HET NIEUWE AVONDBLAD
Noodseinen gaan door den aether.
21e JAARGANG No. 303
WOENSDAG 23 OCT. 1936
De Vier Gebroeders.
IJMUIDEN
Tal van schepen in nood voor de
Nederlandsche kast.
Het tragische lot van de
SCH. 68.
I imMr
Nooit stoeien op de fiets!
IJMUIDER COURANT
ABONNEMENTEN: per week 10 ets., per maand
40 cents plus 2y2 cents incasso, per kwartaal f 1.20
plus 5 cents incasso, losse nummers 3 cents.
Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmuiden, Telef. 5301
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courantuitgaven en Algemeene Drukkerij N.V.
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 10.75. Elke regel meer
15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten
ties van Vraag en Aanbod 1-3 regels 25 ct., elke regel
meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
ALLE ADVERTENTIëN, OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD, WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DE KENNEMER COURANT.
Alle abonnés van dit blad zijn, zoodra zij 14 dagen ais zoodanig in de registers
zijn ingeschreven en verder op voorwaarden, die van tijd tot tijd gepubli
ceerd en ten kantore van dit blad gratis verkrijgbaar zijn, kosteloos ver
zekerd tegen de gevolgen van ongevallen voor de navolgende bedragen
ƒ2000.- bij algeheele invaliditeit; 600.- bij overlijden; ƒ400.- bij verlies van
een hand, voet of oog; 250.- bij verlies van een duim; 150.- bij verlies van
een wijsvinger; 50.- bij verlies van een anderen vinger; 30.- bij breuk van
boven- en/of onderarm; ƒ30.- bij breuk van boven- en/of onderbeen. Ten
gevolge van spoor-, tram- of autobusongeval; ƒ5000.- bij overlijden van man
en vrouw beiden; ƒ3000.- bij overlijden van den man alleen; ƒ2000.- bij
overriden van de vrouw alleen. Opvarenden van visschers-, marine-vaar
tuigen enz. ƒ400.- bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaart.
tot een maximum van 2000.-, indien hetzelfde ongeval den dood van vijf
of meer abonnés mocht tengevolge hebben.
Alleen de abonné(e) zelf is verzekerd, behoudens het vermelde omtrent
spoor-, tram- of autobusongevallen. Polis is niet noodig. Uitkeeringen
krachtens deze verzekering worden gewaarborgd door de Nieuwe H-A.V.-
Bank te Schiedam.
Deze titel zal velen bekend voorkomen. Na
tuurlijk. Zij hebben hem zeker wel eens als
scheepsnaam zien prijken op het gangboord
van de een of andere dikke, diepliggende
tjalk, traag voortschuivend door een Hol-
landsche ringvaart of wetering, in zonlicht-
spetterend water gezoomd met wuivende riet-
wallen. Dan waren De Vier Gebroeders een
beeld van rust en vrede en ook van nijverheid,
schoon niet van overhaaste activiteit.
Welnu, ik waag een stout gebaar en breng
den naam van dit klein en vredig Hollandsch
tafereel over op de vier landen in Europa's
Noorden, gezamenlijk bekend als Scandinavië,
Denemarken, (met IJsland), Finland, Noor
wegen en Zweden geven inderdaad als Vier
Gebroeders een prachtig, helaas uniek voor
beeld van internationale vriendschap en
samenwerking aan een verscheurd Europa.
Onze Stockholmsche correspondent schreef
daarover in een artikel in ons vorig nummer.
Ik raad u aan het met aandacht te lezen. Het
is in dezen tijd wel zeer opwekkende lectuur.
Het is ook een krachtig argument tegen den
„Geist der stets verneint" van de sceptici,
want het bewijst wat men kan bereiken met
goeden wil ook als men in het verleden vele
ernstige conflicten gehad heeft. De historie
der Scandinavische landen wemelt vancon
flicten. Maar men heeft hun nawerking in
het Heden en in de toekomst welbewust be
streden. C. G. B. deelt mede in zijn artikel,
dat op den „Nordens Dag" (de Dag van het
Noorden) die Dinsdag in gansch Scandinavië
officieel gevierd werd, het rapport der ge
schiedkundige verscheen die op initiatief van
de vereenigingen „Norden" de herziening van
de geschiedenisboeken hebben voorbereid. Niet
alleen fouten maar ook beschouwingen, die
tot animositeit tusschen de landen aan
leiding zouden kunnen geven, zullen daarmee
worden uitgeschakeld. Bestaan er op weten-
schappelijken grond geschillen tusschen de
historici, dan zullen de meeningen naast el
kaar in al de schoolboeken worden vermeld.
Dit is zeer zeker opbouwend, cultureel werk
van het hoogste belang.
Dinsdag spraken de vier staatshoofden
drie koningen en een president radio
redevoeringen uit, aan de Scandinaafsche
eenheid gewijd. Een eenheid, die niet op een
militair, maar op een cultureel verbond is ge
grondvest. Tooneel, muziek, film, radio waren
alle in volle actie voor den Nordens Dag. Mi
nisters van buitenlandsche Zaken waren aan
't boompje verwisselen en spraken in eikaars
landen. In de restaurant werden de nationale
gerechten van al de Vier Gebroeders geser
veerd. En het overige moet u maar lezen in
het Stockholmsche artikel.
„Saamhoorigheidsgevoel sterker band dan
pacten en verdragen", zette onze correspon
dent in den „kpo". Dat is een waarheid, die
weinig bewijsvoering behoeft. Het kunstige
kleinste gemeene veelvoud van inzichten, dat
diplomatien in elkaar knutselen en daarna
triomfantelijk met den naam van „pact" of
„verdrag" betitelen, mist altijd weer den
hechten grondslag waarop het rusten moest:
het geloof der betrokken volken in de nood
zaak van hun samenwerking, het saamhoo
righeidsgevoel.
De viering van „Nordens Dag" in Scandi
navië bewijst dat men niet werkeloos moet af
wachten of dit saamhoorigheidsgevoel mis
schien wel ereis bij toeval, door een onvoor
ziene vriendelijkheid van het Lot ontstaan zal,
maar dat men het moet aankweeken en
krachtig in die richting blijven streven. Waar
om wordt dergelijk prachtig werk van blij
vende waarde alleen in Noord-Europa en niet
in andere streken van dit verscheurde we
relddeel ondernomen? Waarom, bijvoorbeeld,
zou een dergelijke gemeenschappelijke cul-
tureele actie niet door Nederland en België
ondernomen kunnen worden bij wijze van be
scheiden proef om de groote gedachte verder
te dragen in Europa? Die vraag stel ik met
nadruk. Ik ben er trouwens zeker van dat de
Pers in de hoogste mate tot een dergelijke
nieuwe saamhoorigheid zou kunnen bijdra
gen, evenals de pers in Scandinavië dat doet.
Op het a.s. congres (te Weenen) van de
internationale vereeniging van Uitgevers van
Dagbladen (Fiadej) zal de bestrijding van
tendentieuse en schadelijke berichtgeving
over de landen onderling aan de orde ko
men. Een dergelijke overeenkomst bestaat
reeds tusschen Nederland, Zwitserland en
Polen, die elkaar evenwei weinig onrecht ple
gen te doen. Wanneer zullen de tusschenlig-
gende landen er zich bij aansluiten? En ik
moet vermelden dat een Vereeniging van Di
recteuren van Dagbladen invier Bal-
kanlanden is opgericht, die zich o.a. de ont
wikkeling van de litteraire, wetenschappe
lijke en kunst-betrekkingen tusschen dit vier
tal (Griekenland, Roemenië, Turkije en Joe-
go-Slavië) ten doel stelt alsmede „een scherp
optreden tegen het publiceeren van onjuiste
berichten en tendentieuze mededeelingen,
die oneenigheid tusschen de landen van de
Balkan-entente zouden kunnen verwekken".
Ook wil men gemeenschappelijk maatregelen
nemen tegen onjuiste aanvallen op de Pers
van de landen, die niet bij de entente zijn
aangesloten
Ziehier dus, nota bene in den Balkan, een
onderdeel van het Scandinaafsche streven na
gevolgd. Natuurlijk is men in Scandinavië veel
verder. En in West- en Centraal Europa? Daar
zetelen de groote verdeeldheden, de groote ge
varen en de groote scepticismen van Europa!
Het voorbeeld van De Vier Gebroeders in
het Noorden is schoon en hopelijk heilzaam.
Men kan er zijn voordeel mee doen. Tenzij
men een Europeeschen oorlog aanlokkelijker
vindt. Aangezien dat blijkbaar niet zoo is, zij
de aandacht er op gevestigd dat een beter
alternatief bestaat danniks doen.
R. P.
ORANJE-VEREENIGING WILHELMINA.
Gisteravond heeft de Oranjevereeniging in
hotel Augusta een vergadering gehouden, die
werd bijgewoond door vertegenwoordigers van
38 vereenigingen.
De vergadering werd met een welkomstwoord
van den voorzitter, den heer P. Heere, geopend.
Deze zette in korte bewoordingen het doel van
de vergadering uiteen. Hierna werd de leiding
voor de te openen besprekingen aan den viee-
voorzitter, den heer J. Th. Meyerink overge
dragen. Deze sprak over de te houden feeste
lijkheden bij het huwelijk van de prinses. De
bedoeling is, drie dagen feest te vieren. Het
bestuur van de Oranjevereeniging gevoelt zich
te klein, om dit feest op te zetten zooals het
zich dit gedacht heeft, waarom het besloten
heeft, uit de deelnemende vereenigingen een
groot feestcomité samen te stellen, alsmede
een .aantal subcommissies die elk haar taak
krijgen. Verschillende commissies voor sport,
wedstrijden, muziek, financiën en propaganda
werden samengesteld. Vervolgens werd een cir
culaire ter tafel gebracht waarin aan de in
woners financieele bijdragen worden ige-
vraagd. De bedoeling dezer circulaires is, we-
kelijksche of maandelijksche bijdragen te krij
gen. Deze circulaires worden binnenkort aan
de huizen bezorgd, waarop na eenige dagen
antwoord zal worden gehaald. Nadat eenige
vragen van ondergeschikten aard door den
heer Meyerink waren beantwoord, werd door
een der aanwezigen de gedachte naar voren
gebracht, of het, bij het a-s. bezoek van de
Kon. familie op 4 November, ook mogelijk was,
namens het geheele Oranje Comité Velsen, de
prinses bij haar bezoek te IJmuiden een bloe
menhulde aan te bieden. Indien het Comité
Velsen dit niet zal doen, dan wordt dit door
het bestuur van Wilhelmina gedaan. Aan het
eind der vergadering sprak de heer Meyerink
een kort opwekkend woord, waarna de ver
gadering gesloten werd.
BUURTVEREENIGING „KENNEMERLAAN".
Op verzoek van het bestuur herinneren wij
nog even aan de vergadering, die hedenavond
door de Buurtvereeniging Kennemerlaan in
Hotel Kennemerhof wordt gehouden.
Het bestuur rekent op een druk bezoek. Ook
zij, die geen uitnoodiging hebben ontvangen,
doch die als bewoners van aangrenzende stra
ten zich voor het plan van het bestuur inte
resseeren, zijn welkom.
PERSONALIA
De heer J. M. ten Napel, stationschef te
Velsen-IJmuiden Oost, is met ingang van 1
December bevorderd tot stationschef le klas
B en wordt overgeplaatst naar Geldennalsen.
DRANKWET.
Bij Burgemeester en Wethouders .van Velsen
is ingekomen een verzoekschrift van E. Pos-
tema, van beroep agent bevrachtingscommis
sie, wonende te Velsen, om een verlof B, voor
den verkoop van uitsluitend alcoholvrijen
drank in de Westelijke benedenachterlocali-
teit en de Oostelijke benedenlocaliteit van het
perceel Stationsweg no. 77 te Velsen-
Vóór 11 November 1936 kan een ieder tegen
het verleenen van dit verlof schriftelijk be
zwaren bij Burgemeester en Wethouders voor
noemd inbrengen.
BURGERLIJKE STAND.
Bevallen: A. C. Langenbergv. d. Berg, d.,
Haarlem. G. C. DijkmanBolle, d.. Driehui-
zerkerkweg 98, Velsen. N. van lOmbergende
Bie, d., Willemsbeekweg 88, IJmuiden. P. Dek
kerDobbelaar, d-, Ladderbeekstraat 40, Vel-
sen-N. E. DuijzerRoza, z„ Bloemendaalsche-
straatweg 65rd., Santpoort. /G. J. Scheenaard
de Graaf, d., Overbildtweg 29, Santpoort. M.
HermansRaspoort, d., Wijk aan Zeeërweg 1,
IJmuiden. C. B. v. d. StaakAalders, z., Fro-
gerstraat 59rd„ IJmuiden.
Overleden: C. Koster, echtgenoot van C.
Hoogeboom, Koningsweg 184, Velsen-N.; J. P.
Gomes, 39 jaren, echtgenoot van G. C. Smit,
Wilhelminakade 87rd., IJmuiden.
COLLECTE T.B.C.-BESTRIJDING.
Het bestuur der Vereeniging tot bestrijding
der Tuberculose in deze gemeente verzoekt ons
mede te deelen, dat de collecte, gehouden ten
bate van bovengenoemde vereeniging heeft op
gebracht f 469.02.
Tevens brengt het bestuur een woord van
hartelijken dank, in de eerste plaats aan de
dames collectrices en verder aan allen die
hebben medegewerkt, dit resultaat te bereiken.
Een der geredden in het ziekenhuis
overleden.
SOS! SOS!
Een hevige storm, loodrecht op de
kust. Zware rollers beuken 't strand.
Huizenhooge golven slaan over de
pieren, spatten uiteen tegen de ijze
ren opstanden van de havenlichten
en tegen de torentjes op de binnen-
kribben. Wie zijn radio-toestel heeft
ingesteld op de 600 M. golf, heeft ze
uit alle richtingen kunnen opvan
gen, de SOS-berichten en wie de
taal van strepen en punten verstaat,
heeft ze kunnen hooren: de Schwa-
ben, de Norburg, de Greta Glad, de
Singoalla, de Kurt Hartwig Siemers,
alle schepen die in den angstigen
nacht en in den niet minder angsti
gen morgen, die volgde op dezen
stormnacht zoo menig' bang uur in
de nabijheid van onze kust hebben
beleefd.
Radiodienst en peilstations, sleepbootdien
sten en N. Z. H. R. M., alles heeft gedurende
vele uren onder hoogen druk gewerkt, de 600
M. golf is vele uren achter elkaar gereser
veerd geweest voor het verkeer tusschen de
stations aan land en de marconisten aan
boord van deze schepen.
Prachtig is dat alles georganiseerd aan
onze kust. Nauwelijks heeft een SOS-bericht
den sleutel van den marconist verlaten, of
overal, in den Helder, IJmuiden, Scheve-
ningen, Vlissingen, enz. concentreert men
het geheele bedrijf op dit bericht. Sleepboo-
ten varen uit, reddingbooten worden in ge
reedheid gebracht
De dag verstrijkt; de storm houdt aan.
Windsterkte 10, orkaankracht, die doet
herinneren aan de ramp van de Salento
Eenige schepen komen behouden binnen, an
dere zetten hun strijd tegen de woedende
elementen voort. Thans, nu we dit schrijven,
weten we nog niet hoe het staat met de
Greta Glad, die bij IJmuiden in nood ver
keerde en ook van de Norburg, die bij Ter
schelling noodseinen gaf, is nog niets na
ders bekend.
De radio vertelt ons van een nieuwe ramp.
Ze is ver van ons gebeurd, maar het bericht
grijpt ons aan: het vuurschip Elbe voor den
Elbemond is omgeslagen. Van de 15 opvaren
den heeft men niets meer gehoord, zoodat
men vreest, dat zij zijn omgekomen. Een
sleepboot, die uitvoer om hulp te verleenen
moest terugkeeren. Het scheepje kon het op
zee niet uithouden.
De Sch. 68.
Eergisteren lag de haringlogger SCH 68
veilig in de Vlsschershaven
Ergens in de buitenhaven, dicht bij de
Noorderpier steekt een stukje mast boven
het water uit. Van de semaphore af is het
zichtbaar. Honderden staan er op de hoogte,
vanwaar men zulk een schitterend uitzicht
heeft op de haven en de zee. Tientallen kij
kers zijn gericht op dat kleine plekje water,
op dat, wat nog zichtbaar is van den logger,
die gisteren nog veilig in de haven lag.
De logger was juist van een vrij voorspoe
dige reis van de haringvisscherij teruggeko
men. Er was versehe haring aan boord, dus
deed men IJmuiden aan om deze in den af
slag te verkoopen. Met de pekelharing zou
men naar Scheveningen varen om die aldaar
aan de markt te brengen.
Maar de SCH 68 kwam niet in Scheve
ningen, In IJmuiden gaat het leven zijn gang
In Scheveningen is droefheid en rouw in vele
visschersgezinnen. Schipper den Heijer,
stuurman Verbaas en de matroos Vink zijn
gehuwd. Drie vrouwen verloren hun echtge
noot, vele kinderen hun vader. De predikant
heeft zijn droevigen rondgang gemaakt.
Schip verongelukt ben gered.
In ons blad van gisteren hebben wij reeds
alle bijzonderheden omtrent de redding van
tien van de elf man, die zich nog aan boord
bevonden, medegedeeld. In het koffiehuis de
Leeuw zaten de schipbreukelingen om de
warme kachel. Het zijn allen jonge kerels,
twee er van zijn nog kinderen. En als kinde
ren, als h a a r kinderen worden ze verzorgd
door mevrouw de Leeuw en haar helpsters.
•ow*" -,v> -
■MM. mm:ja
Een der jongens staat met naakt bovenlijf.
Hij krijgt droog en warm ondergoed.
Een der schipbreukelingen het is de ma
troos de Ruiter komt op ons af. Hij wil
een telegram naar huis zenden, om zijn huis-
genooten er van in kennis te stellen, dat zijn
schip verongelukt is en hijzelf gered is. „Schip
verongelukt, ben gered". En even later weet
een gelukkige familie in Scheveningen, dat
Maarten den dans ontsprongen is. Maar is er
angstige spanning in de gezinnen van de
dertien andere opvarenden, waarvan vader of
zoon niet zoo „bij de tijd" was als de Ruiter,
of waarvan vader of zoon nooit meer zullen
terugkeeren. Hier in dit eenvoudige, doch
gastvrije koffiehuis staan we ineens temid
den van de tragiek van het zeemansleven.
Stil zitten de mannen om de kachel, drinken
de heerlijke warme koffie, rooken een sigaret.
Hun gelaat is onbewogen, maar ze zijn diep
onder den indruk van het verlies van hun
makkers, van hun schip. Ze zitten veilig, om
ringd door hulpvaardige menschen, maar in
hun ooren klinkt nog het geraas van de
branding; hun kleeren zijn droog maar ze
zien zichzelf nog, zooals zij, nauwelijks een
uur geleden worstelden in het ijskoude water,
zij voelen nog onder zich hun schip, ontred
derd, bijna stuurloos, stampend en slinge
rend en telkens dreigende ten onder, te gaan.
Wat moeten deze menschen, vooral deze kin
deren hebben meegemaakt in die kort span
ne tijds tusschen het oogenblik, dat de stuur
hut van boord sloeg met hun schipper, hun
stuurman en hun kameraad Piet, die allen
voor hun oogen verdronken en het oogenblik,
dat zij in de branding werden geslingerd.
De laatste uren.
Maarten de Ruiter is het, die ons toen de
grootste schrik verdwenen was, nog wat ver
telt van de rampspoedige reis.
Al vroeg in den nacht, nadat de storm was
overgegaan in een orkaan zag men aan boord
van de SCH 68 reeds in, dat men het zwaar
te verduren zou krijgen. Angstwekkend gier
de de storm door de touwen. Men krijgt het
licht van Noordwijk dwars voor zich, maar
men kan niet verder. Het schip is niet bij
machte, tegen den orkaan op te tornen.
Dan maar weer naar IJmuiden terug.
Even gaat het, met den wind schuins ach
ter, wat beter. Maar dichter bij de kust, wordt
het steeds erger. Zware zeeën rollen over het
schip. Er zijn 22 last haring aan boord. Een
heele vracht voor zulk een scheepje en als
dan af en toe het dek onder water staat kan
het zich slechts moeizaam opheffen. Elk
oogenblik vreest men, dat het de laatste keer
zal zijn
Dan gebeurt, als men den nacht toch nog
is doorgekomen, het groote onheil, De Ruiter
stond op het voorschip, toen plotseling met
hevig' gekraak de stuurhut werd weggeslagen
met de drie man, die zich daarin bevonden.
Men zag, toen de stuurhut reeds te water lag,
nog even de ongelukkigen. Maar lang heeft
het niet geduurd. De staf van het schip was
aan de bemanning ontvallen. Eenige man
nen grijpen naar het stuurrad. De motor
draait nog, er is nog een kleine kans, want
IJmuiden is niet ver meer. Maar in de bran
ding, vlak voor de haven werd het lot van
den logger bezegeld.
Spoedig achter elkaar liggen alle elf man'
te water. Bij een der jongens worstelt Kui
per, een dergenen, die het eerst van boord
sloegen. Hij kan zich niet langer boven hou
den en verdwijnt in de diepte.
De anderen werden allen gered, zooals men
weet negen door de Nestor, een door de
Neeltje Jacoba.
Twee der schipbreukelingen, H. Toet en
Wouter Pronk moesten in het ziekenhuis
worden opgenomen.
Een vijfde slachtoffer.
Was de toestand van eerstgenoemde vrij
gunstig, de 60-jarige Wouter Pronk was er
zeer ernstig aan toe. Helaas is ook voor hem
deze reis zijn laatste geweest, want nog gis
teren is hij aan de gevolgen overleden. Deze
ramp heeft dus aan vijf menschen het leven
gekast.
Groote drukte aan het strand.
Er heerschte gisteren een buitengewone
drukte aan het strand. Talloos waren de
auto's die op het bericht van de ramp van
heinde en ver waren gekomen. Maar ook vele
IJmuidenaren hadden, loopende of fietsen
de, den storm getrotseerd.
Niet alleen bij de semaphore, maar ook bij
de Zuiderpier was het druk. En opnieuw
hebben we moeten constateeren dat er nog
velen ook IJmuidenaren zijn, die zich te ver
op de pier waagden. Ver voorbij het waar
schuwingsbord, waar het water voortdurend
over de pier sloeg waagde men zich.
Worden de menschen nooit wijzer?
Scholier door auto overreden en gedood.
Als de stoitmbal geheschen lis, dreigt gevaar -voor
Dinsdagmiddag omstreeks half vijf, even
na het uitgaan van de Chr. U. L. O.-school te
Soest, is een ernstig ongeluk gebeurd, waarbij
een 14-jarige leerlinge dier school het leven
liet.
Op de Middelwijkstraat te Soest waren drie
jongens der Christelijke U.L.O.-school op de
fiets aan het stoeien, juist op het oogenblik,
dat achter hen een personenauto, bestuurd
door den heer M. S. S. uit Zutphen naderde.
Eén van het drietal, de 14-jarige P. van G.
uit Amersfoort, geraakte op het linkergedeelte
van den weg en kwam vlak voor de auto te
recht. De bestuurder trachtte nog te remmen,
doch tevergeefs. De auto ging den jongen over
hH hoofd.
Kort na het ongeluk is de knaap overleden,