IJmuider Courant
Firma Glas
NAAR DUSSELDORF
Franco's troepen blijven
aanvallen in Catalonië.
DAGBLAD VOOR VELSEN, IJMUIDEN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Over Holland.
I
Gemelde successen door Barcelona
tegengesproken.
Fransche
Spoorwegleeningen
geconverteerd.
Dooi.
DAGELIJKS per
N.V. WATERDRINKER
Zeestr. 20, Beverwijk
Retour f 6.50 enkele reis f 4.25
N.V. RADIO DISTRIBUTIE-BEDRIJF
Sneeuwruimen,
baanvegen en
werkverschaffing.
24e JAARGANG No. 48
jjjtgave Louren9 Co9ter, Maatschappij
voor Courant Uitgaven en 41gem.
prukkerij N. V. Groote Houtstraat 93,
paorlem, Tel. 10724. Bureau IJmuider
Courant: Kennemerlaan 42, IJmuiden,
Xelefoon 5301, Postgiro 310791. Alle
advertenties, opgegeven voor dit blad,
worden kosteloos opgenomen in de
£ennemer Courant.
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
WOENSDAG 28 DEC. 1938
Abonnementen per week f O.I2V2, per
maand f0.52'/2, per 3 maanden f 1.55,
franco per post f 1.95 per kwartaal. Losse
nummers 3 cent per ex. Advertentiënï
1-5 regels f0.60, elke regel meer 0.12.
Bij abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeclingen dubbele
prijs. Advertenties van Vraag en Aanbod
1-3 regels f 0.25, elke regel meer f 0.10.
want van tijd tot tijd vaart er werkelijk een
boot met melkblikken of met een lading bloe
men rustig en zeker door. Maar te oordeelen
naar den indruk van dit alles zou ik geneigd
zijn te zeggen dat de Hollanders vroeger hun
steden van huizen en water bouwden, hoofd
zakelijk omdat zij op die manier twee steden
tegelijk hadden: een op de aarde en de an
dere weerspiegeld in het water. Daar zij, ge
dwongen door de oppervlakte van hun land,
zich niet veel konden uitbreiden, hebben zij
hun afmetingen in verticale richting verdub
beld: door reflexie in het water".
Karei Capek.
De Tsjechische roman- en tooneelschrijver
Karei Capek is gestorven, pas 48 jaar oud. Hij
heeft roem geoogst met vele groote werken
die gisteren in dit blad vermeld zijn. Deze
Capek was niet alleen een zeer scherpzinnig
man maar ook een auteur die in zijn werk
vaak de bitterheid, de twijfel, de paradoxen
tot uiting bracht die de generatie, waartoe
hij behoorde en die als jonge-menschen-van-
even-twintig haar wereld zag ineenstorten in
oorlogsbrand, zoo veelvuldig moest doorleven.
Capek hoonde de vereering van de moderne
techniek in verscheidene van zijn werken. De
uitingen van zijn rijke verbeeldingskracht
werden licht tot caricaturen van hetgeen hem
diep trof en diep teleurstelde in de wereld
dat verworden was. Ik denk aan grotesken,
aan bespottingen zooals hij die schiep in zijn
„Oorlog met de salamanders". Maar als man
van zijn generatie pleitte hij ook voor den
wereldvrede en wijdde daar een tooneelstuk
aan, „De Witte Ziekte", dat ook in ons land
is gespeeld en waarin hij zijn fantaisie te
baat nam om de aandacht der menschen te
boeien en hen te wekken tot het besef eener
diepgevoelde werkelijkheid, die hem gepijnigd
moet hebben.
In gelukkiger oogenblikken heeft hij kleine
boekjes geschreven vol lichten, speelschen
huinor. Er was er een over tuinieren, een
ander over zijn hond „Tuuntje" en ook
zoek aan ons land dat eigenlijk ten doel had,
het congres der P. E. N. Club bij te wonen.
Capek illustreerde dat boekje zelf met zijn
simpele, pakkende kleine teekeningen. Vijf
jaar geleden verscheen het in een Holland-
sche vertaling van Eva Raedt-de Canter bij
Van Holkema en Warendorf. Sommigen uwer
zullen het zich herinneren. Het was een
juweeltje. Wij konden er pleizier over hebben
om zijn licht-prikkelenden humor, het be
wonderen om zijn zuivere beschrijvingskunst;
eruit leeren hoe een vreemdeling ons land ziet
en er opnieuw door van dat land genieten.
Want Capek lezen gaf een nieuw bewustzijn
van de kleur, het „dauwige" lichtzooals
hij het noemdede speelgoed-achtige sier
lijkheid, de wijde verten van Holland.
Dat heb ik nu alles in den verleden tijd ge
zegd, alsof het boekje verloren is. Maar het
bestaat nog en ik heb het gisteren opnieuw
gelezen. Raar hè? Wie leest nu een boekje
van vijf jaar geleden! Dat is immers alianj
verzwolgen in den toomeloozen stroom boeken
en boekjes, die onze geen-risico-vreezende:
moedige uitgevers bij duizenden over ons
plegen uit te storten! Onlangs zei ik in een
gezelschap, dat ik pas een bepaalden histo-
rischen roman gelezen had en dien mooi vond.
>,Qh ja?", zei men toen en keek mij een beetje
bevreemd aan, alsof ik de dameshoedenmode
van 1899 ter sprake had gebracht. „Maar dat
boek is toch al meer dan een jaar oud!"
Herinnert u zich nog „In de Schaduwen van
Morgen" van prof. Huizinga? En „Winden
waaien om de rotsen", of althans zooiets, van
Gailbransson? En „Terug tot Ina Damman'
van Vestdijk? Nu, dat waren allemaal, in hun
uiteenloopende genres, boeken die succes had
den. Al schijnen ze nu misschien ouder en
afgedaner dan de Camera Obscura, Max Ha-
velaar en de Sonnetten van Kloosheel
kort geleden maakten zij opgang. Wie erg oor
spronkelijk durft te zijn en zich niet door een
verbaasd-opgetrokken wenkbrauw laat ont
moedigen, herleze ze! Tenminste als hij ze
mooi vond. Hem of haar zal dan wellicht ook
Karei Capek's „Over Holland", nog ouder, al
vijf jaar oud, onvermengde genoegens kunnen
schenken. Temeer omdat wij zoo'n opkikke
rend boekje nu eigenlijk nog beter gebruiken
kunnen dan in 1933. De wereld is er sindsdien
zeker niet vroolijker op geworden.
Mag ik uw appetijt even trachten te wetten?
Capek over onze stadsgrachten:
„Men beweert dat deze grachten echte wa
terwegen zijn en dat in vroegere tijden de
Hollanders gewend waren hun goederen hier
langs over de stad te verspreiden. Het ligt
hiet in mijn bedoeling dit tegen te spreken,
„Daar zijn de grachten in Delft, waarin de
roode huisjes zich spiegelen, en de grachten in
Amstérdam, waarin de zwarte en witte punt-
gevels, die in gebruik zijn van export-firma's,
zichzelf zien, en de grachten in Utrecht, diep
in de aarde gegraven, en kleine onberoerde
grachtjes die eruit zien of geen menschélijke
voet (gestuurd door een boot) hen ooit beroerd
heeft. En grachten die gedempt zijn en waar
van alleen de naam overgebleven is.
Maar het meest grachtelijk effect ontstaat
als tegen den avond de klokken van de torens
over het donkere water beieren. De klan
ken zijn als zware druppels die resoneeren op
de duistere en vredige oppervlakte van het
water, u zoudt bijna denken, dat deze vrome
tonen honderden en honderden jaren lang
werden neergestrooid en dooreengemengd, en
op die manier de oorzaak waren van de rust
op de grachten".
Over Mensch en Water:
„Welnu, met mijn eigen oogen heb ik ge
zien hoe Holland geproduceerd wordt. Het
gaat precies als met hun steden: je neemt een
stukje zee, dijkt het in en pompt het uit en
op den bodem blijft een rest over, waarbij
Europa door middel van zijn rivieren zijn
vruchtbaarsten grond en de zee haar fijn zand
gevoegd heeft; de Hollander draineert het en
zaait er gras op, de koeien voeden zich erop,
de Hollander melkt hen en maakt kaas die in
Gouda of Alkmaar naar Engeland verkocht
wordt; en dit is in het kort een suggestief
voorbeeld van stofwisseling".
Over Hollandsche tuintjes:
„En de mooiste tuintjes van de wereld zijn
die der Hollandsche landhuisjes; heel klein,
zoo frisch mogelijk door de vele regenbuien,
vol, boordevol.met zilveren, gouden of purpe
ren bladeren, bezaaid met een zacht tapijt
vaji bloesem; de kleinste terrassen, met bed
den melde en alyssum, een vijver niet grooter
dan de palm van je hand, met roode water
lelies erin, een boschje zuurbes en kleine
wouden van gouden juniper en blauwe cy-
pressen".
Over licht:
„Ik kan het Hollandsche licht niet erg goed
voor u schetsen, het is zoo zuiver en transpa
rant, dat u elk contour en détail tot aan het
uiterste hoekje van de wereld kunt zien.
En dan geeft het Hollandsche licht ook een
eigenaardige zuiverheid aan de kleuren; zij
zijn buitengewoon klaar, maar zij zijn noch
koortsig, noch schel; zij zijn als een frissche
bloem onder een dauwdruppel. Zij zijn zuiver
en koel; ik zeg u dit om u te bewijzen dat
licht een grooten invloed heeft op kunst en
kleur en ook op het uiterlijk van een meisje"
Over een klein volk:
„De Hollanders schijnen een soort bouw
wijze op kleine schaal te hebben uitgevonden.
Hun huizen zijn kleiner dan elders; hun woon
kamers zijn bijna zoo klein en luchtig als
vogelkooien. Hun steden, voor het grootste
deel, zijn zoo klein en compact dat je bijna
het gevoel krijgt ze in de hand te kunnen
houden. Behalve het Vredespaleis in Den
Haag en de Beurs in Amsterdam zult ge geen
enkel groot gebouw, geen indrukwekkend pa
leis, geen afwijking van den standaard van
een klein land aantreffenAlles wat het
volk bouwt en vestigt op zijn klein terrein is.
in zeker opzicht, in harmonie met de grootte
van het land. Hier bijten de menschen niet
meer af dan zij kunnen kauwen, zij overdrij
ven de dingen noch in architectuur noch in
hun levenswijzeTezelfdertijd behoort hun
architectuur tot de meest vooruitstrevende
Hun civiele ingenieurs bouwen dammen en
havens over de geheele wereld. Het is geen
provinciale bekrompenheid die de grondslag is
voor de meetkunde van hun levens".
Dit zijn dan de enkele citaten die u, hoop
ik,zullen aansporen om dat kleine boekje te
herlezen, of misschien: voor het eerst te lezen.
Laat ook dit laatste u niet geneeren. De Boe
kenberg is zoo log en groot; wij zoeken er allen
in en zien allen kleine juweeltjes over het
•hoofd. Soms groote.
Capek zal u blijdschap en een glimlach
over uw eigen land geven. Wij moeten daarom
alleen hem al dankbaar herdenken.
R. P.
Vanaf heden brengen wij ruim
1000 coupons en restanten
in den verkoop o.a. van
KALVERSTRAAT 11-21
0 Manufacturen
0 Japonstoffen
0 Vitrages
0 Vloerbedekking
0 Gang- en traploopers
tegen abnormaal lage prijzen
Ziet onze speciale etalages
IJ MUIDEN-OOST
(Adv. Ingez. Med./
Te Praag 3 dooden en 23 gewon-
den tengevolge van gasvergiftiging
PRAAG, 27 December (Havas). In het
Ziekenhuis van Barmhartige Broeders te
Praag zijn drie verpleegden tengevolge van
vergiftiging door lichtgas om het leven ge
komen, 23 andere zieken en twee leden van
het verplegend personeel verkeeren in levens
gevaar
'100 millioen in ons land
geplaatst.
Naar wij vernemen heeft de Fran
sche regeering met een Nederlandsche
en Zwitsersche bankgroep, onder lei
ding van de heeren Mendelssohn en
Co. Amsterdam, de Nederlandsche
Handel Maatschappij N.V., de Schwei-
zerische Kreditanstalt en de Schwei-
zerischer Bankverein, een 4 pet. lee
ning van den Franschen staat afgeslo
ten, aflosbaar in 30 jaar en uit te
geven tegen den koers van 95 pet.
Het bedrag dezer leening beloopt
f 175.000.000, waarvan een gedeelte van
f 100.000.000 in Nederland zal worden
geplaatst en een gedeelte van
f 75.000.000 in Zwitserland.
De obligaties zullen luiden in guldens en in
Zwitsersche franken tegen een vasten omre
keningskoers, terwijl de coupons en lossingen,
ter keuze van de houders, betaalbaar zullen
zijn in één dezer muntsoorten.
De uitgifte in Nederland zal slechts tot een
bedrag van f 70.000.000 geschieden, aangezien
het restant van f 30.000.000 reeds vooraf is ge
plaatst.
De Fransche staat zal het recht hebben de
leening na drie jaar vervroegd af te lossen.
De leening is bestemd ter aflossing van
verschillende in het buitenland geplaatste
leeningen van de Grands Réseaux de Che-
mins de fer Francais.
Door haar belangrijkheid duidt deze trans -
,ctie op een aanmerkelijke verbetering van
het Fransche crediet in het buitenland. Zij
vormt een belangrijken stap op den weg naar
het herstel der Fransche financiën.
Reuter verneemt uit Saragossa, dat
op den vijfden dag van het offensief
van Franco de rechtsche troepen hun
liniën in alle sectoren verder vooruit
geschoven hebben. Omstreeks den mid
dag had 'n cavallerie-divisie uit een ge
bied van 280 vierkante mijlen, liggende
tusschen Almatret en den noordelijken
over vande Ebro, tegenover Ribarroja, alle
tegenstanders verdreven en verschei
dene honderden gevangenen gemaakt.
De linkervleugel der Nationalistische troepen
heeft Aspa bezet en rukt verder op in de rich
ting van Borjas Blancas. Het waterkrachtsta
tion te Monte Cabo, een der weinige electri-
sche centrales, waarover de textielsteden ten
westen van Barcelona nog kunnen beschikken,
is in handen der rechtschen gevallen.
In het gisteravond uitgegeven communiqué
van het hoofdkwartier te Salamanca wordt ver
klaard, dat de rechtsche troepen op 26 Decem
ber verscheiden dorpen hebben bezet en 1093
gevangenen hebben gemaakt. Ook gisteren wer-
De vorst is uitgeweken, zij heeft het niet
kunnen houden
Tegen een warmen luchtaanval vanaf
den Oceaan,
Zij is teruggetrokken op haar ver domein
van koude
En 't is voorloopig hier weer met haar
heerschappij gedaan.
Zij laat hier zooals altijd wel haar
attributen achter,
Waarvan de aanblik met het uur steeds
viezer papboel wordt,
Het ijs dat borstplaat en de sneeuw die
kleffer wordt en zachter,
Om als het doorzet heelemaa! te wijken
binnenkort.
De krantenlezer ziet vandaag de nieuwe
weerverwachting
Al naar zijn aard en leeftijd met
gevariëerd gevoel,
De een begroet den dooi met vreugd als
ware lotsverzachting.
De schooljeugd-met-vacantie vindt het
maar een dooie boel.
Maar niemand van ons allen, 't zij geleid
door hoop of vreeze,
Dat het verkild regiem het nog een poosje
houden zou,
Had durven denken dat de omzwaai er
zoo gauw zou wezen,
Wij voelen ons wel wat verrast, zoo
eensklaps uit de kou.
Er komt genezing voor de winterteenen,
winterhanden,
Er gaat weer water vloeien door de lang
bevroren buis,
't Verkeer herneemt zijn trouwe regelmaat
weer in den lande,
De haard kan het weer rooien met
verwarming van het huis.
De vorst die ons verraste met haar
plotslinge invasie
En weer verrassing bracht door even
plotseling vertrek,
Brengt tijdelijk ons land ook in een nieuwe
situatie
Want Neerland aan den IJs-el wordt tot
Neerland aan denLek.
P. GASUS.
den volgens het communiqué weer eenige stel
lingen bezet. Honderden lijken, welke door de
regeeringstroepen op het slagveld werden ach
tergelaten, zijn begraven. Een hoeveelheid
oorlogsmaterieel .en belangrijke voorraden zijn
buit gemaakt.
In tegenstelling met deze uit het
Nationalistische Spanje afkomstige be
richten, verneemt Havas uit Barcelona,
dat na het offensief aan het Catalaan-
sche front, dat thans vijf dagen heeft ge-
geduurd, de troepen van Franco, geen
resultaten hebben bereikt. De vijand
zoo meldt men van regeeringszijde
heeft zijn aanval gedaan over een front
breedte van honderd kilometer, van
Tremp tot de Llano de Lerida langs de
Segre. Alleen dé sector bij Seros is
prijsgegeven, bij Tremp, Balaguer en
Lerida zijn de stellingen ongewijzigd.
Er bevinden zich thans vijf ministers te Ma
drid, n.l. die van binnenlandsche zaken, open
baar onderwijs, vei'keer, landbouw en volks
huisvesting en een minister zonder portefeuille,
Zij hebben de leden der controlecommissie ont
vangen in bijzijn van de civiele gouverneurs
van Madx-id en Cuenca.
Slachtoffers van luchtbombarde
menten.
De persdienst der Spaansche regeering te
Londen deelt mede, dat bij de bombardementen
door de Nationalistische luchtmacht in de af-
geloopen twee dagen 35 personen om het leven
zijn gekomen en 130 gewond. Zes patiënten wer
den gewond bij het bombardement op het hos
pitaal te Torre Ambarra. Het hospitaal vloog
in brand.
PLAATSBESPREKING
TELEFOON 3536
(Adv. Ingez. Medj
NEEM DISTRIBUTIE
HET BESTE uit den aether, billijker
en beter, 50 cent per week. Geen
stroomverbruik. INRUIL OUDE TOE
STELLEN.
BEVERWIJK.
Romerkerkweg 87 Telef. 5421
(Adv. Ingez. Medj
lil Amerika duurt de koude voort.
Strenge vorst in het Noorden der Ver. Staten.
In de noordelijke helft der Ver-
eenigde Staten woeden op het oogenblik
verblindende sneeuwstormen, gepaard
gaande met een ijskouden wind. Op een
plaats heeft men volgens Reuter 37 gra
den vorst geregistreerd.
De regeei-ingspersdienst meldt:
In enkele bladen zijn dezer dagen berichten
opgenomen, welke den indruk wekken, dat de
regeering zou zijn teruggekomen op haar afwij
zend standpunt t.a.v. het inschakelen van de
werkverschaffing ten behoeve van het sneeuw
ruimen en baanvegen.
Dit is niet juist. Ook thans staat de regeering
nog op het standpunt, dat deze werkzaamheden
voor uitvoering in werkverschaffing, gefinan-
ciei-d met degelden van het werkverschaffings-
subsidiefonds, niet in aanmerking kunnen ko
men. Voor de gemeentebesturen, die in deze
een taak hebben, liggende op het gebied der
openbare veiligheid en het verkeer en voor de
ijsvereenigingen, aan welke de aanleg en het on
derhoud van ijsbanen en ijswegen voor het toe
risme in het algemeen moet worden overgela
ten, beteekent dit, dat de kosten van een en
ander uit haar eigen middelen moeten worden
bestreden, zooals dit van ouds het geval is ge
weest.
Waarin de regeering, voorzooveel noodig, heeft
.toegestemd, is, dat ook de financieel van haar
afhankelijke gemeenten uit haar eigen middelen
gelden beschikbaar stellen voor de werkzaam
heden, welke geacht kunnen worden tot haar
verzorgingsgebied te behooren. Dit geldt voor
de financieel afhankelijke gemeenten in alle
provinciën, ook al is de mededeeling daarvan
alleen gedaan aan de Ged. Staten van Friesland
naar aanleiding van een van dit college ont
vangen schrijven. Aan Friesland is bovendien
bericht, dat geen bezwaar zou worden gemaakt
tegen het uittrekken van bescheiden bedragen
door de gemeentebesturen voor de zorg, welke
de gemeenten van ouds tot zich hebben getrok
ken voor aanleg en onderhoud van ijswegen ter
vervanging van vervoer te water door slede-
vervoer en van ijswegen, waarvan aanleg en
onderhoud noodzakelijk was voor het welslagen
van den voorgenomen elfstedentocht.
Het misvex*stand schijnt te zijn ontstaan, door
dat de regeering heeft gemeend aan deze toe
stemming de voorwaarde te moeten verbinden,
dat zooveel mogelijk van de diensten van werk-
loozen en van andere gesteunden moet wox-den
gebruik gemaakt. Zij deed dit zoowel in het
belang van de werkloozen als in het belang van
de publieke kassen en mede in het vertrouwen,
dat zoowel de niet-financieel afhankelijke ge
meenten als de particuliere vereenigingen, even
eens deze beide belangen inziende, op dezelfde
wijze zouden handelen.
Het standpunt der regeering is dus: het offi-
cieele werkverschaffingsapparaat niet inscha
kelen, doch wel zooveel mogelijk gebruik ma
ken van de diensten van werltloozen en gesteun
den, opdat dezen de gelegenheid vei'krjjgen
voor korteren of langeren tijd in eigen onder
houd te voorzien. Dit is mede in het belang van
de publieke kas, waaraan juist in dezen tijd
zulke zware eischen worden gesteld