IJMUIDEN
Eerste Kamer over het
regeeringsbeleid.
Litteraire
Kantteekeningen.
De weerstoestand van hedenmorgen 7.20 uur:
Weer:
Wind:
Den Helder:
Vlissingen
De Bilt:
Groningen:
Maastricht:
regenbuien
half bewolkt
sneeuw
licht bewolkt
heiig
NNW matig
WNW matig
WZW zwak
ZW zwak
ZW zwak
Temperat.
in gr. C.:
Minimum
hedennacht
in gr. C.:
Neersl. afgel.
etmaal
in m.M.:
Den Helder: 2
Vlissingen: 2
De Bilt: 0
Groningen: —2
Maastricht: 0
0
—1
—3
—5
0
Verwachting geldig van hedenavond tot mor
genavond ongeveer 19 uur:
Voor de kuststrookMeest matige Noord
westelij ke tot Westelijken of Zuidwes
telijken wind, gedeeltelijk bewolkt, mo
gelijk nog lichte sneeuwbuitjes, lichte
dooi overdag. Des nachts temperatuur
om het vriespunt
Voor het binnenlandhet Oosten en het
Zuiden: Meest zwakke Noordwestelijke
tot Westelijken wind, helder tot licht
of half bewolkt, weinig of geen sneeuw
overdag; temperatuur om het vries
punt, des nachts lichte vorst.
1 W aar schuwing en voor het verkeerGlad
de wegen in het geheele land in den
namiddag, avond en nacht.
THERMOMETERSTAND
Hoogste gisteren
Laagste hedennacht
Hoogste heden
BAROMETERSTAND
Hedenmorgen 9 uur
Neiging: Vooruit.
Opgave van:
MAGAZIJN 'T BRILLENHUIS
Kanaalstraat 86 IJmuiden
HOOG WATER TE IJMUIDEN:
Zaterdag v.m. 3.51 uur; n.m.
Zondag v.m. 4.39 uur; n.m.
Maandag v.m. 5.25 uur; n.m.
DE BESTRIJDING VAN PLANTENZIEKTEN.
Vrijdagavond 13 Januari zal in het veiling
gebouw Centrum" een lezing worden gehou
den over het ontsmetten van bloembollen en
over het bespuiten van tulpen tegen het vuur.
Spreker is de heer A. Schouten.
De avond wordt georganiseerd door de
plaatselijke afdeeling van de Alg. Ver. voor
Bloembollencultuur.
DE ONDERLINGE COMPETITIE VAN DE
DAMCLUB.
Voor de onderlinge competitie van de Bever-
wijksche Damclub werden de volgende wed
strijden gespeeld:
Eerste klasse.
W. SpanjaardP. Staalduinen
Tweede klasse.
B. ReimersG. Rietkerk
L. Kluft—P. Verdonk
J. HollenbrandP. Kluft
A. RomeynC.. Snel
Derde klasse.
F. Wen tinkM. Rietkerk
A. WentinkA. Wernke
2—0
0—2
1—1
afgebr.
0—2
Binnen zes weken na afloop van dien ter
mijn kunnen de belanghebbenden die zich met
bezwaren tot den Raad hebben gewend bij Ge
deputeerde Staten bezwaren tegen het plan in
dienen.
EEN NIEUWE ORGANISATIE VAN FORENSEN
Men schrijft ons uit Castricum dat de afdee
ling Castricum van den Alg. Bond van Forensen
zich heeft afgescheiden omdat zij zich niet kon
vereenigingen met de wijze van werken van den
bond en verschillende gestes van het hoofdbe
stuur. De afdeeling had reeds lang getracht ver
betering in de samenwerking te verkrijgen maar
dit mocht niet baten, ook besprekingen met het
hoofdbestuur vermochten de verschillen van in
zicht niet weg te nemen.
Na het uittreden is te Castricum opgericht de
Nederlandsche vereeniging van forenzen. De
overgroote meerderheid der leden van de opge
heven afdeeling heeft zich daarbij aangesloten.
De nieuwe organisatie hield een vergadering
waarin de voorloopige statuten en reglement
werden goedgekeurd. Het bestuur der vorige af
deeling werd bij acclamatie tot bestuur der
nieuwe vereeniging gekozen.
0—2
1—1
42 F.
36 F.
38 F.
763 m.M.
4.07 uur.
4.55 uur.
5.42 uur.
HINDERWETVERGUNNINGEN.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Velsen brengen ter openbare kennis, dat ter
gemeentesecretarie ter inzage liggen verzoeken
met bijlagen van:
die Vennootschap onder firma J. L. H. Smits
en Co., te Amsterdam (Chemische fabriek
„Velsen" te Velsen) om vergunning tot wij
ziging van -het maaihuis waarin o.m. 5 electro-
motoren, t.w. 1 van 16, 1 van 10, 2 van 4
en 1 van 1 P.K., in het perceel, kadastraal
bekend gemeente Velsen, sectie H. no. 2976,
plaatselijk bekend Kanaalkade no. 41 te Vel
sen;
N. Klooster, te IJmuiden, tot het. uitbrei
den van zijn bakkerij, door bijplaatsen van
een kneed- en een klutsmachine, aangedreven
door een electromotor van iy2 P.K., in het
perceel, kadastraal bekend gemeente Velsen,
afdeeling IJmuiden, sectie M nos. 2849/2852,-
plaatselijk bekend Zeeweg no. 40 te IJmuiden;
Op Woensdag 18 Januari 1939, des voormid
dags 11 uur, zal ten Gemeentehuize gelegen
heid bestaan om bezwaren tegen deze ver
zoeken in te brengen en deze mondeling en
schriftelijk toe te lichten. Zoowel de verzoekers
als zij die bezwaren hebben kunnen gedurende
drie dagen voor het bovenvermelde tijdstip op
de secretarie der gemeente kennis nemen van
de terzake ingekomen schrifturen.
WEE MIST EEN HOND?
Bij de politie te IJmuiden-O., Santpoort en
Velsen N. zijn inlichtingen te bekomen over
aldaar opgevangen honden.
AGENDA VOOR VELSEN EN IJMUIDEN
VRIJDAG 6 JANUARI
Thalia Theater: „Hoogspanning! Levensge
vaarlijk!" en „Go West young man", 8 uur.
Rex Theater: „Schuldig?" en „Spaansche
Aarde", 8.15 uur.
Theater de Pont: „Problemen der Jeugd" en
„Verlamde Vleugels", 8" uur.
■ZATERDAG 7 JANUARI
Thalia Theater: „Hoogspanning! Levensge
vaarlijk!" en „Go West young man", 8 uur.
Rex Theater: „Schuldig?" en „Spaansche
Aarde". 8.15 uur.
Theater de Pont: „Problemen der Jeugd" en
„Verlamde Vleugels", 8 uur.
AGENDA VOOR BEVERWIJK
VRIJDAG 6 JANUARI
Luxor Theater, Breestraat: „Een Millionnair
in lompen" en „De onzichtbare vijand", 8 uur.
Kennemer Theater, Zeestraat: „Sneeuwwitje'
en „De Parijsche Ondeugd" 8 uur.
W. B. Theater, Peperstraat: „Wereldstad" en
„Stroopers van Alaska", 8 uur.
ZATERDAG 7 JANUARI
Luxor Theater, Breestraat: „Een Millionnair
in lompen" en „De onzichtbare vijand", 8 uur.
Kennemer Theater, Zeestraat: „Sneeuwwitje"
en „De Parijsche Ondeugd" 8 uur.
W. B. Theater, Peperstraat: „Wereldstad" en
„Stroopers van Alaska", 8 uur.
AGENDA VOR CASTRICUM
VRIJDAG 6 JANUARI
Corso Theater, Dorpsstraat: „De Geluksvogel
met zijn erfenis, 13 stoelen", 8 uur.
ZATERDAG 7 JANUARI
Corso Theater, Dorpsstraat: „De Geluksvogel
met zijn erfenis, 13 stoelen", 8 uur.
AGENDA TE HAARLEM
Heden:
VRIJDAG 6 JANUARI
Palace Familie Cinema: „Tussehen twee vrou
wen" en „Ruzie driehoog achtei-", 2.en 8.15 u.
Rembrandt Theater: „Wapenzusters", 2.30,
en 9.15 uur.
Frans Hals Theater: Deanne Durbin in „De
Bakvisch" (voor de derde week geprolongeerd),
2.30, 7 en 9 15 uur.
Luxor Sound Theater: „Drie kameraden", 2.30,
7 en 9.15 uur.
Spaame Theater: „De vrouwelijke Tarzan" en
„Het derde alarm".
Moviac Theater: „Het geheim van de Zermatt"
ZATERDAG 7 JANUARI
Bioscoopvoorstellingen 's middags en 's avonds.
Teyler Museum, Spaarne 16. 113 uur, be
halve 's Maandags. Toegang vrij.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge
opend eiken werkdag (behalve Vrijdags) van
8—5 en 79 uur.
AUTO GESLIPT.
Op den Tusschenbeeksweg slipte gistermid
dag een vrachtauto van den kolenhandelaar K.
De auto geraakte met het achterwiel tegen den
trottoirband, waardoor een as brak. Men heeft
de auto opgevijzeld en voorloopig ter plaatse
laten staan
VERTROKKEN TRAWLERS.
Heden zijn vertrokken:
Fram IJM 135, Voorwaarts IJM 83, Schoorl
IJM 39, Christine IJM 2, Elie Chenevière IJM
161, Aneta IJM 182, Jacqueline Clasine IJM 10,
Betje RO 16.
Verwachte vischaanvoer.
Thuisstoomende voor de Zaterdagmarkt:
Maria IJM 95. Vangst: 27 kisten tong,
kisten tarbot, 32 kisten groote schol, 45 kisten
kleine schol, 27 kisten wijting en schar, 5 kisten
varia, totaal 143 kisten, benevens 30 stuks ka
beljauw.
BESOMMINGEN.
Loggers: KW 166 f307; KW 121 f 1190.
Kotter: E 329 f 1470.
Loggers met versche haring: SCH 118 f920
SCH 101 f 1320; KW 44 f390; KW 43 f1830.
Nagekomen besomming logger: KW 121 f 1190
IJmuiden 6 Januari 1939
Tong 130101 cent per K.G.
Zetschol f 33—f 28 per 50 K.G.
Kleinschol f 25—f 12,50 per 50 K.G.
Schar f 12,50—f7 per 50 K.G.
Kleine gul f3,80—f3,60 per 50 K.G.
Versche haring f 6.50f4,30 per 50 K.G,
DS. A. ZWIEP.
Ds. A. Zwiep te IJmuiden staat op het twee
tal van de Chr, Geref. Kerk te Zwaag-West-
einde.
HEEMSKERK
MUTATIE ST. ELISABETHS-VEREENIGING.
Iu de vacature ontstaan door het vertrek
van mej. M. de Wit (thans mevr. Zwetsloot) is
in haar plaats tot secretaresse benoemd mej
C. Tromp.
SANTPOORT
VERTELAVOND.
Voor den tweeden vertelavond in de kapel
der Ned. Herv. Evangelisatie bestond van de
zijde der jeugd wederom een overgroote be
langstelling: het gebouw was stampvol, wel
een bewijs, dat de eerste avond in den smaak
was gevallen.
De heer Schooneman vertelde aan de hand
van lantaarnplaatjes de geschiedenis van
„De Negerhut van Oom Tom" en „Bob de
Brandweerman". Het derde nummer stond op
het programma aangekondigd met vraagtee-
kens. Dit bleek de geschiedenis te zijn van de
jacht op een muis in de slaapkamer van een
echtpaar. Vooral om deze geschiedenis heeft
de jeugd smakelijk gelachen.
OVERSTROOMING.
Eenige maanden geleden vermeldden we, hoe
een deel van den Rijksweg en het Broekber-
genplein tengevolge van een defect aan het
pompstation aan den Doodweg onder vuil,
drabbig rioolwater kwam te staan.
Ook Zondag j .1. hoorden wij weer van eenige
kelders, die onder water stonden. Toen was
het euvel evenwel vrij spoedig verholpen.
Gisteren was dit echter niet het geval. Ten
gevolge van den hevigen sneeuwval op Woens
dag j.l. gevolgd door den snel invallenden dooi,
kwam opnieuw bovengenoemd gedeelte van
den Rijksweg onder water te staan, doordat
het riool blijkbaar het water weer niet af
voerde. Pas tegen 8 uur in den avond begon het
water wat te zakken. Doordat het vroor waren
de plaatsen waar het water gestaan had, spoe
dig spiegelglad.
HET „SANDHAESFONDS".
Het bestuur van „Santpoorts Bloei" mocht
aan verschillende bijdragen een bedrag van
f 40 ontvangen, waardoor de totale opbrengst
bedraagt f 851,17, plus een voorwaardelijke
toezegging van f 200.
Het benoodigde bedrag is dus nog niet bij
een.
DE VERLICHTING VAN DE WILLEM DE
ZWIJGERLAAN.
Het bestuur van „Santpoort's Bloei" meldt
ons:
„Daar de Willem de Zwijgerlaan en omge
ving voor het grootste gedeelte van straat
verlichting geheel verstoken is, hebben wij ons
tot het gemeentebestuur gewend en het ver
zocht tot het plaatsen van lantaarns aan deze
wegen ten spoedigste over te gaan. Tevens heb
ben wij nogmaals aangedrongen op het ver
lichten van het plein voor het Jeugdhuis."
Allerlei onderwerpen aangesneden.
CASTRICUM
HET UITBREIDINGSPLAN TER INZAGE.
Het plan tot herziening van het uitbreidings
plan Castricum nr. 1 met kaarten, grondteeke-
ningen en bebouwingsvoorschriften zal van 7
Januari af gedurende 14 dagen op de gemeente
secretarie ter inzage liggen.
Voorspel van hef groote debat
De Eerste Kamer heeft in het Voorloopig Ver
slag op de rijksbegrooting voor 1939 haar eerste
oordeel gegeven over het regeeringsbeleid.
Over de kabinetsformatie is veel gesproken.
Ettelijke leden waren van meening, dat
in het tot nog toe door het Kabinet volbrachte
werk weinig is om te roemen op het speciale
karakter, dat dit ministerie zou kenmerken.
Men constateerde te dezen aanzien een zekere
armoede en meende, dat uit niets is gebeken, dat
de smallere basis, waarop het Kabinet in te-
gensteling met de beide ministeries die het vóór
gingen steunt, het meer regeerkracht en ho
mogeniteit, dan dien beiden eigen was, verleent.
Gesteld voor de oplossing van de moeilijkheden
van het oogenblik, mag het Kabinet en mogen
de daarmede verwante partijen zich afvragen, of
zij voor het land verantwoord blijven door te
volharden in de houding, in 1937 aangenomen,
Degenen, die met de tegenwoordige samen
stelling der regeering instemden, antwoordden
hierop, dat te zijner tijd zal kunnen blijken of
in de toekomst een breedere basis wederom aan
vaardbaar zou zijn.
Op het gevaar van machtsoverschrijding werd
voorts gewezen bij het gebruik maken van mach
tigingswetten. Bij het gebeurde ten aanzien van
het R. A. P. is dit gevaar aan den dag getreden
en ook bij de tariefmachtigingswet in haar nieu
we redactie dreigt het in hooge mate.
Critiek krijgt de regeering te hooren over
haar buitenlandsche politiek, die geleid zou heb
ben tot verzwakking van de Volkenbondsge
dachte. Daartegenover staat echter, dat andere
leden hun groote waardeering uitspraken voor
de wijze, waarop de minister van Buitenlandsche
Zaken in September 1.1. oris land te Genève
heeft vertegenwoordigd en voor de rede, die hij
aldaar heeft uitgesprókéru Men "achtte het vol
komen juist, dat de regeering de harde werke
lijkheid als richtsnoer heeft aanvaard en juichte
het toe. dat Nederland is teruggekeerd tot de
traditioneele politiek van zelfstandigheid. De
handhaving van die politiek zal echter alleen
mogelijk zijn, indien de regeering over de noo-
dige middelen beschikt om die zelfstandigheid
te verdedigen. Daarom zal een krachtige bewa
pening onvermijdelijk zijn.
Men sprak er zijn bevreemding over uit, dat
in den laatsten tijd het krachtigste pleidooi
voor het nemen van ingrijpende maatregelen
pleegt te worden gehouden door degenen, die
vroeger met klem ontwaoenin"" voorstonden.
Tegen dit laatste voerden de leden, wier op
merking het eerst werd weergegeven, aan, dat
hun streven naar ontwapening nooit iets anders
heeft ingehouden dan de vervanging van een
nationaal opgezette defensie door een systeem
van beveiliging op collectieven grondslag. Dit
systeem verdient huns inziens ook thans nog de
voorkeur, al zijn de vooruitzichten te dien op
zichte vooralsnog niet gunstig.
Verscheiden leden spraken hun voldoening uit
over het bezoek, dat de koning der Belgen on
langs aan Nederland heeft gebracht. Uit de har
telijke ontvangst, Zijner Majesteit te beurt ge
vallen, is ten duidelijkste gebleken, hoezeer men
hier te lande op goede betrekkingen met den
Zuidelijken nabuur prijs stelt.
Het justitieel beleid heeft ongerustheid in den
lande gewekt. Het verslag maakt gewag van bij
een deel der Eerste Kamer heerschenden twij
fel of ten departemente van Justitie wel steeds
wordt gehandeld „met den tact, welke voor een
goed landsbewind onmisbaar is". Sommige le
den verklaarden weinig waardeering te hebben
voor de wijze, waarop de strijd tegen de zooge
naamde wilde autobussen is gevoerd en anderen
wezen op den bedroevenden indruk, welken de
politiek der regeering in de Ossche affaire heeft
gemaakt.
Zeer vele leden brachten den minister van
Financiën hulde voor de duidelijke uiteenzet
ting in de millioenennota omtrent den financiee-
len toestand gegeven.
Wat de belastingplannen aangaat: haar defi
nitief oordeel zal de Eerste Kamer pas kun
nen geven, wanneer zij de plannen in uitge-
werkten vorm voor zich heeft, doch reeds m
verklaarde een aantal leden, dat zij de 2 pro
cents-inkomstenbelasting te zwaar vonden ei
strijdig met het beginsel van heffing naar draag,
kracht. Ook tegen de wederinvoering van de
forensenbelasting koesterde men bedenkingen.
Verder werd betreurd, dat nog niets bekend
gemaakt omtrent de plannen der regeering tot
bezuiniging op den Staatsdienst. Is het kabinet
te dezen opzichte niet homogeen? Of ontbreekt
nog een vast plan?
Bij de bespreking van heb sociaal-economische
beleid werd de ombuiging van onze handelspo
litiek in protectionistische richting door vele
leden betreurd. Verder vond het plan-Westhoff
weer vele aanhangers; men gaf het in ieder ge
val ver de voorkeur boven de oude wijze van
werkverschaffing, al zal bij de uitvoering groote
vooi-zichtigheid moeten woi-den betracht.
De Jodenvervolgingen zijn ook ter sprake ge
komen. Tegenover degenen, die aandrongen op
ruimere toelating van vluchtelingen, op grond
van christenplicht, voerden vele leden aan, dat
christelijke politiek in geenen deele onbeperkte
toelating eischt. De rechtmatige belanaen van
het eigen volk, dat zelf in hoogst moeilijke om
standigheden verkeert, mogen niet in het ge
drang komen. Huns inziens mag de regeering
niet gebrek aan activiteit ten laste worden ge
legd. Sommige leden, die overigens met de ge
dragswijze der regeering instemden, meenden
toch, dat een milder beleid gevoerd zou kunnen
worden tegenover bloedverwanten en vrienden
van Nederlandsche ingezetenen en tegenover
transmigranten.
Arbeider door een as gegrepen
en gedood.
Een vrceseüjken dood heeft Donderdagmiddag
een arbeider in het Kaasexporthuis van de
firma Gebr. S. aan de Houtmarkt gevonden.
Ongeveer vier uur was de pakhuisknecht S.
aldaar bezig met het reinigen van een trom
mel, waarin geregeld kaas zoogenaamd geverfd
wordt in de was, welke in die trommel zit. Door
middel van een electromotor wordt deze trom
mel ter behandeling van de kaas heen en weer
bewogen.
De was werd Donderdagmiddag uit de trommel
verwijderd en die werd voor het reinigen met
water gevuld, waarna het apparaat door middel
van een as weer in beweging werd gebracht.
Op een gegeven oogenblik ging T. naar een
putje op een afstand van 40 c.M., hij stond toen
met zijn rug naar de as gekeerd. Toen hij zich
bukte is zijn kleeding van achteren vermoedelijk
door de vette as gegrepen. Zoowel boven- als
onderkleeding werd zoodoende geheel opgerold
en tenslotte werd de ongelukkige met zijn nek
tegen de as, die door bleef draaien, gedrukt,
waardoor hij als het ware geworgd werd. Door
de kracht, waarmede hij tegen de as werd ge
drukt, kreeg hij bovendien inwendige kneuzin
gen.
Tijdens dit ongeluk was niemand in het lokaal
aanwezig. Te half vijf werd het ontdekt door een
anderen arbeider.
Natuurlijk werd onmiddellijk om hulp gealar
meerd. Een dokter en leden van den Ongeval-
lendienst waren spoedig aanwezig, maar er bleef
slechts over, den dood te constateeren. Ook de
Arbeidsinspectie werd gewaarschuwd.
Het lijk werd per ziekenatuo naar het zieken
huis St. Johannes de Deo vervoerd.
De politie stelt een nader onderzoek in. Öet
lijk en de machine werden in beslag genomen.
Het slachtoffer laat een vrouw en vier kinde
ren achter.
digheden het meest wenschelijk zijn. Geen
partij, die regeeringsverantwoordelijkheid
draagt, zou onder de huidige omstandigheden
aan ontwapening kunnen denken. Het zou
naar alle waarschijnlijkheid zoowel in Indië
als in het Rijk in Europa de oorlog uit
lokken.
We aanvaarden een compromis, dat het
Christelijk ideaal geweld aandoet. Een dank
baarder taak is het vaak een schoone utopie
te prediken. Maar we mogen de oogen nu
eenmaal niet sluiten voor de werkelijkheid,
die somber is, zonder nochtans het vertrouwen
te verliezen en in moedeloosheid te verval
len. De vooruitzichten voor den vrede zijn
niet al te best. Onder die omstandigheden
zal Nederland zich krachtig moeten toonen.
wat noodig is voor de verdediging van onze
nationale idealen. Zonder kracht vindt men
in de huidige omstandigheden nu eenmaal
geen respect.
Na de voordracht van Dr. van Leusen,
bestond gelegenheid tot het stellen van
vragen, waarvan een ruim gebruik gemaakt
werd.
Ex-notarisklerk pleegde
verduisteringen.
Zestien maanden gevangenisstraf gerequireerd
Voor de Anisterdamsche rechtbank heeft een
ex-notarisklerk terecht gestaan, vroeger werk
zaam op het kantoor van een notaris te Naar-
den De man heeft zich aan ernstige verduiste
ringen schuldig gemaakt. Jarenlang heeft hij zijn
patroon benadeeld. Gelden, die door clienten
aan den notaris werden overgemaakt via den
klerk, stak deze laatste in zijn zak, een be
langrijk bedrag moest hij voor een cliënt be
talen aan den ontvanger van de registratie en
de successie, dit bedrag van f 1200 gebruikte
hij voor zichzelf. Hypotheekrente verantwoordde
hij niet. De dagvaarding bevatte slechts een vijf
tal gevallen, doch in totaal is de notaris voor een
belangrijk bedrag benadeeld.
Reeds in 1921 begon de klerk te knoeien. In
1927 liep de man tegen de lamp, hij werd on
middellijk ontslagen. De vrouw van verdachte
wist den notaris echter te bewegen haar man
weer in dienst te nemen.
De officier van justitie eischte wegens ver
duistering in dienstbetrekking, meermalen ge
pleegd, een gevangenisstraf van een jaar
vier maanden.
LAWNTENNIS.
OM DEN KONING GUSTAAF-BEKER.
Uit Stockholm: Roderich Menzel, die in den
halveri eindstrijd van het tournooi om den
Koning Gustaaf-beker voor Duitschland tegen
Zweden was opgesteld, is plotseling ziek ge
worden; hij kan niet spelen. Redl zal hem ver
vangen.
De loting had het volgende resultaat
Vrijdag 6 Januari: HenkeiRohlsson ge
volgd door NystroemRedl.
Zaterdag 7 Januari: Henkei—Redl tegen
een nog nader samen te stellen combinatie.
Zondag 8 Januari: RedlRohlsson en Ny
stroemHenkei..
KORFBAL
Wedstrijden Haarl. Korfbalbond
afgelast.
De wedstrijden van den Haarl. Korfbalbond,
die voor a.s. Zaterdag en Zondag waren vast
gesteld, zijn wegens de slechte weersomstandig
heden en onbespeelbare terreinen afgelast.
Vrij:
ijzinnig-Deinocratische
Jongeren Organisatie.
Dr. Van Leusen spreekt over Bewapening en
Christenplicht.
Voor de afdeeling Haarlem der Vrijzin
nig Democratische Jongeren Organisatie
sprak gisteravond in „Lido" Dr. A. J. van
Leusen uit Velsen met als onderwerp: „Be
wapening en Christenplicht".
Dit is een brandende en actueele vraag,
aldus spreker. In hoeverre is ook voor hen,
die bezield zijn door een werkelijken vredes
wil, en oo'k voor hen, die deze baseeren op
hun Christelijk beginsel, bewapening aan
vaardbaar?
Interesse voor deze vraag is vooral ont
staan tijdens en na den wereldoorlog. De
hoop, dat een vrede van langeren duur, ja
een blijvende vrede, tot stand zou komen,
werd gekoesterd en in den Volkenbond zag
men het orgaan, dat de geschillen tussehen
de naties zou regelen. De vredesbeweging
bloeide en de gedachte der nationale ont
wapening kwam op. Daarop zijn teleur
stellingen gevolgd. Ten duidelijkste is geble
ken, dat een organisatie van collectieve
veiligheid in geenendeele tot stand was ge
komen. De Vrijzinnig Democratische Bond
heeft haar standpunt dan ook gewijzigd, zij
heeft de eenzijdige ontwapening laten varen.
Men dient daarin niet te zien een princi-
pieele koerswijziging. Het is een verande
ring op utiliteitsgronden, wegens de veran
derde omstandigheden. In wezen is dit een
zeer vrijzinnig standpunt. Mien bindt zich
niet aan het dogma, maar houdt zich aan
hetgeen practisch te verwerkelijken is. Dit
is ook verstandig en doelmatig, het politieke
dogma heeft veel onwaarachtigs gebracht.
Vanuit de Christelijke leer is de oorlog
verwerpelijk, daaraan valt niet te twijfe
len. Consequente doorvoering van deze ge
dachte, zooals in een beweging als „Kerk en
Vrede", is daarom te begrijpen en te eer
biedigen. Evenzeer geldt dit voor de prin-
cipieele dienstweigering.
Maar een politieke partij kan zich op dit
standpoint niet stellen. Daarom is het naar
onze meening ook zoo noodig dat de politieke
inzichten van het geloof gescheiden worden
gehouden. Een politieke partij staat die maat-
tegelen voor, die onder de gegeven omstan-
Homo ftidens. Proeve eener
bepaling van het spel-element der
cultuur. Door J. Huizinga. Haar
lem. Tjeenk Willink.
De groote tooneelschrijver Arthur Schnitzler
gaf eens aan één zijner fijne dialoogstukken
het motto mede: Wir spielen alle. wer es
weisz, ist klug".
De Leidsche professor Huizinga weet het,
en dat waarschijnlijk in een omvang waaraan
de dichter Schnitzler niet gedacht zal hebben
toen die zijn motto neerschreef. Het zou den
laatste ook vermoedelijk niet mogelijk ge
weest zijn in een prachtig boekdeel van
over de driehonderd pagina's een proeve te le
veren ter „bepaling van het spel-element in de
cultuur". Over de bewonderenswaardig-uit-
gebreide cultuurhistorische kennis van een
Huizinga behoefde de dichter niet te be
schikken om in een enkelen regel de quintes-
sens van de wijsheid van den geleerde te
grijpen. Maar de laatste was noodig om reken
schap van die wijsheid af te leggen, en het
lijkt overbodig hier te zeggen dat een en an
der hier op even charmante als grondige wijze
geschiedt.
Bedriegen we ons niet, dan heeft het pro
bleem van den spelenden mensch, van den
homo ludens, den schrijver reeds in zijn
Haarlemsche jaren bezig gehouden. Een bui
tengemeen aantrekkelijke stof kon in den loop
der jaren uitgroeien tot een voorraadschuur
vol beschouwingen, overwegingen, schiftingen
waartoe de reeds genoemde veelomvattende
kennis van den auteur moest voeren.
Hoe aantrekkelijk wordt het dan, aan zijn
hand door de historie der culturen te dwalen,
met hem na te gaan hoe voor het denken en
doen der stervelingen vaak ongemerkt het
spelen een motief werd tot prestaties die de
anderen in verbazing brengen. Is het niet tref
fend, als een thans beroemd stichter van een
Nederlandsch grootbedrijf zijn succes meent
te moeten danken aan zijn arbeidsopvatting,
die het zich steeds uitbreidende werk ver
mocht te beschouwen als een sportieve activi-
teit zijnerzijds, al zal men daarbij niet uit het
oog mogen verliezen dat alle spel allereerst
en bovenal een vrije handeling is" (pag. 11)
en dat Dr. Philips en zijn broer hun zaak
wel als een tak van sport konden beschouwen
(pag. 289) omdat zij er heer en meester in wa
ren en hun medewerkers en jongeren moes-
ren „trachten" die sportieve arbeids-opvat-
ting bij te brengen? Voor de besten onder ons
zal waarschijnlijk alle arbeid spel zijn, zoolang
die arbeid de belangstelling ongeschonden
in beslag neemt. Maar ook voor die besten
kunnen momenten komen, waarin alle aar
digheid er af is en het spel-element zoek
raakt.
Het boek van Huizinga tracht ons aan te
toonen dat het spel-element eigenlijk overal
aanwijsbaar is. Ik zou hier echter de waar
schuwing van den geleerden schrijver zelf wil
len onderstrepen: „Men moet hier echter
op zijn hoede zijn, den samenhang van dat
begrip spel niet te overspannen". Als Plato
niet aarzelde ook de gewijde dingen onder de
categorie van het spel te begrijpen, kan dat
voor den niet wijsgeerig gevormden lezer mis
verstand opleveren.
„In deze platonische identificatie van spel
en heiligheid wordt niet het heilige neerge
haald, door het spel te noemen, maar het spel
verheven, door dit begrip tot in de hoogste
regionen van den geest te laten gelden", (pag.
29.)
Voor den gewonen mensch daalt het spel
van deze verhevenheid wanneer de schrijver de
vormen ervan zoekt in rechtspraak en krijg,
in poëzie en wijsbegeerte en vooral in
het rijk der kunsten. In de muziek en de
tooneelspeelkunst is het spel het woord
zegt het reeds van eerst-opvallende betee-
kenis.
Iemand „speelt" viool,, piano, een verraders
rol, etc. Dat dit maar niet zoo een toevallig
heid is doch een dieperen psychologischen
ondergrond heeft blijkt, volgens Huizinga, uit
het feit dat eenzelfde overeenstemming in
klank, om spel en muziek uit te drukken, zoo
wel in het Arabisch als in de Germaansche
en Gallische talen gevonden wordt.
In de schilderkunst ligt de zaak een weinig
anders. Voor een spel-element schijnt hier
minder plaats, omdat het kunstproduct, een
maal aanwezig, zijn eigen werkingssfeer per
manent behoudt en men zich tussehen leven-
looze dingen geen spel of wedstrijd denken
kan. Toch zal men vaak in bewonderende kri
tieken gelezen hebben hoe een of ander prach
tig stuk peinture „al spelend" geschilderd
lijkt.
In de enkele grepen, die hier uit dat rijke
boek gedaan werden, zal de lezer beseft heb
ben over hoe groote uitgestrektheid de proeve
der bepaling van het spel-element loopt. Voor
velen zullen misschien de laatste zestig blad
zijden, die een overzicht der beschavingen,
uit spel-oogpunt bezien, en een behande
ling van het spel-element der hedendaagsche
cultuur bevatten, nog het aantrekkelijkst
zijn (sport en wedstrijden). Doch het zal wei
nigen kunnen ontgaan met hoe groote conse
quentie prof. Huizinga alle cultuurvormen
en -verschijnselen doorspeurd heeft, om dit
materiaal bijeen te brengen, dat aan het spel
de verheven plaats wil inruimen waarop het
recht heeft. Homo ludens is een bijna onuit
puttelijke bron en op zichzelf reeds een ernstig
spel-element der cultuur. Het moet den schrij
ver een genot zijn geweest die proeve samen
te stellen en het zal velen lezers een duurzaam
genot schenken.
Het heeft als alle arbeid van dezen,
auteur, de macht tot overdenking aan te zet
ten. En de ontwikkeling en de mutaties van
het begrip Spel bij Huizinga na te gaan is
op zichzelf reeds een geestelijk festijn.
i. H. DE BOIS.
