De burgeroorlog in Spanje.
Oorlog en Oorlogsgevaar
THIJS IJS EN HET KATTENLEGER
Generaal Franco over het program der
nieuwe regeering
Toespeling op herstel
der monarchie.
Chamberlain acht de lucht
macht het beste preventieve
wapen tegen oorlog.
Labour en de bewapening.
Clouston landt in Entebbe.
Mijnramp in Henegouwen.
Fransche Bank verlaagt het
disconto van 5 op 3 pCt.
Ernstige aanrijding te
Rotterdam.
Dorp door auto-ongeluk in
het donker.
T ransformator-huisje
vernield.
Een nieuwe mentaliteit ^noodzakelijk
ZATERDAG 3 ÓCTOBÈR 1936
y>
De speciale correspondent van Havas meldt,
uit Burgos, dat in den afgeloopen nacht ge
neraal Franco voor den Castiliaanschen
zender te Burgos in groote trekken het pro
gramma der „nieuwe Spaansche regeering"
heeft uiteengezet. Dit programma is een
mengeling van de Carlistische en de zuiver
fascistische leer der leden van de Spaansche
Phalanx. Franco wees er op, dat de nieuwe
regeering, wier leidende posten door mili
tairen bezet zijn, een totalitair karakter zal
dragen. De provinciale tradities zullen wor
den geëerbiedigd, doch deze vrijheden mo
gen in geen geval de nationale eenheid ver
zwakken. Franco duidde vervolgens, evenwel
zonder het woord te gebruiken, op de mo
gelijkheid van herstel der monachie. Wan
neer wij het oogenblik daartoe gekomen zul
len achten, aldus Franco, zal de nationale
wil zich kunnen uiten, doch dit slechts door
middel der technische en corporatieve or
ganen, die werkelijk de verlangens van het
volk zullen kunnen vertolken en die de na
tionale behoeften kunnen begrijpen.
"Vervolgens verklaarde Franco, dat de ar
beid beschermd en verzekerd zal worden te
gen misbruik van de zijde van het kapita
lisme. Hij zou een rechtvaardige belooning
van den arbeid opleggen en voorzag ook de
mogelijkheid voor de arbeiders van deelen
in de winsten. Van de arbeiders zou hij ech
ter eischen, dat zij voortbrachten, wat re
delijkerwijze van hen verwacht kon worden
en dat zij op loyale wijze met de „elemen
ten van den nationalen rijkdom" zouden sa
menwerken.
Verder zei Franco, dat de nieuwe staat
met den katholieken godsdienst tot overeen
stemming zou komen, teneinde te beant
woorden aan de godsdienstige gevoelens van
de groote meerderheid van het Spaansche
volk.
Tenslotte verklaarde Franco: Spanje
wenscht in harmonie met alle volken te le
ven, doch het weigert elk contact met alle
landen met een communistisch regime. Bo
vendien zal het trachten de geestelijke en
materieele betrekkingen met de volken van
hetzelfde ras en van verwante taal nauwer
aan te halen.
De toestand in Catalonië.
Reuter meldt uit Perpignan, 2 October:
De toestand in Catalonië is gewijzigd sinds
de Junta van verdediging, welke geleid wordt
door Compar.ys en met Sandino als tech
nisch raadgever, werd gekozen.
Te Barcelona heerscht orde. De levensmid
delenvoorziening is normaal en de bedrijven
werken op volle capaciteit. In de straten
ziet men de rood-zwarte vlaggen van de Ibe
rische anarchistische federatie en roode
vlaggen. Manschappen der militie zijn be
hoorlijk gekleed. De menigte verdringt, zich
voor de winkels, waar kaarten hangen met
de posities aan de verschillende fronten en
de radiozenders zenden communistische re
devoeringen uit in de Fransche taal. Bij de
leiders heerscht ongerustheid sinds de ne
derlaag van Talavera. Toch gelooft de be
volking, dat de Catalanen onoverwinlijk zul
len zijn en zij interesseeren zich niet voor
de regeering van Madrid, Van de 6000 Fran-
schen die in normale omstandigheden te
Barcelona wonen, zijn nog slechts duizend
gebleven. Ten kantore van de Air France is
het abnormaal druk. Om het Catalaansche
grondgebied te mogen verlaten moeten de
reizigers voorzien zijn van een paspoort dat
is afgestempeld door comité's der anarchis
ten. socialisten en communisten en republi-
keinsche linkerzijde. In de haven liggen tal
van oorlogsschepen. De Uruguay en de Ar
gentina zijn tjokvol met gevangenen. Zoo
nu en dan worden eenigen hunner overge
bracht naar Montjuich en dan gefusilleerd.
Te Valencia heeft de nederlaag bij Tala
vera groote beroering gewekt en is dit aan
leiding geweest tot represailles op gijzelaars.
Men verzekert, dat sinds het begin van den
burgeroorlog te Valencia 6000 personen zijn
gefusilleerd.
Engeland.
In plaats van minister-president Baldwin,
heeft, zooals reeds bekend was, Neville
Chamberlain gesproken op het congres van
de conservatieve partij te Margate. Hij zeide
o.a., dat hij er op rekent, dat Baldwin weer
in staat zal zijn zijn taak te vervullen, wan
neer het parlement weer bijeenkomt.
De regeering is voornemens de herbewa
peningsplannen te vervolgen, wat de oppo
sitie ook zal zeggen. Zoodra het bewape
ningsprogramma voltooid is, zal het Britsche
rijk beschikken over een vloot, weke in staat
is de verbindingslijn te beschermen, een le
ger dat wel zwak is in vergelijking met de
conscriptielegers van het vasteland, doch
voorzien van het modernste materieel en een
luchtmacht, welke niet behoeft onder te
doen voor een andere, noch wat betreft ma-
betreft materieel, noch wat betreft personeel.
De ontwikkeling van de luchtvaart heeft En
geland tot op zekere hoogte beroofd van zijn
positie als eiland.
Chamberlain acht de luchtmacht het beste
preventieve wapen tegen den oorlog en hij
ondersteunt de ontwikkeling hiervan met
het meeste enthousiasme. Het voornaamste
doel van Groot-B-rittannië is het handhaven
van den vrede. Het wil van niemand grond
gebied noch wenscht het zich te mengen in
de binnenlandsche toestanden van een an
der land, doch het zal niet dulden, dat een
ander land aan Engeland zijn ideeën op
legt, volgens welke geregeerd moet worden.
De gevaren van een dergelijke interventie
blijken thans het duidelijkst in Spanje. In
dien Blum niet het moedig initiatief had
genomen, ondersteund door den invloed van
Engeland, had men een oorlog in Europa
kunnen zien ontketenen.
Baldwin zeide verder te hopen, dat door
de verklaring welke gemeenschappelijk is ge
publiceerd door Engeland, Frankrijk en
Amerika een meer normaal monetair inter
nationaal systeem ontstaan zal.
Men moet niet denken, dat Engeland, door
vast te houden aan zijn bewapeningspro
gramma aldus Chamberlain de idee
van Volkenbond en collectieve veiligheid
heeft prijsgegeven. Chamberlain herinnerde
hier aan de woorden van Eden te Genève
Vrijdag jl.
De regeering is van meening, dat de voor
uitzichten voor den vrede verbeterd zouden
worden door regionale verdragen in het ka
der van het pact, de redenen
van onrust vooral in Europa deels van poli-
tieken, deels van financieelen aard zijn, door
het verschil tusschen de waarde van zekere
deviezen en het niveau van de wereldprijzen.
Het is moeilijk te zeggen waar de eene oor
zaak ophoudt en de andere begint, doch om
tot normale toestanden terug te keeren,
moeten al deze moeilijkheden opgelost wor
den. De Britsche regeering zal zooveel mo
gelijk hiertoe bijdragen.
De nationale executieve van de Arbeiders
partij is het na een langdurige zitting te
Edinburgh eens geworden over den tekst van
de resolutie over den internationalen toe
stand, die zij aan het j aarlij ksche congres
der partij, dat de volgende week zal worden
geopend, zal voorleggen.
De resolutie spreekt zich uit voor bewa
pening in een mate voldoende voor handha
ving van het gezag en de macht van den
Volkenbond en voor het bieden van weer
stand aan dictaturen en agressie.
China.
Chineesche troepenconcentraties langs
de spoorlijnen naar Sjanghai.
Uit Hongkong, 2 October: De toestand te
Sjanghai en omgeving is zeer verontrustend.
Langs de spoorlijnen Nanking-Sjanghai en
HangtsjouSjanghai wondt een aanzienlijke
Chineesche troepenmacht geconcentreerd.
Van Japansche zijde wordt het aantal man
schappen langs de Nankinglijn op 75.000 ge
schat. De diplomatieke correspondent van
Reuter schrijft, wijzend op het onderhoud van
den Britschen ambassadeur te Tokio met den
Japanschen minister van buitenlandsche za
ken, dat het geenszins in overeenstemming is
met de feiten, dat Engeland zich niet zou
interesseeren in de huidige crisis in het verre
costen,- zooals wel wordt beweerd.
Anderzijds wordt vernomen, dat de Brit
sche marine-autoriteiten maatregelen treffen
voor het evacueeren van Britsche onderdanen
uit het- Jangtse-dal, in verband met de span
ning tusschen China en Japan. (Reuter).
Heimwehrleiders hesluiten tot
royeering van Fey.
Stefani meldt uit Weenen, dat in de giste-
den gehouden bijeenkomst van Heimwehrlei
ders overeenkomstig de' gehouden stemming
besloten is tot royeering van den vroegeren
vice-kanselier, majoor Fey, den burgemeester
van Weenen, Lahr, en alle andere leden, die
hun stem hebben verleend aan het door de
beide eerstgenoemden genomen initiatief, ten
doel hebbende de opperste leiding der bewe
ging aan prins Starhemberg te ontnemen.
Reuter meldt nog. dat leden van den Hei-
matschutz te Weenen elk contact met majoor
Fey verboden is. Men meent, dat Fey de be
voegdheid van Starhemberg om hem uit de
Weensche Heimatschutz te royeeren zal be
twisten. Fey zou verder gisteravond getracht
hebben een onderhoud met Schusschnigg te
krijgen om diens bescherming in te roepen. Dit
schijnt niet zonder succes te zijn gebleven,
daar de politie te elfder ure de Weensche pers
verbood een uitvoerig communiqué over het
royement van Fey te publiceeren.
Oud-premier Sunila overleden.
Professor Juhe Sunila is gisteren op 61-
jarigen leeftijd te Helsingfors overleden.
Sunila is twee keer minister-president ge
weest en was het laatst leider van het mi
nisterie van Landbouw. Hij was ook buiten
Finland bekend als politicus en landbouw
deskundige.
Zal tot devaluatie besloten worden
De ministerraad heeft geen beslissing over
de valuta genomen in haar bijeenkomst van
gisteravond.
In een communiqué wordt medegedeeld, dat
een ministerieele comm. is benoemd tot stu
die van den toestand.
Volgens welingelichte kringen bereidt men
een devaluatie voor, welke in geen geval groo
ter zal zijn dan 16 pet.
Deze maatregel zou een aanvulling zijn van
de devaluatie van 10 Februari 1934, toen de
Tsjechische kroon met 16.70 pet. werd gede
valueerd.
De beide grootste Tsjecho-Slowaaksche par
tijen, de agrariërs en de sociaal democraten
hebben naar het D. N. B. verneemt besloten,
van de regeering te verlangen, dat de Tsje
chische kroon wordt aangepast aan de in
ternationale valuta-basis, welke door de
devaluatie in enkele landen is ontstaan.
Hulp aan de nagelaten betrekkingen der
verongelukte deelnemers.
Achttien dooden?
Bij La Bouverie in Henegouwen heeft een
ernstig mijnongeluk plaats gehad.
Het aantal slachtoffers is tot zeven geste
gen. Er bevinden zich nog 11 mijnwerkers in
de schacht. Teneinde het vuur, dat uitbrak te
blusschen werden alle ingangen dichtge
metseld.
Gistermiddag werd een nieuwe, doch ver-
geefsehe poging gedaan de bedolven mijnwer
kers te bereiken. Men vreest meer en meer,
dat de bedolven arbeiders thans bezweken zijn.
De koning is gistermiddag in gezelschap van
den minister van arbeid op de plaats van de
ramp geweest, waar hij zich heeft onderhou
den met ingenieurs en de manschappen
van de reddingscolonne;
Het secretariaat generaal van de bank van
Frankrijk deelt mede:
„Met ingang van 1 October 1936 des avonds
is het disconto verlaagd van 5 op 3 pet. Het
disconto op beleeningen wordt verlaagd van
6 op 4 pet., dat van dertigdaagsehe voor
schotten van 5 op 3 pet.
Vrijdagmiddag om kwart voor zes is op het
kruispunt van de Mathenesserlaan en den
nieuwen Binnenweg te Rotterdam, de zenuw
arts dr. W. J. van den Boven van Genderen,
die op de fiets was, door een personenauto,
bestuurd door J. T. van H. aangereden. Hij
werd tegen den grond geslingerd en kreeg een
schedelbasisfractuur. In hoogst ernstigen toe
stand is hij naar het ziekenhuis aan den
Coolsingel vervoerd.
Volgens een Reuterbericht uit Entebbe in
Oeganda is Clouston, die deelneemt aan de
Afrikaraee, met zijn Miles Hawk Speed Six te
Entebbe gedaald. Hij zou hier den nacht door
brengen.
Schlesiniger, de Zuid-Afrikaansche indu
strieel, die de organisatie van de wedvlucht
PortsmouthJohannesburg heeft bevorderd,
heeft medegedeeld, dat het bedrag dat over
blijft na aftrek van de 4000 pond, welke als
prijzen worden uitgekeerd aan Scott en de
andere deelnemers aan den wedstrijd, die de
geheele route hebben afgelegd den grondslag
zal vormen voor een fonds ten behoeve van de
nagelaten betrekkingen van kapitein Max
Findlay en den radio-telegrafist Morgan, die
gisteren bij Abercorn om het leven zijn ge
komen.
Agent aan den dood ontsnapt.
Bestuurder was dronken.
Op den rijksweg Nispen-Roosendaal
is Vrijdagavond omstreeks kwart voor
negen een auto, die uit de richting
van de Belgische grens kwam, met een
ontzettende vaart volgens ooggetui
gen meer dan 100 km. per uur uit
de bocht gevlogen en tegen een trans
formatorhuisje gebotst. Vervolgens
reed de auto door een sloot, door een
heg en kwam tenslotte tot stilstand op
het erf van de boerderij van den
landbouwer Hektors.
De auto, welke pas nieuw was, werd geheel
in elkaar gedrukt, doch als door een wonder
bleven de beide inzittenden ongedeerd. De
wagen werd bestuurd door den heer M. uit
Roosendaal, terwijl als passagier in den wagen
meereed de heer de V. uit Oudenbosch.
Bij het transformatorhuisje stond een
dienstdoende agent, die ternauwernood aan
een vreeselijk ongeluk ontsnapt is. Toen hij
van zijn eerste schrik bekomen was en proces
verbaal ging opmaken, kwam hij tot de ont
dekking, dat zoowel bestuurder als medepas
sagier zwaar aan bacchus hadden geofferd.
De agent waarschuwde ook de politie van
Roosendaal, die spoedig arriveerde.
De chauffeur werd in verzekerde bewaring
gesteld en de auto in beslag genomen.
Het ongeluk had echter nog meer
gevolgen. Daar het transformator
huisje geheel ontzet was, was met één
slag het geheele dorp Nispen in het
donker gezet. En de verwoesting bleek
van dien aard te zijn, dat het zich liet
aanzien, dat pas na verloop van en
kele dagen de storing verholpen zou
kunnen worden.
Niet alleen, dat hierdoor het dorp
nog eenige dagen in het donker zal
zitten, doch in enkele fabrieken, waar
electrische machines worden ge
bruikt, zal niet gewerkt kunnen wor
den.
Wij vernamen nog, dat de bestuurder wel
tegen derden was verzekerd, zoodat deze vér
strekkende gevolgen van het ongeluk waar
schijnlijk door de verzekering zullen worden
gedekt.
Hij was echter niet verzekerd voor de auto
zelf, die geheel nieuw was en die thans vrij
wel geheel is vernield.
Bewapeningen kunnen de volken niet redden.
Door C. R. ATTLEE, leider der Labouroppositie in het Engelsche Lagerhuis.
In deze serie zijn van de hand van voor
aanstaande persoonlijkheden reeds vele
beschouwingen verschenen over de
groote problemen van dezen tijd, ook
het vredesvraagstuk. Hieronder volgt
een artikel over dit onderiuerp van den
leider der Labourfractie in het Engel
sche Lagerhuis, C. R. Attlee. Wij beve
len het in de bijzondere aandacht van
onze lezers aan.
In Augustus 1914 kwamen de menschen van
prettige vacanties terug, net zooals nu. Velen
hunner spraken over het dreigende gevaar
van een oorlog, doch weinigen beseften, hoe
nauw zij er zelf bij betrokken zouden worden.
Die oorlogen, waar zij in Engeland eenige er
varing van hadden, waren kleine koloniale
kwesties geweest, die uitgevochten waren door
de geregelde troepen in verre landen. De
Zuid-Afrikaansche oorlog was er een van
grooter formaat, maar zelfs die had niet alle
energie van de natie opgeëischt. Als iemand
hun gezegd had, dat Groot-Brittannië in den
loop van één, twee jaar op het vasteland zou
vechten met legers van de grootte van die van
Frankrijk, zouden zij het niet geloofd hebben.
Wanneer men hun verteld had, dat de oorlog
vier jaar zou duren, dat bijna alle volken
er bij betrokken zouden worden, dat de
conscriptie voor den krijgsdienst zou worden
in gevoerd en dat dit land zich onder den druk
der vijandelijke onderzeevloot zich op zelfver
dediging zou moeten voorbereiden, zouden zij
gemeend hebben tegenover een dwaas te
staan.
Majoor Attlee.
Weinigen van die vacantiegangers hadden
eenig idee van den loop der gebeurtenissen,
die tot de catastrofe zouden leiden. Zij had
den natuurlijk gehoord van de rivaliteit dei-
bewapening tusschen de groote mogendheden.
Zij vernamen van tijd tot tijd ook van inci
denten, die groote spanning teweegbrachten,
maar op de een of andere manier was de
vrede steeds gehandhaafd gebleven. Zij za
gen niet in, waarom de moord op een Oosten-
rijkschen aartshertog de vonk kon worden,
die de heele wereld in vlammen zou zetten. Zij
hadden slechts weinig begrip van de groote
economische oorzaken van den oorlog, van
den imperialistischen wedijver en den strijd
om de markten. Het is een opmerkelijk feit,
dat tijdens de drie aan den oorlog vooraf
gaande jaren in het Lagerhuis slechts twee
maal een uitvoerig debat plaats vond over de
buitenlandsche politiek. De politieke belang
stelling was geconcentreerd op ondergeschikte
kwesties. De gewone burger wist weinig af
van de verwikkelingen, geschapen door de
hooghartige aristocraten, die achtereenvol
gens aan het hoofd van het Foreign Office
stonden.
Waarom is het noodig al die dingen in her
innering te brengen? Omdat de gebeurtenis
sen een vorm gaan aannemen, die een ont
stellende overeenkomst vertoont met dien van
1914. Opnieuw zijn de naties aan het bewape
nen. De regeeringen vertellen hun volken,
dat sterke bewapeningen noodig zijn voor de
verdediging. Opnieuw spreekt men van de on
vermijdelijkheid van den oorlog. „Zal er oor
log komen?" vragen zij. „Wanneer zal er oor
log komen?" Het buskruit wordt vrijelijk uit
gestrooid over Europa. Een vonk kan het ge
makkelijk in,vuur zetten. Er is een generatie
opgegroeid tot mannen en vrouwen, die den
laatsten oorlog slechts kent als een vage her
ONZE DACEL1JKSCHE KINDERVERTELLINC
De houthakker verstaat zijn vak opperbest en zoo duurt het dan
niet zoo heel lang of de boomstam rolt met een zwaren slag opzij.
Binnenin duurt het oorverdoovend concert voort. „Ja, ja," zegt Thijs,
„ze zullen wel begrepen hebben, dat het er niet erg mooi voor hen
uitziet. Nu, ze zullen hun gerechte straf niet ontgaan." Als de zware
stam daar aan hun voeten ligt, begint het eigenlijke werk pas: het
versieepen van het vrachtje naar den burgemeester. Beiden trekken
uit al hun macht en eindelijk gelukt het den stam met zijn lawaaie-
rigen inhoud', uit het bosch te krijgen. Nu naar het dorp, dat ge
lukkig niet zoo heel ver verwijderd ligt
innering of een oud verhaal. Laat mij op
nieuw in herinnering brengen, wat er in den
grooten oorlog gebeurde.
De oorlog, die in 1914 over de wereld los
barstte, kwam zeer dicht bij een volkomen
vernietiging der Europeesche beschaving. Vol
gens de jongste berekeningen bedraagt het
totaal aantal menschen, dat direct of indirect
door den oorlog het leven verloor, veertig mil-
lioen. Het Britsche Imperium alleen telde
meer dan een millioen dooden en meer dan
twee millioen gewonden. Onder die gewon
den waren er tweeduizend, die volkomen
blind, zesduizend die krankzinnig' en vier
duizend die epileptisch waren- geworden.
De kosten in geld waren enorm. De oorlog be
zorgde Engeland een schuld van meer dan
zeven millioen pond en zooals Lord Philip
Snowden het uitdrukte toen hij kanselier van
de Schatkist was ,,den volledigen arbeid van
twee millioen werklieden is er jaar in jaar uit
voor noodig om de middelen voort te brengen,
waarmede de jaarlijksche kosten van onze»
schuldendienst kunnen worden betaald." En
dat is nog alleen wat Engeland betreft. De
zelfde historie geldt voor ieder land, dat aan
den oorlog heeft deelgenomen. De Manchester
Guardian berekende in Februari 1931, dat
men met de kosten van den wereld-oorlog aan
elk gezin in Groot Brittannië, Amerika, Ca
nada, Australië, België en Rusland een huis
cadeau had kunnen maken ter waarde van
vijfhonderd pond, met ruim twee hectaren
grond erbij en een inboedel ter waarde van
tweehonderdvijftig pond, terwijl voor elke
groep van twintigduizend gezinnen voorzien
zou kunnen worden in den bouw van een
ziekenhuis en scholen en in de salarissen van
onderwijzers, verpleegsters, doctoren en pro-
f 6SS0r6ïl.
Ik heb gezegd, dat de „man in de straat"
er geen idee van had, welk karakter de groote
oorlog zou krijgen, De deskundigen waren
eveneens de kluts kwijt. De generaals besef
ten niet, dat er een loopgraafoorlog zou komen,
dat gas en tanks de nieuwe wapens zouden
worden en dat een ander element, de lucht,
in belangrijkheid zou toenemen, totdat tegen
het jaar 1918 het feit, dat de burgerbevolking
in de gevaarlijke zone geraakt was, volledig tot
hen doordrong.
Wat te zeggen van den volgenden oorlog?
Iedereen diende te beseffen, dat wanneer de
oorlog opnieuw uitbreekt, de gevolgen onein
dig veel grooter en catastrofaler zullen zijn
dan in den strijd van '14 tot '18. De vernieti
gingswerktuigen, die op het oogenblik bestaan,
zijn honderd maal verschrikkelijker. E!r zul
len geen „linies" meer zijn, waarachter een
volk in veiligheid kan blijven voortleven. De
oorlog zal zich niet beperken tot een „front".
Hij zal zich uitstrekken tot in de meest afge
legen gebieden van elk land, dat bij den strijd
betrokken is. Het bombardementsvliegtuig,
dat tijdens den wereldoorlog werkelijk nog in
de kinderschoenen .stond, zal de situatie over-
heerschen. In plaats van het gevecht tusschen
soldaten -op het slagveld met altijd nog wat
flauwe eclho van romantiek zal algeheele af-
slachtig van mannen, vrouwen, kinderen en
dieren door het gifgas treden. In plaats van de
verwoesting van fortificaties in loopgraafli-
nies door bombardementen zullen thans de
grootste steden van de wei'eld door het vuur
vernietigd worden. De beschaving, zooals wij
haar kennen, zal weggevaagd worden. Ik ge
loof niet, dat er eenige veiligheid schuilt in
het scheppen van reusachtige vloten en legers,
het opleiden van piloten en het bouwen van
duizenden vliegtuigenVoor den bommen
werper is niets veilig.
En toch zien we, hoe in het gezicht van deze
gevaren de staatslieden van de wereld hun
spel van machtspolitiek blijven spelen, zooals
zij het deden in de jaren voor den grooten
oorlog. Zij, die in de voor-oorlogsche jaren
het lot der naties beheerschten, waren geen
mannen, die oorlog wenschten. Zij hadden niet
het opzettelijke doel hun volkeren naar de
slachtig te leiden, maar zij waren bereid po
litieke richtlijnen te volgen en risico's op zidh.
te nemen, die hen vroeg of laat in een positie
zouden brengen, waar zij zouden moeten kie
zen tusschen oorlog of het opgeven van hun
plannen. Wanneer ge een juist beeld van hun
politiek wilt krijgen, moet ge hun plannen
eens vergelijken met de ontzettende verliezen,
die bij de uitvoering' er van geleden werden.
Deze mannen wandelden als het ware langs
den rand van een afgrond, bereid het risico
van dood of verminking te loopen voor het be
machtigen van een bloempje.
Dezelfde mentaliteit zien we thans. Vele re
geeringen staan nog liever tegenover een we
reldoorlog, dan dat ze eenige vermindering
van nationale souvereiniteit zullen goedkeu
ren. Achter deze menschen, die een afgod ma
ken van het nationale prestige, staan de groe
pen hebzuohtigen, die het nationale idealisme
gebruiken als een dekmantel voor hun econo
mische belangen.
Wij moeten trachten het volk begrip bij te
brengen voor het gevaar, waarin het verkeert,
want juist het volk zal er het slachtoffer van
worden. Het is de normale rustige bevolking',
die niets anders vraagt dan tevreden met haar
gezinnen te mogen leven, welke vernietigd zal
worden als de oorlog uitbreekt. Het volk, dat
overal hetzelfde is, of het nu in Engeland,
Frankrijk, Duitschland, Rusland dan wel ill
Italië leeft. Deze volkeren kunnen niet door
bewapeningen gered worden, zelfs als zij wor
den aangeduid als uitsluitend dienende voor
„nationale verdediging". Elke regeering be
schouwt dte nationale defensie van andere
landen als een bedreiging voor zijn eigen ver
dediging.
Wat wij noodig hebben is een andere men
taliteit. Een nieuw begin moet worden ge
maakt. Ik zou een conferentie willen bijeen
roepen, waarop iedere vertegenwoordiger van
ieder land zich voor de oogen zou moeten hou
den, wat de oorlog in werkelijkheid beteekent.
Ik geloof wel, dat het goed zou zijn, wanneer
zij eens een tijdje, met gasmaskers voor, te
midden van het gedonder van ontploffende
bommen gingen zitten met het voortdurend
geraas van vliegtuigen boven hun hoofden.
Laat hen eens de woningen van het eenvou
dige volk bezoeken en tezamenkomen om er
over te praten wat tegen de oorzaken van den
oorlog gedaan kan worden. In plaats van al
tijd aan de oorzaken van den oorlog te den
ken, kunnen zij beter overleggen, hoe de fun
damenten van den vrede gelegd kunnen wor
den oip de zekere basis van sociale rechtvaar
digheid. Er is nog tijd de wereld te redden,
wanneer de mannen en vrouwen slechts be
reid zijn tot activiteit te komen.
Nadruk verboden),
