t
m
Geen explosies, wel spanning
A
f«
0
B
SB
m.
In het laatste huis van de wereld.
V ïerduizend Haïtianen
afgeslacht?
Schaakwereldkampioenschap
Vijftiende partij had geen
wild karakter.
Bewonderenswaardige
verdediging van
Aljechin.
Euwe tracht winst te forceeren.
In remisestelling afgebroken?
In de groote zaal van de Diergaarde te Rot
terdam begon Dinsdagavond de vijftiende
party van de revanchematch om het wereld
kampioenschap schaken tusschen Dr. M. Euwe
en Dr. A. Aljechin.
De partij had blijkens het verslag van Lod.
Prins voor het A. N. P. het volgende verloop:
Wit: Dr. M. Euwe—Zwart: Dr. A. Aljechin.
(Slavische verdediging.)
1. d2d4 d7d5
2. c2c4 c7c6
3. Pgl—f3 Pg8—f6
4. Pblc3 d5xc4
5. a2a4 Lc8—f5
6. e2e3 e7—e6
7. Lflxc4 Lf8b4
8. 0—0 Pb8—d7
9. Ddl— e2 Lf5g6
Het is kenschetsend voor Aljechin, dat hij
in deze stelling drie malen Pf6e4 speelde
(en daarmede gemiddeld vrij slechte erva
ringen opdeed), alvorens zijn heil te zoeken
in de meest voor de hand liggende, eigeniyk
bijna klassieke, voortzetting.
Wij hebben er bij de dertiende party op ge
wezen, dat het verloop van partij No. 7, waar
in Wit de gelegenheid kreeg een sterk cen
trum te vormen en niettemin spoedig in moei
lijkheden kwam. het duideiy'k bewys le
vert, dat Zwart e3e4 met een onbezwaard
geweten kan toelaten; met gekunstelde ma
noeuvres als Pe4 brengt hij zijn gemoeds
rust maar in gevaar, om van de stelling nog
te zwygen.
Ten overvloede zou Wit trouwens nog
moeilijkheden genoeg ondervinden bij de
voorbereiding van e4, zooals het vervolg leert.
Ziedaar dus een botsing van twee scherp
omiynde veldheersplannen, de specialiteit van
Dr. Euwe.
10. Lc4d3
Inziende, dat hij op andere wijze bezwaar
lik verder zou komen, is de wereldkampioen
dadelijk bereid, zyn aanvalslooper te laten
ruilen. De tekstzet is drastisch genoeg, want
Wit dreigt nu onmiddellijk met e4 en Lg5
het offensief in te zetten. Wel kan Zwart dat
niet geheel verhinderen, doch hij kan de
uitwerking ervan beperken. Vandaar in ieder
geval
10Lg6xd3
en niet bijv. c6c5. Pa2! of 00, e4, Lh5,
Ls5. gevolgd door Tadl, waarna Wit's ruimte-
overwicht slechts beter tot zyn recht zou
komen.
11. De2—d3 0-4)
12. Tfl—dl
Het eenvoudigste om iedere tegen-actie in
de kiem smoren, Wil Wit nl. door Ld2 den
zet Tadl voorbereiden, dan is na c5! het ant
woord Pa2 waardeloos, wegens Ld2: en cd4:.
Thans echter blijft deze ressource behouden.
Voor Zwart een aanleiding om zich tot de
voorbereiding van e6e5 te bepalen.
12Dd8e7
13. e3—e4 e6—e5
Er dreigde e4e5, al naar omstandigheden
gevolgd door Pg5 of Lg5. Intusschen geeft
de tekstzet een essentieele troef uit handen.
Immer Zwart's tegenwicht tegenover Wit's
bewegingsvryheid bestaat, behalve in een
(minder belangrijk) steunpunt op b4. in de
mogelijkheid van een druk op het veld d4 en
13e6—e5 doet deze hoop in rook ver
vliegen. Naar het schijnt is er echter tegen
Wit's dreigingen (ook Lg5 kan onaangenaam
werken)niets beters te ontdekken. Een succesje
dus voor den wereldkampioen.
14. Lel—g5!
Een zeer verraderiyke zet, die een diepe
valstrik spant. Antwoordt Zwart nu nameiyk
onnadenkend met T'fdS, dan volgt Lf6:, Df6:,
Pe5:, Pe5:. Deo:. Td3: (De5:, dan Dd8t, Td8:,
Td8:t, Lf8, Ta8! enz.). ef6:, Tad8:. Td3:, Td3:,
Tdl met goede kansen voor wit. Zooals van
zelf spreekt nog minder 14ed4:, Dd4:,
Lc3:, bc3, De4:? wegens De4: en Td7:.
1 4h7—h6
15. Lg5Xf6
Natuuriyk had op Lh4 wél Tfd8 kunnen
volgen: Lf6.\ Df6:, Pe5:, Pe5:, De5:, De5:,
Dd8: i, Td8Td8:t, Kh7 en Zwart staat beter.
1 5De7Xf6
16. d4d5
Na het tactische intermezzo vindt de stra
tegische veldtocht zyn logischen voortgang.
Wit is er in geslaagd, met uitschakeling van
Zwart's voornaamste tegenkans zijn ruimte
voordeel te bevestigen en beschikt reeds over
verschillende dreigingen. Onaangenaam voor
Zwart is vooral, dat Pd7 geen gelukkig veld
kan vinden, bv. Pc5, Dc4, Lc3:, bc3 of Pb3, a5.
Verder zou c6—c5 den tegenstander een ge-
dekten vrij-pion bezorgen, nog afgezien van
de pijniyke voortzetting Pa2, daar de Looper
wegens Db5 moeiiyk naar a5 kan uitwyken.
Onnocdig hieraan toe te voegen, dat ten
slotte cd5: faalt op Pc3Xd5Xb4 en Dd7:.
Zwart moet dus de verzwakking van c6 toe
laten.
16 Tf8d8
17. d5Xc6 b7Xc6
18. Pc3a2 Lb4e7
Inderdaad! Noch Tab8, Pb4:, Tb4:, Dc3,
Tb8. (anders Pe5:l), Td2, gevolgd door Tadl,
noch a7a5, Pb4::, ab4:, Ds4, Tab8, Tacl,
noch De7.Dc4. ziet er voor Zwart erg aan
lokkelijk uit. Noa 18. Dc4, Le7 zou Wit daaren
tegen vereenvoudiging door middel van Pb6
nauwelijks hebben kunnen verhinderen (a5,
Tab8>.
19. b2b4
Mien krijgt den indruk, dat wit een nieuw
succesje heeft geboekt, daar thans ook
Zwart's laatste houvast, het punt b4, uit den
weg is geruimd en de zwakte van c6 actueel is
geworden.
Doch Aljechin's kater, in nood, maakt rare
sprongen. Niet zelden voeren grootmeesters
terugtrekkende bewegingen uit „pour mieux
sauter". Ook ditmaal ontwikkelt de uitdager
weer den meest actieven en fraaien tegen
stand. Op 18. Dc3 in plaats van den tekstzet
zou Pc5. Dc4. Tab8 zeer sterk zijn geweest
Thans zou op dezen zet Dc2 volgen.
19a7a5!
20. Dd3c3
Vrijwel het eenige, daar op ba5:, Pc5 en op
Dc4 Pb6, Td8:t, Td8:, Db3, ab4:, Pb4:, Dd6
onaangenaam is.
20a5Xb4
21. Pa2Xb4 Pd7c5
22. TdlXd8r
Opnieuw min of meer onvrijwillig, want op
Dc2 of Dc4 volgt Tdl:t, Tdl:, Ta4: of Ddl:
Pe4:.
2 2Ta8Xd8
23. Dc3c4
Reeds schijnt het, alsof Euwe's strategie
heeft gezegevierd. De witte vrij-pion dreigt
naar a7 op te rukken, waarna Zwart, ook al
wegens de verplichtingen van Pc5 (c6!) aan
handen en voeten gebonden zou zijn. Doch
Aljechin heeft alles haarfyn bereke'nd.
2 3Pc5Xe4!
Een donderslag by helderen hemel de
pointe van Aljechin's schitterende plan van
defensie! Wordt het paard geslagen, dan wint
Zwart door Lb4:, Db4:, e4 ten minste een pion
daar ook Tal en prise staat. Bovendien dreigt
Pd2 verdere vereenvoudigingen te veroorzaken.
24. Pb4Xc6 Pe4—d2
25. Pf3Xd2 Td8Xd2
26. Pc6Xe7t df6Xe7
27. a4a 5
De voornaamste gevaren heeft de uitdager
ongetwijfeld reeds overwonnen. Nu geldt het
nog Wit's laatste troef, dên vryen a-pion on-
schadeiyk te maken en ook dit schijnt, dank
zij de gunstige opstelling van zijn zware
stukken, geen onmogehjke opgave te zijn.
2 7De7—f6
28. Tal—fl
Natuuriyk faalt f3 op Dg5, g3, Dd4 en is op
Dfl de voorzetting e4 (dreigt Tf2:), Tbl, Ta2
onaangenaam. Ten slotte biedt ook Dc5, e4,
Tbl, Ta2 geen vooruitzichten op winst.
2 8Df6d8!
Door deze manoeuvre wordt pion a5 defi
nitief onschadeiyk gemaakt. Wit kan name
iyk Td2d5a5 niet verhinderen.
29. a 5a6 Td2—d4
30. Dc4a2
Wit had wel verstandiger gedaan met De2
op remise aan te sturen. Bijv. De2, da5, a7:
Td8, Db2, zoo noodig gevolgd door Db8 of
Tal 30Td4d5
31. Da 2c4
Sterker was o.i. Db3, ten einde Ta5 eenvou
dig met Db7 te beantwoorden en Da5 zelfs
met Db8-i- en a7.
3 1Td5a5
32. Tfl—bl
En hier zou 32. f4, Db6-r, Khl, Da6:, fe5:
gemakkelijker tot remise hebben geleid. Biyk
baar speelt Wit op een tegenaanval bij welker
berekening hij iets over het hoofd heeft ge
zien.
3 2Dd8a8
33. Dc4c7 Da8Xa6
34. Tbl—b8+ Kg8h.7
35. h2h3
Nadat Wit de matdreiging op al heeft ge
pareerd, dreigt er DfT:. De zwarte dame moet
den toren dekken en de toren op zyn beurt
pion e5. Bovendien dreigt onder omstandig
heden Dd8. En na
3 5Ta5—al
36. Kgl—h2
kan Zwart niet met Dfl op winst spelen we
gens 37. Th8+Ü Kh8Dc8+, Kh7, Df5H- en
remise door eeuwig schaak. Doch nu blijkt de
doodeenvoudige zet
3 6Da6—f6
alles te pareeren, terwyl Zwart nu zelf mat
in twee zetten dreigt (Df4+ en Df2:). Ge
lukkig voor Euwe is bij dit zware materiaal
de achterstand van een pion niet van zooveel
beteekenis. In ieder geval luidt het parool nu:
„terug".
37. Dc7c2+ g7g6
38. Tba—b3
Er dreigde Df4-r, g3, Df3. enz.
38Df6f4+
39. g2g3 Df4a4
Dreigt Ta2.
40. Dc2d3 Tal—a2
De partij wordt hier afgebroken. Dr. Euwe
gaf zijn zet in couvert af.
NABESCHOUWING.
Een fraaie party, typeerende voor den
stand van de match. Want Euwe, hoewel met
wit spelend, heeft zoo lang mogelijk getracht
ieder risico te vermijden en op simpele wijze
een klein openingsvoordeel uit te buiten.
Daardoor had de partij ter afwisseling
eens niet het wilde karakter van de meeste
vorige; het publiek wachtte tevergeefs tot,
zooals gewoonlijk, de bom zou barsten en het
gevechtsterrein in lichte laaie zou komen te
staan. Toch was er ook ditmaal spanning in
overvloed.
Toen de bewonderenswaardige verdediging
van den tegenstander- hem voor de keus stel
de. óf dadelijk remise te accepteeren, óf een
laatste, hoewel riskante en eigeniyk niet eens
veelbelovende kans op winst te wagen, toen
kon Euwe de verleiding niet weerstaan. Wel
iswaar riskeerde hy niet al te veel, maar het
voordeel van een pion zal voor Aljechin toch
vermoedelyk voldoende aanleiding zijn, de
party voort te zetten.
Hedenavond zeven uur wordt de partij in
hel gebouw van het Rotterdamscli Nieuwsblad
voortgezet.
De stand by het afbreken der partij was
als volgt
Zwart: dr. Aljechin.
ÜP
A
Wit: dr. Euwe.
WFFK-ABONNEMENTEN
dienen uiterlijk. Woensdagsavonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag afrekenen.
DE. ADMINISTRATIE.
Het inhaalprogramma
voor Zondag.
AFDEELING I.
Eerste klasse:
VSV—RFC
Ajax—DWS
DFCExcelsior
Tweede klasse A;
Alcm. VictrixZW
ZFCDe Kennemers
Tweede klasse B:
VeloxDOS
Derde klasse B:
ZandvoortAhrends
SchotenSDZ
Reserve eerste klasse:
Haarlem 2Hilversum 2
Reserve derde klasse C:
SDW 2J. Hanzenkwartier 2
AFDEELING n.
Eerste klasse:
HBS—Hermes-DVS
Tweede klasse A:
HVVHoek van Holland
DCLBEC
Derde klasse A:
BMTScheveningen
RVCLug du n um
PostduivenHillegom
HillinenON A
ASCCeleritas
AFDEELING
Eerste klasse:
Go aheadZAC
TubantiaHeracles
WageningenHengelo
PECEnschedé
NEC—AGOW
Tweede klasse A:
RigtersbleekRyssen Vooruit
Ensch. BoysPhenix
AlmeloKHC
Zwolsche BoysBome
Robur et VelocitasSallandia
Tweede klasse B:
WVC—Theole
RhedenDoetinchem
Zutphan iaV itesse
AFDEELING IV.
Eerste klasse:
EindhovenNAC
MVVNoad
LongaPSV
JulianaBW
RoermondBleyerheide
Tweede klasse A:
VlissingenB re d a
RBCMiddelburg
ZeelandiaDe Baronie
HeroGoes
De Zeeuwen—RCS
Tweede klasse B:
ESVHelmond
WilhelminaTSC
De Valk—Tivoli
TegelenPicu.s
HelmondiaWV
Tweede klasse C:
SittardMaurits
Groene SterLimburgia
PalemigSportclub Emma
WaubachMiranda
KoloniaHeerlen
AFDEELING V.
Tweede klasse A:
Rood GeelFriesland
FVCSteenwy k
Black BoysFrisia
De KooiM. S. C.
Tweede klasse B:
HelpmanMuntend am
BatoBRC
GRCEmimen
Nieuw Buinen,FVV
(Sportkr.)
(In verband met den wed
strijd, dien het Noord-Neder-
landsch elftal tegen West-
Duitschland moet spelen, zyn
voor de eerste klas van Af-
deeling V geen wedstryden
vastgesteld)
Winkelen is erg eenvoudig, maar niet op Namlea.
Brieven uit de
Molukken van
BEB VUYK
EZE keer iets over winkelen. Het lykt
een heel eenvoudige zaak, want er
zijn op Namlea meer toko's dan .ge
wone huizen, maar aangezien de to
ko's allemaal hetzelfde verkoopen, kom je met
hun aantal niet zoo erg ver. De meeste toko's
zijn heel klein en hun waar niet veel byzon-
ders. Ze zijn eigeniyk alleen ingericht op de
behoefte van de ketelkerels. Iedereen, die een
of twee kerels bezit, houd er een toko op na
en betaalt de gestookte olie met waren. In de
maanden, toen de olie vrijwel haar laagsten
prys bereikt had, werd er geen cent op de olie
verdiend, wel op de waren die de stokers ver
plicht waren te koopen.
Behalve die vele kleine winkeltjes zijn er
vyf of zes grootere zaken en die zijn eigeniyk
ook allemaal weer eender. Het stinkt er naar
kakkerlakken, Chineesche geneesmiddelen,
en kajoepoethi-olie; de nieuw aangekochte
waren liggen er hoog opgestapeld; voor ons is
deze echter van geen belang; ze bestaan uit
gewone Japansche rommel, katoentjes van
8 cent per el. die doorloopen, tennisschoenen,
prachtige gestreepte shirts, broeken, blauwe
en roode emailleschalen en borden met groe
ne en gele bloemen. Maar uit de onderste la
den en de duisterste hoeken komen de meest
ongerymde voorwerpen te voorschijn. Voor de
malaise alles veranderde werd hier grof geld
verdiend. In 1928 stond de kajoepoetiholie
op f 150 de picol en was de nacht niet lang ge
noeg om het overdag verdiende geld kwijt te
raken. In die dagen werden de prachtige lak
schoenen ingevoerd, de horloges en wekkers
en de dure cognac en portsoorten.
Toen kwam de
daling en de han
delaren bleven met
al hun moois zit
ten, maar aangezien
zy een uitverkoop
oneconomisch acht
ten, werd alles op
geborgen tot betere
tyden. Die bleven echter uit en in plaats
daarvan kwam de invasie van goedkoope Ja
pansche artikelen en de dure waar verhuisde
naar de achterste plaats om te verjaren. Wie
op puntige schoenen met glimmende lakneu
zen gesteld is, kan ze hier voor een prikje kry-
gen evenals gebombeerde blikjes, in schoen
smeer veranderde boter en doorgeroeste wek
kers. Maar soms vind je artikelen, die tegen de
jaren bestand zyn, een kist sunlightzeep, een
weinig uitgeslagen en de kartonnen hulzen
verkleurd (maar tegen de helft van den
prys) een flesch uitstekende port, aan welke
deze afzondering by zonder ten goede is ge
komen. Het rondsnuffelen is een spannend en
afwisselend bedryf, je tuimelt van de eene
verwondering in de andere; alleen moet je
bestand zyn tegen de losbrekende kakker
lakken en een neus zonder pretenties heb
ben.
Dit alles geldt alleen nog maar de inge
voerde producten, maar hier liggen ook de
voortbrengselen van het land, het donkerge-
vlamde salamoulihout, zware ebbenbalken en
gedroogde pythonhuiden van drie tot tien
meter lengte. In groote martavanen geurt
de kajoepitiholie, overal ruikt het naar kajoe-
poetih.
Eens in de vier weken komt de groote win
kel, de K.P.M. uit Macassar. Het is de groot
ste, belangrykste dag van de maand. Meestal
ligt de boot er van zonsopgang tot zonsonder
gang. We gaan er eten, we krijgen bezoek, één
dag lang behooren we ook tot de wereld.
Nauwelijks hebben we de ankerketting hoo-
ren rammelen of we vliegen naar de badka
mer om met de eerste motorboot aan boord te
gaan. Het eerste klasse-dek is helder ge
schrobd en het bier en de orangecrush is er
heerlijk koud, maar daar wil ik nu niet van
vertellen. Beneden in het tusschendek zyn de
Chineesche handelaren geïnstalleerd, die van
Macassar uit den grooten Oost bereizen, heele-
maal Ternate voor by, langs de kusten van
Halmaheira en Papoea. In reusachtige kisten
is hun koopwaar opgeborgen en gedurende de
reis wordt alles rondom opgestapeld. Hon
derden blokken katoentjes, met- kleine pa
troontjes voor de lange kabaja's der Ambo-
neesche vrouwen, met helle, kleurige patro
nen voor de Mohammedaansche dames, hel
groene en roze geruite sarongs zooals de Bi-
noekoes en Soelaneezen die dragen, duizen
den fluweelen topi's, Japansche hemden,
schoenen, messen, borden, dekens, matras
sen, en vervalschte Boldoot Eau de Cologne.
Zoo tegen Kerstmis als er inkoopen moeten
gedaan worden voor de Amboneesche bedien
den, die hier hun presentje met Kerstmis kry-
gen zooals op Java onze Mohammedaansche
bedienden met Lebaran, den feestdag aan het
eind van de vasten wat ontvangen, ga ik hier
inkoopen doen. Goed boven de tien cent per
el loopt niet door in de wasch maar verschiet
in de zon, voor 15 cent kun je wel wat aar
digs krijgen in een soort namaak tobralco.
Handdoeken zyn ook by zonder geschikt
als cadeautje en leeren sandalen en voor ae
mannen breedgerande hoeden. Er is een ro
man te schryven over de wyze, waarop de
Ambonees zijn hoed draagt. Maar behalve
al deze Japansche artikelen, die wy rommel
noemen en die toch voor de bevolking hier.
waar het geld zoo schaarsch is, een uitkomst
zijn, kun je ook nog artikelen krygen, af
komstig van tokovenduties; althans uit den
prijs leidde ik hun herkomst af. Blikken
havermouth, doozen lux, potten jam, melk
en ham, de meest uiteenloopende soorten en
merken. Je weet alleen niet vooruit wat er
wezen zal. De eene maand loop ik naar jam
te zoeken en kom met zeep thuis en de vol
gende maand, afgaande op havermout, is er
alleen een geweldige voorraad lactogeen of
een uitgezochte collectie toiletspiegels. Iedere
maand zijn er weer andere verrassingen
Is het weer een vreeselijk gedrang, want
alle handelaren slaan hier hun voorraad in
en als over veertien dagen de boot terug
komt zyn tocht rond Halmaheira, betalen zij
hun schulden af in kajoepoetiholie. Die wordt
naar boord gebracht in steenen tampayans,
oude sajakruiken, waarin ze van de ketels
komt en de reizende handelaren nemen ze
mee als overvracht naar Macassar.
Als het droge tijd is, gaan we dikwijls
met de kinderen een paar dagen naar ons
concessieterrein. We hebben er een eenvou
dige, pondok, een goedang voor levensmid
delen en kajoepoetiholie, een open galerij en
twee slaapkamers. Het huis staat op palen,
de vloer is van gevlochten bamboe en slin
gert een beetje als een hangbrug, het dak
Is van atap en de wanden zijn van nipa ge
vlochten. Toen het nog nieuw was had het
een lichtgroene kleur; als je 's middags wak
ker werd en je oogen opsloeg in dit teedere
groene licht, leek het of Je betooverd in de
holte van een rietstengel ontwaakte.
We varen er heen in de groote prauw, ste
ken de baai over en roeien de kali op tus
schen de mangroves met hun helgroene
vezelige bladeren en de slordige nipapalmen.
waarvan de droge bladstelen naar beneden
knakken langs den stam. Van den steiger
naar het huis is het dan nog ruim een half
uur loopen door de gloeiend heete alang
alang vlakte tusschen steile heuvels met
kajoepoetihopslag. Het benedengedeelte van
de vlakte is afgebrand en tusschen de
rockende restanten van boomstammen wor
den de platstekken voor de klappers uitge
zet. Langs den weg worden de gaten voor
kapok gegraven. De weg loopt langs een
kajoepoetihketel, beklimt een kleine tjot en
daalt weer in de vlakte. Achter het wildhout-
boschje, waar roode en groene papagaaien
kryschend opfladderen, begint de tuin, de
papaja- en pisang aanplant. De groentebed
den liggen kaal en de grond is dor; in deze
hitte kan geen enkele groente groeien. Als
de eerste regens vallen worden ze omgespit
en bezaaid, nu eten we dagelijks kankoeng.
dat half in de kali groeit en katjang tomtoeh.
ontkiemde groene erwtjes.
Apart naast het huis is een keuken en een
badkamer. We eten heel primitief rijst met
dendeng, (gedroogd vleesch), tjolo-tjolo, een
sausje van uien, azijn' water en waarin stuk
jes aubergines zijn. Tweemaal in de week
sturen we iemand naar Namlea om visch
en brood te halen, die de meid thuis ge
bakken heeft. Het leven is hier terugge
keerd tot den aller primitiefsten vorm. De
kinderen loopen den geheelen dag in ge
breide zwembroekjes en met linnen hoeden
op, maar ondanks hun hoofddeksels zijn hun
haren wit verschoten en zien zij met hun
gebrande ruggen er uit als gryze negers.
Dikwijls gaan we er 's morgens voor zes
sen al op uit. De jongste op den rug van een
jongen, de oudste het eerste stuk loopend en
daarna gedeeltelijk gedragen. We trekken de
vlakte in, twee uur verder naar den grens-
ketel Toebahoni en naar de ketels aan den
anderen kant van de kali aan het strand,
waar een paar klapperboomen staan en we
klapperwater drinken en het zachte vrucht-
vleesch afschrapen met een uit de bolster
gesneden lepeltje. Terug gaan we langs de
boschketels en als we op Pohon Samana
komen, zit de anachoda gehurkt bij het vuur
Twee kerels herstellen de wateraanvoer. Van
bamboe maken ze een drinkbeker en we
drinken het koele bronwater, dat naar aarde
en mos en kruiden smaakt.
Terug gaan we door de kleine zij kali, sprinend
van steen tot steen, krommingen afstekend
door het bosch en afdalend in het droge
kalibed, een breden weg, ritselend van dorre
bladeren. De duiven in de bloeiende warin-
gins koeren, er zijn hertesporen op het pad.
'n bloem bloeit met stijve roode bladeren,
van een boom hangt een slingerplant naar
beneden met volle trossen als brem, maar
oneindig overvloediger en welriekenöer. Daar
is het open plekje met de styve bladeren van
de koenjit, de zon valt recht op onsneer,
dan dalen we weer af in de kalibedding
waar de rotswand steil omhoog stygt, groen
en bewegelijk van ehevelures.
Thuis drinken we kwast. De jonge zet rijst
op, weekt de dengdeng en kookt de kankoeng
(soort spinazie) voor de kinderen. Maar wy
loopen het pad af naar de kali, 100 meter
naar beneden. Op Namlea is het water brak
en troebel, maar op Batoebooi stroomt een
kleine rivier met helder water snel over don
kere steenen. Vlak achter ons huis, tusschen
de bamboeboschjes is een prachtige badplaats.
Om geen enkel risico te loopen heeft mijn
man dwars door de kali hier een bamboehek
laten bouwen, zoodat de krokodillen, die aan
de monding van de kali op de uitstekende
mangrove wortels liggen te zonnen, ons niet
kunnen overvallen.
Na den zwaren warmen tocht van dien
morgen komen we hier weer op temperatuur.
De kinderen zoeken steentjes en wij liegen
soms by na een uur in de aangename orno
schemering in het snelle water af te koelen De
En daarna het middagslaapje. MisseV
krygen we pisang goreng bij de thee en anri
is er een overvloed /an sweet potatoes
heel fijn in schijfjes gesneden, knappend
bakken als een soort kripik (koekjes) °e~
geten worden. Nu valt de schaduw van gÜ~
hooge heuvels aangenaam in de vlakte v
loopen door den aanplant, zoeken de nla t
voor de nieuwe kweekbedden, tellen de
nassen en verzamelen lijpe papaja's en d
gaan we achter het huis van de Alfoersh
tuinjongens de biggen kijken. Het ziin
zeven stuks. Op een morgen waren de d
Alfoeren op weg naar de klapperontginiS
toen ze opeens bezijden den weg in een sa»
boschje een hevig geknor hoorden, de jon?!ü~
hieven eendrachtig een vreeselijk kriig^ns
schreeuw aan en stormden er op los. De l^d"
moeders gingen aan de haal maar 'de bieiï
zaten bevend en aLs betooverd, verlamd w
gedoken in de alang alang. Obednega
zich en raapte ze op alsof hij schelpen raani
aan 't strand. Negen stuks stopte hy tusschp
zijn hemdje, twee wisten er later nog te ont
snappen. t"
Nu zitten ze in een hokje van bamboes ee
maakt en eten sago en mais en snuffelen aa
onze vingers als jonge honden. Ze zijn «f
reeds een maand in gevangenschap en mSfp
ren zyn hun ooren gecoupeerd, waarmede
bevorderd zijn tot tamme varkens.
De avond begint met een roode en gouden
verkleuring in het westen en een koele win,?
die door de breede vallei waait en de hitte'
van den dag verdrijft. Als de kinderen in bed
liggen, zetten we de stoelen buiten onder den
wilden mangaboom. De maan begint on te
komen, bij de rivieren schreeuwen twee uilen
Onze mandoer loopt langzaam den weg af
om in het sagoboschje te posteeren. De jongen
bakt eieren bij de nasi goreng en brenat
koffie. Het is nu bijna koud.
We praten over het werk van dezen dag en
het werk van de toekomstige dagen. De kaioe-
poetihpryzen loopen omhoog, de klapDep
stijgt. Het wordt kouder en helder als in een
vriesnacht, de heuvels blinken in het maan
licht. Tegen de hellingen groeit de kajoepoetih
en van de mangrovebosschen aan het strand
tot den grensketel Toebahoni strekt zich de
vlakte uit, 200 bouws alang alang, waarvan in
bouws gereed zyn gemaakt om na de eerste
regens met klappers beplant te worden Er
staan duizend stuks kapok op de kweekbedden
er is een klein proefaanplant van riist en'
kedele (sojaboonen).
Er is grond in overvloed, er is werk in over
vloed, wasdom en een óploopende markt maar
geen menschen, die een patjol kunnen vast
houden noch hakkers om het bosch te kappen
noch handen om het onkruid te wieden
Door de wereld gaat een kreet om'werk
Maar in de Molukken eet het volk sa°u en'
hoeft niet te werken.
Wie verlost dit land van deze oude vloek?
(Nadruk verboden).
AUTOMOBILISME.
DE STERRIT NAAR MONTE CARLO.
Nederlandsche deelneming.
Naar de K.N.A.C. meldt, staat omtrent de
Nederlandsche deelneming aan den sterrit
naar Monte Carlo thans reeds vast, dat mevr
Cornelius met een D.K.W. in Amsterdam zai
starten. Zij zal door een dame worden ver
gezeld en kan dus mededingen naar den
damesprijs. Voorts hebben zich aangemeld
de heeren G. Bakker Schut. A. van Strien en
E. Mutsaerts, leder met Ford. Zij zullen de
reis in een der verst weg gelegen startplaat
sen beginnen. Een definitieve keuze is echter
nog niet gemaakt.
Bloedig optreden der
Dominicaansche
grensbewakers
Op het eiland Haïti, behoo-
rende tot Midden-Amerika, heb
ben eenigen tijd geleden inci
denten van zeer emstigen aard
plaats gehad. Hierover zijn thans
een aantal bijzonderheden be
kend geworden.
Naar schatting zijn 4000 personen
allen Haïtianen, gedood tijdens een
ware slachting aan de grens tusschen
Santo Domingo en Haïti, de beide
republieken op het eiland. Er is een
gemengde commissie benoemd, die
een onderzoek zal instellen naar de
oorzaken van het gebeurde en die de
verantwoordelijkheden zal vaststellen.
Er zijn geen troepenbewegingen.
Sedert lange jaren gaan bewoners van
Haïti in het noordwesten van Sant Do
mingo werken, hetgeen reeds meermalen tot
incidenten aanleiding heeft gegeven.
De minister van buitenlandsche zaken van
Haïti, Georges Leger, heeft meegedeeld, dat
de slachtingen zich op 9 en 10 October heb
ben afgespeeld, toen een talrijke menigte
boeren en landbouwers naar Haïti wilde
repatrieeren. Het werd een ongelukkig en be
treurenswaardig incident. De vrouwen, kin
deren en mannen, die niet gewapend waren,
werden aldus de minister zonder daar
toe aanleiding te hebben gegeven, door ^Do
minicaansche grensbewakers „afgeslacht".
Havas meldt nader uit Port au Prince, 9
November. Vernomen wordt, dat de slach
ting onder de Haïtiaansche arbeiders door
Dominicaansche onderdanen zich heeft voor
gedaan in de steden Dajabon en Monte
Christi, op gebied van Santo Domingo en
naby de Haïtische grens. Het officieele on
derzoek, dat thans gaande is, heeft nog niet
het juiste aantal slachtoffers, noch de oor
zaken der incidenten kunnen vaststellen.
De president der republiek Haiti en de
onderstaatssecretaris hebben een bezoek ge
bracht aan de grensstreken en hulp verleend
aan ruim 4000 Haïtianen. De Dominicaan
sche regeering heeft op 15 October een com
munique uitgegeven, waarin gemeld wordt,
dat een officieel onderzoek geopend is door
president Trujillo. Op 28 October heeft de
Haïtiaansche president, Vincent, een verkla
ring uitgegeven, waarin verzekerd wordt, dat
de hartelijke betrekkingen tusschen de beide
landen zouden worden gehandhaafd, maar
waarin eerbiediging werd geëischt van de
territoriale onaantastbaarheid van Haïti, be
nevens een formeele verloochening van deze
incidenten en verzekering, dat alles io.bet
werk gesteld zal worden om de schuldigen
burgers, zoowel als militairen, te straffen.
