Opvoering van
tooneelstuk verboden
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1937
Besluit van den
Haagschen Burgemeeste
Te duidelijke toespeling
op den Rijksdagbrand
De Haagsche burgemeester mr. S.
J. R. de Monchy, heeft voor den Haag
de opvoering van het tooneelstuk „De
Dag des Oordeels", van den Ameri-
kaanschen schrijver Elmer Rice, dat
van 1 September af door het Hofstad-
tooneel ter opening van het nieuwe
tooneelseizoen zou worden gespeeld
in den Koninklijken Schouwburg ver
boden, omdat het „een te duidelijke
toespeling op den Rijksdagbrand
was".
De heer Cor van der Lugt Melsert, directeur
van het Rotterdamsch Hofstadtooneel ver
klaarde aan de Tel, door deze beslising,
welke hij niet verwacht had, gezien het on
gehinderd opvoeren van dit tooneelstuk
sedert maanden te New York en Londen
onder den titel „Judgments Day", zonder een
enkele aanmerking van Duitsche zijde of
eenigerlei manifestatie, zeer gedupeerd te
zijn daar hij op 't allerlaatste oogenblik ge
noodzaakt is geweest zijn repertoire om te
gooien.
„Ik had reeds vele kosten gemaakt voor
décors, costuums en had van wege de groote
bezetting, een zevental tooneelspelers extra
geëngageerd en dit gevoegd bij het feit, dat
er tegenwoordig zoo weinig goede stukken
zijn te krijgen, heeft het mij heel wat
hoofdbrekens gekost, alsnog vóór 1 Septem
ber met een nieuw stuk te komen", zeide de
heer Van der Lugt.
De heer Van der Lugt heeft in verband met
de beslissing van den burgemeester, nog een
onderhoud met dezen gehad.
In dit onderhoud heeft hij den burgemees
ter er op gewezen, dat het stuk in geen en
kel opzicht 't proces van den Rijksdagbrand
wil imiteeren, doch dat 't proces dat er in
voorkomt, in een sfeer gehouden is, die mis
schien aan dat andere proces doet denken.
Hij is er zeker van, dat geen enkele Duit-
scher aan dit stuk aanstoot zou nemen. De
Amerikaansche tooneelschrijver heeft het
groote gebeuren van dezen tijd aan zich
laten voorbijgaan en daarin een stuk geschre
ven.
Trouwens het feit, dat noch in Londen,
noch in New York ooit een opmerking van
Duitsche zijde tegen de vertooning is gei
maakt, terwijl de Duitschers en de Duitsche
journalisten in Londen van het stuk toch op
de hoogte moeten zijn geweest, bewijst z.i.
wel, dat men er hier meer achter zoekt dan
er in zit.
De burgemeester bleef evenwel van mee
ning dat het een. zeer duidelijke toespeling
op den Rijksdagbrand was, in sarcastischen
vorm.
Daarna heeft de heer v. d. Lugt den bur
gemeester er op gewezen, dat een 25 jaar ge
leden in Amsterdam het proces-Dreyfus werd
gespeeld en later het proces van de Van
Hoogerhuizens, welke wel degelijk sloegen op
de destijds zooveel gerucht makende pro
cessen. Daarop is toch nooit aan een verbod
gedacht.
„Welke normen moet ik mij voortaan stel
len bij het beöordeeelen van op te voeren
stukken", vroeg de heer Van der Lugt. „Het
wordt ons steeds moeilijker gemaakt. In tien
maanden tijd heeft men drie goede stukken
met groote kunstwaarde verboden: „On
schuldige meisjes", „De Witte Ziekte" en nu
weer dit. Ik lees de stukken nooit met de ge
dachte: welke politiek kan er achter zitten.
Ze worden door mij uitsluitend beoordeeld
naar hun kunstwaarde.
„De Dag des Oordeels" is geen „Schund-
stuk", het brengt geen enkel gevaar voor
manifestaties.
Nu denk ik natuurlijk niet meer aan op
voering elders ook. Dan zou men misschien
zeggen Van der Lugt heeft er een sensatie
van willen maken, nu het in Den Haag ver
boden is en daradoor zou er juist gevaar, voor
manifestaties gaan ontstaan. Daaraan wil ik
niet medewerken".
De heer Van der Lugt heeft het blad
voorts nog meegedeeld, dat hij op 1 Augustus
j.l. een schrijven van den gedelegeerde van de
gemeentelijke Schouwburgcommissie, mr. G.
A. van Haeften, had ontvangen, dat de
Schouwburgcommissie geen bezwaar- had
tegen de opvoering. Daarop is op 10 Augustus
een schrijven van den burgemeester bij hem
binnengekomen, inhoudende, dat het stuk
voor vertooning verboden werd.
Crisisraad weer ingesteld.
Kreet om liulp werd niet als ernstig
beschouwd.
Jongeman te Harderwijk verdronken.
Woensdagmiddag omstreeks kwart voor vijf
gingen de tweelingbroers Nuse met een vriend
nabij het havenhoofd te Harderwijk, waar
het krachtens politieverordening verboden is
te zwemmen, baden. Op een gegeven oogen
blik zonk een der tweelingbroers weg. Hij riep
nog om hulp, maar de anderen beschouw
den den kreet niet als ernstig, tot 'zij de ver-
schrikkelijke werkelijkheid gewaar werden.
Toen was het echter te laat. Na anderhalf uur
hebben visschers het lijk met de kuil opge
haald.
Maatregel van minister Steenberghe.
De minister van Economische Zaken heeft
besloten tot wederinstelling van den Crisis-
raad, waarin onder zijn presidium zitting heb
ben de secretaris-generaal van het departe
ment van economische zaken, mr. dr. A. A.
van Rhijn, de directeur-generaal van handel
en nijverheid, dr. H. M. Hirschfeld, de direc
teur-generaal van den Landbouw, Ir. A. L. H
Roebroek, de regeeringscommissaris voor den
akkerbouw en de veehouderij, ir. S. L. Louwes
en de regeeringscommissaris voor handel en
nijverheid, dr. W. L. Groeneveld Meijer.
Dze raad. welke een maal per week verga'
dert, heeft ten doel het bespreken van de be
langrijke aanhangige economische vraagstuk
ken en in het bijzonder het coördineeren van
de belangen van landbouw eenerzijds en han
del en industrie anderzijds.
Gelijk bekend, heeft deze raad ook onder
het eerste ministerschap van mr. Steen
berghe bestaan. De gunstige ervaringen, des
tijds opgedaan, hebben den minister doen
besluiten den crisisraad weder in te stellen.
Remmen van eleetrisclien trein
waren in orde.
REIZEN NAAR HONGARIJE.
K.N.A.C. verzoekt ophef
fing visum.
De K.N.A.C. heeft de aandacht van den
minister van Buitenlandsche Zaken geves
tigd op het feit, dat voor reizen van Neder
landers naar Hongarije nog steeds een visum
wordt vereischt, terwijl voor bewoners van
verschillende andere landen deze eisch niet
wordt gesteld.
Daar het internationale verkeer eerst dan
tot volle ontplooiing kan geraken, wanneer
zooveel mogelijk de bezwaren worden wegge
nomen, welke daaraan in den weg worden
gelegd, heeft de K.N.A.C. den minister in
overweging gegeven het daarheen te leiden,
dat Nederlanders voor hun reizen in of naar
Hongarije in het vervolg met een niet gevi
geerd paspoort zullen kunnen volstaan.
Botsing op Centraal Station te Amsterdam
aan fout te wijten?
Het treinongeluk op het Centraal Station
te Amsterdam zou, naar de Tel. uit bevoegde
spoorwegkringen verneemt, te wijten zijn
aan een verkeerde bediening van de electri-
sche remmen door het personeel. De remmen
waren volkomen in orde en, aldus verzeker
de men het blad, er is geen enkele reden
om aan de veiligheid van de electrische
treinen te twijfelen. Nadere mededeelingen
kon men op het oogenblik niet verstrekken,
omdat een officieele enquête is ingesteld,
waarvan het resultaat voorloopig nog niet
bekend wordt
Minister Weiter stelt zijn
vacantie uit.
In verband met de gebeurtenissen in het
Verre Oosten.
Onze regeering houdt zich natuur
lijk op de hoogte van de gebeurte
nissen in het Verre Oosten en de
ontwikkeling van den toestand al
daar, evenals de Ned.-Indische re
geering, hetgeen wel is gebleken uit
de afzending van de Van Galen naar
de Chineesche wateren.
In verband met een en ander,
heeft de minister van koloniën, de
heer Weiter, zijn vacantie voorloo
pig uitgesteld.
Tusschen Den Haag en Buitenzorg bestaat
geregeld contact evenals met den Neder-
landschen vertegenwoordiger te Sjanghai en
met de directie van de K.P.M.
Dr. H. Colijn, die nog buitenslands ver
toeft, wordt dagelijks van den gang der ge
beurtenissen op de hoogte gehouden.
Politiemotor gekanteld.
Twee Haagsche agenten gewond.
Omstreeks vier uur Woensdagmiddag reed
een motor met zijspan van de Haagsche po
litie op -het Jonckbloetplein, toen de bestuur
der plotseling moest uitwijken voor een van
rechts komenden motorrijder. Door de on
verwachte manoeuvre kantelde de politie
motor. De twee agenten werden tegen den
grond gesmakt en ook de andere motorrij
der kwam te vallen, omdat het hem niet mo
gelijk was, den kantelenden politiemotor te
ontwijken.
De 30-jarige agent W. van D. kreeg een
hersenschudding en een wonde aan het
voorhoofd, de tweede agent, de 32-jarige C.
A. P., bekwam bloedende verwondingen aan
het gelaat, terwijl de 43-jarige J. C. M., even
eens te 's-Gravenhage, met een gecompli
ceerde onderbeenfractuur moest worden op
genomen.
De G. G. D. verbond de drie gewonden ter
plaatse en vervoerde hen naar een zieken
huis. De agent P. zal dit spoedig weer mogen
verlaten, de beide andere gewonden blijven
voorloopig in het ziekenhuis.
Postzegels „zeldzaam" gemaakt.
Valsche tandingen gefabriceerd.
Er zijn verschillende redenen denkbaar
waarom een postzegel zeldzaam wordt ge
noemd. Een van deze redenen is, dat post-'
zegels, die over het algemeen regelmatig ge
tande randen bezitten, bij uitzondering wel
eens onregelmatig getand zijn. Onregelmatig
getande postzegels zijn voor philatelisten het
neusje van den zalm, waarvoor zij gaarne veel
geld betalen.
Een man, die te Amsterdam regelmatig han
del drijft in postzegels en een geregeld bezoe
ker van de postzegelmarkt is, vond, dat zeld
zame postzegels wel wat al te zeldzaam waren.
Dies vatte hij het plan op de liefhebbers te
verblijden met zeldzame zegels van eigen fa
brikaat. Hij nam daartoe enkele jubileum
zegels, uitgegeven bij gelegenheid van het zil
veren regeeringsjubileum van H. M. de Konin
gin en ontdeed deze van de getande randen.
Daarna knipte hij met een schaar of waar
schijnlijk met een ander instrumentje een
nieuwe onregelmatige tanding aan de post
zegels, die op deze wijze plotseling zeldzaam
waren geworden. De postzegels waren door de
ondergane behandeling weliswaar wat kleiner
geworden, maar dat viel niet op, zoolang men
ze althans niet vergeleek met de niet gecou
peerde zegels. Met zijn zeldzame zegels op zak
wandelde de man naar de postzegelmarkt, wist
er daar een liefhebber voor te vinden en hij
kreeg er goed voor betaald.
De kooper meende goede zaken te hebben
gedaan, want in den winkel zijn zulke post
zegels, als ze echt zijn, dikwijls vijftig gulden
waard. Maar hij kwam al spoedig tot de ont
dekking, dat er iets met het formaat der
zegels niet in orde was. Hij keek de zegels op
lettend na en kwam tot de conclusie, dat de
zeldzaamheid van deze postzegels van geheel
anderen aard was, dan hij had vermoed. De
zeldzaamheid der zegels school n.l. uitsluitend
in het feit. dat er op een handige manier mee
geknoeid was. De gedupeerde kooper riep de
hulp der politie in, die ontdekte wat er met de
postzegels was uitgevoerd.
De vervalscher is daarop door de politie ge
arresteerd en in hechtenis genomen.
TAUBER
„Zingen, jongeheer? Jawel. Het hoort om zoo te zeggen bij
m'n vak."
(Woutertje Pieterse.)
Hij zingt prachtig.
Hij zingt geweldig.
Hij zingt briljant.
Maar wij mannen mogen hem niet.
Omdat hij een buikje heeft.
Omdat hij vette handjes heeft.
Omdat hij een onderkin heeft.
En slappe wangen met een monocle.
En verwaand is.
En omdat de vrouwen tóch verteederd op hem zijn.
Omdat hij zoo mooi zingen kan.
Is dèt nu een reden om met zoo'n griezel-van-een-man te
dwepen?
Alléén omdat hij zoo mooi zingen kan?
Ik zal een grammofoon voor je koopen, Marietje, met
twaalf Tauber-platen.
Dan kun je d i e aanbidden.
Je valt me tegen, Marietje! Alléén omdat-ie mooi zingen
kan
Heb je het hóófd wel 's goed bekeken?
En dat buikje?
O, Madchen, mein Madchen1
Tramtrein bij Noord-Barge
ontspoord.
Groote materieele schade.
Woensdagavond omstreeks half
zeven is bij de brug over het Oranje
kanaal te NoordBarge een tramtrein
van de Eerste Drentsche Stoomtram
Maatschappij ontspoord. De trein
'bestond uit elf wagons van tien ton
en was geladen met hoogovenslak
ken, bestemd voor den nieuwen weg
Zweelo-Klazienaveen, de tweede wa
gon liep voor den ter plaatse lig-
genden wissel uit de rails en de derde
wagon ontspoorde eveneens. Doordat
de koppelingen van de ontsporende
wagons braken, bleven de locomotief
en de andere wagons in het spoor. De
trambaan werd over een afstand van
meer dan honderd meter totaal ver
nield en het verkeer was dientenge
volge geheel geblokkeerd.
Een pieiziertram uit Hoogeveen, die 's mid
dags een vijftigtal bezoekers naar het die
renpark te Emmen had gebracht, kon door de
ontstane ravage niet terugkeeren. Met auto
bussen van de tramwegmaatschappij werden
de passagiers naar Hoogeveen teruggebracht.
Persoonlijke ongelukken hebben zich bij de
ontsporing niet voorgedaan, De materieele
schade is echter vrij groot. Personeel van de
Eerste Drentsche Stoomtram Maatschappij is
onmiddellijk met het opruimingswerk begon
nen.
Over de oorzaak van het gebeurde tast men
vooralsnog in het duister. De machinist van
den tramtrein kon daarover niets zeggen.
Gestolen auto achterhaald.
Twee mannen gearresteerd.
Zaterdagmiddag is op het Damrak te Am
sterdam een personenauto gestolen. Woens
dagmiddag kreeg de politie een seintje, dat
in Amstelveen een auto, die daar in een ga
rage was gestald, op eenigzins geheimzinnige
wijze te koop werd aangeboden. Twee poli
tiemannen in burger togen er heen en deden
zich als gegadigden voor. Bij onderzoek van
den wagen bleek deze van een kersversch
nummerbord te zijn voorzien, terwijl de num
mers van de carosserie en van den motor
waren weggehakt. Het signalement van de
autó klopte overigens met dat van den ge
stolen wagen.
Het gevolg laat zich denken: in het bu
reau-Raampoort wachten twee mannen hun
strafvervolging af.
ONGELUK IN EEN VACANTIEKAMP.
In het bij Ede gelegen vacantiekamp van
de Rotterdamsche Graanelevator Maat
schappij is een jongen, genaamd Versteeg,
bij het nemen van een bad in het zwembas
sin uitgegleden en met het hoofd tegen een
betonnen rand van het bassin terecht ge
komen, waardoor hij ernstig aan den nek
werd gewond. De jongen is opgenomen in het
Juliana-ziekenhuis te Ede. Voor zijn leven
wordt gevreesd.
VOOR DE OOGEN VAN VADER EN
GROOTVADER OVERREDEN.
Woensdagmiddag om vier uur is in de
Nieuwstraat te Hoensbroek een driejarig
meisje door een vrachtauto overreden en op
slag gedood. Het kind was op weg naar haar
grootvader, die in genoemde straat woont
De vader had de kleine even losgelaten, om
het meisje op haar grootvader, die stond te
wachten, toe te laten loopen. Een oogenblik
daarna is het ongeluk gebeurd.
Prins Bernhard kapitein corps
rijdende artillerie.
Op l'l September zal Prins Bernhard t'
Arnhem als kapitein van het corps rijdei -
artillerie geïnstalleerd worden.
Na afloop van de plechtigheid zal het offi
eierscorps van de rijdende artillerie rip
Prins een diner aanbieden. n
Banketbakkerij in de ascli gelegd
Hevige nachtelijke brand te Alkmaar.
Een hevige brand heeft hedennacht ri
groote banketbakkerij van den heer D p
Cramer; staande aan het Ritsevoort te m'
maar, geheel in de asch gelegd.
De brand werd te ruim één uur door h,
vrouw des huizes ontdekt, die door het knetff
ren der vlammen wakker werd. Zij kon n
juist de overige huisgenooten, waaronder
zieke oude vrouw van 81 jaar. op het vuw
opmerkzaam maken, zoodat allen zich f
in veiligheid konden stellen.
Hoewel het twee verdiepingen hooge percepi
weldra van onder tot boven in vlama?*
stond gehuld, wist men toch den brand in t»
sluiten. Om twee uur was het gevaar voor uit
breiding geweken. De geheele zaak was to™
uitgebrand. u
Om half vier kon het groote materiaal Van
de brandweer inrukken, waarna men met rip
nablussching een begin maakte.
De schade wordt door verzekering i
Een bedrag van f 1400 is o.m. in de V
verloren gegaan.
Eenige belendende perceelen kregen water,
schade.
Omtrent de oorzaak van den brand tast men
in het duister. u
De nieuwe Amerikaansche gezant,
Aan het Amerikaansche gezantschap te
Den Haag komt een bestuurswisseling, Ex.
cellentie Grenville T. Emmet gaat heen en
hij zal worden opgevolgd door den heer
George Anderson Gordon.
De heer Gordon wordt tusschen 20 en 25
Augustus a.s. op zijn nieuwen post ver
wacht.
De nieuwe gezant is 51 jaar oud, een slan
ke en energieke figuur, die er ondanks zijn
grijze haren jeugdig uit ziet. Hij zal worden
vergezeld door zijn vrouw, mrs. Gordon-
Van der Bilt, die afstamt van een der oudste
Nederlandsche kolonistenfamilies uit de
Nieuwe Wereld. Hun zevenjarig dochtertje
Audrey zal in September in Den Haag arri-
veeren.
Gedurende eenige jaren heeft de heer
Gordon in Latijnsch Amerika vertoefd, waar
hij zoo pas aftrad als gezant in Haïti, ter
wijl hij daarvoor als zaakgelastigde van de
regeering der Vereenigde Staten optrad In
Brazilië.
Zijn langsten diensttijd echter bracht hij
in Europa door. Nog in dienst van het Ame
rikaansche leger maakte hij de vredesconfe-
rentie te Parijs mede, waarna hij aan de
ambassade aldaar in dienst trad.
Later werd hij kanselier van deze ambas
sade en vervolgens kanselier en zi
tigde aan de ambassade te Berlijn.
Veete 0111 stuk land leidde tot
doodslag.
Verdachte in hooger Geroep,
Procureur-generaal acht noodweer-exces
aanwezig-.
Voor het gerechtshof te 's-Gravenhage
diende Donderdag de strafzaak tegen den
36-jarigen landbouwer F. J. G. te Groede, die
wegens doodslag door de Middelburgsche
rechtbank veroordeeld is tot een gevange
nisstraf van vijf jaar.
G. heeft op 4 Maart jl. te Groede een re
volverschot gelost op den landarbeider van
de W„ die daardoor vrijwel op slag is ge
dood. De voorgeschiedenis van dit drama was
ongeveer als volgt.
Tusschen den verdachte en den landbou
wer A. A. D. te Breskens bestond een veete
over een stuk land. Meermalen werd ver
dachte door D. lastig gevallen en door diens
arbeiders uitgescholden. Ook de verslagene
van de W. was knecht bij D. en volgens de
beweringen van verdachte zou hij door zijn
baas zijn opgezet om gezamenlijk verdachte
aan te vallen.
Op den bewusten dag hebben D. en van
de W. op den Hoogen Dijk te Groede ver
dachte ontmoet en wat er nu precies is voor
gevallen, is moeilijk te reconstrueeren, doch
de gebeurtenissen eindigden met het doo-
delijk schot.
De president van het gerechtshof, mr. D.
Lodder, liet allereerst verdachte zijn lezing
over het geval geven. Deze beweerde, dat hij,
op den dijk aangekomen, D. en van de W.
heeft ontmoet, die hem met een stok te lijf
wilden gaan. Verdachte heeft nog getracht
terug- te keeren, doch de beide mannen sne
den hem den pas af,
Nadat hij verscheidene slagen te pakken
heeft gehad, is verdachte zóó bang gewor
den, dat hij in zijn doodsangst heeft ge*
schoten, met het bekende noodlottige gevolg,
G. heeft zich later zelf bij de politie aan
gegeven. Dr. Jongsma uit Groede, die ver
dachte kort na het gebeurde heeft onder
zocht, heeft inderdaad striemen en blauwe
plekken op rug en schouders van verdachte
geconstateerd, welke van zware stokslagen
afkomstig moeten zijn geweest. Veldwachter
Van der Vlugt,'die van de plaatselijke toe
standen te Groede op de hoogte is, deelde
mede, dat van de W. a] eens gewaarschuwd
is om G. met rust te laten.
In zijn requisitoir sprak de procureur-ge
neraal, mr. A. Rombach. allereerst een woord
- - -het
van deelneming tot de nabestaanden van
slachtoffer. Het is een noodlottige Sebelir'
tenis geweest, waarbij het gedrag van den
verslagene ten zeerste is af te keuren. Doen
dit rechtvaardigde geenszins de handelwijze
van verdachte. In plaats van iemand maar
dadelijk dood te schieten, had hij een schO'
in de lucht kunnen geven, of den revolver
naar de beenen van het slachtoffer kunne"
richten. Een beroep op noodweer gaat du
niet op.
Toch achtte de procureur-generaal de
verdachte niet strafbaar en wel omdat tue
sprake is geweest van noodweer exces.
Verdachte is zoo in het nauw gedreven e_
voelde zich zoo bedreigd, dat hij in een i
danigen gemoedstoestand is gekomen. o»
hij de grenzen van de „noodzakelijke
dediging" heeft overschreden. hf.
Spr. vorderde daarom ontslag van reen
vervolging.
