HET NIEUWE AVONDBLAD
GROOTSTE VISCHCENTRUM DER WERELD
22e JAARGANG NO. 230
WOENSDAG 4 AUG. 1937
IJMUIDER COURANT
ABONNEMENTEN: per week 10 ets., per maand
40 cents plus 254 cents incasso, per kwartaal f1.20
plus 5 cents Incasso, losse nummers 3 cents.
Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmulden, Telel. 5301
VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE OP ZON- EN FEESTDAGEN.
UITGAVE LOURENS COSTER, MIJ. VOOR COURANTUITGAVEN EN ALG. DRUKKERIJ N.V.
DIRECTIE P W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN15 regels 10.75. Elke regel meer
15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten
ties van Vraag en Aanbod 1-3 regels 25 ct., elke regel
meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
ALLE ADVERTENTIëN. OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD, WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DÉ KENNEMER COURANT.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. - Levenslange ongeschiktheid 2000.- overlijden 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, belde leden duim f 100.—, één lid duim 50 aUe leden wijsvinger J 60
één of twee leden wijsvinger f 25.— alle leden anderen vinger 15.—, één of twee leden anderen vinger f 5.—, arm- of beenbreuk 30.—, enkelbreuk f 15.—, polsbreuk f 15.—. Opvarenden van visschers-, 'marinevaartuigen enz. 400
bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaarttot een maximum van 2000.indien hetzelfde ongeval den dood van vijf of meer abonnés mocht tengevolge hebben.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
langs de Humber-boorden klopt de polsslag van
Engelands visscherijbedrijf.
Vijf dagen in Huil.
Vijf dagen van mijn vacantïe heb
ik gebruikt voor een studiereis naar
het land waar men visch eet. Ik ben
den haringvijver overgestoken en
stapte aan wal in Huil, om daar en in
Grimsby mijn neus in vele zaken te
steken. In vijf dagen leert men geen
land kennen, maar wie vijf dagen
zijn oogen en zijn maag de kost geeft,
kan een heeleboel wijzer worden.
Ik heb de massa's visch gezien, die
in Hull en Grimsby worden aange
voerd, ik sprak met menschen uit het
bedrijf en ik heb in vijf dagen meer
visch gegeten dan anders in vijf
maanden. Niet omdat ik wilde Ieeren
visheten, maar omdat ze zoo lekker
was.
En de ervaringen, die ik in het land
van Brother Jonathan opdeed, gaven
mij aanleiding tot het maken van ver
gelijkingen tusschen Engelsche en
Neder landsche methoden, tusschen
Engelsche en Nederlandsche, of laat
ik liever zeggen IJmuidensche toe
standen.
Huil;
jpoezae 111 een
prozaïsch bedrijf.
Maar laat ik eerst eens iets vertellen over
datgene, wat mij naar den overkant van den
giooten haringvijver lokte, over dat geweldige
bedrijf, waarvan ik wel veel gelezen had, maar
dat ik met eigen oogen nog niet had mogen
aanschouwen, het bedrijf, dat hier, mijlen-ver
van de Noordzee een centrum heeft gevonden,
dat de Hullenaren met rechtmatigen trots het
grootste ter wereld noemen. Later kan. ik wel
weer bij mijn uitgangspunt terug.
Een autobus brengt me, voor de somma van
l'/2 penny 1 three ha penny zegt de Engelsch-
man) van uit de city naar een afgelegen
straatje in een arbeiderswijk. De rest moet ik
loopen.
Wat een sombere ongezellige woningen lijken
dat, Waar de deur openstaat kan ik „zoo-
Kaar" in de woonkamer kijken, een donker
vertrek, veel-al met een bed er in. Het enkele
aan de straat is zóó ver met gordijnen
„--loten, dat er precies genoeg ruimte over
blijft om den voorbijgangers in staat te stel
en. de enkele plant, maar dan ook beslist de
enkele, die de familie bezit, te kunnen be
wonderen. Het is overal dezelfde plant, een
«spedistra en de eenige variatie zit in den pot,
«ie hier van grof blauw aardewerk, daar van
koper is. En als er geen aspedistra in blau-
*en._of koperen pot is, is het een ontzettend
ieelijke kunstplant, zwaar verguld of verzil-
^ord, met fantastische dingen er aan, die de
bloemen moeten voorstellen. Neen, dan is zoo'n
«ollandsch vensterbankje met een clivia, een
geranium of een ster van Bethlehem of met
alle drie naast elkaar toch mooier en vriende
lijker. Trouwens, alles is in ons land vrien-
öehjker, de huizen, de stations, de volkstuin
tjes. de fabrieken. De menschen laat ik bui
en beschouwing, in de eerste plaats die reus
achtige Hullsche politie-agent. een kerel van
«ser 6V2 voet, die me zoo prachtig hielp toen
'k Ui Huil rondliep, op zoek naar een straat,
»?ar hij nooit van gehoord had, en naar een
bbbol, dat hij nog veel minder kende. Maar
bje er zelfs eenige baliekluivers bijhaalde om
ko toch maar te kunnen helpen.
Maar ik ben op weg naar de fishdocks van
«HL Langs een pad en over een hooge voet-
die het geweldige spoorwegenemplace-
fflent overbrugt kom ik in het aparte stukje
Huil, dat wel het meest karakteristieke is,
er in dit genre op de heele wereld te
Hbden is, het machtige imperium van de
^grootleverancier van de visch der „fish
JF chips", de Engelsche combinatie, die het
ïrjherijbedrijf heeft gemaakt tot het groot-
ter wereld.
Ook achter de markt, waar de treinen
geladen worden, heerscht een groote
drukte. In het midden de luchtbrugdie
toegang geeft naar de dokken.
St. Andrew's .Dock,
En even later sta ik op het kinderachtige
bruggetje, dat St. Andrews' Dock in twee
deelen splitst, het bruggetje, dat de verbin
ding vormt tusschen de loskade en de over
zijde, die bij ons in IJmuiden de Zuidzijde is,
waar de reederij-bedrijven, de ijsfabrieken, de
werkplaatsen enz. te vinden zijn.
St. Andrew's Dook, is een van de onderdee-
len van het Hull'sche dokkensysteem, dat zich
over een lengte van 7 mijl langs den Noorde
lijken oever van de Humber uitstrekt en waar
van zeker wel vier mijl eigendom is van de
L. N. E. R., de London North Eastern Rail
way. het machtige spoorwegbedrijf, dat be
halve een spoorwegnet van duizenden mijlen,
25 hotels, vischdokken, vischhallen en han-
delsdokken in Hull en Grimsby, handelsdok-
ken in de grootste zeehavens aan Albions
Oostkust en nog vele andere dingen exploi
teert; dat een personeel heeft van tienduizen
den met de meest uiteenloopende functies,
van spoorweg- en bootconducteurs, gekleed in
blauwe truien met de vier roode initialen er
in, tot portmasters, docksuperintendants, ho
telmanagers enz.
Het bruggetje in St. Andrew's Dock
verbindt dan de beide zijden van de
haven, die de ziel is van het Hull'sche
visscherijbedrijf; aan welker kaden,
op een betrekkelijk klein en zeker
veel te klein bestek Britsche ener
gie en ondernemingsgeest tesamen
niet een hoeveelheid Britsche zce-
mansmoed, uit een toevallige gebeur
tenis volgens de overlevering al
thans dit groote bedrijf hebben ge
sticht, dat bijna het geheele Britsche
rijk van een zijner belangrijkste voe
dingsmiddelen voorziet.
Dat kleine bruggetje is typisch Engelsch
voor dit karakteristieke Engelsche bedrijf,
het is de uitdrukking van de never-mind poli
tiek, eigen aan een hardwerkend volk, dat
geen tijd heeft om verder te zien dan zijn neus
lang Als gevolg waarvan de zaak daar in
Huil hopeloos is vastgeloopen, dat het bedrijf
zijn outillage compleet over het hoofd ge
groeid is.
Het is Maandagmorgen. Kris en kras lig
gen tientallen trawlers aan beide zijden van
de smalle haven, die zwart is van de rook.
Nergens zal men een haven vinden, waar op
zulk een betrekkelijk klein bestek zooveel
schepen manoeuvreeren; vooruit, achteruit,
langzaaai-aan door de brugopening. die nau
welijks breed genoeg is om de trawlers door te
laten, de trawlers, die men steeds grooter
bouwde, maar waarbij vergeten werd, de door
vaart te verbreeden. Kleine sleepbootjes du
wen of trekken, al naar het uitkomt, de boo
ten naar haar ligplaats; en te midden van al
dat gewriemel van heen en weer varende
booten ligt bij het bruggenhoofd rustig een
baggermolen zijn onaesthetisch maar nuttig
werk te verrichten.
Het is geen bloeiende weide of een veld
golvend graan.
Maar toch zit er poëzie in dit alles, de poëzie
van hard labor, de poëzie, die we terugvin
den in een rookend en smokend hoogoven-
bedrijf, in de gierende kranen langs de ka
den van een wereldhaven, die zware lasten
halen uit de ingewanden van groote zee-
stoomers.
Het visscherijbedrijf van Hull ls, wat de
outillage aan den wal betreft, minder mo
dern dan dat van Grimsby, maar het is groot-
scher. Want in de beide groote hallen, die
zich over een lengte van meer dan 1000 M.
langs het dok uitstrekken (de drie hallen in
IJmuiden zijn totaal ca. 450 M. lang) wordt
een hoeveelheid visch verwerkt, aanzienlijk
grooter dan in Grimsby. Hull is de aanvoer -
plaats van de massavangsten uit het hooge
Noorden, de vloot van Huil bestaat grooten-
deels uit trawlers van 400 tot 600 ton en meer
en het gebeurt, dat er op één dag 2000 ton
visch, of in IJmuidensche taal uitgedrukt,
40.000 kisten, wordt aangevoerd.
Noordzeebooten ziet men in Huil zoo goed
als niet, in Grimsby daarentegen komt nog
veel visch van de Noordzee. Al is de omzet
in Huil kleiner dan in Grimsby, de aanvoer is
veel grooter.
Im de markt.
Codbuyers, haddockbuyers!
Een der vele salesmen, die in lange witte
jassen in de hallen rondloópen zet zijn ge
weldig stemorgaan in werking en daar sliert
een stelletje koopers achter hem aan, tus
schen het drukke verkeer door, over het on
geveer 2y2 M. breede looppad, dat zich niet
aan den bovenkant van de hal, maar aan den
benedenkant bevindt, vlak bij den walkant.
Ontzettend druk is het daar en ik moet goed
uitkijken voor de kleine steekwagentjes. Die
geven niet mee, evenmin als de kits visch,
die er mee vervoerd worden. Alles krioelt hier
kris en kras door elkaar en het verwondert
me, dat er niet elke vijf minuten een botsing
ontstaat of iemand een steekwagen over zijn
voet of tegen zijn been krijgt. Maar er ge
beurt niets bijzonders.
Maar voor mij is alles wat er gebeurt iets
bijzonders, evenals ik met mijn fototoestel
iets bijzonders ben voor het druk in de weer
zijnde marktvolk. Eenige grappenmakers gaan
potsierlijk op een rij staan, klaar voor de
kiek En ik voel de lust in me opkomen, een
plaatje van ze te maken, maar het licht is
slecht en ik moet zuinig met mijn platen zijn.
Ongeveer 3/4 mijl is de lengte van de hal
len en deze geheele ruimte is vol kits, houten,
naar boven wijd toeloopende vaten, die stijf
tegen elkaar geplaatst zijn. Er zit 10 stone
visch in. Het is bijna alles kabeljauw en gul,
codlings (groote) en sprags (kleine), voorts
zie ik veel reusachtige heilbotten, van IJsland
natuurlijk, verder grove schol, poonen, rood-
baars; weinig Noordzeevisch. De kwaliteit
vooral van de kabeljauw en de gul is prima
en het wil me voorkomen, dat het grootste
deel daarvan afkomstig is van beneden de
zestig of van de Noorsche kust. De schelvisch
daarentegen is hoofdzakelijk IJslandsche,
maar ook deze ziet er lekker uit.
Het verkoopen gaat heel gemoedelijk en
veel minder officieel dan in IJmuiden. Er is
noch in Huil noch in Grimsby een interme-
dieerend lichaam als het Staatsvisschersha-
venbedrijf in IJmuiden, dat zich met den
verkoop van de visch belast. Elke reeder
heeft zijn eigen salesmen, die de visch af
slaan. En elke salesman noteert wat hij ver
koopt. Hoè dat alles goed gaat begrijp ik
niet, maar het schijnt goed te gaan, want
De visch is gelost, de kits leunnen in de
markt worden gezet.
kwesties doen zich niet voor. Eenmaal zie ik
een kooper, die een kit geledigd heeft, op den
salesman toespringenen de visch wordt
„overgeslagen". Het afslaan gaat per halve
shilling.,., fourteen, thirteen-half, thirteen,
twelve-half, twelve, eleven-half, eleven, half
a guineaEn dan komen er briefjes op
de visch en even later is deze weggehaald.
Eén ding valt je op: aan den bovenkant
en, als de booten weggehaald zijn ook aan
den benedenkant staan jongens visch te
fileeren, codlings en sprags. Ongelooflijk
groote hoeveelheden worden gefileerd, keu
rig netjes en met een buitengewoon groote
handigheid. In 15 seconden is een visch ge
fileerd en liggen de beide blanke helften net
jes in een kistje, om straks met den trein
het land in te worden gezonden.
Een overlevering.
Eens geraakte een visscherman uit
Devon, die verder op de Noordzee
had gevischt, vóór de Humber in een
hevigen storm. Men had geen tijd
om het net in te halen. De visschers
klaarden het ten slotte en toen ze
het net ophaalden zat dit vol tong,
schol, tarbot en andere kostbare visch
Men had hier van tevoren nooit ge
vischt, zoodat deze vangst een heele
verrassing was. En zij was tevens de
grondslag van de visscherij der ha
vens aan de Humber, waaruit Britan-
nië's grootste visscherijcentrum ont
stond. En een nazaat van den vis
scherman uit Devon staat thans aan
het hoofd van een der grootste ree-
derijen van Huil.
Zoo vertelde mij Mr. J. D. Horgan, super
intendant der L. N. E. R. met wien ik, na
mijn bezoek aan de dokken en de hallen een
langdurig onderhoud had.
Het kantoor der L. N. E. R., het centrale
Alle visch wordt per spoor verzonden, Het
bedrijf heeft daarvoor 400 wagons beschik
baar. Van 's morgens 10 tot 's avonds 8 uur
loopt als 't ware de een 11a de andere trein; in
totaal zijn het er niet minder dan dertien
stuks. Men kan zich dus voorstellen, welk een
enorme hoeveelheid visch er eiken dag ver
zonden wordt.
Natuurlij": 3 alles wat met het visscherijbe
drijf verband houdt buitengewoon groot. De
capaciteit der ijsfabrieken'bedraagt 300.000 ton
per jaar; verleden jaar bedroeg het verbruik
270.000 ton. Er is één vischmeelfabriek, die het
eigendom is van de vischhandelaren. De grond
stof bestaat in hoofdzaak uit den afval der
fillets; alleen wanneer de visch eens heel goed
koop is, wordt er visch voor de vischmeelfa
briek gekocht. Jaarproductie: 140.000 ton.
Ik wees Mr. Horgan er op, dat het mij opge
vallen was, dat er zooveel visch gefileerd wordt.
Zeventig procent van de in Huil
aangevoerde visch wordt gefileerd,
zeide Mr. Horgan.
Men moet zich dat eens voorstellen. Want
het beteekent, dat zoo goed als alle groote en
kleine gul gefileerd wordt. Dat zijn duizenden
tonnen visch per jaar, die alle door de handen
komen van de fileerjongens.
Hierin liggen twee belangrijke factoren op
gesloten: ten eerste geeft het een massa werk
in de vischhallen en ten tweede wordt het
vischverbruik er aanzienlijk door bevorderd.
En dan moet ook niet vergeten worden, dat de
vischmeelfabriek goedkoop aan haar grond
stof kan komen.
Maar ondanks dat er zooveel visch in Enge
land wordt gegeten, dreigt er overproductie,
doordat de vangcapaciteit der vloot zich zoo
sterk heeft uitgebreid. Om deze overproductie
te beteugelen heeft de regeering eenige jaren
geleden den aanvoer van visch uit het hooge
Noorden gedurende de maanden Juni. Juli en
Augustus verboden, zoodat de diepzeevissche-
rij in die maanden alleen kan worden uitge
oefend bij IJsland, de Faroer-eilanden en de
punt waar men aan de touwtjes trekt, die
dit machtige bedrijf regelen, ligt bij de brug,
die over de haven voert, tusschen de beide
halgebouwen. Een somber gebouw, dat het
moet afleggen tegen het kantoorgebouw van
het Staatsvisschershavenbedrijf in IJmuiden.
In een soort portaal zijn eenige loketjes,
waarvan er één open staat. Ik zie een groot
lokaal met een heele verzameling schrijf- en
rekenmachines en kantoorpersoneel. Bij een
gesloten loket is een bel, waar ik op druk. Er
komt niemand en ik druk nog eens, en er
komt nog niemand. Driemaal is klaarblijke
lijk ook hier scheepsrecht want er verschijnt
ten langen laatste een jongmensch, wien ik
vraag naar den superintendant. „Is niet voor
tien uur op zijn kantoor." Het is kwart over
negen en dus heb ik nog drie kwartien den
tijd, die ik gebruik om eens te kijken naai
de drukte achter de hallen, waar de spoor
wagens klaar staan om de visch naar alle
windstreken te verzenden. Het is een einde-
looze rij die daar tegen den bovenkant van
de markt staat en het laden geschiedt zoowel
van uit de markt als van den weg langs de
lijn waar tientallen vrachtauto's en door
zware knollen getrokken vrachtwagens «wat
zie je hier nog veel havertractors!) me tel
kens weer noodzaken, tegen het hek van het
spoorwegemplacement te vluchten.
Op bezoek bij Mr. Horgan.
Even over tien word ik binnengelaten bij
den man, die de leiding heeft van datgene
wat er ligt tusschen het spoorwegemplace
ment en de Humber voorzoover eigendom van
de L. N. E. R. En al heel gauw zijn we in een
geanimeerd gesprek en weet ik, dat hij de
haven van IJmuiden heel goed kent maar...
van uit de lucht gezien. In den oorlogstijd,
toen hij in Zeebrugge gestationneerd was, is
Mi-, Horgan wel eens over de haven van
IJmuiden gevlogen
Heel veel interessante dingen heeft Mr.
Horgan mij over het visscherijbedrijf van
Huil verteld. Natuurlijk zou ik geen IJmui-
denaar zijn, als ik niet eerst gevraagd had,
hoeveel trawlers er dien dag binnen wa
renZes en twintig! En allemaal groote
booten. Het is dus geen wonder, dat op zulk
een dag de markt van begin tot einde vol
visch ligt. En nu is de visscherij in de Arctic
nog al gesloten. Deze begint eerst weer in
September. De vloot van Huil telt 267 trawlers
en alle zijn in bedrijf, met uitzondering na
tuurlijk van die welke tijdelijk voor survey,
of reparatie uit de vaart zijn genomen.
Hoe vol het is in St. Andrew's Dock.
Noorsche kust. En thans, vernam ik van Mr.
Horgan, dat de reeders, omdat ook nu nog
overproductie heerscht, naar een vrijwillig
schema zoeken om de markt te stabiliseeren.
Zij willen dit doen door het invoeren van een
soort quota-systeem, volgens hetwelk voor
booten van bepaalde grootte een maximum-
aanvoerkwantum wordt vastgesteld.
En ten slotte vertelde de superintendant
mij nog, dat er plannen bestaan, om havens
en hallen te verbeteren. Waarvoor alle reden
is, want, zooals ik reeds opmerkte is de zaak
bezig vast te loopen.
Van welk een beteekenis het visscherijbedrijf
voor Hull is, moge daaruit blijken dat, althans
volgens Mr. Horgan 50 pet. van de 330.000 in
woners van Huil direct of indirect hiervan
leven.
In Grimsby is men, wat de ruimte en de
outillage betreft, Huil een heel eind voorbij
gestreefd.
Maar daarover in een volgend artikel.
S. B.
VOETKUNDIGE EN PEDICURE.
Dezer dagen slaagde in Haarlem de heer C.
J. Oerlemans alhier voor het diploma voetkun-
dige en pedicure op medischen grondslag.
Examinator was de chirurg dr. Mol.
IJMUIDENAREN IN DE JAMBOREE-MARSCH
Zes IJmuidensche politieagenten zullen on
der leiding van inspecteur Ritman a.s. Zater
dag deelnemen aan de Jamboree-marsch.
Zondag nemen de Kennemer Jagers aan de
zen marsch deel.
HAARLEMSCHE ORKEST VEREENIGING.
De Haarlemsche Orkest Vereeniging geeft
Donderdagavond a.s. een concert in de Ge
meentelijke Concertzaal te Haarlem. Dirigent
is Marinus Adam, solisten zijn Corry Koppen
(piano) en Jan During (viool).
Het programma bevat: Ouverture „Figaro's
Hochzeit", Adalairieconcert van Mozart, Fan
tasie voor piano en orkest van Debussy en de
derde Symphonie van C. Saint-Saëns (met
orgel)
GESLAAGD.
Bij het te Den Haag, op 29, 30 en 31 Aug.
j.l. gehouden examen slaagde voor het Diplo
ma Coupeuse „Costumes" mej. Brakelé en voor
Coupeuse „Lingerie" mej. Mandel. Beiden
werden opgeleid door Gr. v. Eenennaam,
IJmuidén-Oost.
