EUWE
Zestig jaar Noordzeekanaa
Zestig jaar IJmuiden.
4708
Het veilige adres is
4220 (U)inuider (T)axi (O)nderneming
Visscherij-Snufjes
21e JAARGANG No. 294
ZATERDAG 17 OCTOBER '36
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courantuitgaven en Algemeene Drukkerij N.V.
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Doorgraving van Holland op z'n Smalst gaf
Amsterdam een nieuwe voorhaven en
Nederland een nieuwe visschershaven
Sluisbouw voorheen en thans.
VREESWIJK'S
TAXI-ONDERN.
Visscherijnieuws in een
notedop.
IJMUIDEP COURANT
-- T»,t«r»mn*Trrrr-\T. c 1 H ric CIIta m<M»y
ABONNEMENTEN: per week 10 ets.,permaaad
40 cents plus 2y3 cents incasso, per kwartaal ƒ1.20
plus 6 cents incasso, losse nummers 3 cents.
Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmuiden, Telef. 5301
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 0.75. Elke regel meer
15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten
ties van Vraag en Aanbod 1-8 regels 25 ct», elke regel
meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
ALLE ADVERTENTIëN, OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD, WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DE KENNEMER COURANT.
Alle abonnés van dit blad zijn, zoodra zij 14 dagen als zoodanig in de registers
zijn ingeschreven en verder op voorwaarden, die van tijd tot tijd gepubli
ceerd en ten kantore van dit blad gratis verkrijgbaar zijn, kosteloos ver
zekerd tegen de gevolgen van ongevallen voor de navolgende bedragen
ƒ2000.- bij algeheele invaliditeit; ƒ600.- bij overlijden; ƒ400.- bij verlies van
een hand, voet of oog; 250.- bij verlies van een duim; 150.- bij verlies van
een wijsvinger; 50.- bij verlies van een anderen vinger; 30.- bij breuk van
boven- en/of onderarm; ƒ30- bij breuk van boven- en/of onderbeen. Ten
gevolge van spoor-, tram- of autobusongeval; ƒ5000- bij overlijden van man
en vrouw beiden; ƒ3000- bij overlijden van den man alleen; ƒ2000- bij
overlijden van de vrouw alleen. Opvarenden van visschers-, marine-vaar
tuigen enz. ƒ400- bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaart,
tot een maximum van ƒ2000—, indien hetzelfde ongeval den dood van vijf
of meer abonnés mocht tengevolge hebben.
Alleen de abonné(e) zelf is verzekerd, behoudens het vermelde omtrent
spoor-, tram- of autobusongevallen. Polis is niet noodig. Uitkeeringen
krachtens deze verzekering worden gewaarborgd door de Nieuwe H-A.V->-
Bank te Schiedam.
Een algemeen overzicht.
Een banket in het Paleis voor
Volksvlijt en een feestdiner
in de soldatenbarakken.
„Op heden 1 November van den
jare 1876 is door Z.M. Koning Willem
III, Koning der Nederlanden, .Groot-
Hertog van Luxemburg enz. enz. de
haven van IJmuiden geopend en
daardoor de gedachte verwezenlijkt,
in 1816 uitgesproken door Zijnen
Doorluchtigen Voorzaat Koning Wil
lem I, die Amsterdams Handel en
Scheepvaart den kortsten weg naar
zee wees door doorgraving van Hol
land op zijn Smalst".
Aldus luidde de oorkonde, die in de groote
tent, die 1500 personen kon bevatten en op
gebouwd was in verband met de officieele
opening van het Noordzeekanaal, aan Koning
Willem III ter teekening werd aangeboden
na een zeer interessante toespraak van den
heer S. W. Josephus Jitta, een der directeu
ren van de Amsterdamsche Kanaal Mij. Met
„De Stad Breda" was de Koning van Velsen,
waar hij per extra trein was aangekomen
naar IJmuiden gevaren, langs de met Vene-
tiaansche masten versierde oevers, vanwaar
hij werd toegejuicht uit duizenden kelen.
De oorkonde werd medeonderteekend door
de aanwezige ministers en door den toen-
maligen .burgemeester van Amsterdam Jhr.
Mr. C. J. den Tex.
„De Stad Breda, aan boord waarvan vervol
gens een zeetocht werd gemaakt, was toen
het tooneel van een bijzondere plechtigheid:
het protocol werd geteekend, dat het Noord
zeekanaal en de Noordzeehaven, die met
's Konings goedkeuring den naam van IJmui
den werd gegeven, op dien dag geopend
waren.
Nog slechts eenige weken en het is zestig
jaar geleden, dat onze plaats haar naam
kreeg, een naam die sindsdien geklonken
heeft in de havens van alle werelddeelen,
van de door de tropenzon gestoofde havens
van Tandjong Priok of Soerabaja tot de
zeeën, verstijfd onder de ijskoude winden
van het poolgebied. Rondom de „reusachtige
sluizen" zooals de heer Josephus Jitta den
ingang naar het Noordzeekanaal noemde,
met het graven waarvan men elf jaar werk
had, groeide een stad van bijna 30.000 in
woners en een industrie, waarin eenige dui
zenden arbeiders hun brood verdienden;
ontstond een visschershaven die er eens op
kon bogen, de grootste van het vasteland van
Europa te zijn.
Het was de 8e Maart 1865, dat de eerste
spade in den grond ging voor den bouw van
dit voor die jaren zoo grootsche werk, dat
bestond uit den aanleg van het Noordzee
kanaal, het bouwen van een schutsluit 120
M. lang, 18 M. breed en 7.75 M. onder A.P.,
een schutsluis van 50 bij 14 bij 5.50 M., daar
naast een spuisluis, verder uit het maken
van een buitenhaven met twee pieren van
1500 M.
Maar deze eerste spade in de aarde had
heel wat voeten in de aarde.
Het ging slecht met de scheepvaart van
Amsterdam in de jaren, die aan de opening
van het Noordzeekanaal voorafgingen. Am
sterdam had in 1S26 zijn Groot-Noord-Hol -
landsch Kanaal gekregen, een kanaal dat
bijna 90 K.M. lang was. Maar de diepte be
droeg slechts 5 1/2 M. over een breedte van
10 M. van de totale breedte van 34 M. Dit
was de verbinding van Het IJ met de reede
van Texel, een verbinding die spoedig zou
blijken, niet opgewassen te zijn tegen de
ontwikkeling van het schip en van de
scheepvaart.
Amsterdam kon niet meer meekomen; Am
sterdam's haven dreigde in verval te gera
ken: in 1860 kwamen in de hoofdstad bin
nen 1740 zeil- en 240 stoomschepen metende
1.422500 M3.; in 1875 waren deze cijfers 675
zeil- en 379 stoomschepen met een inhoud
van 1.453000 M3. Het aantal schepen was
hard achteruitgegaan, de inhoud kon zich
slechts handhaven doordat het aantal stoom
schepen was toegenomen.
Amsterdam had een kortere, een bree-
dere en diepere verbinding met de Noordzee
noodig. Er gingen eerst nog stemmen op om
het Noord-Hollandsch Kanaal te verbete
ren, maar te juister tijd herinnnerde men
zich het denkbeeld, reeds in 1815 door Ko
ning Willem I aan de hand gedaan: door
graving van Holland op zijn Smalst".
Men keek niet meer naar het Noorden,
maar naar het Westen; daar lag de zee, die
dichter bij Amsterdam gebracht moest wor
den. Reeds in 1852 had het beginsel van de
doorgraving van Holland op z'n Smalst wor
tel geschoten in het brein van hen, die zich
hadden opgeworpen voor den nieuwen wa
terweg. Maar de commissie, benoemd door
den gemeenteraad van Amsterdam om dit
denkbeeld te bestudeeren, was unaniem in
haar oordeel: onuitvoerbaar!
De Engelsche ingenieurs B. W. Croker en
Charles Burn kwamen toen echter met een
plan, dat in 1854, na eenige wijzigingen te
hebben ondergaan, door de rijksingenieurs
werd goedgekeurd De kosten zouden volgens
dit plan ongeveer 18 millioen bedragen. Een
nieuwe commissie onder voorzitterschap
van den heer W. F. Conrad keurde in 1859
de Engelsche plannen af, zij sprak zich uit
voor de plannen van een door den gemeen
teraad van Amsterdam benoemde commis
sie, die later eveneens gewijzigd werden
maar die tenslotte toch den grondslag vorm
den voor den bouw van de kanaalwerken.
Maar nu liep het mis met het bijeenbrengen
van het benoodigde kapitaal. En wanneer
op het kritieke oogenblik niet de Amster
damsche notaris J. G. Jager, die ook betrok
ken was bij het plan van Croker en Burn
een concessie-aanvraag had ingediend, zou
het zeer wel mogelijk geweest zijn, dat IJmui
den thans niet zijn 60-jarig, maar zijn 50-
jarig jubileum zou vieren.
Den 5en December 1861 kreeg de heer
Jager een Sinterklaas-geschenk in den vorm
van een voorloopige concessie „tot het ma
ken en exploiteeren van een kanaal ter ver
binding van de Noord- en Zuiderzee door
Holland op z'n Smalst met afdamming en
inpoldering van Het IJ". Den 23en Januari
1863 werd de concessie na een krachtige ver
dediging in de beide kamers door minister
Thorbecke tot wet verheven.
Nadat een haast onoverzienbare berg van
moeilijkheden uit den weg was geruimd, be
gon de Amsterdamsche Kanaal Mij. in 1865
met het werk, dat tenslotte voor de promo
tors een aaneenschakeling van teleurstellin
gen en tegenslagen is geworden.
Zooals men weet, is het werk grootendeels
door een Engelsche firma uitgevoerd. Maar
toen was de M.U.Z. er nog niet.
De Amsterdamsche Kanaal Mij. die het
kanaal exploiteerde, werd 31 Mei 1883 ont
bonden. Er waren toen nog f 7.700.000 aan-
deelen in omloop. De nominale waarde der
aandeelen werd van f 1000 op f 500 terugge-
TELEFOON en b|Ü't de
(Adv. Ingez. Med.)
bracht. De staat heeft nog gedurende eenige
jaren het bedrag der kanaal- en havengel
den ter beschikking gesteld van de liquida-
teurs.
Amsterdam kreeg aldus een vrij kanaal,
want in 1890 werden de kanaalgelden afge
schaft; Amsterdam kwam tot nieuwen bloei.
In il895 was de inhoud der binnen gekomen
schepen gestegen tot rond 5 millioen M3.
Maar spoedig bleêk dat ook deze nieuwe
verbinding haar tijd ten achter zou raken.
Een nieuwe schutsluis was noodig. Met het
bouwen van deze, de tegenwoordige Midden-
sluis, werd begonnen in het laatst van 1889;
12 December 1896, dus thans bijna 40 jaar
geleden werd deze geopend. De afmetingen
van deze sluis bedroegen 225 bij 25 bij 9.30 M.
Maar ook toen stond de ontwikkeling van
de scheepvaart en van de scheepvaarttech
niek niet stil. Het kanaal moest voortdurend
worden verbreed en dieper gemaakt en ten
slotte bleek ook deze sluis niet meer in over
eenstemming met de behoeften van Am
sterdam te zijn.
Welke afmetingen?
Sedert 24 Juli 1899, toen de wet tot ver
betering van het Noordzeekanaal in het
Staatsblad was verschenen, was het verkeer
door het kanaal voortdurend toegenomen.
Zeestoomers verschenen op de Oceanen, als
de Vaterland, metende 55000 ton en de H. A.
P. A. G. had het voornemen, een boot van
60.000 ton te doen bouwen. Amsterdam had
aan een zeekanaal, dat niet bereikbaar was
voor schepen, langer dan 220 M. niet vol
doende. Het Panamakanaal, met het graven
waarvan in 1906 begonnen was, zou 305 M.
lang worden.
In 1907 waren de verbeteringswerken van
het kanaal voltooid. Een nieuwe sluis was
noodig, om deze verbeteringswerken tot hun
recht te doen komen.
De Staatseommissie-Kraus kwam in haar
in 1911 uitgebracht rapport tot de conclusie,
dat een nieuwe sluis noodig was voor sche
pen van 300 bij 33 bij 12.2 M. In verband hier
mede beval de commissie voor de te maken
sluis aan een schutkolklengte van 360 M.
een minimum doorvaartwijdte van 40 M. en
een slagdorpeldiepte van 14 M. N.A.P.
In Maart 1913 droeg de toenmalige Minis
ter van Waterstaat den Rijkswaterstaats
dienst op, de plannen nader uit te werken
op grondslag van plan B der Staatscommis
sie. De vraag kwam echter aan de orde, of
de afmetingen, aanbevolen door de Staats
commissie aangehouden moesten worden,
dan wel of in verband met den toenemenden
„groei" der zeeschepen, grootere afmetingen
noodig waren.
Tenslotte stelde de Rijkswaterstaat de af
metingen van de schutkolk vast op 400 bij
50 bij 15 M. N.A.P.
En in deze afmetingen is het werk uit
gevoerd.
Vele IJmuidenaren, die het machtige bouw
werk van begin tot eind hebben zien groeien,
zullen zeker de foto's, die we hierbij plaat
sen graag nog eens met aandacht bekijken.
De officieele opening van de nieuwe sluis,
thans Noordersluis geheeten, vond plaats 29
April 1930. Aan boord van de Johan van Ol-
d'enbarnevelt, die pas van stapel was geloo-
pen verrichtte Koningin Wilhelmina de ope
ningsplechtigheid.
Van cijfers gesproken: de heer S. W.
Josephus Jitta zeide in zijn rede, gehouden
bij de opening van het kanaal in 1876, dat
300.000 M3. grond moest worden uitgegraven,
voordat met den bouw der sluis kon worden
begonnen. Voor de Noordersluis en toelei-
dingskanaalen moest 20.000000 M3. zand wor
den afgevoerd! De openingsplechtigheden in
1876 werden besloten met een groot banket
in het Paleis voor Volksvlijt, dat 10.000 gld.
heeft gekost het 50-jarig jubileumsfeest werd
gevierd met een diner in een der inmid
dels verdwenen barakken aan de Kanaal
straat. Hoeveel dit gekost heeft, heeft nie
mand ooit vernomen. Dit cijfer moeten we
onzen lezers dus schuldig blijven. In elk ge
val hebben de 300 gasten lekker gegeten en
gedronken.
Is het nog noodig uit te weiden over de
beteekenis, die de doorgraving van Holland
op z'n Smalst en de bouw van de sluiswerken
voor de gemeente Velsen is geweest? Er
kwam visscherij, er kwamen visschershavens,
er kwam industrie, er kwamen industrieha
vens. IJmuiden, eerst alléén voorhaven van
Amsterdam, kreeg een zelfstandige positie
als zeehaven. Zeeschepen voeren erts aan
voor de hoogovens, hout voor de papierfa
briek, izij varen uit met de producten onzer
industrieën. De visscherij kwam tot grooten
bloei en IJmuiden werd de belangrijkste vis
schershaven van het vasteland van Europa.
De bevolking van de gemeente groeide snel.
Velsen zit nu in het moeras van de crisis.
IJmuiden verloor veel van zijn beteekenis als
visschershaven, onze industrieën voeren een
zwaren strijd om het bestaan. Maar wat er
ook gebeurt, onze gemeente zal dank zij de
doorgraving van Holland op iz'n Sbalst blij
ven een plaats, waar toekomst in zit. De
producten onzer nijverheid: ijzer, papier, sul
faat, cement enz. zullen ihun weg naar bin
nen- en buitenland blijven vinden, nu eens
wat moeilijker, dan weer wat gemakkelijker.
Ruime industrieterreinen, waarvan men zich
geen gunstiger ligging kan indenken, liggen
gereed om nieuwe fabrieken te ontvangen.
En wie weet, breekt ook spoedig voor de
visscherij een betere tijd aan.
S. B.
OPENBARE VERGADERING DER N. S. B.
Spreker de heer G. Vlekke.
De kring IJmuiden der N. S. B. belegt a.s.
Donderdagavond in Thalia een openbare ver
gadering. Als-spreker zal optreden de heer G.
Vlekke. met als onderwerp „Op den Twee
sprong."
OPENBARE VERKOOPING.
Koning Willemshuis verhoogd tot
f 16.000.
Vrijdagmiddag vond in Augusta Hotel ten
overstaan van notaris G. D. Boerlage de
openbare verkooping plaats van eenige be
langrijke perceelen, w.o. het Koning Willems
huis. Dit gebouw werd het eerst geveild. Het
werd ingezet op f 14.000 en daarna verhoogd
tot f 16.000. Er werd niet gemijnd. Kooper
werd de heer W. Appel qq. Het gebouw „Zee
mansrust", Bik- en Arnoldkade. Frogerstraat
werd gekocht door den heer D. Bais voor
f 5000.
Het woonhuis Breesaapstraat 38 werd ge
kocht door den heer W. Appel qq. voor f 1300.
Het woon- en winkelhuis, Willemsplein 14,
werd gekocht door den heer D. Bais. voor
f 6200.
IJMÜIDER OPERETTE VEREENIGING.
Door B. en W. der gemeente Velsen is aan
de IJmuider Operette Vereeniging vergun
ning verleend voor het organiseeren van een
loterij ten bate van het aanschaffen van
nieuw zangmateriaal.
De trekking van deze loterij, welke een
1000-tal loten omvat, zal plaats hebben op
den door de IJ. O. V. te geven gala-avond van
de operette „Polenbloed" op Donderdag 19
November a.s. in het Thalia Theater.
TOONEELVEREENIGING „VARIA".
Men schrijft ons:
Het aangekondigde mysteriespel, dat de
tooneelveree'niging „Varia" op Dinsdag 10 No
vember a.s. voor het voetlicht hoopt te bren
gen, nl. „Baldpate's Zeven Sleutels" heeft
velen nieuwsgierig gemaakt naar meer bij
zonderheden. Deze kunnen echter moeilijk
verstrekt worden, omdat de intrige weliswaar
besproken kan worden, maar de ontknooping
moet men toch zelf gaan zien.
„Varia" heeft met het eenigen tijd geleden
ingevoerde systeem van contributiebetaling
(men betaalt een gering bedrag per maand
met recht op drie voorstellingen en een voor
af besproken plaats), veel succes.
Daar de vereeniging, als zoovele andere, alle
zeilen bijzet om door de crisis heen te varen,
hoopt zij, dat het legioen van kunstlievende
leden Varia trouw blijven en zich uitbreiden
zal, opdat deze 34 jaar oude tooneelvereeni
ging nog vele jaren de dilettantentooneel-
speelkunst zal mogen dienen.
C. J. M. V. 'T MOSTERDZAADJE.
Voor de Chr. Jongemannen Vereeniging
't Mosterdzaadje zal de heer D. Selling a.s.
Maandagavond in het Koning Willemshuis een
lezing houden over „De Jood van Rome".
DAG EN NACHT TEL.
(Adv. ingez. Med.)
CCLXXVI.
Alle records zijn déze week getuimeld; al
leen de records uit den crisistijd natuurlijk:
een grooter aantal booten in één week heb
ben we niet meegemaakt, de reizen waren nooit
zoo kort en de vangsten nooit zoo groot. Het
ontbrak eir nog maar aan, dat de prijzen nog
nooit zoo hoog zijn geweest. Alhoewel kabel
jauw, schel vis ch en schol bar duur waren.
Er waren einde vorige week (en ook nu nog)
77 trawlers in de vaart. In de week, die achter
ons ligt kwamen er 62 booten aan den afslag,
waaronder twee, n.l. d>e Gerberdina Johanna
en de Utrecht tweemaal. Dus 80 pet. van de
varende vloot in één week! Door de trawlers
werden ongeveer 42.000 manden visch aange
voerd en de omzet zal wel ongeveer twee ton
hebben bedragen.
Het lijdt geen twijfel of October wordt een
dikke maand en als de zaak nog eenige weken
op dezelfden voet wordt voortgezet komen we
dit jaar toch nog aan den omzet van 1935,
althans er heel dicht bij.
Enorm is er gewerkt, deze week, zoowel aan
den wal als op zee. In de hal was het elkan
morgen weer hurry-op, zoo'n echt IJmui-
densch gedoe, waar de buitenstaander zoo
vreemd tegenover staat.
Met die prijzen van haring en makreel liep
het wat mis de laatste dagen en het zou mis
schien goed zijn, als de e.k. dagen de aanvoe
ren eens van bescheidener omvang werden.
Gelukkig konden België en Frankrijk nog al
wat gebruiken. Als daar nu maar niets tus-
schen komt. Vooral Frankrijk, dat den
mond vol heeft over vergemakkelijking van
den internationalen handel, kon wel eens voor
een onaangename verrassing zorgen. Woorden
en daden zijn hier lang niet altijd met elkaar
in overeenstemming.
Ik heb het verleden week al eens gehad over
het voornemen van de regeering, over te gaan
tot distributie van goedkoope visch onder de
werkloozen. Als de minister nu heel gauw
komt met een regeling voor deze distributie,
zou al vast begonnen kunnen worden met
makreel, welke zeer voedzame en smakelijke
visch thans voor eenige centen per pond kan
worden ingekocht. Wanneer de Spoorwegen
deze visch tegen gereduceerde prijzen zou wil
len vervoeren en men vond den kleinhandel
bereid deze visch tegen maximumprijzen voor
de regeering of de gemeenten aan den man
te brengen, dan zou tot in de achterhoeken van
ons land voor een cent of acht een pond ma
kreel geleverd kunnen worden en voor het
bakken van deze visch is zoo goed als geen
dure olie noodig. Over haring zal ik maar niet
praten; deze visch lijkt me voor versche con
sumptie minder geschikt.
Maar noch makreel, noch haring komt op het
lijstje van den minister voor. Deze noemt
alleen schol, kabeljauw, schelvisoh, wijting en
koolvisch. Welnu, aan goedkoope schol, kabel
jauw en schelviscti valt voorloopig niet te den
ken; wijting en koolvisch komen in zulke
kleine hoeveelheden aan de markt, dat deze
soorten geen distributie op een eenigszins
ruime schaal toelaten. Reden waarom ik
vrees, dat er voorloopig van deze distributie
niet veel zal komen. Tenzij er nog een twintig
trawlers in de vaart gebracht worden.
PIETERMAN.
De bouw der deurkassen.
Nieuwe schoorsteen. De Olympia IJM. lil
heeft een nieuwen schoorsteen gekregen.
Uit zee terug. De kotter IJM. 209, die Dins
dag was gaan varen, moest na twee dagen de
reis afbreken wegens slecht weer en schade
aan de netten
Korte reizen. De stoomtrawlers Utrecht en
Gerberdina Johanna, die Dinsdag voor de
trawlsharingvisscherij naar zee waren ver
trokken, waren al weer tijdig terug om hun
vangst, ca. 1000 manden versche haring gis
teren te doen verkoopen. Beide booten heb
ben dus in een week tweemaal gemarkt. De
Gerberdina Johanna was Maandag binnen
met f 3800, de Utrecht Dinsdag met f 2880.
M één week besomden deze booten dus resp.
f 5800 en f 4600. De Utrecht had slechts on
geveer één etmaal gevischt.
De Uiver terug. De Uiver moest de pas
aangevangen reis afbreken, omdat de pakking
van de spuikraan van den ketel los had gela
ten. Heet water en heete stoom sloegen naar
buiten. De ketel moest worden leeggespuid.
Gisteren is de schade hersteld. De volgende
reis zullen op dezen trawler de ijzeren lucht
kokers door koperen worden vervangen, omdat
het kompas onder den invloed van de ijzeren
kokers onzuiver was.
De Perseus in de knel. De stoomtrawler Per
seus was in de Visschershaven met den voor
steven beklamd geraakt tusschen de remming.
Met veel moeite slaagde men er ten slotte in,
den trawler uit zijn benarde positie te be
vrijden.
De Mary liep vol. Toen gisternacht de nacht
stoker aan boord van de Mary kwam, kwam
hij tot de ontdekking, dat er water in het
schip stond. Het bleek, dat de kraan van den
lens jager open stond. De trawler is door een
sleepboot leeggepompt.
Defecte dynamo. Vrijdagavond kwam de
Rotterdam binnen met een defecte dynamo.
Nadat deze hersteld was is de trawler denzelf
den ebt weer vertrokken.
