staat bovenaan!
Voorjaar
Lente
en da Schoonmaak
„De Goedkoope Winkel"
STOOM WAS SCHERM „SPECIAAL"
„Tip-Top
BRINIOSTR. 3
BRINIOSTR. 3
BRINIOSTR. 3
BRINIOSTR. 3
BRINIOSTR. 3
in Twente
Zware slijters
PAASCHARTIKELEN
Parfumerie
l/aatjaats - Stkoottmoük '39
Behangselpapieren
Schoonmaakartikelen
Vele Verfsoorten
Prakta Japanlakken
DE ZAAK voor ELKE BEURS
Oranjestraat - IJmuiden
WAAR?
WAAR?
WAAR?
WAAR?
Maison HILLEGE
onze groote sorteering
Ringers, Droste, Baronie e. a.
rvoor gezinswasch Huygensstraat 71 IJmuiden Tel. 4029
en fijne wasch j
topp'
°*G
•ris VJ* V°°lé
et dus *S
\\Oi <-*
P.S. Leest onze advertentie
van a.s. Maandag met nieu
we verrassingen.
25>--
□etmeizDe|]e»|]«c=iet=iep
laten hun schoenen
repareeren bij schoen
makerij
„DE ECONOOM"
KAL VERSTRAAT 14 rj
IJmuiden-O., Tel. 5162 y
□•C=D#CZl#[j«»|]«Z3«CZ]»[5
w 0 ni.m.
Paarlaarsteeg 3-5
Gr. Houtstraat 129
N. P. ZWAGER - Ijzerhandel - IJMUIDEN.
WILLEMSPLEIN 10 TELEFOON 5«07
Huishoudtrappen van 5 tot 10 treden. Wringmachines,
Waschborden, Strijkplanken, Waschketels, Asch- en
Werkemmers, Stoffers, Boenders, Drooglijn en Knijpers.
Nu is het tevens de tijd om een defect slot of kruk te
vervangen. Bij ons vindt U de grootste sorteering.
Agent der LIPS SLOTENFABRIEKEN.
Alleenverkoop van het PHILITE BOUWBESLAG.
U gaaf straks SCHOONMAKEN en
VERNIEUWEN! Komf eerst eens bij
ons KIJKEN wat U NOODIC HEEFT!
I UAM DdCDIlM ENGELMÜNDUSWEG 1
J. VAN DUtKUM IJMUIDEN-O. Tel. 4821
Deze 3 behooren bij elkaar. Wij zijn
ENORM gesorteerd in alle schoonmaak-
benoodigdheden. Sponzen - Zeem
lappen - Dweilen - Emmers - Borstelwerk
- Zeep en Zeeppoeder - Schuurpoeder -
Was en Poetsartikelen - Verf en Verf
kwasten enz. enz.
HOUTWERK zooals Trappen - Strijktafels
en Keukentafels.
ZINKWERK, zooals Teilen - Emmers en
Wasketels.
De grootste keus. - De laagste prijs
H. v. d. STAAK
kunt U het voordeeligst Uw
kleeding koopen
NATUURLIJK BIJ HET BEKENDE KLEEDINGMAG.
vindt U de nieuwste dessins
en mooisten pasvorm
NATUURLIJK BIJ HET BEKENDE KLEEDINGMAG.
vindt U de grootst mogelijke
service en vakkundige
bediening
NATUURLIJK BIJ HET BEKENDE KLEEDINGMAG.
vindt U de grootste sortee
ring in COSTUUMS, SPORT-
COSTUUMS, DAMES- en HEE-
REN TWEED- en GABARDINE
JASSEN, JONGEHEEREN- EN
KINDERKLEEDING
NATUURLIJK BIJ HET BEKENDE KLEEDINGMAG.
Dus 't goedkoopste, beste en
vertrouwdste adres is en blijft
Het Bekende Kleedingmagazijn
ALLEEN GEVESTIGD: IJ MUIDEN-OOST
Let op het juiste adres! - Het is Uw voordeel!
Da Costalaan 1
Driehuis - Tel. 4728
Wij vragen Uw aandacht voor
o.a. Paascheieren, Bonbonnières en andere Figuren
en doozen. De vele soorten Paascheitjes van
Probeert U eens onze eitjes, eigen fabrikaat.
Vanaf Zaterdag PROEFBROODJES
van ons PAASCHBROOD verkrijgbaar.
Attentie! De bonnen uitgegeven door den Heer
DENIJS (welke wit van kleur zijn) blijven geldig
tot 1 Mei 1939. Na dien datum hebben deze
bonnen geen waarde meer!
PMmimsck
LANDSTREEK, DIE DE TRADITIE
IN EERE TRACHT TE HOUDEN
PASCHEN is het feest van de lente, het
geen duidelijk waarneembaar is aan de
tijdsbepaling, want het Paaschfeest valt
steeds in de maand Maart of April.
De voorjaarstijd, tijd van herleving en van
ontluiking der natuur, van jonge lammeren in
de weiden, van geurende Maaxtsche viooltjes,
van bloeiende crocusjes, drong den mensch tot
het scheppen van allerlei gebruiken, die aan
het leven wat poëzie geven.
Zeker, Maart roert zijn staart! Maar deze
maand moet volgens een oud gezegde zeven
mooie dagen geven. Dat zijn de dagen, waarop
de mensch zich weer in de zon kan koesteren
en dat wij weer verlangen krijgen er op een
vrijen Zaterdagmiddag of des Zondags op uit te
trekken om van de frissche buitenlucht te gaan
genieten.
En zoo vinden wij in het voorjaar velerlei ge
bruiken, verdeeld over langeren tijd, die met
de komende lente samenhangen en die wij sa
menvatten onder den naam „Paasehgebruiken",
d.w.z. de bijzondere gebruiken van Palmzondag
(den Zondag vóór Paschen), Witten Donderdag,
Goeden Vrijdag en Paschen.
In het mooie Twente, „het land van katoen
en heide", houdt men nog trouw vast aan die
oude gebruiken. Traditie is iets waar de Twente
naar nog steeds veel voor voelt. Hij is gehecht
aan zijn geboortegrond en vooral de kleine dor
pen en buurtschappen zijn nog niet door den
tand des tijds aangetast. De schoonheid der na
tuur is er op vele plaatsen nog ongerept be
waard gebleven en de bewoners van deze dorp
jes leven rustig en vredig voort, ver verwijderd
van de groote verwarring die er in de wereld
heerscht. In deze streek gaan de oude gebruiken
en zeden van vader op zoon, van moeder op
dochter over, en deze gewoonten vinden hun
oorsprong in het verre verleden. -
En zoo houdt men op Palmzondag nog steeds
de gebruikelijke ommegangen, hoewel niet al
tijd meer in den oorspronkelijken vorm. Vooral
Rijssen, Ootmarsum, Denekamp en Hengelo
(O.) zijn daar nog typische voorbeelden van.
Alvorens u echter iets van de Palmpaasch in
Twente te vertellen, wil ik u eerst nog wat al-
gemeene Palmpaaschgebruiken noemen.
Palmzondag, dit feest werd in de vierde eeuw
geheel nieuw ingesteld als gedachtenisfeest van
Jezus' laatsten zegevierenden intocht in Jeru
zalem, maar het kerkelijk feest nam de elemen
ten van het natuurfeest in zich op. Daar waren
vooreerst de Palmpaaschoptochten, die door het
heele land trokken; een houten ezel op wielen,
waarop een versierd beeld was gezet, werd dan
rondgereden. En daar spel en vermaken onmis
baar zijn voor den mensch, werd er op het
marktplein halt gehouden en werden daar veelal
toepasselijke spelen vertoond en de jeugd, op
zijn Paaschbest gekleed, zong, de palmtakken
in de hand:
Palm, Palmpaschen,
De koetjes die gaan grazen
De schaapjes in de wei,
Als het Paschen is, krijgen wij een ei.
De oudste vermelding van een palmpaasch,
voor zoover bekend, komt voor in een keur van
het dorp Uitgeest, anno 1635. Daarna eerst weer
vermeld in 1769 en vervolgens in het eerste jaar
der Bataafsche Republiek.
Wat herinnert ons nu in de tegenwoordige
palmpaasch. nog aan haar kerkelijken oorsprong?
Wel, deze ommegangen met groene takken
moesten den lentezegen brengen. De kinderen,
die dezen zegen brengen, hebben daarvoor recht
op een gift en zij vragen daarom aan het slot
van het liedje dat ze er bij zingen. Dit rondtrek
ken van zegenbrengende, zingende kinderen
ontaardde helaas in bedelarij en werd daarom
in menige gemeente verboden.
Ook wanneer men zich voor de palmpaasch
bij gebrek aan bukspalm, behelpt met ander
groen, b.v. met dennetakken (Geldersche en
Overijsselsche Achterhoek), boschbes (Hengelo),
hulst (Harderwijk), dan blijft men toch spre
ken van palm en palmtak. Het oude geloof aan
de magische kracht van het jonge voorjaars
groen, welk geloof werd overgedragen op de pal
men of groene takken, waarover de Palmpro-
cessie was geschreden, is ook verbonden aan de
tegenwoordige bukspalm. In Overijsel slikt men
palm tegen keelziekte, hangt men takjes op in
woonvertrek en stal tegen ziekte en misgewas.
Maar men doet dit op een wijze die niet in het
oog valt, omdat men zich schaamt voor zijn bij
geloof. De palmpaasch, oorspronkelijk een Ka
tholiek feest, is uitgegroeid tot een algemeen
kindergebruik, evenals onze oorspronkelijk zui
vere Katholieke Sint-Nicolaasviering.
Hoewel het palmgroen aan de Palmprocessie
herinnert, in haar verdere versiering sluit de
palmpaasch zich aan bij den Meiboom, waarvan
het feest kort na Palmzondag valt. Bovenop den
Meiboom prijkte een levende vogel: een haan,
kip, duif, eend enz. Deze vogel, symbool van
vruchtbaarheid, werd later door een broodvo
geltje vervangen en gewoonlijk noemt men dit
tegenwoordig het zwaantje. Ook de groene kran
sen, die in verticalen of horizontalen stand den
Meiboom sierden, vinden wij terug als decora
tief element bij de palmpaasch in het Oosten
van ons land. Maar in gewijzigden vorm: als
een vlechtvormig, bij uilzondering (Enschedé)
glad, broodrad met gewoonlijk vier, soms zes of
acht spaken, waartusschen vaak de vormen van
vogeltjes, krakelingen en gekleurde eieren zijn
te onderscheiden. Een voorbeeld hoe bij oude
gebruiken verschillende invloeden vaak samen
werken. Aan de rol, die de palmpaasch een
oogenblik in de kerk gespeeld heeft, herinnert
nu in de meeste plaatsen alleen nog het rond-
loopen er mede op Palmzondag, alsook waar
schijnlijk de aanhef van het meest gebruikelijke
Palmpaaschliedje, dat door ons geheele land
wordt gezongen:
Palm, palmpaschen!
Eikoerei!
Over eenen Zondag
Dan krijgen wij een ei.
Eén ei is geen ei,
Twee ei is een half ei,
Drie ei is een paaschei!
Palmpaasch uit Hengelo (O.).
Nog volgt men hier en daar in Twente het
oude gebruik, dat de oudste zoon den benoo-
digden stok öf een mooien dennentak uit het
bosch haalt, vader de palmpaasch in elkaar zet
en moeder deze opsiert. Soms ook maken de
oudere broers en zusters de palmpaasch in orde
voor de kleintjes.
Inderdaad, onze palmpaschen waren vaak in
vorm en vooral in kleur prachtige voorwerpen
van zuivere volkskunst. Gedurende eenige ja
ren was ik in de gelegenheid zoo'n palmpaasch.
optocht mede te maken en steeds weer genoot ik
van den aanblik van die troepen kinderen, die
twee aan twee al zingende, met blijde gezichtjes
door de straten trokken, langs de huizen waar
de ouders, andere familieleden en kennissen
voor hun woning stonden om van dit kleurrijke
schouwspel te genieten en de kinderen vroolijk
toe te wuiven. Het was een wemeling van kleur
effecten om nooit te vergeten!
De opsiering met bonte papieren vlaggetjes,
vijgen, gekleurde eieren enz. van de palmpaasch
herinnert aan den Meiboom met zijn bonte doe
ken en linten. De palmpaasch is feitelijk een
Meiboom in miniatuur. In het Oosten van ons
land hebben de Palmpaschen een anderen vorm.
Groote, krakelingen, of liever gevlochten kran
sen van korstig gebakken brooddeeg, waarin
een kruis ligt besloten, dat op kruiselingsehe
smalle plankjes rust, worden aan een versier
den stok gestoken. Sommigen herkennen in den
krakeling een liefdesknoop, en als dat zoo is,
dan past dit symbool volkomen in het kader van
een lentefeest. In de tweede plaats het ei, dat
als zinnebeeld geldt van de groeikracht en van
het nieuwe leven, dat zich omstreeks Paschen
ontplooit. Wat het haantje van koekdeeg betreft,
reeds de oude Germanen plaatsten op hun Mei-
staak een haan, die als aankondiger van den
dageraad gold, bij welks aanbreken de booze
machten vluchten en die alzoo beschouwd werd
als afweermiddel tegen onheil. Naast den haan
heeft ook de zwaan een plaats op de palmpaasch
voor zich opgeëischt, zich er op beroepende dat
hij gewijd was aan de godin Nerthus, die als
verpersoonlijking der groeikracht gold en te
wier eere volgens Tacitus in de lente een blijde
ommegang werd gehouden.
Het gebruikelijke Palmpaaschliedje, dat_ be
houdens enkele wijzigingen voor de verschillen
de plaatsen, in Twente tijdens den ommegang
wordt gezongen, luidt:
Palm-palm-Poaschen
Loat den koekoek roazen,
Loat den kiewiet zingen,
Dan krieg wi-j lekkre dingen.
Eikoerei!
Over eenen Zondag
Dan kriegen wi-j een ei,
Eén ei is gin ei,
Twee ei is een half ei.
Drie ei is een Paaschei!
Iedere plaats heeft haar bijzondere palm
paasch, die zich vaak door kleinigheden van a
naburige palmpaasch onderscheidt. Een trac
tie, die zich vroeger ook uitstrekte tot de oe-
waarwijze, wanneer de kinderen van hun oc
tendwandeling thuis kwamen. Als de eers.
kerkklok luidde, werd de stoet ontbonden,
moest het overal stil zijn. w
Sedert den aanvang van de negentiende ee
neemt ons palmpaaschgebied helaas zientba^
Het ronddragen van de palmpaasch komt siecn
nog in enkele streken voor en hiervan J
Twente en de Geldersche Achterhoek we
voornaamste voorbeelden. Ook in Akkrum n
men de oude gebruiken nog in eere. Vroeger
het maken van een mooie palmpaasch
kunstwerk op zichzelf, tegenwoordig heDDen
ouders en groote kinderen er geen geduid
voor en ze hebben verleerd er een tei m
Slechts in het Oosten van ons land komt h
voor dat een heel gezin zijn beste kracnte
aan wijdt. Dat aardige en onschuldige b
feest, vol kleur en pracht, vindt weer,rQ rn.
meer ingang en in steden als HengeIo
schedé zijn het telken jare honderden W
die kleine of groote palmpaschens meea a=
SEP ANDREAS.
