Mgr. J. D. J. Aengenent f
Wij in den Haag
Bisschop, socioloog en
philosoof.
Strijder voor den middenstand en de
verheffing der arbeiders.
In den leeftijd van 62 jaar is alhier heden
nacht te ongeveer half twee in de Maria-
Stichting. waar hij, zooals bekend, verpleegd
werd, overleden Joannes Dominir.us Josephus
Aengenent, Bisschop van Haarlem.
Slechts de familieleden van den Bisschop en
Deken H. C. J. Sondaal waren bij het afsterven
aanwezig.
De Bisschop, zooals hij nog niet lang geleden
poseerde voor onzen fotograaf. Deze foto werd
in ons blad afgedrukt in de rubnex
„Bekende Haarlemmers".
De thans overleden Bisschop werd 14 Maart
1873 te Rotterdam geboren, als oudste zoon
van een smid, genoot zijn opleiding aan het
Seminarie Hageveld (toen in Voorhout ge
vestigd) en in Warmond en werd 3 April 1897
tot priester gewijd en benoemd tot kapelaan
te Roelofarendsveen. Anderhalf jaar was hij
daar, maar de studie trok den jongen gees
telijke en op 30 September 1898 werd hij be
noemd tot leeraar aan het klein-Seminiarie
Hageveld dat toen nog te Voorhout was. Hij
legde zich toe op de zich meer en meer baan
brekende wetenschap der moderne sociologie
en in 1904 werd hij hoogleeraar in die weten
schap aan het groot-Seminarie te Warmond,
waar'hij bijna 23 jaar den studenten inzicht
heeft gegeven in de zoo belangrijke proble
men der sociologie. Daarbij gaf hij colleges
In wijsbegeerte voor de Leidsche studenten.
Prof. Aengenent was echter niet wat men
een „kamergeleerde" noemt: zijn studie
bracht hem in het volle leven. In dit leven
groeide Prof. Aengenents werk.
Hij schreef in verschillende tijdschriften
en couranten over belangrijke actueele on
derwerpen. zijn adviezen als lid van den Hoo-
gen Raad van Arbeid werden hoog geschat;
hij was voorlichter van middenstanders en
werklieden en leidde, als voorzitter van de
commissie van beroep voor het onderwijs, in
verschillende dekonaten het werk, terwijl
hij ook secretaris was van de Nederlandsche
Katholiekendagen. Meer dan eens hield hij
op groote vergaderingen belangrijke rede
voeringen.
Hij doceerde helder en bevattelijk, sterk
theoretisch en objectief: zoo was hij ook in
zijn vele artikelen en in zijn boeken, waar
van enkele verscheidene herdrukken be
leefden.
Prof. Aengenent schreef oorspronkelijk
voor de studenten op het groot-Seminarie
zijn „Leerboek der Sociologie", dat ook bui
ten de kringen van seminaristen veel belang
stelling ondervond. Dit werk is geheel geba
seerd op de stellingen vervat in de beide en
cyclieken van Leo XIII: De Rerum Novarum
en Graves de cummuni en op het Motu pro-
prio van Pius X over de katholieke sociale
actie.
Verder verschenen van zijn hand tal van
brochures, waarin ae nieuwe sociale proble
men uit katholiek oogpunt werden bezien.
Als mede-redacteur van het tijdschrift ..De
Katholiek" gaf hij oa. zijn oordeel over lijk
verbranding, openbare leeszalen, het bedrijfs
radenstelsel, socialisatie, vrouwenkiesrecht
en eigendomsrecht. In het onder redactie
van mr. Aalberse verschijnende „Katholiek
Sociaal Weekblad" besprak hij oa. de bevol
kingstheorieën en de beteekenis van den
achturigen werkdag en de vrouw.
Niet alleen door geschriften maar ook
door het gesproken woord nam de thans ont
slapen bisschop levendig deel aan de sociale
beweging, ten eerste als geestelijk adviseur
van de Katholieke Sociale Actie in Neder
land en later, na de roerige Novemberdagen
van 1919. als lid van den Hoogen Raad van
Arbeid. Het was vooral na die November
dagen, die aanleiding werden voor de stich
ting van het bedrijfsradenstelsel, dat hij
telkens de pen ter hand nam om zijn mee-
nlng weer te geven over de materie, waarin
aan de werknemers medezeggenschap dien
de te worden gegeven.
Tegenover de theorieën van prof. Veraart,
die hem te vooruitstrevend toeschenen, sloeg
hij een meer behoudende richting in. Zijn
rede, uitgesproken bij de installatie van den
Bedrijfsraad in de metaalindustrie te 's-Her-
togenbosch, op 25 Februari 1920, verscheen
in brochurevorm onder den titel: „Wat is het
Bedrijfsradenstelsel?" en beleefde verschei
dene drukken.
Op philosophisch gebied schreef de War-
mondsche hoogleeraar zijn „Handboek van
de geschiedenis der wijsbegeerte" en, te za-
men met Chr. Wesseling, een „Handboek der
Zielkunde". Het boekje „De oorlog en Gods
voorzienigheid" werd opnieuw bewerkt en
verscheen in 1928 onder de benaming „God
en het kwaad in de wereld". De groote le
vensproblemen omtrent de toelaatbaarheid
van het kwaad in verband met de Godde
lijke voorzienigheid werden hierin bespro
ken en de geleerde schrijver kwam tot de
conclusie, dat er geen contradictie is, daar
kwaad, rampen, oorlogen en andere ellende
door God worden toegelaten en als middel
tot een hooger doel worden gebruikt.
Als secretaris van de Nederlandsche Ka
tholiekendagen, waarop telkens om de drie
jaar actueele vraagstukken in Kerk en
Staat behandeld worden, is de Bisschop ten
tijde van zijn hoogleeraarschap, ook altijd
een leidende figuur geweest. En als lid van
het Kathedraal kapittel van Haarlem werd
zijn naam toen reeds dikwijls genoemd als de
mogelijke opvolger van mgr. Callier.
Toen wijlen de Bisschop nog professor was,
was hij o.m. lid van de Commissie voor pro
paganda van de apologetische vereeniging
„Petrus Canisius" en van den R.K. Radio-
omroep.
Als leider van het bisdom met de drie groot
ste steden des land, ging de grootste zorg van
mgr. Aengenent uit naar de jeugd. Aan de
Vrouwen van Nazareth werd de organisatie
van de geheele vrouwelijke jeugd opgedragen
onder onmiddellijk directoraat van den bis
schop.
„De Graal" heeft in korten tijd een groote
ontwikkeling genomen.
De mannelijke jeugd beneden 17 jaar werd
geconcentreerd in de Katholieke Jeugd Cen
trale; die boven dezen leeftijd werd binnen
het kader van de Katholieke actie gebracht.
Geheel in den lijn van de zorg voor de
jeugd, bracht mgr. Aengenent een verbetering
in de opleiding tot het Priesterschap door de
oprichting van het Philosophicum. waardoor
de studie aan het groot-seminarie een jaar
meer vordert.
In 1930 kon de bisschop deze inrichting voor
de ingebruikneming inwijden. Ingewijd werd
dat jaar ook het stel torens, waarmede de
Kathedrale kerk van St. Bavo. welker bouw
in 1895 was aangevangen, was voltooid.
De kapel van O.L. Vrouw ter Nood te Heiloo
en de kerk en martelplaats te Brielle werden
eveneens door mgr. Aengenent ingewijd.
Groote belangstelling koesterde de overleden
bisschop voor het herstel van de Abdij van Eg-
mond. Op 25 Juni j.l. wijdde hij de reeds ver
rezen priorij op den St. Adelbertsakker in.
De benoeming van prof. Aengenent
tot Bisschop van Haarlem wekte in
dertijd in Katholieke kringen algemeene
voldoening, niet alleen omdat hij een hoog
staand geestelijke was, maar ook omdat hij
steeds zijn gaven had gebruikt voor de be
studeering der sociale vraagstukken, ten
einde een oplossing in Christelijken zin te
helpen zoeken voor de maatschappelijke
moeilijkheden. Een groot deel van zijn leven
heeft hij gewijd aan de verheffing van den
arbeidersstand.
De Bisschopswijding van Mgr. Aengenent
op 25 Juli 1928 had plaats in de Kathedrale
Kerk St. Bavo, met, groote plechtigheid door
wijlen Mgr. L. Schioppa, toen Pauselijk nun
tius in Den Haag en in tegenwoordigheid
van tal van kerkelijke en burgerlijke autori
teiten.
En toen Mgr. Aengenent in 1933 zijn eerste
lustrum als bisschop vierde, bleek hem on
dubbelzinnig, bij de hartelijke huldiging die
hem van alle zijden ten deel viel. hoezeer zijn
werken en streven werd gewaardeerd.
Zijn belangstelling in het lot der minder
en minstbedeelden bleek wel uit het feit. dat
hij het voorzitterschap heeft willen aan
vaarden van het Haarlemsch Crisis-Comité.
Op 31 Augustus 1930 was de Bisschop be
noemd tot ridder in de orde van den Neder-
landschen Leeuw.
Wij laten hier nog volgen een kenschetsing
welke Prof. Aalberse, die zoolang met den
thans overleden Bisschop heeft samenge
werkt, van hem gaf. Prof. Aalberse schreef
dan: „Krachtig en edelmoedig, dit zijn de
twee overheerschende karaktereigenschap
pen. waardoor Prof. Aengenent zich in de
sociale beweging een even zeldzame als
mooie positie heeft veroverd".
En Pater mr. dr. Arn. Borret S. J. schreef
eens: „Het zal wel zonder vrees voor tegen
spraak kunnen worden vastgesteld, dat in
het bloeiend sociaal leven, waarin de ka
tholieken van Nederland zich mogen ver
heugen, de socioloog Aengenent nog langen
tijd zal blijven voortleven".
En zoo is het inderdaad. Deze sociale Bis
schop, man van groote gaven en bekwaam
heid. die „Justitia et Pax" (rechtvaardigheid
en vrede) in zijn wapenspreuk schreef, die
het onbeperkt vertrouwen en de liefde van
geheel Katholiek Nederland had, zal niet
vergeten worden, niet in Katholieke krin
gen, maar ook niet in vele 'kringen van an
dersdenkenden.
Een nobel kerkvorst is met hem heenge
gaan.
Tomaten naar de mestvaalt.
Omdat zij den minimumprijs
niet kunnen maken.
Toestand in het Westland critiek.
Met den tomatenhandel gaat het sinds
enkele weken bijzonder slecht, doch zoo
slecht als het vorige week is geweest, behoort
tot de uitzonderingen. In het Westland wor
den dagelijks duizenden bakken aangevoerd,
die voor ongekende lage prijzen van de hand
gingen. De hoogste noteering was 5 cent per
kilogram.
Voor de export was in het geheel geen
vraag, met als gevolg, dat Zaterdag jJ. van
den aanvoer Circa 85 pet. onverkocht bleef.
De tomaten, die nog verkocht werden, waren
meestal B-tomaten welke voor de binnen-
landsche markten werden verhandeld tegen
den minimumprijs van 3 ct. per kilo, of hoog
stens 4 ct. per kilo.
De toestand is thans critiek. Ook het fruit
wordt verhandeld tegen prijzen, die ver be
neden de productiekosten liggen.
Aan de Veilingvereeniging „Westerlee" in
De Lier bleven in de maand Augustus de
volgende producten, die aan de gestelde
eischen van kwaliteit voldeden, onverkocht:
2727 bosschen peen. 52342 stuks komkommers,
64 K.G. breekpeen. 80562 K.G. dubbele prin-
cesseboonen, 190 K.G. rabarber, 179 K.G.
roode kool, 12 K.G. gede kool. 6480 stuks
andijvie, 75037 K.G. A-tomaten, 450 K.G.
B-tomaten, 51.000 K.G. C-tomaten, 20576 K.G.
CC-tomaten, 796 K.G. bonken-tomaten, 7006
kroppen sla, 1378 K.G. snijboonen, 6734 K.G.
pronkboonen, 13 K.G. augurken, 8438 stuks
meloenen, 2664 K.G. Duitsche spekboonen,
128 K.G. spinazie, 30 K.G. postelein, 488 stuks
bloemkool.
Het oorspronkelijke aantal K.G. CC-toma
ten bedroeg 60.000. Van deze tomaten werd
circa 40.000 K.G. door de conservenfabrieken
ingekocht.
Twee beruchte inbrekers
aangehouden.
De recherche van het politiebureau aan
den Adelaarsweg te Amsterdam, aan de
overzijde van het IJ, is erin geslaagd, deze
week een tweetal beruchte inbrekers, zekere J
W. en 'L., beiden te Amsterdam woonachtig,
aan te houden. Zij worden ervan verdacht, in
den nacht van 23 op 24 Augustus een brand
kast in de kleefstoffenfabriek aan de Meeu
wenlaan hoek Spijkerkade, geforceerd en
opengebroken te hebben. Hoewel de buit zeer
gering was, bewees de wijze, waarop de in
braak was gepleegd, dat men hier te doen
had met z.g. „zware jongens".
Een uitgebreid onderzoek is gevolgd, o.a.
van dactyloscopischen dienst, waardoor spoe
dig bekend was met wie men te doen had.
Reeds in het begin van deze week werd W.
gearresteerd en naar het bureau in Amster-
voor den officier van justitie geleid. Hij blijft
tot diens beschikking. r
Met L. heeft men meer moeite gehad. Vrij
dag j.l. liep ook deze evenwel in den val; hij
werd in de Westerstraat aangehouden.
Bij het afgenomen verhoor door den inspec
teur van den justitieelen dienst van het bu
reau Adelaarsweg ontkende hij pertinent den
inbraak te hebben gepleegd. Ook W. blijft
nog ontkennen.
De politie is echter overtuigd van den schuld
van beide verdachten.
De vergiftigingszaken in
Djokja.
Uitspraken: doodstraf en levenslang..
SEMARANG, 2 Sept. (Aneta) In de vergif
tigingszaak, indertijd te Djokja voorgevallen,
waarbij een inlandsche vrouw haar man, een
Europeaan vergiftigde, is de eisch uitgespro
ken. "De officier van justitie mr. Gaayman,
eischte tegen Soeminah, de vrouw van wij
len L. de doodstraf. Tegen de vrouw S. echt-
genoote van den eveneens vergiftigden heer
Van Ingen eischte hij levenslang. Zooals be
kend raadde de eene vrouw de andere aan
zich door vergiftiging van haar echtgenoot te
ontdoen.
Bij de strafmaat overwoog mr. Gaayman
preventieve werking. Voor de tweede beklaag
de is als verzachtende omstandigheid aange
nomen. dat de eerste beklaagde haar in de
verleiding heeft gebracht. De verdediger, mr.
Vosmaer, pleitte clementie voor de tweede be
klaagde.
Caveant consules
Scheveningenses
Het lijkt wel of vadertje Tijd, net als de
meeste andere Hagenaars, óók al een autootje-
op-afbetaling gekocht heeft, want wij hebben
het gevoel dat Scheveningcn steeds kórter
leeft. Hoe lang is het heelemaal geleden, dat
de tafeltjes or,der de Rotonde werden gezet en
dat de eerste kleumerige resident-in-ruste zijn
Cats-plezier van de Witte naar het Paviljoen
op het duin verplaatste? Dat de lieve Toozen,
Corries, Bebs en Lenies haar spaargeld je-van-
den-winter gingen besteden aan een bad-uit-
rusting om méé mondain te zijn in het ge
mengde bad, heur moeders voor de gasfornui
zen latende? Dat de schattige Baby's Conny's.
Puck's en Zussen heur Vrijdagsche dagdroo-
men zagen vervloeien in de verzaligde sfeer
van het Palais de Danse? Vijftien Juni is het
officieele begin van het Scheveningsche sei
zoen en vijftien September het officieele ein
de. Maar de heele heerlijkheid duurt eigenlijk
maar van 1 Juli tot 1 September: acht we
ken; zestig etmalen; dan is de koek op en de
kruimels de twee weken, die er zoo'n beetje
zielig bij hangen zijn voor de eenvoudigen
van geest, die ook zonder Tauber, Josef
Schmidt. Ray Forest en de geuren van Guer-
lain en Worth een teederen zonsondergang
genieten kunnen.
Hoe het seizoen geweest is, zullen de heeren
van de kranten ons wel vertellen. Dan komen
de cijfers op de proppen; zóóveel zeebaden;
meer of minder gasten in de hotels; zóóveel
entreebewijzen voor de Pier en een min of meer
blijmoedige conclusie.
Ik hoop voor de heeren van de Maatschappij
Zeebad, hun commissarissen en aandeelhou
ders dat de slotsom blijmoedig is, want zij
hebben hun best gedaan en de tijdsomstan
digheden zijn tegen hen.
Wat niet wegneemt, dat verschillende dingen
bepaald minder geweest zijn dan andere
jaren. Misschien niet in recette, maar zeker
wél in stemming en kwaliteit. Dingen, waar
mede bovendien de Maatschappij Zeebad niet
of nauwelijks te maken heeft.
Zoo is ons Kurhaus-Cabaret sterk verwa
terd geweest, dit seizoen. Louis Davids was er
als steeds en als steeds terecht de
clou en trekpleister. Maar de Nelson-revue
bracht niet de p' tit choc, dien wij in het kleine
zaaltje, kittelig en gespannen, plachten te
ondergaan. Dora Gerson, Hedi Haas, die twee
prachtige Fransche liedjeszangers wier namen
mij ontschoten zijn, maar wier gezichten en
mannenborsten in strakke blauwe truien
ik nog zóó voor mij ziedie hoog boven het
gewone uitstijgende dingen op het kleine
schouwtooneel der wereld hebben wij dit jaar
niet ontwaard. En dat, terwijl wij weten dat
Dora Paulsen tot groote dingen in staat is en
dat Lilien een komiek bij der kleine muzen
genade is.
Het Circus heeft denzelfden weg-van-alle-
vleesch gevolgd. Het Cabaret was geen Caba
ret meer en het circus geen circus. De pétil-
lante geur van paarden en zaagsel is ver
waaid naar het verleden en de correcte zake
lijkheid van een „show-orkest" heeft de
a-rhythmiek der hoempa's weg-gejazzt.
En waar de sublimeering van het red- en
white hotte nu juist „eisch-des-tijds" mocht
heeten: bij den dans in Kurhausfoyer en het
kleine Paleis, daartoe bestemd, ontbrak zij.
Zoo is, dezen zomer, het mondaine middag-
vermaak bij uitstek, de thé-dapsant. in het
Kurhaus, een 'vrij-mislukte beweging gewor
den. van een zéér mislukt publiek: de knapen
en jongédochteren dié meer watten in hun
schouders en minder stijl in haar houding
hebben dan- inhoud onder hun schedeldak.
Hoe de zakelijke resultaten van het Sche
veningsche seizoen ook geweest mogen zijn,
er blijft reden te over den consules op het
hart te drukken, waakzaam te zijn. Het is
den tijdgeest eigen dat hij ook het vermaak
der menschen democratiseert. Wie daar be
zwaar tegen heeft trekke zich terug op zijn
particulier tuin-ameublement en zoeke zijn
vermaak bij een huiselijk kopje thee en een
spelletje bridge met de Hoogenhuize's. Voor
hém heeft de wereldschheid haar deuren ge
sloten. Doch Scheveningen hoede zich voor het
ordinaire element, dat beide handen neemt,
wanneer het één vinger te pakken heeft. Men
behoefde buiten het Palais de Danse alle an
dere dansgelegenheid slechts te betreden om
te zien dat deze waarschuwing niet ten on
rechte wordt geuit.
Doch overigens: waar tér wereld aan welke
kust van welke zee kunt ge vinden die breed
heid, die hechtheid, die zonnigheid en die wel
verzorgdheid juist van ons Scheveningen?
Waar vindt ge een badplaats met zulk een
strand, zulk een uitmuntend en voortreffelijk-
samengesteld Kurzaal-program en zulke bui-
tenbe drijven?
Wat Scheveningen dreigt te gaan ontvallen
is een intens avond-vertier, zulk een groote
badplaats waardig. En dat moet voorkomen
worden
Nog een klein aantal dagen, en de roode
lichtlijnen langs den Kurhauskoepel dooven
voor negen maanden. De brons-gebrande kell-
ners van Houtmeyer maken hun slot-mastiek
van 't jaar, de saxophonen en violen staken
hun jubels en klagen en wij Hagenaars gaan
de kleine heerlijkheden des dagelijkschen le
vens het kopje koffie, de sherry, de oude
klare en de whisky-soda in de stad savou-
reeren.
De boulevard en de Pier. leeg en breed onder
den adem van killer getijden, blijven slechts
voor wie de zee om haar zelfs wille beminnen.
E,n Vader Tijd betaalt -de tweede termijn op
zijn autootje.
MR. E. ELI AS.
BESCHONKEN EN GEEN RIJBEWIJS.
OSSENDRECHT 2 Sept. (A.N.P.) Te Huij-
bergen heeft een ernstig ongeval plaats ge
had. Zekere S. uit Hoogerheide reed met een
auto, komende uit Huij bergen, in op twee
dames, die op den weg fietsten. Hierbij werd
een der beide dames, de 16-jarige E., tegen den
weg geslingerd. Het meisje kreeg een hersen
schudding. Haar toestand baart zorg. De an
dere dame kreeg een wonde in het gelaat,
welke gehecht moest worden.
De bestuurder van de auto had kermis ge
vierd te Huijbergen. Hij verkeerde onder den
invloed van sterken drank. Bij het opmaken
van het proces-verbaal bleek hij niet in het
bezit van een rijbewijs te zijn.
Portret van Mgr. J. D. J. Aengenent, door Matthieu Wiegman.
VAKKUNDIGE INBREKERS WAREN TE
ROTTERDAM AAN HET WERK.
Gisternacht zijn inbrekers binnen geweest
in de „Old Dutch Bar" aan den Coolsingel
te Rotterdam. De brandkast in het kantoor
is op vakkundige wijze geopend; een bedrag
van f 600 is eruit gestolen. Blijkbaar zijn be
roepsinbrekers aan het werk geweest. Vin
gerafdrukken zijn niet gevonden. Vermoed
wordt dat met handschoenen aan is gewerkt.
De inbrekers hebben het pand aan de ach
terzijde verlaten.
DTNSDS'G 3 SEPT.- 1933
Groote buit bij een theater
inbraak.
Bijna f 6 mille ontvreemd.
ROTTERDAM, 2 Sept. (A.N.P.) In den af-
geloopen nacht is ingebroken in een kantoor
van het Capitol-theater aan den Nieuwen
Binnenweg alhier. De brandkast is geforceerd
en al het geld. dat zich daarin bevond, een
bedrag van f 5800 is ontvreemd.
Men heeft zich toegang verschaft door het
openbreken van een deur welke zich aan de
zijde van den foyer bevindt. De inbrekers zijn
op zeer vakkundige wijze te werk gegaan. Aan
gezien geen vingerafdrukken zijn gevonden
neemt men aan, dat zij gummi-hand
schoenen hebben aangehad. Bovendien
hebben zij peper op den grond gestrooid om
de politiehonden in hun werk te hinderen. In
de brandkast was een aantal gaten geboord,
waardoor men deze heeft kunnen openen. Het
geldkistje is opengebroken en alle enveloppen
en zakjes, waarin zich bovendien nog geld be
vond, zijn leeggehaald. Alle verdere papieren,
welke zich in de brandkast bevonden werden
vanmorgen op den grond gevonden. Toen de
Inbrekers hun werk hadden voltooid, hebben
zij een in het kantoor staande ijscabine open
gemaakt en drie kopjes met ijs gevuld en ge
consumeerd. Hieruit valt op te maken, dat men
hier met een drietal indringers te maken moet
hebben gehad. Na zich aldus te hebben ver-
frischt. hebben zij het gebouw spoorloos ver
laten, met medeneming van een groote tasch.
Het vermoeden bestaat, dat de inbrekers
zich Zondagavond hebben laten insluiten.
De politie heeft een uitgebreid onderzoek
ingesteld en een der leden van het personeel,
een vrouw, een langdurig verhoor afgenomen.
DOOD WATER HEEFT IN ENGELAND
SUCCES.
Het Nederlandsche filmwerk van Gerard
Rut-ten „Dood Water", wordt te Londen in
de Academy Cinema in Oxfordstreet vertoond
en heeft, zoo schrijft men ons, groot succes
bij pers en publiek. De „Times" schrijft over
de film een uitvoerig artikel, en zegt er o.a.
van: „het is de eerste Nederlandsche spre
kende film die in Engeland in het openbaar
loopt en welke aan de Britten een zeer
hooge maatstaf van beoordeeling voor volgen
de Nederlandsche films geeft. Niet alleen is
het gegeven van de film van het hoogste be
lang, maar ook als „film" heeft men hier te
doen met een oorspronkelijke en gedachten-
rijke bijdrage tot de kunst van de cinema
(A.NP.)
f
Augustus gaf veel zon, maar
te weinig regen.
Gemiddeld over de 5 hoofdstations was de
ochtendtemperatuur een halve graad boven
normaal. In de eerste en twee decade week
de gemiddelde temperatuur weinig af van de
normale, in de derde decade was hij 11/2
graad boven normaal. De grootste afwijkingen
kwamen voor op den lsten en den 23sten, resp.
3 graden beneden en 4 graden boven normaal.
De gemiddelde maximumtemperatuur was 2
graden, het gemiddelde minimum 1 graad bo
ven normaal.
Het aantal dagen, met maximum-tempera
tuur boven 25 graden, bedroeg te De Bilt 11
tegen 4 normaal. De neerslag was over het
geheele land beneden normaal, in Friesland
en de Waddeneilanden viel ongeveer 50 pet.,
in Zeeland en West-Brabant ongeveer 10 pet.
en in het overige deel des lands 20 tot 30"pet,
beneden de normale hoeveelheid.
Te De Bilt werden 203 uren zonneschijn
waargenomen tegen 190 normaal.
(A. N. P.)
Zesde Internationaal
Botanisch Congres.
Maandag te Amsterdam geopend.
Te Amsterdam wordt in deze dagen het 6e
Internationaal Botanisch Congres gehouden.
De openingszitting had Maandagmorgen on
der zeer groote belangstelling plaats in het
Koloniaal Instituut.
De voorzitter van het Congres, prof. dr. J.
C. Schoube, herdacht in enkele woorden het
heengaan van prof. dr. F. A. F. C. Went, wij
len voorzitter van het Congres en hij schetste
de beteekenis van Went voor het tot stand ko
men van dit Congres en zijn positie in de in
ternationale botanische wetenschap.
Voorts werden herdacht andere overlede
nen: prof. dr. Hugo de Vries, die verscheidene
takken der botanische wetenschap meer voor
uitbracht dan een van onze landgenooten
voordien ooit deed; prof. Briquet „rapporteur
général" van ieder Internationaal Botanisch
Congres en dr. T. F. Chipp, een van de beide
algemeene secretarissen van het laatste con
gres.
Bij de openingszitting waren o.m. aanwezig
de Minister van Onderwijs, Prof. Slotemaker
de Bruine, de Commissaris der Koningin in
de provincie Noord-Holland, jhr. dr. A. Röell;
de Wethouder voor onderwijs der gemeente
Amsterdam dr. I. H. J. Vos, de directeur-gene
raal van het departement van Onderwijs, prof.
van Poelje en de rector-magnificus prof. dr.
Th. Stomps.
In de hal van het Koloniaal Instituut was
opgehangen het met witte leliën versierde
portret van wijlen den voorzitter van het
congres, prof. dr. F. A. F. C. Went.
De Minister van Onderwijs. Kunsten en We
tenschappen, prof. dr. Slotemaker de Bruine,
het congres namens de Nederlandsche regee-
ring toesprekend, begon met een kort herden
kingswoord van Koningin Astrid van België.
Daarna legde hij den nadruk op het uit
nemend vredeswerk van een congres als dit.
De wetenschap verheft zich boven alle ge
schillen en verschillen; spr. wees op het aan
deel, dat ook Nederland neemt en steeds heeft
genomen in het wetenschappelijk werk op
botanisch gebied. Spr. herinnert aan het
werk van Dodaneus, Anthonie van Leeuwen
hoek, van Hugo de Vries, In het bijzonder
herdacht de minister in gevoelvolle woorden
het werk van Prof. Went, waarop hij het con
gres opende met het uitspreken van de beste
wenschen voor het welslagen hiervan.
Vervolgens antwoordde dr. Sir Arthur W.
Hill (Engeland), als „chief delegate" van het
land waar het vorige congres is gehouden, met
enkele woorden. Ook herdacht hij de in het
afgeloopen jaar overleden leden.
De heer Dr. Arm. Renier dankte, mede na
mens de andere Belgische gedelegeerden, voor
de eer aan de nagedachtenis van Koningin
Astrid bewezen.
Op voorstel van het bureau, besloot het
congres een telegram van hulde te zenden aan
Koningin Wilhelmina en een telegram vaii
sympathie en waardeering voor het werk van
wijlen haar echtgenoot aan Mevr. de weduwe
Prof. Went.
Voorgesteld werd het volgend congres (in
1940j te houden in Zweden of in Zuid-Afrika
De slotzitting zal hierover beslissen.
Vervolgens hield prof. Dr. E. C. Stakmjan eefl
rede.
