De landing van den Prins van Oranje.
DINSDAG 13 DECEMBER 1938
HAARDE M'S DAGBEAD
Twintigduizend man vinden werk
in Duitschland.
In zijn antwoord over de begrooting van zijn
departement, geeft de minister van Sociale Za.
ken een overzicht over het werken van Ned, ar
beiders in Duitschland.
Alvorens den trek naar dat land te bevorde
ren, heeft de regeering er zich van overtuigd
dat de voorwaarden, waaronder door deze ar?
beiders moet worden gewerkt, zoodanig zijn
dat de arbeid aldaar zonder bezwaar kan wor
den aanvaard. De ex-varing heeft bevestigd, fet
de Nederlandsche arbeiders in Duitschland vol
komen vrij worden gelaten in het nakomen van
hun godsdienstplichten en dat ook hun politieke
overtuiging tot geen moeilijkheden aanleiding
geeft.
Was aanvankelijk de neiging bij de Neder
landsche ai'beiders om in Duitschland te werken
veelal niet zoo groot, dat aan alle ingekomen
aanvragen om arbeidskrachten kon worden vol
daan, thans is daarin wijziging gekomen. Met
name voor bouwvakarbeiders en grondwerkers
overtreft het aanbod van gegadigden de plaat
singsmogelijkheid. Van het uitoefenen van
dwang van overheidswege is te hunnen aan
zien dan ook in den laatsten tijd geen sprake.
Ten aanzien van de plaatsing van land- en
veenarbeiders heeft de regeering zich inder
daad genoopt gezien zijdelings eenigen druk op
de arbeiders uit te oefenen.
Het aantal Nedei-landsche arbeidei-s, dat dit
jaar in Duitschland werk heeft gevonden, kan
op rond 20.000 worden geschat. Hoewel, zooals
niet anders was te verwachten bij een dergelijk
aantal, moeilijkheden niet zijn uitgebleven, mag
deze plaatsing in het algemeen als uitstekend
geslaagd worden aangemerkt.
Omtrent de mogelijkheid van plaatsing van
Nederlandsche landarbeiders in Zweden in het
a.s. voorjaar is reeds sedert geruimen tijd over
leg gaande met de bevoegde autoriteiten aldaar.
Twintigduizend Duitschers in
Amsterdam.
Zeer velen kwamen in het geheim binnen,
De Vreemdelingendienst van de Amsterdam-
sche politie werkt de laatste weken onder
hoogspanning. In weerwil van het feit, dat
deze af deeling aanmerkelijk is uitgebreid, vergt
het zeer groote moeite het vele werk te ver
zetten.
Honderden verzoeken van en voor Duitsche
vluchtelingen, om in onze stad te mogen ver
blijven, moeten dagelijks worden behandeld.
Naar een globale schatting bevinden zich vol
gens de Tel. thans te Amsterdam 32.000 vreem
delingen, onder wie ongeveer 20.000 Duitschers.
Eiken dag komen er nog Duitschers binnen,
die niet langs den legalen weg de grens pas
seerden, doch heimelijk ons land wisten te
bereiken.
Voor zoover bij den Vreemdelingendienst be
kend is, bevinden zich alleen in Amsterdam
400 Duitsche vluchtelingen, die in den loop
van enkele weken op slinksche wijze binnen
kwamen.
Deze menschen moeten zich bij de politie
melden. Aanvankelijk ontbood de Vreemdelin
genpolitie deze personen, allen Duitschers,
dagelijks op het hoofdbureau, ten einde zoo
doende een scherpe controle te kunnen uit
oefenen. In verband met den zeer drukken
arbeid op den Vreemdelingendienst moeten
deze vierhonderd zich nu om den anderen dag
melden.
Al deze menschen kwamen kort na de po
groms in Duitschland onze grens over. In den
tijd daarvóór had de Vreemdelingenpolitie ook
reeds eenige honderden Duitschers ontdekt,
die heimelijk in ons land gekomen waren.
Op drie plaatsen in Nederland, o.a. te Hoek
van Holland, zullen kampementen worden in
gericht, waar de vluchtelingen tijdelijk onder
gebracht zullen worden.
Aan den stroom van gevluchte Duitschers
zal voorloopig wel geen einde komen. Het is
opvallend, dat vooral des Zondags er velen
in schijnen te slagen over de grens te komen,
zonder de douaneposten te passeeren.
KERSTINZAMELING GEVRAAGD.
De heer De Marchant et d'Ansembourg heeft
aan den minister van algemeene zaken, voor
zitter van den Raad van Ministers, de vol
gende vragen gesteld:
1. Heeft de minister er kennis van geno
men, dat de opbrengst van de collecte voor
Joodsche vluchtelingen, gehouden 3 December
j.L, meer dan vierhonderdduizend gulden zou
hebben bedragen?
2. Heer de minister er kennis van genomen,
dat de opbrengst van de inzameling voor de
winterhulp aan het Duitsc'h volk, gehouden op
3 December j.l. den dag van de Duitsche soli
dariteit, meer dan vijftien millioen reichsmark
zou hebben bedragen?
3. Is de minister niet van meening, dat ge
zien de sub 1 en 2 genoemde bedragen een
b.v. op Zaterdag 17 December van regeerings-
wege te houden Kerstinzameling „Zorg voor
eigen volk" tenminste één millioen gulden
zou behooren op te brengen, waarmede de
nijpende nood van vele tienduizenden volks-
genooten zou kunnen worden gelenigd?
4. Is het den minister bekend, dat de
leider der nationaal-socialistische beweging
bereid is, tienduizend collectanten en collectri.
ces voor het doen slagen van de sub 3 be
doelde Kerstinzameling beschikbaar te stel
len?
5. Is de minister bereid de sub 3 be
doelde inzameling te organiseeren en het aan
bod van den leider der nat. soc. beweging te
aanvaarden?
Auto met vijf personen raakte
te water.
Tegen bestuurder vier maanden gevangenis
straf geëischt.
Een bruiloftspartij in Berkenwoude heeft
voor eenige bruiloftsgasten uit Stolwijk en om
geving zeer noodlottige gevolgen gehad. E^n
auto met vijf personen, die 's nachts om twee
uur den terugtocht naar Stolwijk aanvaardden,
is onderweg in het water gereden. Drie van de
inzittenden konden zich redden, de twee an
deren slaagden er niet in uit de auto te komen
en verdronken.
De bestuurder, de 32-jarige veehandelaar
J. B. te Stolwijk, heeft zich wegens het ver
oorzaken van dood door schuld voor de Rot-
terdamsche rechtbank te verantwoorden gehad
en is deswege veroordeeld tot een gevange
nisstraf van vier maanden.
Van dit vonnis teekende hij hooger beroep
aan en Maandag diende deze zaak voor net
Haagsche gerechtshof.
De procureur-generaal vorderde bevestiging
van het vonnis van de rechtbank (vier maag
den gevangenisstraf).
Woensdag 14 December zal Scheveningen
van 1813 herleven.
9tReiger9'-bemanning zeer hartelijk
verwelkomd.
DE 125ste gedenkdag van het herstel onzer
onafhankelijkheid is den 30sten No
vember 1.1. reeds herdacht, ook te Sche
veningen waar aan den voet van de „Naald"
een krans werd neergelegd. De eigenlijke vie
ring echter is voor het oude visschersdorp
verschoven naar Woensdag 14 December, om
dat einde November de schepen nog niet
binnen waren en het juist in de bedoeling lag
de visschersbevolking in haar geheel in dit
historisch feest te laten deelen. Het was im
mers de trouwe Scheveninger Jacob Pronk,
die door het Driemanschap in de plannen was
ingewijd, en die te paard voorop het rijtuig
van den Prins door een juichende menschen-
massa naar Den Haag begeleidde.
Het zal daarom vooral een Schevening-
sche feestdag zijn; de scholen hebben vrij en
H.M. de Koningin zal de landing van den
„Prins" gadeslaan.
Het historisch spel zal ongeveer half tien
aanvangen men moet rekening houden met
het getij en dit zal vrijwel de eenige be
langrijke afwijking zijn in de natuurgetrou
we nabootsing van de aankomst van den
Prins van Oranje, welke zooals men weet
plaats had in den namiddag van den 30sten
November om vier uur. Het Engelsche oor
logsschip „Warrior", waarmee de Prins den
overtocht maakte, zal worden voorgesteld
door een Nederlandschen mijnenveger.
Nederland is vrij. Vivat Oranje!
Juist zooals het in 1813 gebeurde, zal Jacob
Pronk na overleg met het Driemanschap per
rijtuig uit de richting Den Haag komen. Bij
zijn woning tegenover het Smidsslop (thans
de winkel van Buis tegenover het Kolenwagen-
slag) wordt Pronk omstuwd door een menigte
Scheveningers in de oude kleeding en hij
houdt een toespraak, waarin hij zegt: „de re
geering is om, Nederland is vrij, de zee is open.
Vivat Oranje!
Dan komt plotseling overal het Oranje te
voorschijn, van de huizen worden de vlaggen
uitgestoken en met kort jak en hoogen hoed
gaan eenige schippers de vlag in den toren
van de Oude Kerk uitsteken. (Strikt genomen
gebeurde dit reeds op 18 November 1813).
Op het Strand.
Het historische oogenblik van de landing
gaat nu naderen. Het volk dromt samen op het
strand, Engelsche matrozen in roode baadjes
en met halve hooge hoeden en staartpruikjes,
zijn reeds eerder geland.
De „Warrior", in casu de mijnenveger, na
dert zoo dicht mogelijk de kust, een sloep
wordt uitgezet en de Prins en zijn gevolg ne
men er in plaats. Dan komt Jacob van Duij-
nen op zijn nettenwagen met drie paarden
bespannen een eind in zee gereden. Intusschen
nadert de sloep de kust, en saluutschoten
weerklinken over de zee. Daar stapt de Prins
van Oranje over op den wagen van Van Duij-
nen en deze begroet hem met het profetische
woord „Majesteit!".
Strikt historisch was Van Duijnen niet de
eerste Scheveninger, die den Prins op vaöer-
landsehen bodem welkom mocht heeten. Want
voordat de sloep de kust had bereikt, was
stuurman Maarten Mos de boot in zee tege-
'moet geloopen, had er zich aan vastgeklampt
en gevraagd: „Wie is de Prins?". Toen iemand
uit het gevolg hem den Prins had aangewezen
had hij diens hand gegrepen en ze eerbiedig
gekust.
Naar het dorp.
Eenigen tijd donderen de saluutschoten.
Onder het gejuich der menigte rijdt de net
tenwagen door het mulle zand naar boven het
dorp in tot aan de pastorie van Ds. Faassen
de Heer in de Keizerstraat, waar thans op no.
58 het gebouw van de Christelijke Jongeman-
nenvereeniging is gevestigd. Hier wordt de
Prins ontvangen door de beide dochters, daar
de dominé zelf in het buitenland vertoeft we
gens een klein geschil met de ambtenaren dei-
accijnzenHierin stak niets oneervols, wan
neer men zich slechts herinnert, welke strenge
bepalingen er waren tijdens het Continentale
Stelsel.
In de pastorie is ook de 91-jarige Simon
Berkenbosch Blok aanwezig, onder het stad
houderlijk bewind kapitein van de schutterij,
die diep ontroerd den Prins begroet.
Als bewijs voor de groote zorg, welke aan
den dag gelegd wordt om dit Scheveningsch
historisch feest zoo goed mogelijk te doen
slagen, willen we nog vermelden, dat de firma
Pander de zaal van de pastorie in den geest
van den tijd heeft ingericht en dat daar ook
verschillende burgers en burgeressen van het
dorp, allen in de kleederdracht van 1813. aan
wezig zullen zijn.
Het oponthoud zal ongeveer 20 minuten du-
ten,- dan volgt een défilé van de bevolking en
eindelijk gaat het naar Den Haag, ditmaal niet
naar de woning van Gijsbert van Hogendorp
aan den Kneuterdijk, maar naar „Promena
de" aan den Scheveningschen Weg, waarmee
het historisch spel is geëindigd.
Om 2 uur trekt nog een kleine historische
optocht door oud- en nieuw-Scheveningen en
des avonds wordt in Seinpost opgevoerd „Een
keerend getij in Neerland!s historie", onder
regie van I-Ienri van Eysden Jr.
Herinnering aan 1813
De stadsrekeningen van 1813 bevatten na
tuurlijk menig document, dat een duidelijk
licht werpt op de gebeurtenissen van die da
gen. Van Duijnen (Van Duyne) heeft in die
dagen druk werk gehad met vrachtrijden.
Zoo vinden we:
den 18 Nov. 1 vragt na noortwijk om
engelsche 9 gl. - st.
den 22 dito 1 vragt na noortwijk
voor de synposte 9 gl. - st.
den 29 dito 2 vragte na terheyde om
volk 10 gl. - st.
den 30 dito den Soverijn Voorst uyt
de boot in dorp Gereede Nihel
den 1 Dec. per expresse met een
paard na Shage 2 gl. - st.
enz.
Een fijn gevoelde gedachte van dezen een-
voudigen visseher, die de eer hooger stelde
dan het geld.
W. S.
OVERSTROOMINGEN OP
SUMATRA.
Omgeving van Taloe onder water.
DRIE PERSONEN VERDRONKEN.
PADANG 12 December (Aneta/
A. N. P.) Door hevige regens is de
omgeving van Taloe oversti-oomd. Het
lager gelegen gedeelte staat een meter
onder water en modder. Vele huizen
zijn door het water verplaatst, waarbij
drie personen zijn verdronken.
Volgens voorloopige berichten zijn ge
deelten van den weg in het gebergte in
de nabijheid van de stad in de richting
van Air Bangas, en Loeboek Sikaping
gestremd door vele boomen en een hal
ve meter modder. De telefonische ver
binding met Taloe is verbroken.
Waarschijnlijk is het hospitaal gedeel
telijk vernield.
Hooge haringprijzen.
Omdat de Prins morgen in Den Haag
zal landen.
Op den haringafslag te Scheveningen heb
ben in verband met de aanstaande herdenking
van de landing van den Prins van Oranje te
Scheveningen de vaten haring veel hoogere
prijzen dan de normal marktprijzen opge
bracht. Deze gelden komen ten goede aan de
viering van de Oranjefeesten te Scheveningen.
Het eerste kantje werd gemijnd door den heer
M. de Heyer te Schevenigen voor 95.
Voorts werden kantjes koelhuis-maatjes ge
veild, waarvan de heer C. van der Burg te
Vlaardingen van 37.50 het eerste mijnde.
De aanstaande vertolker van de rol van den
Prins drukte vervolgens op den knop en het
bord wees 99 per kantje aan.
De verdere prijzen varieerden van 25 tot
-80 per kantje. Het batig saldo liep op tot
1680.
Er waren vele belangstellenden.
Cleeaiaponnen en mannen met baarden.
Na de schitterende ontvangst, welke de
„Reiger" Zondag in Pretoria en Johannesburg
te beurt is gevallen vond Maandag de ver
welkoming plaats der bemanning. Het voor
trekkers-comité, waaraan de voorbereiding is
toevertrouwd van de feestelijkheden, die bij
de viering van Dingaansdag zullen plaats
vinden, had hen voor een receptie uitge-
noodigd. Honderden belangstellenden, waar
onder tal van autoriteiten, gaven van hun be
langstelling blijk. De leden van het comité
waren gekleed in het oude voortrekkers-
costuum, de dames met lange japonnen en
hoeden uit den tijd van de groote trek, de
heeren met wijde broeken en gebloemde ves
ten, terwijl zij, zooals dit op het ocgenblik
onder de Zuid-Afrikaansche jongelieden ge
bruik is, de baard hadden laten groeien om
ook in hun uiterlijk, de gelijkenis met hun
voorvaderen zoo ver mogelijk door te voe
ren.
Een aangenaam samenzijn besloot de ont
vangst, waarna de Nederlandsche vereeniging
In Johannesburg de bemanning een lunch
aanbood. De voorzitter bracht de K. L. M
warme hulde voor haar initiatief tot de Din-
gaansvlucht, een gebeurtenis voor Zuid-Afrika
die overal met vreugde en instemming is be
groet. Het Wilhelmus en het Zuid-Afrikaan
sche volkslied besloten de lunch, waarbij zoo
wel Scholte als Viruly van hun redenaarsta
lenten blijk hadden moeten geven.
De geheele Zuid-Afrikaansche pers wijdt
in geestdriftigen toon gestelde artikelen aan de
aankomst van de „Reiger" en de beteekenis
die haar zending voor de betrekkingen tus-
schen Nederland en de Unie zal hebben.
Op 14 December a.s., des morgens word1 in Scheveningen de landing van den Prins van Oranje in 1813 herdacht, welke 125 jaar geleden
plaats vond. De Koningin is voornemens deze herdenking, waarbij het tafereel van de landing tot een herleving zal worden gebracht,
bij te wonen. Bovenstaande plaat toont U een oude gravure van deze belangrijke gebeurtenis in onze geschiedenis, zooals deze in werkè-
heid in 1813 plaats greep.
Onfortuinlijk slachtoffer van
steekpartij.
Gewond, en er bleek nog wat op de lei
te staan.
In de Beekensteinschelaan te Amersfoort is
Maandagavond een vechtpartij ontstaan tus-
schen zekeren K., wonende te Amersfoort en
een tot nu toe onbekenden man.
K., die onder den invloed van sterken
drank verkeerde, liep een verwonding aan de
linkerhand op, welke naar het schijnt met
een mes was toegebracht.
De politie arresteerde K. en bracht hem
naar het hoofdbureau over. Daar bleek, dat
hij reeds meermalen met de justitie wegens
inbraak en smokkelarij in aanraking was ge
komen en nog een gevangenisstraf van vijf
maanden had te ondergaan.
De man is ingesloten en zal ter beschikking
van de Justitie te Utrecht worden gesteld.
De prijsvraag Voor het Kind.
De Centrale Propaganda-Commissie voor de
Weldadigheidspostzegels verzoekt ons mede-
deeling van het volgende:
De prijsvraag voor het kind, die onder den
titel „Ronde door Nederland" in de bladen
is verschenen, kan geldig worden opgelost door
de enkele vermelding van het slagwoord.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij K.B. is met ingang van 14 December 1938
benoemd tot burgemeester der gemeente Helle-
voetsluis: C. J. van Bommel.
De heer Van Bommel is le ambtenaar ter
secretarie en tevens gemeente-ontvanger van
Hellevoetsluis.
Ook is hij ontvanger der gemeente Nieuw-
Helvoet.
ZEVEN KAMERS VAN KOOPHANDEL
VERSUS SCHIPHOL.
's-GRAVENHAGE. 12 December. De Ka
mers van Koophandel en Fabrieken te Delft,
Dordrecht, 's-Gravenhage, Leiden, Rotterdam,
Utrecht en Vlaardingen, hebben met betrekking
tot de toekomstige ontwikkeling van de burger
luchtvaart hier te lande, een adres aan de Twee
de Kamer der Staten-Generaal gezonden, waar
in zij als hun eenstemmig oordeel uitspreken,
dat door een concentratie van het internationale
luchtverkeer op het vliegveld „Schiphol", gelijk
aan de regeering voor oogen staat, de ontwikke
lingsmogelijkheden van de luchtvaart hier te
lande worden geschaad instede van gediend.
De adi'essanten zijn het hierover eens, dat,
indien bepaald vastgehouden wordt aan de ge
dachte van de centi-alisatie van het internatio
nale luchtverkeer in één luchthaven, slechts een
werkelijk centraal gelegen vliegveld te aanvaar
den is, en dat kan „Schiphol" nooit zijn.
Roeske neemt de felicitaties in ontvangst van een jongedame uit Tsjecho-
Slowakije.
De heer Fred. J. Roeske, dirigent van de Kon. Mannenzangverceniging „Apollo"
te Amsterdam, vierde Maandag zijn 50-jarig toonkunstenaarsjubilcum. Twee
opnemingen tijdens het herdenkingsconcert, dat te zijner eere in het Amster-
damsche Concertgebouw xverd gegeven.
De voorzitter van „Apollo", de heer Jac. Denijs (rechts) huldigt den jubilaris.
