sickert heeft in de passieve houding van het
bestuur der Royal Academy of Arts aanleiding
gevonden als lid van dit genootschap af te
treden.
D i JSi S D A G 28 MEI 1935
De jongste Epstein-kwestie.
Drie Beelden en Zuid-Rhodesia.
In het jaar 1908 liet het Britsch Genees
kundig Verbond een gebouw oprichten in The
Strand om er zijn hoofdkwartier tc vestigen.
Tot op heden is het het eenige architectonisch
belangwekkende gebouw in deze slordige
straat gebleven. Een belangwekkend kenmerk
van het gebouw is een rij beelden, hoog tegen
de kroonlijst. Het zijn werken van Epstein,
voorstellende Moederschap, Primaire Kracht
en Vorm rijzend uit Chaos. Ze zijn er geplaatst
in overleg met de architecten van het gebouw
en zijn deel van een organisch geheel. De beel
den waren, lang geleden, de eerste aanleiding
tot artistiek gekwebbel en hoogloopende ruzie
over Epstein in Londen. Er zijn sedert veel van
die ruzies geweest, zooveel dat ze aan kracht
en beteekenis ook veel hebben vei'loren. Het
gebouw is dezer dagen gekocht door de regee
ring van Zuid-Rhodesia om er haar Londen-
sohe kantoor in te vestigen. Ze wil de beelden
verwijderen. Dat is niet mogelijk zonder ze
ernstig te beschadigen. Maar dat schijnt het
bestuur van Zuid-Rhodesia en dat schijnt zijn
architecten niet te deren. Hun redeneering is
dat de beelden zeer geschikt waren op een
gebouw van het Geneeskundig Verbond maar
dat ze geheel misplaatst zijn op een overheids
gebouw. Epstein zelf vindt dat de houding
468e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse, 9ile lijst
Trekking van Maandag 27 Mei 1935
Hooge Prijzen
1000.— 16866 17497 20898
400.— 4500 5583 7085 9072 13108
2007395 7499 17517
100.— 1060 2467 5572 6338 8237 9094
9731 12715 14860 17756 19877 20763
Prijzen van 70.
203 295 502 608 611 647
771 795 835 897 893 953
179
723
1435
1502
2523
3104
3717
1591 1700 1308 1809 1979 1982
2566 2667 2683 2766 2768 2881
3153 3170 3299 3368 3437 3641
3851 4068 4070 4208 4310 4343
4600 4788 4894 4996 5009 5119 5142
5180 5794 5834 5902 6017 6035 6099
6187 6188 6201 6272 6309 6327 6373
6425 6431 6510 6578 6731 6744 6899
6965 7031 7178 7253 7259 7292 7412
7825 7984 8181 8233 8341 8363 8370
8651 8652 8695" 8840 8983 8987 9095
9266 9344 9376 9472 9503 9519 9541
9662 9711 9812 10035 10127 10339 10406
10579 10625 10662 10721 10841 10980 11059
11230 11313 11334 11365 11435 11444 11457
11749 11832 11992 12004 12032 12108 12126
12223 12269 12450 12954 13003 13023 13029
13287 13344 13375 13474 13480 13512 13522
13624 13681 13713 13803 13845 13847 13981
14068 14225 14228 14246 14267 14420 14596
14669 14689 14702 14742 14761 14869 14911
14954
14973 15077 15278 15353 15429 15495 15541
15593 15630 15691 15822 15829 15894 15942
16160 16225 16249 16292 16323 16405 16417
16454 16518 16527 16630 16715 16738 1675*
17093 17119 17171 17176 17185 17188 17196
17231 17347 17599 17634 17643 17746 17969
18073 18151 18200 18245 18289 18423 18464
18701 18712 18753 18847 18945 19010 19089
19171 19137 19190 19262 19318 19696 19782
20050 20251 20285 20323 20421 20685 20768
20817 20818 20975
664
1211
2400
2931
3671
4455
5146
6169
6406
6900
7638
8613
9253
9559
10495
11375
11538
12163
13205
13601
13986
14602
14928
15552
16094
15427
17027
17219
17994
18640
19152
20004
20797
243
454
626
876
1085
1215
1385
1668
1838
2161
2446
2572
2727
2915
3092
3292
3624
3928
4201
4521
4841
5107
5243
5486
5728
6009
6350
6474
6715
7040
7220
7491
7949
8302
8524
8950
9132
33
265
475
676
1253
1398
1682
1913
2188
2453
2583
2778
2966
3113
3298
3678
3948
4265
4594
4843
5111
5249
5502
5740
6040
6352
41
320
491
707
902
1088
1259
1406
2222
2492
2596
2796
2967
3140
3303
3723
3965
4289
4616
4847
5129
5282
5543
5796
6097
6355
6574
326
509
732
911
1133
1306
1413
1702
1978
2272
355
554
735
915
1153
1322
1481
1758
1991
2278
9572
9794
7158
7310
7613
8056
8318
8575
9032
9165
9351
9597
9856
7056
7234
7578
7971
8304
8556
9024
9155
9333
9576
9832
10135 10143 10238
10375 10413 10454
10708 10742 10759
10977 10978 10996
11205 11251 11274
11459 11488 11525
11706 11732 11828
11910 11934 12001
12309 12327 12370
12537 12581 12591
12867 12871 12902
13081 13094 13110
13277 13296 13300
13435 13472 13478
13766 13812 13819
14105 14121 14139
14363 14402 14436
14554 14564 14590
14750 14777 14797
14960 15012 15054
15259 15329 15337
15533 15547 15570
15739 15758 15760
15858 15963 15933
16087 16090 16105
16329 16420 16435
16597 16635 16648
16744 16804 16869
17076 17078 17035
17200 17209 17218
17354 17387 17425
17595 17626 17658
17808 17882 17904
18037 18042 18044
18256 18290 18300
18489 18581 18596
18778 18790 18814
18995 19045 19208
19374 19393 19429
19689 19701 19761
19965 20035 20044
20174 20216 20261
20624 20647 20704
20348 20855 20865
20994 20997
Verbet. 5de kl.
7062 70.
Nieten
71 76 139
361
567
772
947
1186
1334
1484
1782
2101
2299
2505 2551 2561
2609 2648 2664
2843 2854 2883
2972 3000 3006
3141 3161 3212
3458 3518 3542
3746 3804 3835
3997 4055 4078
4304 4323 4341
4642 4643 4734
4870 5060 5080
5141 5157 5158
5313 5324 5360
5544 5605 5629
5879 5936 5939
6178 6186 6216
6378 6408 6434
6580 6611 6618
6943 7002 7013
7165 7173 7190
7319 7405 7449
7778 7817 7861
8118 8211 8221
8367 8394 8404
8635 8701 8703
9037 9038 9049
9176 9182 9183
9443 9465 9468
9661 9686 9724
9891 9923 10021
10297 10299 10323
10471 10508 10616
10763 10783 10806
11061 11080 11105
11277 11338 11348
11614 11619 11649
11846 11856 11860
12063 12070 12081
12434 12470 12477
12727 12793 12796
12916 12918 12985
13125 13145 13181
13309 13327 13378
13483 13531 13567
13853 13921 13979
14149 14157 14207
14491 14513 14514
14614 14634 14646
14830 14849 14852
15126 15128 15140
15333 15418 15450
15588 15601 15653
15761 15766 15767
15998 16014 16018
16115 16179 16196
16451 16452 16511
16659 16702 16704
16875 16893 16906
17095 17117 17132
17221 17239 17245
17449 17485 17491
17711 17744 17753
17917 17925 17947
18062 18072 18126
18301 18306 18314
18621 18644 18662
18866 18890 18929
19241 19326 19343
19525 19526 19552
19808 19840 19875
20060 20067 20082
20315 20379 20393
20773 20793 20794
20923 20929 20932
389
609
817
951
1195
1348
1439
1786
21G6
2334
2565
2698
2903
3082
3248
3587
3878
4092
44C8
4749
5094
5218
5432
5631
5955
6232
6460
6678
7020
7196
7453
7884
8224
8408
8744
9054
9196
9475
9733
225
435
618
870
1073
1213
1377
1640
1789
2133
2432
2567
2708
2905
3090
3290
3612
3893
4154
4459
4772
5103
5225
5464
5705
5983
6280
6461
6714
7022
7207
7469
7936
8255
8429
8898
9123
9252
9-529
9762
10033 10086
10369 10371
10522 10655
10832 10910
11142 11203
11380 11393
11696 11701
11875 11901
12205 12181
12481 12530
12853 12857
13034 13062
13219 13232
13393 13423
13584 13708
14008 14084
14235 14263
14550 14-553
14692 14697
14887 14896
15160 15210
15455 15474
15697 15723
15769 15856
16050 16052
16213 16219
16516 16534
16712 16741
16991 17074
17170 17195
17328 17344
17573 17575
17759 17765
17986 18005
18137 18255
18349 18407
18716 18720
18956 18961
19356 19365
19598 19685
19889 19900
20118 20172
20434 20554
20798 20833
20959 20979
Hoe die ontstaat en wat er tegen te doen is.
8ste lijst; 7063 70m. z.
Een van de onderwerpen welke vooral in
den laatsten tijd de aandacht vraagt van lede
ren belangstellende in de luchtvaart, is wel
dat van de ijsafzetting aan vleugels en schroef
van een vliegtuig. Veel is reeds hierover ge
schreven. en vele deskundigen in het buiten
land hebben hun oordeel over dit verschijnsel
neergeschreven. Doch al deze uitgebreide en
interessante uiteenzettingen hebben tot nu toe
nog niet kunnen bewerken dat het probleem
van de ijsafzetting als opgelost kan worden be
schouwd. Wij mogen dan al tot de wetenschap
zijn gekomen waardoor de ijsafzetting ont
staat, doch de vele detailpunten, welke nog
niet verklaard kunnen worden, maken dat het
vraagstuk als geheel nog blijft bestaan. Een
der theorieën omtrent het ontstaan van ijs
afzetting is wel dat deze plaats grijpt wanneer
onderafgekoelde waterdruppels in aanraking
komen met een vliegtuig dat zelf een tempe
ratuur heeft beneden het vriespunt. Nu kan
de ijsafzetting onder verschillende vormen
plaats vinden, en wel als, rijp, ruige vorst of
ij zei.
De afzetting van rijp geschiedt op de vleu
gels en den schroef in den vorm van heel fijne
kristalvormige naalden. Deze afzetting kan
men waarnemen bij heldere lucht of wol bij
zeer lichten nevel. De temperatuur moet hier
voor evenwel bedragen —10 graden C. Dit ver
schijnsel welke op zich zelf een aardig gezicht
oplevert behoeft den bestuurder evenwol geen
vrees in te boezemen. Hij zal in de besturing
van zijn toestel niets merken van die duizen-
de fijne naaldjes die als 't ware overal in het
vliegtuig zijn gestoken.
De ruige vorst, die wij op den grond wel
kennen, indien druppels, die een temperatuur
bezitten van vele graden onder het vriespunt,
door den wind worden voortgedreven en bij
aanraking van voorwerpen oogenblikkelijk
beginnen te stollen, is reeds een toestand wel
ke voor den bestuurder al minder aangenaam
begint te worden. De vlieger, voor wien het
niet altijd mogelijk is om zoo'n nevelgebied
met zulk een groote dichtheid te vermijden,
zal in dit geval merken dat de ruige vorst
zich heeft afgezet aan den voorkant van de
vleugels. Behalve een gewichtsvermeerdering
heeft deze afzetting nog ten gevolge dat bet
profiel van de vleugels ook veranderd is. En
deze profielverandering kan leiden tot een
sterken achteruitgang van de aërodynamische
eigenschappen van den vleugel, daar deze
niet meer voldoende zal „dragen". En komt
hier nog bij dat ook de schroef met zoo'n
ijslaag is dekt, dan zal, door het verminderde
schroefrendement, de trekkracht ook niet
meer voldoende kunnen blijken te zijn om liet
vliegtuig nog met de gewenschte snelheid
door de lucht te bewegen.
IJzel ontstaat bij temperaturen die volgens
enkele onderzoekers zijn gelegen tusschen
0 graden en —18 graden, terwijl anderen deze
grenzen aannemen tusschen 4 graden en
12 graden C. De ondergekoelde druppels
moeten dan van zoodanige grootte zijn dat zij
nog kunnen samenvloeien, alvorens te bevrie
zen. Ook dezen vorm kennen wij in den win
ter, indien n.l. overafgekoelde regen op den
grond valt, of wel bij invallende dooi de war
mere regen in aanraking komt met den grond,
die nog enkele graden beneden het vriespunt
is. De straten worden dan bedekt met een
gladde ijslaag. Deze vorm van ijsafzetting
voor het vliegtuig misschien wel als het ergste
te beschouwen, aangezien zij zich afzet over
het geheele toestel en dus ook de stuurorganen
kunnen blokkeeren. De ijslaag op de vleugels,
en vooral aan de voorzijde hiervan, verande
ren het vleugelprofiel in nog sterkere mate
dan bij de ruige vorst het geval is. Door deze
verandering zal de opheffingskracht van den
vleugel sterk verminderen zoo niet geheel
verdwijnen. Deze ijsvormingen, in al hare ver
schillende combinaties kunnen voor de be
manning en passagiers minder gunstige ge
volgen en in het ergste geval zelfs een cata-
strophaal einde beteekenen.
Wij hebben gezien dat onderafkoeling en
oververzadiging van den waterdamp een
groote rol schijnen te spelen bij de ijsafzettiiiL
Andere onderzoekers op dit gebied schijnen de
noodzaak van de oververzadiging niet te er
kennen. Deze willen liever de spanning van
den waterdamp als belangrijke factor aanne
men. Een verschil van dampspanning zal n.l
bij een sterke ventilatie, een snelle verdam
ping van het water mogelijk maken. Hierbij
wordt dan aan het water zooveel warmte ont
trokken. dat een groot deel van het water be
vriest. Nu speelt de bevriezingstijd nog een
voorname rol bij den aard der ijsafzetting,
deze tijd groot, dan zullen de verschillende
druppels nog tijd hebben samen te vloeien.
Door de snelheid van het vliegtuig bestaat
dan de goede kans dat deze voor een deel van
het toestel afwaaien. De ijsafzetting zal in dit
geval minimaal zijn. Bij een korteren bevrie
zingstij d evenwel zal bij het bevriezen van een
druppel, de volgende druppel reeds weer het
toestel treffen, waardoor hij ook oogenblikke
lijk stolt. De ijsafzetting vindt in dit geval tot
een maximum plaats.
Deze bevriezingstij d kan dus oorzaak zijn
dat bij horizontale vlucht de ijsafzetting in
zeer korten tijd kan plaats vinden. Komt het
vliegtuig n.l. uit een nevellaag welke een tem
peratuur heeft beneden het vriespunt met
tevens een zeer hoog vochtigheidsgehalte, in
een laag met een geringer vochtigheidsgehal
te, dan zal door het verschil in dampspanning
de bevriezing van de druppels ook binnen zeer
korten tijd mogelijk zijn.
Veelvuldige proefnemingen, waarbij tevens
nauwkeurig worden opgeteekend de weers
omstandigheden waaronder gevlogen wordt,
zullen ten slotte kunnen leiden tot het ver
krijgen van een beter inzicht omtrent d;
interessante uiteenzettingen hebbij tot nu toe
kansen waarbij ijsafzetting kan worden ver
wacht.
De voorgestelde maatregelen tot het tegen
gaan van ijsafzetting zijn vrij uiteenloopend
en vanzelfsprekend niet alle afdoend te ach
ten omdat zij uit een vliegtechnisch oogpunt
niet zijn aan te bevelen. Volgens de verschenen
berichten zou de K. L. M. met haar nieuwe
Douglastoestellen proeven nemen met het
aanbrengen van een rubberlaag, die nauwkeu
rig volgens de vonding aan de voorzijde van
den vleugel wordt aangebracht en waardoor
vanuit de bestuurderszitplaats lucht kan wor
den gepompt. Bij ijsafzetting zou men dan op
deze wijze de dunne ijslaag kunnen breken en
de ijsdeeltjes van den vleugel kunnen doen af
waaien. De praktijk zal nu moeten uitwijzen
of deze methode op den duur ook afdoende zal
blijken. Doch welke middelen men ook voor
dit doel zal willen aanwenden, toch zal naar
mijn meening in de toekomst de weerberich-
tendienst, mits internationaal nauwkeurig ge
organiseerd, haar oxitzaggelijke waarde too-
nen, door het geven van belangrijke gegevens
tot het vermijden van gebieden, waar ijsaf
zetting kan worden verwacht. Het nemen van
een iets grootere hoogte kan soms reeds vol
doende zijn om dit gevaarlijke gebied te ont
wijken, zooals eenigen tijd geleden in Soester-
berg bij proefnemingen op dit gebied is ge
bleken. Uit de verkregen meteorologische ge
gevens bleek n.l. een „Cumulus"-laag van 5Gi>-
800 M. hoogte kansen voor ijsafzetting op te
leveren. Doch tevens bleek dat de temperatuur
i hoven 800 M. vrij sterk gestegen was. Een
vlieger werd nu omhoog gestuurd, teneinde
iets onder de 800 M. eenigen tijd te vliegen tot
hij de verschijnselen van ijsafzetting waar
nam. Op dit oogenblik moest hij 10 M. hoo-
ger gaan, waardoor de warmere omgeving
haar gunstige werking kon doen gelden. De
werkelijkheid was geheel volgens de ver
wachting. Inderdaad bemerkte de vlieger na
enkele oogenblikken ijsafzetting, waarvan
hij zich door het geven van een weinig hoog
teroer. reeds zeer spoedig kon bevrijden.
Vele zijn nog de moeilijkheden welke de
mensch bij de verovering van het luchtruim
zal tegenkomen, doch een nauwgezet en tevens
bedachtzaam onderzoek van deze duisterhe
den zal hem ten slotte in zijn energiek stre
ven doen slagen, hierbij nog krachtig gesteund
door den vooruitgang van de techniek.
A. STEUP
Kapt. vl.
Naar internationale
valutabespreking
WASHINGTON, 27 Mei, (V. D.) Met het
oog op de Fransche begrootingsmoeilijkhe
den, die men te Washington beschouwt als
moeilijkheden om den gouden standaard te
handhaven, is men in invloedrijke kringen
van meening dat de dag nadert, waarop de
stabilisatie der valuta's ernstig besproken
kan worden tusschen de verschillende be
langhebbende staten.
In regeeringskringen schijnt men dan ook
gunstig gestemd jegens een in den Senaat
ingediende resolutie, waarin er bij president
Roosevelt op wordt aangedrongen, zonder
verwijl een internationale conferentie bijeen,
te roepen. Informeele besprekingen waarin
men de stemming van verschillende andere
regeeringen ten aanzien van een dergelijk
plan heeft gepeild zouden een bemoedigend
resultaat hebben opgeleverd.
Algemeen gelooft men dat ook de Ver-
eenigde Staten economisch voordeel van een
vruchtgeven de internationale valutabespre
king en de daaruit te verwachten stabilisatie
zouden hebben, aangezien het prljzen-isole-
men"- van verschillende landen er door zon
verdwijnen en de wereldhandel er door zou
herleven.
Natriumverlichting weg
HaarlemAmsterdam.
Eenigen tijd geleden deelden wij reeds
mede, dat door den rijkswaterstaat een proef
genomen zal worden met natriumverlichting
op den rijksweg HaarlemAmsterdam. Er
moeten evenwel nog verschillende quaesties
geregeld worden o.a. over de stroomleve-
ring maar de verwachting is toch. dat in
het a.s. najaar de weg verlicht zal zijn.
Met een „geleende" auto over
den kop.
Onder den invloed op
avontuur uit.
Terwijl de heer J. H. J. C. Bouvy, bedrijfs
leider van de N.V. zoutziederij „De Pauw" te
Muiden, zich Zaterdagnacht op de bruiloft van
een familielid bevond, welke in Haarlem ge
geven werd, stelde de politie hem telefonisch
ervan in kennis, dat zijn auto deerlijk geha
vend in een duinvallei lag langs den Zeeweg
De heer Bouvy begaf zich onmiddellijk met
een inspecteur van de Haarlemsche politie
naar het aangegeven punt, en daar bleek, dat
zijn auto inderdaad zwaar beschadigd naast
den weg was terechtgekomen. Op dat oogen
blik bevond zich niemand meer in den wagen,
daar degenen, die zich de auto had toege
ëigend, reeds door de Zandvoortsche politie in
arrest was gesteld.
Van de politie vernam de heer Bouvy toen
de volgende bijzonderheden:
Toen de Bloemendaalsche politie Zondag
nacht per fiets langs den Zeeweg surveilleer
de, zag zij een eind vóór zich een auto hevig
slingerend rijden. De auto reed snel verder,
zoodat de afstand tusschen de fietsende poli
tie en den wagen steeds grooter werd. Eens
klaps v/as er echter van een auto niets meer
te bekennen. Toen de politie verder gekomen
was en scherp rondkeek, ontdekte zij in de
vallei naast den weg de auto, die over den kop
geslagen en daar terechtgekomen was. De
ruiten waren gebroken en de kap was geheel
ingedrukt, en ook elders had de wagen groote
schade opgeloopen. Uit papieren, welke zich in
den wagen bevonden, kwam de politie den
naam van den eigenaar te weten. Zij stelde
zich toen in verbinding met den heer L. J. M.
Bouvy te Overveen, die mededeelde dat de
auto aan zijn zoon toebehoorde.
Later kon worden vastgesteld, dat de dader,
nadat hij na middernacht de auto van de
Groote Markt tc Haarlem had ontvreemd, er
mee over de Zandvoortschelaan naar Zand-
voort was gereden en over den Zeeweg terug
wilde kecren. Daar de man in beschonken toe
stand verkeerde, kon hij niet behoorlijk stu
ren, vandaar de slingerbewegingen van den
wagen, welke de aandacht van de Bloemen
daalsche politie hadden getrokken. Toen de
auto door een verkeerde stuurbeweging over
den kop was geslagen, werd de dief door de
glasscherven aan het gelaat op eenige plaat
sen gewond, waaruit hij hevig bloedde. Met
groote moeite wist hij uit den wagen te ko
men, en liep langs den Zeeweg in de richting
Zandvoort verder.
In dezen toestand troffen hem in het nach
telijk uur eenige padvinders bij de Kaasvlakte
aan, die hem meenamen naar Zandvoort en
hem bij de politie brachten. De man vond het
toen klaarblijkelijk maar het beste, een beken
tenis af te leggen. Het bleek, dat men te doen
had met een 24-jarïgen Haarlemmer. Hij werd
met een Haarlemsche politie-auto afgehaald
en later bij den wagen gebracht, welken hij
meegenomen had. Hij bekende, dat hij met de
ze auto uit rijden was geweest. Terwijl de ge
arresteerde zich in de politie-auto bevond,
maakte de heer Bouvy fotografische opne
mingen, waarop de dief nog de brutaliteit had
uit te roepen: „Krijg ik ook een plaatje?"
De auto v/as dermate beschadigd, dat hij
niet meer te gebruiken was. De heer B. is tegen
alle schade verzekerd.
De aangehoudene verklaarde aan de politie,
dat hij zich den wagen niet had willen toe
eigenen. Hij had alleen maar het plan gehad
een ritje te maken.
Een rijbewijs bezat hij niet. zelfs is gebleken
dat de man nog nooit een auto bestuurd had!
Wel had hij dikwijls naast een chauffeur ge
zeten. Hij is in het Huis van Bewaring opge
sloten.