Ook een Kamer van Koophandel
in Monrovia.
Rubriek voor Vragen
LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN
Geen verplicht lidmaatschap
Men kan zich aanmelden.
De ramen in het paleis op den
Dam.
Tentoonstelling „De Onaf-
hankelijken'
Tentoonstelling „Oude Kunst"
gesloten.
Poging zweef vliegrecord te
verbeteren mislukt.
Twee kinderen bij verkeers
ongelukken gedood.
RECEPTEN
MILITAIRE ZAKEN
PLANTEN
DIVERSEN
Het minste tandbederf,
PPOEKAMMA
y reglement ook aandacht heeft besteed aan
de industrie, terwijl deze op dit oogenblik
feitelijk in Liberia niet bestaat. De Kamer van
Koophandel in Monrovia is een gloed-nieuw
instituut. Wanneer men nagaat, hoe lang
men in ons land heeft gewacht, totdat de
„oude" in de „nieuwe" Kamer was omgezet,
dan zal in Liberia ook eens het tijdstip aan
breken, hetwelk zich eigent voor een reorga
nisatie van het thans bestaande instituut.
MOLLERUS
In 1935 volgde Liberia het voorbeeld van
vele Europeesche- en andere staten sn ging
over tot de oprichting van een Kamer van
Koophandel. Deze is evenwel niet bij de wet
ingesteld, doch ontleent haar beteekenis aan
een Statuut, bestaande uit een achttal artike
len en een Reglement, hetwelk in een negen
en twintigtal artikelen is samengevat. De zetel
der Kamer is de Liberiaansche hoofdstad
Monrovia. Alhoewel het de bedoeling is, dat
zij haar zorgen uitstrekt over de geheele Re
publiek, zal in de praktijk wel blijken, dat zij
ten hoogste actief kan optreden voor de 500
K.M. lange kuststrook, dus van Cape Palmas
tot Cape Mount, terwijl vermoedelijk alleen
Monrovia en naaste omgeving er daadwerke
lijk voordeelen van kunnen ondervinden.
De Kamer beoogt begrijpelijkerwijze de be
hartiging der commercieele belangen. Het
Statuut omschrijft dit doel nader en in ver
band met het verkrijgen van een juist inzicht
in deze materie meen ik den gekozen tekst
onveranderd te moeten weergeven. Bovenbe
doelde commercieele belangen dienen uitge
sproken verband te houden met: a) Legisla
tion (wetgeving), b) Administrative rules (ad
ministratieve reglementen), c) The relation
of Steamship-Companies with the general
community (de verhouding der Stoomvaart
maatschappijen en het algemeen belang), d)
Labour matters (arbeidsaangelegenheden).
Ten einde het terrein van werkzaamheden
der Kamer nader af te bakenen, zijn deze
hoofd-doeleinden nader uitgewerkt, waarbij
evenwel een zekere vaagheid blijkbaar niet
overwonnen kon worden. Zoo vermeldt het
Statuut, dat de Kamer al die maatregelen
heeft te bevorderen en te steunen, die in het
welbegrepen belang zijn van handel, industrie
en landbouw; dat zij als intermediair heeft op
te treden tusschen den handel, het Gouver
nement en de openbare organen; dat zij sta
tistisch materiaal heeft te verzamelen en ter
beschikking heeft te stellen van het handels
leven, de industrie en den landbouw, zoomede
alle andere informaties; dat zij heeft te be
vorderen de opleiding voor commercieele en
technische doeleinden en dat zij zich ten
slotte heeft in te laten met allerhande aan
gelegenheden, die zich „van tijd tot tijd" voor
doen.
De Kamer is samengesteld uit: bankiers,
importeurs, exporteurs, landbouwers, hande
laren, scheepseigenaren, delfstofkundigen,
voor zoover deze hoofd of agent eener onder
neming zijn, zoomede andere personen, die
bij de ontwikkeling van het handelsieven en
den landbouw van Liberia belang hebben. Het
Bureau der Kamer wordt ieder jaar in de
maand December gekozen en bestaat uit een
Voorzitter, Vice-Voorzitter en Secretaris-
Penningmeester. De geldelijke verplichtingen
der Kamer moeten beperkt blijven tot het be
drag, hetwelk ieder jaar aan contributies
door de leden wordt opgebracht.
Wijzigingen, zoomede doorhalingen en toe
voegingen mogen in dit statuut alleen aange
bracht worden, nadat deze tweemaal aan de
orde zijn gesteld in de pleno zittingen der
Kamer.
In het Reglement is de opbouw van het in
stituut verder omschreven. Daaruit blijkt in
de eerste plaats, dat de aanmelding voor het
lidmaatschap schriftelijk dient te geschieden
bij den secretaris der Kamer. Er is dus van
een verplichting geen sprake. Nieuwe leden
worden geballoteerd, nadat zij op de juiste
wijze zijn voorgehangen en met twee derde
gedeelte der stemmen zijn aangenomen. Wan
neer in de leiding der zaken van de leden ver
andering komt, dient men daarvan de Kamer
schriftelijk in kennis te stellen. Mocht een lid
failliet gaan of insolvent worden, dan vervalt
het lidmaatschap automatisch. De jaarlijksche
verkiezing voor de leden van het Bureau der
Kamer geschiedt door stemming. De Kamer
voorzitter is verplicht alle Kamerzittingen te
leiden, zoomede de Kamer officieel te verte
genwoordigen bij het Gouvernement en de
andere officieele organen. Hij is voorts aan
gewezen de genomen besluiten over te brengen
ter plaatse, waar deze behooren te komen; hij
dient alle cheques te teekenen en zorg te dra
gen, dat de Kamer zich houdt aan haar sta
tuut en reglement. De vice-voorzitter treedt
in de rechten van den voorzitter, wanneer
laatstgenoemde afwezig is. Hij draagt dan
tevens de verantwoordelijkheid. De secretaris-
penningmeester houdt nauwkeurig aanteeke-
niijg van de financieele transacties der Ka
mer en draagt de verantwoordelijkheid, opdat
het budget niet wordt overschreden. Hij houdt
de notulen der Kamerzittingen, voert de cor
respondentie met leden en zorgt, dat deze alle
benoodigde stukken ontvangen, voorts maakt
hij de jaarlijksche balans en begrooting, wel
ke beide in de zitting van den vierden Maan
dag in Januari in behandeling komen. Bij het
ontstaan van een vacature in het Bureau
wordt de opvolger gekozen in de eerstvolgende
zitting der Kamer, nadat de vacature is ont
staan,
In het oorspronkelijke Reglement was be
paald dat de zittingen der Kamer iederen der
den Maandag van de maand, des namiddags
om 3 uur zouden plaats hebben, terwijl voor
bijzondere aangelegenheden door den voorzit
ter, of bij diens afwezigheid door den vice-
voorzitter, een extra zitting kan worden uit
geschreven. Later zijn in deze regeling eeni-
ge wijzigingen aangebracht. In de Kamerzit
tingen van 16 December 1935 en 20 Januai.
1936 werd besloten het uur van samenkomst
vast te tsellen op: een uur, nadat de kantoren
gesloten zijn, terwijl in de Kamerzittingen,
gehouden op 23 Maart en 20 April 1936, werd
besloten te vergaderen op den vierden Maan
dag van elke maand. Geen enkel onderwerp
kan in behandeling komen of het moet op de
agenda geplaatst zijn, welke van te voren aan
de leden moet worden rondgezonden, tenmin
ste drie dagen vóór de vergadering. In spoed
gevallen mag deze agenda 24 uur van te vo
ren worden rondgezonden. Besluiten kunnen
slechts worden genomen, wanneer tenminste
zeven leden aanwezig zijn, terwijl over geen
onderwerp een beslissing kan vallen, tenzij
twee derde gedeelte der aanwezige leden zich
er vóór heeft verklaard. Zoowel de voorzitter
als de vice-voorzitter hebben het recht niet-
leden der Kamer uit te noodigen de vergade
ring bij te wonen, teneinde advies uit te
brengen. Afschriften van de notulen der ver
gaderingen moeten, nadat deze gearresteerd
zijn, in een bepaald boek bewaard blijven en
ter beschikking gesteld worden van de leden.
In de jaarvergadering der Kamer, welke
plaats heeft op den vierden Maandag in Ja
nuari, worden o.m. de financieele stukken be
handeld, de begrooting goedgekeurd en twee
accountants aangewezen, terwijl het Bureau
wordt samengesteld. Ieder lid der Kamer kan
slechts één stem uitbrengen. Indien een lid
de Kamerzitting niet kan bijwonen, is hij ge
rechtigd een ander, door middel van een
schriftelijke volmacht, aan te wijzen om zijn
stem uit te brengen. In dergelijke gevallen
dient de volmacht gedeponeerd te worden bij
den secretaris, terwijl geen enkel lid meer dan
twee volmachten mag hebben, waarop hij zijn
stem kan uitbrengen. Het entreegeld voor de
leden in „Montserrado County" bedraagt
10—, de jaarlijksche contributie 25.—, ter
wijl voor de leden in het overige Liberia deze
bedragen op resp. 25.— en 12.— zijn vast
gesteld. In de Kamerzitting van 20 April werd
nader vastgesteld, dat leden, die na 24 Octo
ber 1936 toetreden 10.— entreegeld en 10.—
jaarlijksche contributie betalen, terwijl een
groep Buitenleden is ingesteld. Deze betalen
5.— entreegeld en 5.— jaarlijksche contri
butie. De jaarlijksche contributies moeten in
de eerste week van het nieuwe jaar betaald
worden. Zij, die einde Januari aan deze ver
plichting niet hebben voldaan, krijgen een
aanmaning. Blijft de betaling dan nog ach
terwege, dan wordt daarvan in de Februari
zitting der Kamer mededeeling gedaan, ter
wijl hij van zijn lidmaatschap ontslagen ver
klaard kan worden. De fondsen der Kamer
staan onder toezicht der leden. In het geval,
dat de Kamer wordt ontbonden, wordt het
geldelijke overschot verdeeld onder de leden,
of op andere wijze besteed. De door den secre
taris-penningmeester opgemaakte balans be
hoeft de onderteekening der beide accoun
tants.
De Kamer heeft het recht certificaten van
oorsprong te verstrekken, welke geteekend
moeten worden door den voorzitter en den
secretaris. De kosten bedragen 2.40 en wor
den gestort in de kas der Kamer. Het stempel
der Kamer is rond en vertoont een vijf puntige
ster, omgeven door laurierbladen, met het
randschrift „Monrovia Chamber of Commerce
Liberia". Het mag alleen gebruikt worden op
officieele Kamerstukken. De Kamer heeft het
recht commissies in te stellen, ten einde over
bepaalde onderwerpen te rapporteeren.
Bij mijn omzwervingen in Monrovia heb ik
voldoende gelegenheid gehad met leden der
Kamer van Koophandel aldaar van gedacn-
ten te wisselen, omtrent dit nieuwe instituut
en hun oordeel over den invloed der Kamer
gevraagd. De tot dusver opgedane ervaring
en de verwachtingen voor de toekomst -ijn
niet rooskleurig. Op mijn vraag, of het vrije
lidmaatschap geen bezwaar was, antwoordde
men ontkennend. Een verplichting om lid te
worden der Kamer zou uiterst weinig veran
dering brengen in de bestaande positie, om
dat het aantal firma's, hetwelk voor het lid
maatschap in aanmerking komt, ook werke
lijk lid is. Dat geldt in de eerste plaats voor
Monrovia. Voor de andere plaatsen in Liberia
geldt in hooge mate het bezwaar, dat de
communicatiemiddelen een geregeld contact
feitelijk onmogelijk maken. Vandaar dan ook
de regeling, dat men zijn stem kan overdra
gen. Eenige macht van beteekenis heeft deze
Kamer niet, ook al, omdat vele wenschen
overgebracht behooren te worden naar de
Tweede Kamer der Volksvertegenwoordiging,
bestaande uit 21 leden, waar de al- of niet-
bekrachtiging ten slotte vandaan moet komen.
Aangezien de zitting dezer Tweede Kamer
slechts gehouden wordt van October tot einde
December behoeft het wel geen betoog, dat de
noodige snelheid ontbreekt. Intusschen geeft
de stichting der Kamer gelegenheid een gere
geld overleg te plegen, waardoor een zekere
waarde aan dit instituut niet ontkend kan
worden. Vreemd doet het aan, dat men in het
Debat in de vergadering van den Oudheid
kundigen Bond.
Zaterdagmiddag hield de Nederlandsche
Oudheidkundige Bond in hotel Krasnapolsky
te Amsterdam een algemeene vergadering.
De vergadering werd gepresideerd door
den voorzitter van den bond, jhr. mr. A. van
Rijckevorsel.
In hoofdzaak was deze vergadering belegd
tot voortzetting van de op 2 Juli j.l. op de al
gemeene vergadering te Middelburg afgebro
ken bespreking van het vraagstuk der restau
ratie van de ramen van het koninklijk paleis
te Amsterdam.
Ir. J. Gratama gaf als inleider een over
zicht van zijn uitgebracht prae-advies. De pri
maire eisch van schoonheid moet aan de pa-
leisramen worden gesteld en spr. heeft de
grootste bewondering voor den ernst, waar
mede de commissie heeft gewerkt. Ik wil niet
beweren, aldus spr., dat de restauratie slecht
is, doch critiek kan in dit geval niet uitblij
ven.
De schoonheid van een gebouw wordt sterk
beïnvloed door het karakter van het raam.
Het raam spreekt bij de eerste aanschouwing
van het gebouw het sterkst. Bij de onderver
deeling van het raam krijgt men direct een
schaal, die van het allergrootste belang is. Bij
restauratie moet allereerst getracht worden
die schaal te herstellen.
Ir. Gratama concludeerde, dat de vormge
ving in strijd is met de regelen en dat de res
tauratie een aesthetische mislukking is.
Ir. J. de Bie Leuveling Tjeenk, lid van de
rijkscommissie, kreeg daarna het woord.
Bij deze restauratie heeft de rijkscommis
sie erkend, dat hier sprake is van een com
promis.
Het betreft en dat dient niet te worden
vergeten een 17e eeuwsch raadhuis dat in
de 20e eeuw gerestaureerd moet worden tot
een bewoonbaar paleis voor de Koningin. Met
een houtconstructie zou men er niet geko
men zijn, zonder een sterke vormverandering,
die zou detoneeren. De schoonheid dient hier
voor de historie te gaan.
Na het betoog van den heer De Bie Leuve
ling Tjeenk namen verschillende sprekers aan
het debat deel, waarbij o.a. werd opgemerkt,
dat schoonheid een zeer betrekkelijk begrip
is; men kan er lang over praten, zonder het
ooit eens te worden. Vóór- en tegenstanders
belichtten uitvoerig hun standpunt.
De schilder C. J. Maks gehuldigd,
Zeer veel belangstelling was er Zaterdag
middag voor de opening, in het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam, van de tentoonstelling
van werken door leden van de vereeniging
van Beeldende Kunstenaars „De Onafhanke-
lijken", welke plechtigheid verricht werd door
den heer C. J. Maks, die zich daarbij geplaatst
zag voor de moeilijkheid dat hij zoowel had
te spreken als voorzitter van de vereeniging
en als jubilaris, voor wien, ter gelegenheid
van zijn zestigsten verjaardag, in de eerezaal
van het museum een eere-tentoonstelling is
ingericht.
Het was vervolgens de heer Ger Gerrits,
tweede voorzitter van de vereeniging, die na
mens de andere bestuursleden en de leden zelf
in den persoon van den heer Maks hulde
bracht aan een goeden en trouwen kameraad,
dien men bij het bereiken van den zestigjari-
gen leeftijd gaarne had willen eeren door aan
zijn werk op deze tentoonstelling een groote
plaats in te ruimen.
Expositie een groot succes geweest.
Zondagmiddag is onder groote belangstel
ling van de zijde van den kunsthandel de
tentoonstelling oude kunst welke ter herden
king van het 25-jarig bestaan der vereeniging
van handelaren in oude kunst in Nederland in
het Rijksmuseum te Amsterdam is gehouden.
Deze tentoonstelling, waarvoor de geexpo-
seerde stukken bijeen zijn gebracht door de
leden van de vereeniging, is een zeer groot
succes geworden. Duizenden hebben de fraaie
verzameling bezichtigd en ook de Koningin en
Prinses Juliana brachten haar een bezoek. Ook
vele buitenlandsche kunstliefhebbers hebben
voor deze kunsthistorische gebeurtenis een be
zoek aan de hoofdstad gebracht.
Toestel maakt noodlanding.
De instructeur van de Rotterdamsche
Zweefvliegclub, de heer H. Jansen, heeft Za
terdag een poging gedaan het uithoudingsre
cord zweefvliegen, dat op naam staat van
den heer Neyenhof te Amsterdam, te verbe
teren. Deze poging is op eenigszins ongeluk
kige wijze, mislukt.
Zaterdagmorgen om elf uur is de heer Jan
sen opgestegen met de Grunau Baby no. 2.
Het toestel werd getrokken door de P.H.-A.I.T.
een motorvliegtuig van het Nederlandsche
instituut voor zweefvliegen, dat speciaal voor
dit doel beschikbaar was gesteld en uit Ypen-
burg naar Waalhaven was gevlogen, Er stond
een noordwesten wind met een snelheid van
40 tot 60 K.M. per uur, hetgeen zeer gunstig
was.
Het lag in de bedoeling de beide toestellen
boven Noordwij k los te koppelen. Toen men
evenwel op ongeveer 2 K.M. afstand van
Waalhaven vloog, brak plotseling de sleepka
bel, waarop het zweefvliegtuig genoodzaakt
was een gedwongen landing uit te voeren,
welke geschiedde op een bietenveld. Alles ver
liep vlot. Het zweefvliegtuig heeft bij deze
noodlanding dan ook geen schade opgeloopen
Het toestel is gedemonteerd naar Waalhaven
vervoerd.
ENKHUIZEN HEEFT WEER EEN BEIAARD.
De overdracht aan het gemeentebestuur
van de uitgebouwde en gerestaureerde beiaard
in de St. Pancrastoren te Enkhuizen, welke
tengevolge van plaatselijke moeilijkheden op
29 Augustus j.l. uitgesteld was, geschiedde Za
terdagmiddag te 3 uur in de raadszaal van
het stadhuis.
De burgemeester J. C. Haspels, aanvaardde
den prachtigen beiaard als symbool van een
heid en burgerzin. Hij wees erop, hoe dit ca
rillon (dat de eeuwen verduurd had, waar an
dere steden in Noord-Holland hun beiaarden
verloren hadden), thans een verandering heeft
ondergaan, die wel de meest ingrijpende in
ons land genoemd mag worden.
Dr. W. J. A. KERNKAMP TOT BIJZONDER
HOOGLEERAAR BENOEMD
Dr. W. J. A. Kernkamp is benoemd tot bij
zonder hoogleeraar in de instelling van den
Islam van de Indologische faculteit te Utrecht.
Dr. Kernkamp is 18 Juli 1900 te Edam ge
boren. Op 29 Mei 1935 promoveerde hij met
lof te Utrecht.
Van de hand van den nieuw-benoemden bij-
zonderen hoogleeraar verschenen artikelen in
diverse tijdschriften.
Zaterdagmiddag omstreeks vijf uur is het
6-jarig dochtertje van den heer Baeten, wo
nende te Valkenswaard, dat plotseling den
Leenderweg overstak, door een motorrijder
aangereden. Het kind werd vrijwel op slag
gedood
Nog een kind overreden
Zaterdagavond ongeveer te zes uur is het
zevenjarig zoontje van den heer A. Smit, dat
den Rijksweg nabij het station Woudenberg-
Scherpenzeel wilde oversteken, door een per
sonenauto gegrepen. In ernstigen toestand
werd het knaapje door een passeerenden ge
neesheer naar het ziekenhuis de Lichtenberg
te Amersfoort overgebracht, waar het in den
loop van den avond aan de opgeloopen ver
wondingen overleed. Den chauffeur treft geen
schuld
DUIDELIJK GESTELDE VRAGEN
van alle Abonnés van dit blad worden door
een specialen Redacteur en zijn talrijke
medewerkers zoo mogelijk en ten spoedigste
beantwoord.
De vragen moeten worden geadresseerd
aan het bureau van ons blad, met duidelijke
vermelding van naam en woonplaats.
De namen der vragers blijven redactie
geheim.
Vragen, waaraan naam en adres ontbreken,
worden terzijde gelegd.
De antiooorden worden GEHEEL KOSTE
LOOS thuis bezorgd.
Alleen die vragen, welker beantwoording
voor vele anderen behalve den vrager, van
nut kan zijn, worden tevens in ons blad ge
plaatst.
VRAAG: Hoe reinig- ik een kraag van een don
kerblauwe gabardine regenjas?
Hoe de kraag van een donkerblauw colbert
jasje?
ANTWOORD: Met nagelschuier en perchloor-
aethyleen stevig afschuieren. Deze behandeling
is voor beide kragen afdoende.
VRAAG: Mijn zoon komt met October a.s. hier
in Haarlem onder de wapens. Krijgt hij, wan
neer hij thuis overnacht, daarvoor eenige ver
voeding? Zoo ja, hoeveel bedraagt deze dan?
ANTWOORD: Neen, dit wordt als een gunst
beschouwd, waarvoor geen vergoeding wordt be
taald.
VRAAG: In mijn tuin staat een prachtige
MAANDAG 19 OCT. 1936
azalea. Als ik hem in huis haal, hoe moet ik hem
dan verder behandelen?
ANTWOORD: Het wordt nu tijd om de azalea
binnen te halen. Vooral nu er nachtvorsten te
vreezen zijn. Om biadverlies zooveel mogelijk te
voorkomen, moeten de planten vooral den eer
sten tijd zoo koud mogelijk staan, en vooral veel
licht hebben.
VRAAG: Hoe kan ik aan een yoghurt-plantje
komen en hoe moet ik dat behandelen?
ANTWOORD: De yoghurt is een bacil, afkom
stig uit de Balkan. Gekookte en bijna afgekoelde
melk giet men over het plantje, waardoor de
melk in zeer korten tijd zuur wordt. Als men
éénmaal een fleschje koopt en daarvan telkens
wat overhoudt, en daarop dan weer gekookte lau
we melk giet, kan men er langen tijd plezier van
hebben. Of men de zgn. plantjes afzonderlijk
kan koopen, is ons niet bekend.
VRAAG: Hoe verwijdert men het beste de
slakken uit den tuin
ANTWOORD: Leg uitgeholde aardappelen neer
of slabladeren en inspecteer deze 's morgens. De
slakken kunnen dan gemakkelijk gevangen wor
den. Ook kunt ge den grond bestrooien met on
gebluschte kalk, doch dit moet telkens herhaalr
worden.
indien U poet' t met wat goeds, dus met
Tube 60 en 40 ct. Doos 20 ct. IVOROL
(Adv. Ingez. Med.)
DINSDAG 20 OCTOBER 1936.
HILVERSUM I, 1875 M.
KRO-uitzending 4.00.500 HIRO.
8.00—9.15, en 10.— Gram.pl. 11.30—12.00
Godsd. halfuur. 12.15 KRO-Orkest en Gram.
platen. 2.Vr-ouwenuur. 3.Modecursus.
4.Gram.pl. 4.10 Causerie over de ontwik
keling der wereld. 4.35 Hiro-post. 4.40 Gram.
platen. 4.45 Causerie over het Jack Londen-
Verbond. 5.10 K. R. O.-Melodisten en solist
(Om 5.45 Felicitatiebezoek)6.40 Esperanto-
cursus. 7.Berichten. 7.15 „Durf te leven",
causerie. 7.35 Sportpraatje. 8.— Berichten
A.N.P. Mededeelingen. 8.10 Cabaretrevue „De
vroolijke golf". 10.10 Gram.pl. 10.3'0 Berichten
A.N.P. 10.35 KRO-Orkest. 11.25—12.00 Gram.
platen.
HILVERSUM II, 301 M.
AVRO-uitzding. 6.307.00 RVU.
8.00 Gram.pl. 10.Morgenwijding. 10.15
Gram.pl. 10.30 Ensemble „Marcello". 11.
Huish. wenken. 11.30 Vervolg concert. 12.30
Kovacs Lajos' orkest. 1.30 Omroeporkest (i.d.
pauze zang en piano). 3.Kniples. 4.
Pianorecital. 4.30 Kinderkoorzang. 5.Voor
de kinderen. 5.3-0 Omroep-orkest. 6.30 Psycho
logische causerie. 7.Voor de kinderen. 7.05
Dansmuziek. 7.30 Engelsche les. 8.Berich
ten A.N.P. Mededeelingen. 8.10 Bonte Dins-
dagavondtrein. 10.Gram.pl. 10.20 Bridgeles
11.Berichten. A,N.P. 11.1012.00 Dans
muziek.
DROITWICH 1500 M.
11.2011.50 Gram.pl. 12.10 Populair con
cert. 12.50 Het Blackhall Colliery Orkest m.
m. v. sollist. 1.502.20 H. Engleman's kwin
tet m.m.v. solist. 4.20 „Death on the road",
causerie. 4.40 Het Forum-Theater-orkest. 5.05
Gram.pl. 5.35 „De Continentals". 6.20 Be
richten. 6.45 Het Crook-kwintet. 7.20 Het
Stratton Strijkkwartet 7.50 „The village
causerie. 8.2-0 B©C-Theater-orkest, orgelspel
en dansmuziek. 9.05 Muzikale causerie. 9.20
Berichten. 9.40 Plantkundige causerie. 10.
Het Roth-strijkkwartet en bariton. 11.20
12.20 Dansmuziek.
RADIO PARIS, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram.pl. 11.20 Orkestconcert.
2.50 en 4.20 Gram.pl. 5.50 Parijsche Symphonie
orkest. 9.05 Zang. 11.0512.3-5 Dansmuziek en
populair concert.
KEULEN, 456 M.
5.50 en 11.20 Orkestconcert. 12.35 Omroep
orkest. 1.35 Gram.pl. 3.20 Omroeporkest. 5.10
Omroep-Schrammelensemble. 6.Omroep-
kleinorkest. 7.30 Koorconcert. 8.35-9.20 Li-
terair-muzikaal programma.
BRUSSEL, 322 M.
12.20 Gram.pl. 12.50 Omroeporkest. 1.30 Sa
lonorkest. 1.502.20 Gram.pl. 5.20 Salon
orkest. 6.50 en 7.20 Gram.pl. 8.20 Symphonie-
concert en Gram.pl. 10.3011.20 Gram.pl.
BRUSSEL, 484 M.
12.20 Gram.pl. 12.50 Salonorkest 1.30 Om
roeporkest 1.502.2-0 Gram.pl. 5.20 Muzikaal
pieuws. 6.35 Gram.pl. 6.50 Dansmuziek 8.20
Orkestconcert. 9.35 Omroeporkest. 10.3011.15
Gram.pl.
DEUTSCHLANSENDER, 1571 M.
7.30 Populair concert 9.20 Berichten. 9.50
Pianorecital. 10.05 Weerbericht. 10.2011.20
Populair concert.
Een gezaghebbend Boek
over den Wereldoorlog.
Over den volkenstrijd die in 1914 tot uit
barsting kwam, om, wat slechts enkelen
voorzien hadden, meer dan vier jaren de
gansche wereld in beroering te houden, be
staat een berg lectuurgenoeg om alleen
daarmede een afzonderlijke bibliotheek te
stichten. De opmerking is van generaal Snij
ders. die het voorwoord schreef tot het boek
werk, dat wij hier aankondigen. Het is ge
schreven door den kolonel van het Noorsche
leger Gudmund Schnitler, die als militair
attaché den oorlog aan de Duitsche en Oos-
tenrijksche fronten persoonlijk volgde en
docent aan de Hoogere Krijgsschool te Oslo
is. De Hollandsche Generaal-majoor buiten
dienst W. H. G. Boelaard bezorgde de ver
taling en de Zuid-Hollandsche Uitgevers
maatschappij te 's Gravenhage de als im
mer keurig verzorgde uitgaaf van dit ge
zaghebbend boek. De bovengenoemde opmer
king van generaal Snijders over de reeds be
staande voorraden publicaties ontnam hem
het genoegen niet toch dit nieuwe boek warm
aan te bevelen, daar hij er, zoowel voor den
militair geschoolden als voor burgerlijk-ont
wikkelden lezer, een prachtig helder gesteld
overzicht van de gebeurtenissen, zaakkundig
en in onafhankelijkheid geschreven, in waar
deert. Over de zaakkundigheid van den
schrijver zal met zulk een introductie de
leek zich geen oordeel aanmatigen; van zijn
onpartijdigheid in de waardeering der com
battanten aan weerszijden krijgt hij echter
telkens den gunstigsten indruk. Den vorm
tenslotte zal hij als een helder verslag, als
een reeks wetenschappelijk getrokken con
clusies uit verschillende gegevens kunnen
bewonderen, zonder er litteratuur in te zien.
Kolonel Schnitler heeft met groote voor
gangers als Caesar en Xenophon gemeen, dat
zijn verhaal soms eentonig wordt. Ten min
ste naar ik vermoed voor den niet-
milltair die, evenals indertijd in de werke
lijkheid, verheugd zal zijn als eindelijk het
jaar 1918 is aangebroken en aan het om
trekken van den één vleuegl door een andere
aan het mislukken van Plan 17 b (of een
ander) en het ongedacht heldere inzicht van
generaal X, door welk inzicht zoo men
er slechts aandacht aan besteed had de
loop der dingen grondig gewijzigd zou zijn....
als eindelijk, zeg ik, aan dat alles een eind
gekomen is.
Men gevoelt in dit, in zijn soort zeker uit
muntende werk voortdurend den militairen
technicus aan het woord. Voor dezen is oor
logvoeren een kunstvak, dat men beoefent en
wel zoodanig dat er, strategisch gesproken,
geen speld tusschen te steken valt. Waarom
er eigenlijk oorlog gevoerd gaat worden
wij zeggen niet dat zulks een strateeg koud
laatdit waren te gek. doch hij houdt
zulks buiten zijn competentie. De oorlog is er
en de strateeg doet zijn plicht. Uit dien geest
is dit uitmuntend samengesteld overzicht
der gebeurtenissen, der militaire gebeurte
nissen, in de rampjaren veertienachttien,
gesproten.
Als, in den aanvang, het schot in Serajewo
gevallen is, wordt de oorlog verklaard, worden
twee, drie, zes oorlogen verklaard. Waarom?
In een boek als dit mist men te ongaarne
een zij het slechts schetsmatige voorberei
ding, die de mogelijkheid verklaart dat de
revolver van één misdadiger een wereld
brand doet uitslaan. Neen. Kolonel Schnitler
vermeldt het nuchtere feit en plaatst ons on
middellijk in de legerformaties en troepen
verplaatsingen der antagonisten. Vooral voor
de jongere lezers lijkt mij die eenzijdigheid
bij al haar overige qualiteiten te be
treuren.
Wanneer in 1918, de eigenlijke oorlog
voering door maatschappelijke troebelen
achter de linies gaat doodloopen, is het ook
dezen schrijver niet wel meer mogelijk, die
buiten het militaire vallende bewegingen
onbesproken te laten. Hij doet dat dan ook
nietmaar bespreekt die deining, ze een
voudig constateerend, in een koele onbe
wogenheid. Voor hem, den millitair, is de
zaak afgeloopen. Maar voor de wereld begon
ze pas.
Samenvattend zou men zulk werk, hoe
hoog wij het ook overigens het zij her
haald als informatief document blijven aan
slaan, «te specialistisch en te weinig wijs-
geerig kunnen achten om voor een groot
leekenpubliek van diepere waarde te zijn.
Men zou er zelfs lichtelijk over kunnen ironi-
seeren dat de uitgevers het als een deel
hunner Cultuur-serie presenteeren. De cul
tuur door den Wereldoorlog bevorderd, zal
menigeen gestolen kunnen blijven.
En Caesar en Xenophon dan om nog
eens op hen terug te komen! Ook zij gaven
gedocumenteerde verslagen hunner krijgs
bedrijven. De eerste beschreef zijn oorlogen
in Gallië, de tweede den veldtocht der Perzen
en beider werken blijven als bijzondere
cultureele geschriften in de literatuur der
volken bestaan. Ik zal niet tegenspreken dat
ze ook wel eens vervelend waren, maar wat
wist Caesar aardig te vertellen over geest
en zeden der volken, met wie hij nu eenmaal
vechten moest, over het landschap dat hij
doortrok, over de dingen die hij moest uit
denken om zijn soldaten bezig te houden.
Na bijna twee duizend jaar is het niet te
verwonderen dat ook de oorlogsgeschied-
schrijving zich grondig gewijzigd heeft. Die
van Kolonel Schnitler is koel-zakelijk en cor
rect, uitvoerig en volledig, maar men ruikt
op een afstand den docent in de hoogere
krijgskunst.
ft
Nieuwe uitgaven.
W van Veenendaal. Gestroomlijnde Zot
heid. 195 pag. A'dam. Andries Blitz.
André Demedts. Het Leven drijft. 412 pag.
R'dam. Nijgh en Van Ditmar.
Robert Briffault. Europa. De roman van
een verdwaasde wereld. Bewerkt door C. J.
Kelk. A'dam. Scheltens en Giltay.
Elis. Foreman Lewis. Foe, van de Yangtze-
Kiang. Uit het Amerikaansch. Zutphen.
Thieme.
Marie Koopmans. Mooi Mienken en 'n
Smokkelkönnig 270 pag. Zutphen. Thieme.
Jan Poortenaar. Rembrandt. Een boek over
den meester; door een schilder. Uitg. van
den Schrijver en De Sikkel. Antwerpen.
Jan Poortenaar en L. CranmerByng.
Het Chineesche Landschap. Tekst en Platen
Zelfde uitgevers.
J. H. DE BOIS;
