J( ilOtto tidUte ptaate scUade aan.
Aspirin^
Ki jkjes in de Studio van de B.B.C.
Afsluitdijk had het zeer zwaar
te verantwoorden.
Vele schepen in nood.
Dagboek van een
H. B. S.-er
Kunst in Haarlem en
daarbuiten.
Schoorsteen bezwijkt
nT s D A G 5 OCTOBER 1938
Schud*
aan inpolderingswerken
0e afsluitdijk heeft onder de
felle stormvlagen in den nacht van
Hlaandag op
Dinsdag een zwaren
jjd te voeren gehad tegen het
Mlmeer-water, dat, door een
orkaan voortgezwiept, met reu-
,en kracht tegen den Zuidkant
den dijk sloeg. De dijk, dit
orachtig stuk werk van Holland
se ingenieurskunst, heeft het
gehouden, maar toch zijn er in zijn
tijden gaten geslagen.
de zware 50 K.G. wegende graniet-
Aï. j-onden het tegen het golvengeweld
Snerken en werden weggesleurd. Waar
-'„are stukken graniet waren weggerukt
®r.n Dinsdag in de vroegte reeds bezig
n, „Urn en zakken zand een voorloopige
d" rvan het dijklichaam aan te
nS heeft overigens wel een vuurproef te
i gehad. De wind stuwde het water
Kwekende hoogte op, doch de barricade
i-ï hoo» genoeg om de steeds stijgende
i. te°keeren. Wel spatten de golfkoppen
Send over den dijk uiteen en was de
over den dijk Dinsdagmorgen overdekt
■I modder n weggeslagen fuikstokken, maar
water is er niet overheen gekomen.
"si het monument is het kleine restaurant
i verwoest; de ramen zijn uit de spon-
IZa zeslagen en de inventaris voorzoover
S verdwenen, geheel vernield. Voor den
Shier die niet verzekerd was, beteekent
Keenflinken schadepost. Een gelijke slag
i;:,. j; visschers, die voor de tweede maal
«jaar hun uitstaande netten grootendeels
verloren zagen gaan.
Schepen xn nood.
Uit H.ollum wordt gemeld, dat de
burgemeester van Het Bildt gister
middag assistentie van de motorred-
dingboot van Hollum vroeg voor een
schip, dat nabij den Zwarten Haan in
nood verkeerde. Om halfvijf koos de
motorreddingboot „Adriaan de Bruin"
zee. Toen de boot ter plaatse kwam
bleek, dat er twee schepen op de
Waödengronden in moeilijkheden wa
ren gekomen.
_en der vaartuigen verkeerde in zinken
den staat en is waarschijnlijk verloren. Van
schepen nam de reddingboot zes perso-
.n eenige kinderen aan boord. Vervolgens
rcrd de terugreis naar Ameland aanvaard.
De in nood verkeerende schepen waren de
„Hoop op behoud" van Sneek, geladen met
grint en op weg van Lobith naar Ameland,
H. Akkerman en de klipper „Johan-
den met steen en op weg van Culem-
borg naar Nieuw Weerdinge, schipper J. Klein-
man, Het laatste schip is waarschijnlijk ver
loren,
Onder een zware bui is gistermiddag het
Tjalkschip „Morgenstond", schipper Gorsel uit
3ierum (Gron.), met ijzer van Harlingen naar
üïrecht, op de Middelgronden bij de Friesehe
Fnaks gezonken. De opvarenden zijn gered
en ie Hindeloop en aan wal gebracht. Het schip
ligt op 16 voet water en gevaarlijk voor de
scheepvaart. De dienst der rijksbetonning is
gewaarschuwd en verzocht een wraklichtboei
te plaatsen.
Te Lemmer is een kraan van den dienst
eer Zuiderzeewerken, de „Karma I" op drift
geslagen en ongeveer bij het stoomgemaal te
Tacozijl op lager wal gezet. De kraan is vlot-
gebracht, maar heeft flinke schade gekregen.
Een andere kraan, de „Karma II", is gezonken,
evenals de zandperszuiger „Caspar Robles".
Van de keileembakken is er van vier de
bodem ingeslagen. Ook een motorvlet onder
ging dit lot. Een andere keileembak ligt tegen
oen zeedijk. Voor de uitvoering der Zuiderzee-
«erden is deze storm een groote tegenslag,
har men had gehoopt nog dit jaar met het
«ök, voor zooveel het betreft het leggen van
den dijk, gereed te komen.
Gisteravond om half tien is de motorred-
töigboot .Hilda" van de Noord- en Zuid-
Hollandsche reddingmaatschappij, welke van
tier uur af bij een afgedreven bak op het
Uselmeer had gelegen, in de haven van
temmer teruggekeerd. Beide mannen, welke
op den bak bevonden, weigerden deze
te verlaten. Het_ lek was intusschen met de
wileem welke in den bak werd vervoerd,
gestopt. Het gevaar was derhalve aanzienlijk
verminderd.
Later op den avond kwam een sleepboot
van Van Zanen en Verstoep's aannemings-
maatschappij beschikbaar om den bak bin-
Kn te brengen. De „Hilda" heeft daarop de
iffliisreis aanvaard.
Stad Zaandam in moeilijkheden.
De „Stad Zaandam" van de Hal
cyon Lijn is in het Kanaal in moeiijk-
heden geraakt. De kapitien seinde
aan zijn reederij, dat de „roerkoning"
vvas gebroken en het schip onbestuur-
aar vvas geworden.
Jj!?0"3tad Zaandam" was Zaterdagavond uit
vertr°kken, met een lading steen-
1 "estemd voor Chantenay, een stadje
Lf 5® k°ire-monding bij Nantes. De reis
7 aal verlieP normaal, totdat de
Ihpto ndam" Dinsdagmorgen in de na-
7' f !an Kaap de la Hague, met zeer zwaar
te sampen kreeg. Tenslotte raakte daar
net roer defect,
an verschillende zijden zijn sleepbooten
''(v^kntie uitgevaren.
^middeiiijij gevaar leek er voor het schip
F,Je Z1in> daar het zich op vrij grooten af-
de .kust bevond en de storm in het
van die naam en het vermoeden ligt dan
ook voor de hand, dat het schip naar Cher
bourg zal worden gesleept.
Sleepschip op IJselmeer gezonken.
Maandagavond is op het IJselmeer ten
zuiden van Enkhuizen, tengevolge van den
storm het sleepschip „Willem Adri", dat met
een lading slakken op weg was naar Duitsch-
land, volgeloopen en gezonken. De opvaren
den, de schipper, zijn vrouw en knecht en
twee kinderen, konden zich in de roeiboot in
veiligheid stellen. Na geruimen tijd te heb
ben rondgezwalkt konden zij aan boord wor
den opgenomen van de sleepboot „Res Nova",
dat het sleepschip trok. Zij zijn naar Enk
huizen gebracht.
Nieuw Amsterdam wilde op drift gaan.
De storm heeft te Rotterdam geen per
soonlijke ongelukken veroorzaakt en ook de
schade viel mee. In de haven is een aantal
schepen van de boeien losgeslagen en ook de
Dempo, die aan de kade gemeerd lag, verbrak
de kluisters, doch alle ontsnapten konden
weer worden vastgemaakt, zonder dat er scha
de van beteekenïs was aangericht.
De loodsdienst, die Maandagavond was ge
staakt, werd Dinsdagmorgen nog niet hervat,
zoodat slechts enkele schepen binnenkwamen
zonder loods.
De Nieuw-Amsterdam, die een vaste loods
heeft, kwam Dinsdagmorgen eenige uren la
ter dan verwacht werd, binnen. Het meeren
kostte ditmaal groote moeite. Bij het zwaaien
op de rivier dreigde het schip tegen den wal
kant van Katendrecht te loopen. Er moest
zelfs een anker worden uitgeworpen om het
schip in bedwang te houden. Met versterkte
sleepboothulp is het schip toen in goede po
sitie gebracht om te kunnen aanleggen.
PRINS BERNHARD NAAR DUITSCHLAND.
's GRAVENHAGE 4 October. Men meldt
ons van officieele zijde, dat Prins Bernhard
heden voor enkele dagen naar Duitschland is
vertrokken ter bijwoning van de begrafenis
van Prinses Sigismund van Pruisen te PotS'
dam en voor een kort bezoek aan 'sPrinsens
moeder te Reckenwalde.
al heb ik 't ook wel eens te
pakken. Maar dan neem ik één
of twee Aspirintjes, natuurlijk
die met het nUaq&lv- -kruis.
HET PRODUCT VAN VERTROUWENI
(Adv. Ingez. Med.)
Als je hoort vertellen hoe het vroeger op de
school toeging, denk je wel eens: ik wou dat
het nog zoo was. Toen onze vaders in de straf-
bankjes zaten, waarop wij nu onze broeken ver
slijten, werd er heel wat meer uitgehaald dan
tegenwoordig. Je lacht je gewoon een rolbe
roerte als je de verhalen hoort. Dat was echt de
goeie ouwe tijd. Laatst was er een schoolvriend
van mijn vader bij ons op bezoek. Hij had ja
ren lang in het buitenland gezeten en dus
moest zijn terugkomst gevierd worden. We
kregen een glaasje wijn aan tafel en toen be
gonnen de heeren herinneringen op te halen.
Moeder waarschuwde nog dat ik er bij zat, maar
gelukkig letten ze daar niet op. Ik ben een beetje
apart gaan zitten om niet te veel in de gaten te
loopen en ik heb dingen gehoord, die gewoon
fantastisch zijn .En dat mijn vader daaraan
heeft meegedaan! Hij was toen toch wel heel
anders dan nu. Als wij wat uitgehaald hebben
en ik vertel het thuis, is het altijd dadelijk: „Ik
wou liever dat je werkte in plaats van je tijd
te besteden aan die laffe aardigheden, ik be
taal niet voor niets je schoolgeld!" Enzoo-
voorts, enzoovoorts. Iedere schooljongen kent
dat. Maar vroeger is mijn oude heer blijkbaar
een beetje anders geweest. In zijn tijd stonden
ze soms allemaal boven op de bank en als dan
de leeraar binnen kwam, begonnen ze tegelijk
het een of andere liedje te zingen en dan deed
ie nog niets. Dat moest je bij ons eens probee-
ren. Je werd er afgezwiept voor je pap kon zeg
gen. Die vriend van mijn vader heeft ook eens
op een keer in een winkel van feestartikelen
die op de flesch ging, een heele massa snorren
en baarden gekocht en die hebben ze toen tus-
schen twee uren gauw allemaal omgedaan. En
daar stond de leeraar opeens voor een heele
klas stokoude kereltjes. M'n vader brulde nog
van het lachen, toen hij het verhaal ophaalde.
Maar hij had het mij nooit eerder verteld.
Weet je nog, zei de vriend, dat we eens
bij het Konijn zaten te whisten?
Wie was het Konijn, meneer? vroeg ik
zachtjes.
Heeft je vader je daar nooit over verteld?
Neen nooit.
Zeg, Barend, (mijn vader heet Barend,
maar daar kan hij ook niets aan doen) heb jij
dien jongen van je nooit verteld, wat wij alle
maal bij het Konijn hebben uitgespookt?
Waarom zou ik?
Nou, ze zijn er anders aardig genoeg voor,
die verhalen.
Niet geschikt voor Max. Die verbeeldt zich
toch al dat hij heel wat beteekent. Houdt er een
meisje ob na en heeft de wijsheid in pacht.
Hoe m'n vader daar achter is gekomen, weet
ik nog niet. Dat heb je nu van zoo'n kletsgat.
Maar de vriend lachte dat zijn buik mee op en
neer wipte.
Neem je dat dien jongen kwalijk? En hoe
was je zelf dan indertijd? Weet je nog dat aar
dige blonde
Max, ga de kamer uit, zei vader. En toen
ik bij de deur was, hoorde ik hem brommen
van gebrek aan tact en onpaedagogisch en toch
al over het paard getild en het op die manier
nog erger maken.
Boven op mijn kamer, gebogen over mijn
dagboek, heb ik nog eens zitten nadenken.
Waarom zouden vaders toch altijd doen of ze
vroeger heel anders waren dan wij nu? En dan
altijd veel beter. Zouden ze nu heusch den
ken dat wij op eens anders zouden worden, als
we hoorden dat onze vaders ook niet altijd zulke
heilige boontjes zijn geweest? Dat Is toch on
zin. Wij leven zooals welzijn en onze vaders
leefden zooals zij waren. En wat de school .be
treft, slaan wij ze met stukken. Op onze school
is er tenminste niemand die het in z'n hart haalt
zoo de beest te spelen. Daar zou de Baas gauw
een eind aan maken. En bovendien hébben
wij geen leeraren bij wie je zulke dingen kunt
doen. En tenslotte hangt het allemaal van de
leeraren af. Als die een beetje schappelijk zijn,
gaat het op school gesmeerd. Alleen aïs ze
valsch gaan doen, dan komt er wel eens herrie
van.
Dat mijn vader nu van Edith weet is niet leuk
meer. Dat geeft natuurlijk op een gegeven
oogenblïk een geweldige deining. Maar dat heb
ik er voor over. Allicht. Stel je eens even voor
dat ik tegen haar zei: Het moet nu maar uit
zijn, want ze willen het thuis niet hebben. Ge
woon om door den grond -te gaan. Wat zou ze
wel van me denken? Zij kan er toch zeker niets
aan doen. En ik ook niet. Maar misschien loopt
het wel met een sisser af. We zullen het hopen.
(Een uur later).
Vele radioluisteraars hier in het land en ook
veel in Haarlem en omgeving, luisteren naar
de programma's van de B. B. C. (British
Broadcasting Corporation) in Engeland. Het
is voor hen wel eens aardig om te zien hoe de
studio in Londen, waar de Engelsche radio
programma's uitgevoerd worden, er van binnen
uitziet. Hier zijn twee kijkjes. Aan het recht-
sche is een zeer actueele betcekenis verbon
den het is namelijk de studioruimte voor
godsdienstige uitzendingen. Zondagavond j.l.
ging de bisschop van Canterbury hier voor in
den dankdienst voor den vrede. Het beeld hier
beneden geeft de concertzaal uit het zgn.
„Broadcasting House" in Londen weer.
Wat er nu gebeurd is had ik nooit en in de
verste verte niet verwacht. Daareven is mijn
vader naar boven gekomen. Ik had net den tijd
mijn dagboek weg te stoppen en toen kwam hij
binnen. Dat was nog nooit vertoond. Vader op
bezoek bij zijn zoon. Maar het zonderlingste
was dat hij heel anders was dan ooit tevoren.
Ik kan niet precies meer zegen hoe het ging.
maar opeens hadden we het over Edith en het
klonk heel gewoon dat wij daar samen over
praatten. Ik heb eerlijk gezegd dat ik van haar
houd en vader vond het niet eens gek. „Als je
werk er maar niet onder lijdt." „Nou, daar is
geen sprake van, integendeel." Eindelijk heb
ben we elkaar een hand gegeven, een stevige,
alsof we de een of andere afspraak hadden ge
maakt samen. „We moeten eens vaker met
elkaar praten, Max", zei vader, toen hij einde
lijk opstond om weg te gaan. „Graag", zei ik
en ik meende het.
Het is opeens of ik er een vriend bij gekre
gen heb.
MAX.
WEEK-ABONNEMENTEIS
dienen uiterlijk Woensdags avonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen.
Kanaal
3an het afnemen was. De „Stad
Zsatirii T, ainemen was.
Lalw 23 man aan boord.
riclpti0?-den avond heeft de directie be-
esnïY^'T6CU' dat de „Stad Zaandam" aan
had vs?! e Nepboot, de „Cherbourg no. 4"
Éc'n nn f ?aakt' De »sta<L Zaandam" bevond
P oat moment dicht bij de havenstad
Het werk van Permelce, den Vlaming is in ons
land al een aantal jaren bekend en vond vooral
bij de jongere generatie onder de schilders
groote bewondering, die door enkele liefhebbers
kon worden gedeeld. Exposities in Amsterdam
brachten van tijd tot tijd zijn nieuwste werken
voor de oogen der kunstvrienden, grootscheep-
sche verzamelaars als de heer Regnault bezit
ten er verscheidene, wij bespraken er hier
kort geleden een paar die genoemde heer in het
Stedelijk Museum tentoongesteld had en
anderen volgden op bescheidener wijze dat
voorbeeld.
Als dit lcroniekje verschijnt is bij Frederilc
Muller de kunstverzameling van wijlen den
heer E. R. Harkema uit Laren, geveild en zal de
vrij groote en imposante Permeke die daar deel
van uitmaakte, van eigenaar verwisseld zijn.
Het is het Wintergezicht dat hierbij wordt af
gebeeld, en waaraan wij enkele opmerkingen
over den schilder en zijn kunst willen verbin
den.
Zelfs voor wie nog geen ander werk van
Permeke ooit zag, moet, dunkt mij, reeds uit
dit plaatje die eigenaardige vermenging van
brute kracht met kalme grootschheid duidelijk
zijn, waardoor deze kunst in haar kern bepaald
wordt. De onbehouwenheid, de onverschillig
heid, waarmee op den voorgrond een paar
boompjes aangeduid worden alsof het vliegen-
1 meppers waren, de primitieve kracht waarmee
een hooiopper, een boerderij zijn neer gepoot in
een forsch aangezet landschap, waarin alle
detailleei'ing" in enkele breede vegen is saamge
trokken, het neemt alles niet weg dat er een
enorme wijde stilte wordt voelbaar gemaakt
waarin alleen het licht leeft en hemel en aarde
doordringt.
Zulk een voorstelling van zaken, zulk een
wijze van zich te uiten is tegelijkertijd boersch
en verheven, tegelijkertijd primitief en modern
in zijn beste exemplaren.
Het is een uiterste consequentie van het im
pressionisme, ontdaan van alles wat op een be
doeling te charmeeren zou kunnen gelijken. Hij
zelf, de schilder, is met een elementaire kracht,
met storm en onweer vergeleken en zeker staat
hij met de natuur in nauwe verbinding. Wie
niet van zijn kunst houdt, mag zeggen dat alle
cultuur er in ontbreekt. Maar zal toch moeten
toegeven dat het als schilderwerk buitenge
woon indrukwekkend is.
Permeke, thans een goede vijftiger, woont in
de buurt van Ostende, kent de zee en het leven
van boeren en visschers en voelt zich in hun
sfeer opgenomen. Vooral van de zee heeft hij
prachtige dingen gemaakt, nocturnes, nacht
stukken, met niets dan water en lucht, beang
stigend eenzaam en schoon tegelijk, herinnerend
aan het verhaal van de Schepping. Zijn vis
schers en boeren plaatst hij in duistere inte
rieurs, als geweldige verschijningen die te nau-
wernood het dierlijk element in den mensch
hebben afgelegd. Hij houdt er van op dat ele
ment in het bijzonder den nadruk te leggen,
maar doet het op magistrale, onafhankelijke
manier.
Een figuur als Constant Permeke verwijdert
zich weer een paar schreden verder van een
natuurgetrouwe afbeelding dan, bijvoorbeeld,
een Breitner ging, met welken Hollandschen
artist hij wel eenige verwantschap vertoont.
Het is meer het innerlijke leven, het tempera
ment van den schilder, dat wordt bloot gelegd
dan dat de meer fotografisch te benaderen qua-
liteiten van het landschap*dat hij afbeeldt, hier
van belang zijn. Wat men onder „vergeeste
lijkte" schilderkunst verstaat, is, mijns inziens
nog lang zoo verwerpelijk niet als de massa het
wil doen voorkomen. Een deel er van zeker is
te beschouwen als een natuurlijke reactie tegen
de techniek, die in haar ontwikkeling den foto
graaf heeft uitgenoodigd des schilders rivaal te
worden. De laatste komt er dan van zelf toe,
zich van de direct-afbeeldbare realiteit af te
wenden en een uitdrukkingsmiddel te zoeken
onbewust allicht dat zonder intermediair
van apparaat kan blijven werken. Voorloopig
zal de gewone beschouwer nog wel moeite heb
ben wat hem vrijpostig lijkt, als zelfstandig le
ven te waax-deeren, maar het ligt in de ontwik
keling der dingen dat die moeilijkheid verdwij
nen gaat wanneer het inzicht verheldert. Voor
wie nu leeft, is het ongeloofelijk hoe Breitner's
kunst in diens opgang werd afgebroken en zijn
geval was niets dan een herhaling van soort
gelijke vroegere histories.
Om de rol van baanbreker te spelen zijn ech
ter krachten van aanleg en begaafdheid noo-
dig die boven de alledaagsche uitgaan. Wan
neer een artist die niet bezit, blijft hij stame
len en wordt per slot medelijdend ter zijde ge
schoven. Breitner was zulk een krachtmensch
en Permeke heeft er veel van. Daarom is het
interessant te blijven volgen, hoe men op het
werk reageert.
J. H. DE BOIS.
onder stormgeweld.
Op lederfabriek
terecht gekomen
Zeer groote schade aangericht
Tijdens den storm die Dinsdagmid
dag" woedde is te ongeveer 3 uur in
den namiddag de 23 meter hooge
fabrieksschoorsteen van de leder-
fabriek der firma L. Koenraad aan de
Bolkensteeg te Dongen afgeknapt en
neergekomen in de fabriek. Juist
waren daar 4 arbeiders aan bet werk.
De schoorsteen viel vlak langs deze
arbeiders en richtte een geweldige
verwoesting aan. Het dak van de
looierij werd geheel vernield en ont
zet. Balken, waaronder zelfs een ijze
ren verbindingsbalk, braken finaal af
of werden verbogen- De buitenmuur,
staande langs den weg naar Kaats
heuvel, is geheel ontzet en zal moe
ten worden afgebroken. Midden in de
looierij kwam een stuk van den
schoorsteen terecht van ongeveer een
meter lengte, een brok steen, dat al
leen reeds in staat zou zijn geweest
alle aanwezige arbeiders te verplet
teren. Looikuipen zijn vol met puin.
Het bedrijf kan ter plaatse onmoge
lijk worden voortgezet. De mate-
rieele schade is zeer groot.
Tuinder door trein gegrepen.
Slachtoffer kort na het ongeluk overleden.
Dinsdagmiddag is er op de veiling „De Tuin
bouw", gelegen tusschen Bovenkarspel en
Grootebroek een ernstig ongeluk gebeurd. Een
achttienjarige tuinder uit Lutjebroek was be
zig met bloemkool pellen, toen een trein uit
de richting Enkhuizen naderde.
Vermoedelijk door den sterken wind heeft
de jongen den trein niet hooren aankomen
en doordat hij zich te dicht bij de rails bevond
werd hij door den locomotief gegrepen en met
een groote hoofdwond langs de rails neerge-
smakt. Dokter Steenhuizen uit Bovenkarspel
verleende de eerste hulp, waarna het slachtof
fer naar het ziekenhuis te Lutjebroek werd
vervoerd. Onderweg is hij aan de opgeloopen
verwondingen overleden.
Wielrijder door auto gedood.
Hoewel hij geheel rechts reed.
Dinsdagmiddag is de vijftigjarige wielrijder
S. Verbij in de Hoofdstraat te Sassenheim,
nabij de R.K. kerk, door een personenauto aan
gereden, welke uit de richting Leiden kwam.
Het slachtoffer, dat geheel rechts van den weg
reed. werd tegen den grond gesmakt en ern
stig gewond. Nadat dokter Le Grand genees
kundige hulp had verleend, is de man naar
het St. Elisabethziekenhuis te Leiden ver
voerd, waar hij gisteravond is overleden. De
man was gehuwd en vader van tien kinderen.
