Om het Presidentschap der
Vereenigde Staten.
Hevdt's
Thijs IJs krijgt een huisgenoot
Duitschland's streven naar economische
onafhankelijkheid.
Heat koeken
Mtat Ueydt
ZATERDAG 31 OCTOBER
Hoe de verkiezing geschiedt.
Roosevelt of Landon.
Frankrijk
De beschuldigingen tegen
minister Salengro.
Staatsgreep in Irak geslaagd.
Ontzettende uitwerking van
luchtbombardement.
Vierhonderd dooden bij
gevecht in Abessynië.
■Hlfaj.B
Mollison's recordvlucht.
In tien uur van kust tot kust.
Koning Edward's troonrede.
Terug naar den Ersatz
,Gooi geen leege tubes
weg
Hoofdpijn, Kiespijn.
Magnaat contra Minister.
De verkiezingscampagne voor het Ameri
kaansche presidentschap bevindt zich thans
in het laatste stadium, want Dinsdag a.s
zal de beslissing vallen, wie de komende vier
jaar de hoogste functie in de Vereenigde
Staten zal uitoefenen.
De enquêtes van de dag- en weekbladen
wijzen in het algemeen uit, dat president
Roosevelt met groote meerderheid zal wor
den herkozen. Volgens het weekblad Literary
Digest, dat met opmerkelijke nauwkeurig
heid de resultaten der verkiezingen van 1924.
1928 en 1932 voorspelde, zou Landon echter
winnen.
De verkiezing geschiedt voor het presi
dentschap in overeenstemming met het aan
tal behaalde stemmen, uitgebracht in het
kiescollege en niet door het aantal uitge
brachte stemmen, dat door de gezamenlijke
kiesmannen wordt vertegenwoordigd, even
min geeft den doorslag hoeveel staten zich
ten gunste van een candidaat hebben uit
gesproken. Iedere staat heeft het recht een
bepaald aantal stemmen in het kiescollege
uit te brengen.
Het aantal dezer stemmen is als.volgt:
Alabama 11, Arizona 3, Arkansas 9, Cali-
fornië 22, Colorado 6, Connecticut 8, Dele-
ware 3, Florida 7, Georgia 12, Idaho 4, Illi
nois 29, Indiana 14. Iowa 11, Kansas 9. Ken
tucky 11, Louisiana 10, Maine 5, Maryland 8,
Massachusetts 17, Michigan 19, Minnesota 11
Mississippi 9, Missouri 15, Montana 4. Ne
braska 7, Nevada 3, New Hampshire 4, New
Jersey 16, New Mexico 3, New-York 47,
North Carolina 13, North Dakota 4, Ohio 26,
Oklahoma 11, Oregon 5, Pensylvania 36,
Rhode Island 4, South Carolina 8, South Da
kota 4, Tennessee 11, Texas 23, Utah 4. Ver
mont 3, Virginia 11, Washington 8, West Ver-
ginia 8, Wisconsin 12, Wyoming 3, totaal 531.
Indien bijv. Landon in den staat New-
York wint, verwerft hi.i automatisch 47
stemmen in het kiescollege. In het kiescol
lege worden in het geheel 531 stemmen uit
gebracht, zoodat voor verkiezing een meer
derheid van 266 stemmen noodig is.
Het is mogelijk, dat een candidaat de
meerderheid van het totaal aantal uitge
brachte stemmen der kiezers (volksstem
ming) op zich vereenigt en dat hi.i in de
meeste staten de meerderheid haalt, doch
niettemin niet gekozen zal worden, al zal
zulks dezen keer niet het geval zijn.
Roosevelt of Landon.
Men verwacht algemeen, dat behalve den
democraat Roosevelt en den republikein Lan
don geen der drie andere candidaten (de
socialist Norman Thomas, de candidaat der
Union Partij, William Lemke en de commu
nist Earl Russel. Browder) in ook maar één
staat de meerderheid zullen behalen en daar
mede in het kiescollege stemmen zouden
kri-igen-
Waarschijnlijk zullen de volgende 23 sta
ten zich ten gunste van Roosevelt uitspre
ken
Alabama, Arizona, Arkansas, Californie,
Florida, Georgia, Kentucky, Louisiana, Ma
ryland, Mississippi, Missouri, Montana, Ne
vada. New-Mexico, North Carolina, North
Dakota. Oklahoma, Orègon, South Carolina,
Tennessee, Texas, Utah, Virgina, of in het
geheel 217 stemmen.
Landon zal vermoedelijk de meerderheid
hebben in Connecticut, Kansas, Maine, Mas
sachusetts, New Hampshire, Rhode Island,
Vermont en Wyoming of 53 stemmen.
In 17 staten is de uitslag niet van te voren
te zeggen Deze staten hebben 261 stemmen
ln het kiescollege.
Zooals bekend heeft een onderzoek plaats
gehad naar aanleiding van de beschuldiging
door het rechtsche blad „Gringoire" geuit, als
zou minister Salengro tijdens den wereldoor
log wegens desertie door den krijgsraad ter
dood zijn veroordeeld.
De tekst van het lange procesverbaal der
commissie, welke belast was met het onder
zoek van het militaire dossier is thans gepu
bliceerd. Het procesverbaal eindigt met de me-
dedeeling, dat uit het onderzoek der stukken
gebleken is, dat de „soldaat" Salengro bij von
nis, bij verstek geveld door den krijgsraad der
51ste divisie op 20 Januari 1916, welk vonnis
een definitief karakter draagt, werd vrijge
sproken. Het procesverbaal is onderteekend
door twee vertegenwoordigers der oud-strijders.
Het procesverbaal is vergezeld van een bege
leidend schrijven van den chef van den gene-
ralen staf, Gamelin, aan den minister van
oorlog, waarin hij dezen mededee-lt zijn taak
in deze kwestie hiermede als geëindigd te be
schouwen.
Aftreden der regeering voorkwam bloed
vergieten.
Thans zijn ook te Londen berichten binnen
gekomen omtrent een staatsgreep, die zich te
Bagdad heeft afgespeeld en waarover in een
deel van onze vorige oplaag het eerste be
richt werd opgenomen.
Volgens deze mededeelingen is de minister
president onder druk van het leger afgetre
den en is reeds 'n nieuwe regeering gevormd.
De staatsgreep zou zonder bloedvergieten
in zijn werk gegaan zijn en te Bagdad moet
het rustig zijn.
Uit Kaïro wordt gemeld, dat volgens daar
ontvangen berichten vlietuigen gisteren
boven Bagdad strooibiljetten hebben uitge
worpen, waarin werd geëischt, dat de regee
ring zou aftreden. Twee uur later keer
den de vliegtuigen terug en gingen zij over
tot het bombardeeren der regeeringsgebou-
wen. De ministerpresident diende hierop
zijn ontslag in.
Nader meldt Reuter uit Londen:
Uit Bagdad wordt vernomen, dat door het
aftreden van het kabinet-Hasjimi voorko
men is dat de troepen naar Bagdad oprukten.
De troepen waren te Quaraghan, 110 küome-
her ten noordoosten van de hoofdstad, ge
concentreerd voor het houden der j aarlij k-
sche manoeuvres. In de pamfletten, die door
vliegtuigen boven de stad werden uitgewor
pen, werd gezegd, dat het leger zijn geduld
had verloren door het optreden van het ka
binet. De bommen, die later in de omge
ving der ministeries werden geworpen,
richtten weinig materieele schade aan, 26
personen moesten naar een ziekenhuis ge
bracht worden. Alle winkels zijn gesloten, de
stad is echter rustig.
Men gelooft hier, dat de nieuwe re
geering een welwillender houding te
genover het leger zal aannemen, zoo
dat men zelfs in zekeren zin zou kun
nen spreken van een soort militaire
dictatuur.
Niettemin meent men, dat Irak niet agres
sief tegen andere mogendheden zal optre
den, de nieuwe regeering heeft reeds den
wensch uitgesproken, 'de bestaande vriend
schappelijke betrekkingen met Engeland te
handhaven. Het staat wel bijna vast, dat
Bekr Sindki de auctor intellectualis van de
revolte is.
70 schoolkinderen bij bombardement
op Madrid gedood.
Van officieele zijde wordt uit Madrid
medegedeeld, dat de luchtmacht der
opstandelingen het vliegveld Getafe
en de hoofdstad heeft gebombardeerd,
waarbij talrijke slachtoffers gevallen
zijn. De bommen kwamen o.a. te
recht op de Plaza del Callas, in de
buurt van de Puerta del Sol en op een
school.
Naar nader gemeld wordt werden bij
dit bombardement meer dan 70 school
kinderen, die op straat speelden, ge
dood. Andere kinderen werden gewond.
Het was blijkbaar de bedoeling der piloten,
de voor het vervoer van miliciens gebruikte
vrachtauto's te treffen.
De correspondent van Reuter aan het Ma
drileensche front vertelt: Ik zag een vader
het vreeselijk gewonde lichaam van zijn zoon
tje wegdragen. Ik zag een moeder met haar
kind in de armen, de onderkaak van. het klei-,
ne meisje was weggeslagen, ik zag, hoe ouders
hun kinderen trachtten terug te vinden tus-,
schen de verminkte lijkjes.
Russen zouden aan de zijde der
regeeringstroepen strijden.
Radio Jarez de la Frontera deelde gisteren
volgens Reuter mede, dat twee vliegtuigen van
de regeering een twaalftal bommen van Rus
sisch fabrikaat op Sevilla hebben geworpen.
De 16e divisie van de regeeringstroepen
trachtte vergeefs de kring om het Escuriaal
te verbreken. De rechtschen houden de hoog
ten bezet en binnenkort zullen zij de stad en
het Escuriaal binnenrukken.
Radio Sevilla deelde mede, dat de recht
schen bij Teruel een aanval van de regeerings
troepen hebben afgeslagen. Aan het centraal
front vielen de regeeringstroepen aan met
tanks van Russische herkomst. De opstande
lingen sloegen den aanval af en maakten drie
tanks buit. Deze oorlogsmachines waren be
mand met Russen.
De derde aanval van deregeeringstroepen
op den weg MadridAranjuez bij de rivier Ja-
rama mislukte.
Vervolgens deelde radio-Sevilla mede, dat
op verzoek van Largo Caballero de verdedi
ging van Madrid wordt geleid door Russische
officieren.
In de provincie Guadalajara dreven de op
standelingen de regeeringstroepen op de
vlucht.
Tenslotte bericht Sevilla nog, dat minister
president Largo Caballero een onderhoud zou
hebben gehad met een Russisch generaal.
Caballero zou verklaard hebben, ervan verze
kerd te zijn, dat Rusland alles zou doen om de
zaak van Spanje te verdedigen, waarop de ge
neraal zou hebben geantwoord, dat zijn werk
doeltreffend zou zijn. Bij dit gesprek zou een
ong meisje als tolk hebben gefungeerd.
MUENZENBERG EN EBERLEIN TE MOSKOU
GEARRESTEERD?
PARIJS, 30 October (D.N.B.-A.N.P.) Naar
de „Matin" bericht zijn de beide bekende com
munisten Muenzenberg en Eberlein te Mos
kou gearresteerd. Het blad voegt hieraan toe,
dat beiden vooral in den Elzas aan de Duitsch-
Fransche grens hebben gearbeid. Het blad
meent, dat de arrestaties zijn verricht op last
van den nieuwen leider van de internationale
echtbank van de Komintern, Nicolas Jejof,
die hiermede een nieuwen slag heeft toege
bracht aan Dimitrof, wiens gunstelingen stuk
voor stuk uit hun posities worden verwijderd.
Verder zou Bela Kun benoemd zijn in het
politieke secretariaat van de Komintern.
Rooverbende door de Italianen vernietigd.
ROME, 30 October (Reuter/A. N. P.) De
Popoio di Roima verneemt uit Addis Abeba
dat in het bergachtige gebied Debocedio, 50
K.M. ten Zuidwesten van de hoofdstad, een
rooverbende van ongeveer 1500 man is vernie
tigd. De roovers werden aangevoerd door Fiore
Mariam.
In een gevecht van zeven uur verloren zij
400 dooden.
De Italiaansche strijdkrachten bestonden
uit blanke infanterie, een bataljon Askari's
uit Erythrea, cavalerie en mitrailleuir-afdee-
lingen. De aanval van de Italianen werd voor
afgegaan door verkenning van vliegtuigen.
AA ANEGANG AA
Wij, <zijn specuu-Ust in foaelcen
DAAROM GROOTSTE SORTEERING
IN ALLERLEI SOORTEN EN MATEN,
GOEDE KWALITEITEN EN AFWERKING,
UITSTEKENDE PASVORM EN MODELLEN
HEIJDT'S BROEKEN zijn voordeelig.
(Adv. Ingez. Med.j
Vandaag door naar Kaapstad?
Over de recordvlucht van Jim Mollison
meldt Reuter, dat de vlieger bij zijn aankomst
op Croydon in uitgeputten toestand uit zijn
machine geheschen moest worden. Hij leunde
zwaar op den vleugel van het toestel, toen hij
de gebruikelijke vragen van den douane
beambte beantwoordde, waarop hij waggelend
zijn weg zocht door de menigte, die „good old
Jim" schreeuwde.
Mollison deelde nog mede, dat hij in tien
uur van kust tot kust was gevlogen. Midden
op den Oceaan had hij een uur lang in een
cirkel gevlogen, om te trachten het ijs, dat
zich op de vleugels had afgezet, kwijt te
raken.
Naar hij voorts mededeelde, zou hij mis
schien binnen een dag vérder vliegen naar
Kaapstad-
„Ik ben drommels vermoeid, eri het eenige
wat ik wil is een whisky-soda en rust", zeide
de vlieger nog. Hij weigerde over zijn vrouw te
spreken.
Mollison heeft meestentijds op een hoogte
van 5.000 meter gevlogen. Voor het vertrek
van New Foundland verklaarde hij zich hoogst
zenuwachtig te voelen, „alleen omdat de weer
profeten zoo pessimistisch waren".
LONDEN, 30 October. In zijn rede ter ge
legenheid van de voortzetting der zittingen
van het parlement, verklaarde koning Edward
o.a. het volgende:
„Voor de eerste maal richt ik thans als sou-
verein het woord tot u. Mijn betrekkingen tot
het buitenland blijven van vriendschappe-
lijken aard. Mijn vaste hoop is, dat het
Britsch-Egyptische bondgenootschapsverdrag
een nieuw tijdperk zal inluiden, waarin de
Britsch-Egyptische samenwerking zal worden
verstevigd. Het gelukkige resultaat van de
Dkrdanellen-coriferentië heeft een mooi voor
beeld gegeven voor de toekomst. Mijn regee
ring,- die vast verknocht 'blijft-aan de beginse
len van 't Volkenbondspact, heeft reeds haar
standpunt medegedeeld ten aanzien van de
wijze, waarop de toepassing er van zou kunnen
worden verbeterd. De onderhandelingen om
trent een Locarno-pact worden voortgezet,
Met ongerustheid volg ik de gebeurtenissen
in Spanje. Mijn regeering heeft geen moeite
gespaard om de menschlievende pogingen, het
lijden van het Spaansche volk te verlichten,
aan te moedigen. Door den nood, die het ge
volg is van deze onlusten, te verlichten, han
delt mijn vloot in overeenstemming met hoo-
ge tradities. Het is voortdurend de politiek
mijner regeering geweest te trachten, den
ongelukkigen strijd te localiseeren en te dien
einde heeft zij haar steun gegeven aan het
initiatief der Fransche regeering tot het slui
ten van een non-interventie-accoord, en zal
zij krachtig medewerken aan de onderhan
delingen en aan de toepassing van het ac-
coord.
Ik hoop, dat de monetaire maatregelen, die
kortgeleden door de Fransche en andere re
geeringen genomen zijn, den weg zullen
effenen voor een nieuwe verbetering in het
internationaal handelsverkeer.
De hoognoodige maatregelen tot verbetering
en versterking der defensiemiddelen zijn met
kracht voortgezet.
Ik verheug mij over de nieuwe opleving in
den handel en de vermindering van het aantal
werkloozen in het loopende jaar.
if
BERLIJN, 28 October 1936.
(Van onzen corerspondent)
In Neurenberg verklaarde Hitier, dat ver
hooging der landbouwproductie in Duitschland
niet meer mogelijk is en dat verbetering van
den export in afzienbaren tijd nauwelijks te
verwachten is. Hij stelde daarom de nood
zakelijkheid van zijn „vier jarenplan" voor
In 4 jaren zal Duitschland onafhankelijk
moeten zijn van het buitenland voor al die
grondstoffen, die het op de een of andere
wijze door chemie, machinen-industrie en
mijnbouw zelf kan vervaardigen of vervan
gen. De deviezen, die daardoor gespaard wor
den, wil hij in de toekomst bestemmen, om
het tekort aan eigen levensmiddelen-produc
ten uit- het buitenland te betrekken en voor
den invoer van zulke grondstoffen waarvoor
Duitschland absoluut onmogelijk de surro
gaten blijkt te kunnen vervaardigen. Om dit
ten uitvoer te brengen, worden niet alleen
alle machten in handel, industrie en chemi
sche wetenschap opgeroepen, maar heel de
bevolking wordt gemaand mee te werken
het plan te doen slagen, om in de toekomst
onafhankelijk te kunnen zijn van het buiten
land. Het herinnert aan de oorlogsjaren, toen
Duitschland in zijn isolatie voor allerhand
artikelen „Ersatz" moest vinden. Ziet Duitsch
land de mogelijkheid eener herhaling in de
toekomst van zulk een isolatie?
De stemming blijkt zoo verre van hoop
vol, dat binnen afzienbaren tijd geen ver
betering in de internationale verhoudingen
verwacht wordt, die al deze surrogaten over
bodig maakt. Als Hitier verklaart, dat
Duitschland geen afstand kan doen van zijn
eisch naar koloniaal bezit, moet men zich
onwillekeurig afvragen, wat zich zal kunnen
voordoen bij de vervulling van dien eisch.
Rudolf Hess Hitler's vriend en plaats
vervanger sprak over den economischen
strijd, dien internationale machten tegen
Duitschland voeren, waarvoor het evenmin
zou capituleeren. als voor wapengeweld. „Het
Duitsche volk zou ook in de toekomst wee>-
bereid zijn wat minder vet en varkensvleesch
en een paar eieren minder te gebruiken, om
dat net weet dat dit kleine offer een offer
is op het altaar der vrijheid van het volk
en dat de deviezen, die 'het daardoor spaart
de bewapening ten goede komen. Ook nu
geldt het parool „kanonnen in plaats van
boter". „Elk stuk geschut meer, elke tank
elk vliegtuig meer zijn versterking van de
zekerheid voor de Duitsche moedér, dat haar
kinderen niet zullen worden weggemoord in
een onzaligen-krijg, niet ten doode gefol
terd door boljewistische benden".
Het Derde Rijk voelt zich bedreigd en ge
ïsoleerd en Wh bewapening tot de grootsi
mogelijke sterkte en economsiche onafhan
kelijkheid, geholpen door het vernuft der
mannen van wetenschap en praetijk en de
spaarzaamheid der geheele bevolking.
Al is de keuze op de spijskaart zeer be
perkt, spijs is er meer dan genoeg. Duitsch
land had zoo'n rijken kooloogst, dat de be
drijven voor den inmaak gedwongen werden
tot de grootst mogelijken capaciteit en er
dan zelfs na rijkelijke voorziening der mark
ten, nog groote voorraden versche 'kool over-
bleven. Er werd een beroep gedaan op de
bevolking om, dit groote overschot vóór be
derf kon intreden, op te koopen voor inmaak
of directe consumptie.
De geleerde heeren prezen kool en vooral
zuurkool om haar rijkdom aan vitaminen
en de hooge overheid maande door pers en
radio aan tot gebruik van dit gezonde pro
duct van Duitschen bodem tot eigen welzijn
en leniging van den deviezennood. En met
ontroerende liefde voor vaderland en vita
minen eet alles kool; ook fijn gehakte rauwe
kool op brood en kool gevuld met tomaten
In een tandpasta-verpakking vonden we een
kaartje, waarop verzocht werd de leege
tube niet weg te werpen, omdat zij van
metaai is, dat Duitschland dringend noodig
heeft en gedeeltelijk uit het buitenland moet
invoeren. Geef het uw oudroest-koopman,
die het voor de metaalbewerking opzendt, u
helpt daarmee deviezen sparen!" Leege tubes
ONZE DACEUJKSCHE KINDERVERTELLINC.
Zoo zitten Thijs en Sim daar misschien wel een uur op wacht. Bijna
hebben ze besloten maar weer in het hooi te gaan liggen, als ze voet
stappen naderbij hooren komen. Ze verschuilen zich achter een
schotje, want je kunt tenslotte nooit weten, wat voor een rare ont
moeting hun nu weer te wachten staat. Daar onderscheiden zij het
flauwe schijnsel van een lamp. Er achter zien ze de figuur van een
klein, oud mannetje; dat kan niet anders dan een kabouter zijn. Of
schoon Thijs en Sim zich zoo goed mogelijk verborgen hebben, krijgt
het mannetje hen toch al gauw in het oog.
„Zeg- eens," roept hij uit, „zitten jullie me soms te bespieden? Ik
duld hier geen indringers, hoor!"
Thijs vertelt maar dadelijk aan den kabouter hoe ze hier terecht
gekomen zijn.
conservenbussen, „gloeilampen, worden „af
val van allergrootste waarde" genoemd.
De industrie vervaardigt er nieuwe fabri
katen uit „waarvoor geen grondstoffen uit
het buitenland behoeven ingevoerd te wor
den". Men weet tot welk een passie het ver
zamelen van een of ander artikel kan wor
den. Er zijn er, die in den loop van den
zomer op het idee kwamen lucifersdoosjes te
verzamelen, om er in den winter de kachel
mee aan te maken.
Elk leeg doosje werd zorgvuldig
weggestopt, dan werden ook bij kennissen
op bezoek, als maar eenigszins mogelijk was,
de houtjes uit twee doosjes in één doosje ge
stoken, om de verzameling weer met een te
verrijken en tenslotte was er overal ruzie
om volle doosjes, die zoek waren en om luci
fers in lepel- en bloemenvaasjes.
Zoo dreigt het in allen ernst te zullen gaan
met het verzamelen bij brokken en stukjes
van de 5000 ton aluminium, die jaarlijks
noodig zijn, alleen voor sigaretten- en choco
ladeverpakking.
Tallooze dingen, die als afval werden weg
geworpen, staan nu in lange lijsten vermeld
als kostelijk materiaal voor allerlei nuttige
artikelen, die tot algemeene verbazing en be
wondering ook worden genoemd en afge
beeld.
In welk nuttig materiaal gebroken glas-
en aardewerk, oude schoenen, hoeden en jas
sen enz. kan worden omgetooverd, wordt aan
schouwelijk voorgesteld.
Maar niet deze schitterende resultaten der
moderne techniek gelden het meest. Het
groote resultaat, dat tenslotte beoogd wordt,
is deviezen-besparing, onafhankelijkheid van
het buitenland.
Koper en brons worden voor buizen ver
vangen door kunsthars, voor drukleidingen
bij brouwerijen door hard glas, voor electri-
sche leidingen door aluminium, voor pomp-
filters door porselein. Ook worden dunne
eikenhouten staven tot buizen gebonden,
die goedkooper en ook beter dan koperen
buizen zouden zijn. Reeds eeuwen geleden
waren deze houten buizen in gebruik en tot
heden hebben zij stand gehouden.
Het is alles vindingrijk, vernuftig, bewon
derenswaardig, maar dat het noodig is in
onze „geciviliseerde" wereld een „Ersatz"
Wirtschaft" te voeren als in den kwaden oor
logstijd, is bedenkelijk.
H. L.
Al wat U noo
dig heeft om
deze pijnen te verdrijven is een Mijnhardt's
Poeder. Per stuk 8 ct.; doos 45 ct. Bij Uw Drog.
(Adv. Ingez. Med.)
Het einde van het geschil
Naffield-Swinton.
Londen, 29 October.
Het Parlement moet de kwestie, die tus-
schen de Lords Swinton en Nuffield is gere
zen, nog bespreken. Maar uit hetgeen aan de
parlementaire behandeling der zaak vooraf
is gegaan kan men opmaken dat ze haar
hitte is kwijtgeraakt. Voorafgegaan was het
regeeringswitboek met het antwoord van het
ministerie voor Luchtvaart op Nuffield's
klachten. Voorafgegaan was ook een prettig
onderhoud tusschen Baldwin en den motor
fabrikant. Het is zeker, dat Nuffield en de
regeering weer vrede hebben gesloten. Nu
dit zoo snel kon geschieden kan men aan
nemen, dat het gansche geschil niet had be
hoeven te rijzen, indien de motorfabrikant
minder haastig gebakerd was geweest en in
dien men op het ministerie van Luchtvaart
wat meer tact had gehad in den omgang met
een lastig maar belangrijk persoon. In tus
schen kan het dispuut en de openbaringen,
die er uit zijn voortgekomen de nationale be
langstelling in de bewapenings-oxganisatie
en -maatregelen slechts verhoogen. Door het
dispuut alleen heeft het Engelsche volk in
enkele dagen meer geleerd van die organisa
tie en van die maatregelen dan door de
meestal vage maar altijd alarmeerende mi-
nisterieele mededeelingen der laatste acht
tien maanden. Van het Parlement kan wor
den verwacht, dat het nu het naadje van de
kous zal willen leeren kennen en de gansche
zaak van methoden en middelen voor de pro
ductie van meer vliegtuigen zal willen on
derzoeken.
Het door de regeering uitgegeven Witboek
voegt belangrijke feiten toe aan die welke
in Lord Nuffield's verklaring van de vorige
week waren gegeven. Ein die nieuwe feiten
zijn een afdoend antwoord op de critiek,
door den motorfabrikant uitgeoefend. Het
regeeringsbesluit b.v. om de vliegmotoren te
laten vervaardigen in zeven fabrieken, die
elk een speciaal onderdeel zouden maken was
feitelijk een besluit van de zeven fabrikan
ten die dit den besten weg vonden. Aan het
Ministerie komt dus feitelijk lof toe dat zij
hoewel het blijkbaar bezwaar had tegen
deze werkwijze ambtelijk „amour propre"
niet deed gelden maar zich neerlegde bij de
opvattingen van de particuliere deskundigen.
Lord Nuffield (wiens vertegenwoordiger zich
ook voor de genoemde werkwijze had ver
klaard) heeft, naar men zich zal herinneren,
dit besluit in zijn verklaring van verleden
week ernstig veroordeeld. Maar het is nu
duidelijk geworden, dat hij er niet zoo zeer
den Minister als zijn eigen collega's en zijn
eigen vertegenwoordiger mee veroordeeld
heeft. Dit plan van productie, de vervaardi
ging van de motoren in onderdeelen, een
fabriek per onderdeel, is gekenschetst als de
„schaduw-industrie" en het was ontworpen
om in tijd van oorlog snelle vervanging van
motoren te verzekeren.
Lord Nuffield klaagde er ook over, dat de
regeering geen motoren wilde koopen van
zijn Wolseley-motorfabriek. Het ministerieele
antwoord hierop schijnt ook verdere discus
sie uit te sluiten. De Minister zegt, dat in de
eerste plaats niet hij of niet de staat, maar
dat de vliegtuigfabrikant de motoren koopt,
en in de tweede plaats dat de Wolseley-fa-
briek ten tijde van Nuffield's ervaringen, die
tot zijn klachten leidden, motoren bouwde
die niet sterk genoeg waren voor militaire
toestellen.
Wij hebben al eens de meening uitgespro
ken, dat de fabriek van Lord Nuffield niet
paste in de ontworpen „schaduw-industrie".
Het Witboek bevestigt dit met de hier aange
haalde uitspraken.
A. K. VAN R, i
