Meeningen
van medici
Hcandeds
DE NACHTEGAAL
IN ENGELAND
OVER DEN OORLOG
„Als een logisch gevolg van haar roe
ping neemt de medische wereld, wier
taak het is het leven te verdedigen,
haar deel in den strijd tegen den oorlog.
Het behoort tot de taak der medici de
menschheid in te lichten over den spy-
chologischen kant van het oorlogs-
vraagstuk en te trachten psychologi
sche dwalingen te voorkomen. Zij ken
nen feiten, die voor den leek verborgen
zijn."
Dit citaat is ontleend aan het voorwoord, dat
onze stadgenoot dr. J. Roorda schreef voor het
boekje, dat de meeningen bevat van medici van
verschillende nationaliteit over het oorlogs
probleem en dat, zooals de inleider zegt, niet de
pretentie heeft wetenschappelijke ontdekkingen
te publiceeren maar slechts het gezonde medi
sche verstand aan het woord wil laten*).
Begrip voor den tegenstander.
Tot degenen, die aan deze publicatie hun
medewerking hebben verleend, behoort dr. J.
Rombouts uit Santpoort, aan wiens beschou
wing wij het hier volgende fragment ontleenen.
„De bekentenis, dat ook een tegenstanader zijn
rechten heeft, wordt dikwijls als een zwakheid
beschouwd. Wie tijdens een oorlog den vijand
als een menschelijk wezen gelijk wij zelf durft
te beschouwen, wordt als een verrader gebrand
merkt. En wel daarom, omdat oorlog beteekent
dat men slechts dan zooveel mogelijk vijanden
kan vermoorden en bezittingen vernielen als
men den vijand beschouwt als een vergif, dat
niet snel en radicaal genoeg onschadelijk kan
worden gémaakt. Toch getuigt dit niet van
practisclien zin, in de eerste plaats omdat het
nooit volledig slagen kan en in de tweede plaats
omdat men nu eenmaal geen verwoestingen ver
zamelen kan.
Het standpunt getuigt ook van kortzichtigheid.
Hoe meer men bekend geraakt met de argumen
ten van den tegenstander, hoe meer men zijn
behoeften en verlangens, zijn oogmerken en
idealen begrijpt, des te meer zal men moeten
toejuichen, dat er ook iets voor zijn opvatting te
zeggen is. Volgens een oud Fransch gezegde is
„alles weten, alles vergeven". Wanneer dit aldus
begrepen wordt, dat men, inderdaad van alles op
de hoogte, den vijand niet uitsluitend kan zien
als de duivel in eigen persoon maar bereid is
zijn menschelijke kwaliteiten te erkennen, dan
is het niet langer mogelijk zich te verheugen
in zijn volledige vernietiging en schijnheilig te
blijven beweren „ik heb gelijk en de ander
ongelijk".
„De psychiater die in een modern ziekenhuis
werkt", zoo zegt dr. Rombouts verder, „zal tot
bepaalde conclusies komen. Zijn ervaring op het
gebied van gemoedsuitbarstingen, haar oorzaken
en motieven; op het gebied der gevolgen van
dwang, minachting en discrimineering eenerzijds
vrijheid, aanmoediging, vertrouwen ander
zijds zullen hem de overtuiging geven, dat een
betere wereld, de oplossing van het oorlogs-
vraagstuk inbegrepen, bereikt kan worden door
meer belangstelling te toonen voor hetgeen de
tegenstander te zeggen heeft. Dit beteekent, dat
men een open oog moet hebben voor eerlijke
motieven, die een ander standpunt kunnen be-
heerschen; dat men uit moet rijzen boven het
egoïsme, dat veroorzaakt wordt door de vrees
iets te moeten opgeven.
Want de vrees van den mensch is de voor
naamste bron van de agressiviteit. Het is de
vrees voor het eigen prestige, de vrees onder den
voet te worden geloopen, de vrees ook maar
iets aan den tegenstander toe ge
ven, nog daargelaten datgene, wat
deze als zijn recht kan opeischen.
Slechts hij is sterk, die tegelijkertijd buigzaam
en vastberaden, zacht en standvastig is. Maar dan
beteekent geestelijke kracht ook veel meer dan
bruut geweld. Daarom concludeer ik dat onze
wereld voor alles geestelijke herbewapening
noodig heeft, die iedere golf zal overbruggen
door arbeid van hooger orde, welke thans voor
het eerst in de geschiedenis de geheele wereld
en de geheele menschheid zal omvatten."
Oorlog en massa-psychose.
Dr. A. M. Meerloo uit Den Haag stelt zich
voor de vraag of het „oorlogsinstinct" sterker
aanwezig is in de massa dan in het individu en
of de oorlog beschouwd moet worden als een
pathologisch symptoon van de massa. De schrij
ver constateert dat de ongeorganiseerde massa
geen behoefte heeft aan oorlog, in tegendeel
een passief verlangen heeft naar vrede en vei
ligheid, wanneer zij althans geen honger lijdt.
Maar elk menschelijk wezen heeft bepaalde
neigingen, die hij in bedwang moet houden en
die wachten op de gelegenheid zich te kunnen
manifesteeren. Als men nu den „aanvalsoorlog"
in beschouwing neemt dan valt op te merken,
dat bij elk „geval" een kleine groep langzaam
maar beslist op oorlog aanstuurt. Deze bedient
zich van machtige en suggestieve middelen om
het besef, dat oorlog noodzakelijk is, als het
ware op de massa in te enten. De zoogenaamde
publieke opinie kan beïnvloed worden op alle
mogelijke wijzen. Zij heeft geen eigen wil en is
bereid te volgen zoodra een leiding is aan
vaard. Door de oorlogspsychose wordt elkeen tot
een willoos deel van de massa. Het individu
wordt geïnfecteerd met een collectieve haat en
wantrouwen. Het oude enthousiasme voor
schoonheid en rechtvaardigheid houdt op te be
staan, slechts het collectieve enthousiasme blijft
over.
De psycho-analyse heeft aangetoond hoe sterk
het individu verlangt naar het oogenblik, waar
op hij de banden kan verbreken. Als hij dat zelf
niet kan bereiken laat hij het over aan de col
lectiviteit. Onszelf is het niet toegestaan te
moorden en te plunderen, de collectiviteit kan
het van ons overnemen. De gelegenheid om
lang in toom gehouden neigingen uit te vieren
is er en zoo wordt de menschheid onbewust naai
den oorlog geleid.
De schrijver is van oordeel dat de sociale
psychologie zich ernstig bezig dient te houden
met de bestudeering van de controle op de
massa. Zij moet tot een krachtig gefundeerde
wetenschap uitgroeien, zoodat zij op het ge
bied der massa-psychologie waardevolle advie
zen kan geven, welke zullen helpen aan de be
zwering van het oorlogsgevaar.
Het kind bij den naam.
Dr. R. MacDonald Ladell uit Birmingham
constateert dat de wereld in deze dagen niet
lijdt aan gebrek aan wilskracht, maar aan een
verkeerd georiënteerde verbeeldingsla-acht. De
verschrikkingen van den oorlog zullen ons be-
epaard kunnen blijven, wanneer ons voorstel
lingsvermogen een anderen koers neemt. De oor
log moet ondenkbaar gemaakt worden, doordat
wij hem alle luister en indrukwekkendheid,
welke hem omgeven, ontnemen en de eerste
stap daartoe is de schrapping van alle bedriege-
lijke woorden-camouflage. „In vervlogen eeuwen
was er in den oorlog plaats voor heroiek en
schittering, maar wat de oorlog thans beteekent
is zoo geheel verschillend, dat daar niet meer
denzelfden naam aan gegeven mag worden.
Wat wij nu met oorlog bedoelen is georgani
seerde massamoord en zoo moeten wij er over
spreken ook. Oorlog lijkt ons iets anders als
moord, omdat wij hem bij een naam noemen,
die herinnert aan heldenvereering en mannelijke
gaven. Moord echter heeft een slechten klank en
veronderstelt laagheid en verraad. Laat ons dus
niet langer den titel „oorlog" verleenen aan de
mechanische en chemische slachting, die wij voor
oogen hebben."
„Elsevier" te Amsterdam gaf dit werkje,
dat in de Engelsche taal verscheen, uit. Het is
een publicatie van de commissie voor oorlogs-
prophylaxis van de Ned. Maatschappij tot be
vordering van de Geneeskunst.
Gevecht tusschen Chineesclie en
Japansche vliegtuigen.
PEKING, 2 Mei (D.N.B.) Tijdens een
luchtgevecht tusschen 7 Japansche vliegtui
gen en 2 Chineesche vliegtuigeskaders, dat
zich afspeelde boven de bergen ten Oosten
van Hangtsjoeng, werden 16 Chineesche toe
stellen neergeschoten. De leider van het
Chineesche eskader, die zich met een val
scherm trachtte te redden, geraakte in een
Japansch vliegtuig verward en stortte omlaag
Een ander Japansch vliegtuig viel, nadat het
verscheidene Chineesche machines had neer
geschoten, opzettelijk op twee andere vijan
delijke toestellen.
United Press meldt uit Tsjoengking: Tsjang
Kai Sjek heeft een beroep op het Chineesche
volk gedaan en o.a. gezegd: „Op het kritieke
oogenblik, terwijl het om leven en dood gaat.
mogen wij niet toegeven. De natie moet met
een nieuwen geest bezield worden en zij moet
haar pogingen tot wraak verdubbelen.
Burgers in de concessies, vergeet uw land
niet. Men heeft mij gezegd dat ge u amuseert
en dat ge danst. Dat doet mijn hart pijn.
De vijand heeft ons erger dan vee behandeld.
Denkt er aan dat boven alles het vraagstuk
van den militairen tegenstand staat".
Negen Duitschers uit Engeland
uitgewezen.
Beschuldigd van spionnage en dwang op
landgenooten.
BERLIJN, 2 Mei (D.N.B.) De „Völkischer
Beobachter" meldt uit Londen:
Nadat de Landesgruppenleiter Karlowa, zijn
medewerker Himmelmann en de Leidster der
vrouwenorganisatie, Wolf, reeds op 30 April
Londen moesten verlaten, zien opnieuw zes
Duitschers zich voor de noodzakelijkheid ge
plaatst vóór 15 Mei uit Engeland te moeten
vertrekken. Het zijn de vertegenwoordiger
van de „Essener National Zeitung", dr. Rosel,
tevens Ortgruppenleiter van Centraal Londen,
de leider van het arbeidsfront, Frauendorfer,
en vier andere partijgenooten.
Naar aanleiding hiervan schrijft het blad
o.a.:
„De uitwijzing der negen Duitschers uit
Engeland heeft een voorgeschiedenis, welke
ongeveer zoo oud is als het Derde Rijk. Al
gauw nadat het nationaal socialisme de
macht in handen had genomen begon de
Engelsche pers, met de „Daily Herald" voor
op, verdachtmakingen te publiceeren^ tegen
die Duitsche mannen en vrouwen, die zich
bij de partij hadden aangesloten. Beweerd
werd dat deze lieden een terroristisehen
dwang uitoefenden op de in Engeland wonen
de Duitschers teneinde hen te dwingen toe
te treden tot de plaatselijke partij-organisa
ties. Voorts werd beweerd dat de Duitsche
vereenigingen op Engelsclien bodem slechts
een verkapte spionnage-organisatie vormden.
Beide beweringen zijn absolute leugens".
Geruststellende mededeeling aan
den Koning van Egypte.
„Italië wil vriendschap".
Uit Rome wordt vernomen, dat de koning van
Italië een persoonlijk schrijven aan den koning
van Egypte gericht zou hebben, waarin hij de
verzekering geeft, dat Italië vriendschappelijke
bedoelingen ten aanzien van Egypte heeft. De
Italiaansche gezant te Kaïro zou deze boodschap
overhandigd hebben. De verzekeringen zouden
zijn gegeven voor het geval, dat de militaire
maatregelen in Libië bezorgdheid bij de Egyp-
tenaren gewekt zouden hebben.
Hitler's rede niet als antwoord
aanvaard.
Reuter meldt uit Washington, dat Huil heeft
medegedeeld, dat het Duitsche ministerie van
Buitenlandsche Zaken een copie van Hitler's
i-ede heeft doen toekomen aan de Amerikaan-
sche ambassade te Berlijn en in een daarop vol
gend telefoongesprek heeft verklaard, dat deze
copie het antwoord aan president Roosevelt was.
Huil voegde hieraan toe, dat de overhandi
ging van deze copie echter niet als een ant
woord op de boodschap van Roosevelt beschouwd
zal worden.
De minister zeide verder binnen enkele dagen
een Roemeensch voorstel tot regeling der oor
logsschulden te verwachten.
AARDBEVING TEISTERT HET
JAPANSCHE DISTRICT AKITA.
Tal van slachtoffershonderden
huizen ingestort.
DORP DOOR DE ZEE VERZWOLGEN.
TOKIO, 2 Mei (Reuter). Volgens
een mededeeling van de politie zijn pij
een aardbeving in het district Akita
19 personen omgekomen en 28 ge
toond. 470 huizen zijn ingestort, 536
woningen toerden beschadigd. Spoor
lijnen zijn op meer dan 30 plaatsen
beschadigd, rails zijn gebroken en
bruggen en tunnels zijn ingestort.
De grootste schade is aangericht op
het schiereiland Oga, dat bij het
epicentrum van de aardbeving lag.
In den afgeloopen nacht werd de be
volking wederom opgeschrikt door een
dertigtal aardschokken. Naar verluidt
is het dorp Aikawa, een plaats van
70 huizen in het district Akito, dooi
de zee verzwolgen.
Over het lot van de 300 bewoners van
Aikawa is, naar United Press meldt,
niets bekend. De bevolking van het
schiereiland werd door een paniek
bevangen en vluchtte.
De Miranda en Gulden niet in den
Amsterdamsclien Raad terug?
Naar het R.K. Dagblad „De Tijd" verneemt,
is het zeer onwaarschijnlijk, dat de heer S. R.
de Miranda (s.d.) zich nog voor een candida-
tuur bij de a.s. gemeenteraadsverkiezingen te
Amsterdam beschikbaar zal stellen.
De wethouder, die door de beschuldigingen,
tegen hem uitgebracht en het daaraan ver
bonden onderzoek inzake den handel in erf
pacht, sterk is aangegrepen, is thans met
ziekteverlof en zal op medisch advies in het
Sanatorium Laag Soeren bij Dieren worden op
genomen.
De portefeuille van Publieke Werken wordt
thans waargenomen door wethouder Baas.
„Het Volk" spreekt geruchten als zou De
Miranda niet wederom een Candida tuur voor
den gemeenteraad aanvaarden ten stelligste
tegen
De heed Gulden, die de vierde plaats op de
voorloopige candidatenlijst der S.D.A.P. voor
de Amsterdamsche gemeenteraadsverkiezingen
innam, heeft zich volgens „Het Volk" niet voor
een nieuwe candidatuur beschikbaar gesteld.
Ter verklaring van zijn beleid heeft hij een
brief aan het Federatie-bestuur gericht,
waarin hij o.m. schrijft:
„Wat de laatste maanden is gebeurd, heeft
mij (echter) dermate aangegrepen ook
door de zeer ernstige schade, die ik in mijn
zaak moet lijden, dat het mij onmogelijk is,
mij voor een nieuwe vierjarige periode te bin
den. Daar intusschen de verhooren door de
Commissie van Onderzoek voor wat mij be
treft zijn geëindigd, voel ik vrijheid, u kennis
te geven van mijn voornemens om in den
nieuwen raad geen zitting te nemen, waarom
ik het verzoek tot u richt, mij alsnog van de
in te dienen candidatenlijst af te voeren".
Copyright P. I. B. Box 6 Copenhagen
„Tsjing-pé", zei de kamerheer en opnieuw liep hij alle trappen op li mee, want men wilde met graag op de maag g-eertompi worden,
en af en door aöe gangen en zalen. En 't geheele hof liep met hem Er iedereen vroeg naar den nachtegaal, cüe i
bekend was, behalve dan aan het hof.
Eindelijk, juist toen aj het zoeken wilden opgeven, zei een klein f Ja, die kan prachtig zingen. lederen avond mag ik namelfck aan
meisje in de keuken: „De naohtegaal? Ja, die ken ik heel goed. 1 mijn moeder, die arm en ziek is, het eten, dat overgebleven is,
brengen. Zij woont aan het strand
IN EEN BIOSCOOP
LONDEN, ApcSL
Van buiten schel verlicht door blaum
buizen en flikkerende gloeilampen
kele ontluikende boomen midden nn en*
West End-plein in een valsche schrilln kleille
ten, van binnen schaarsch verlicht e Z°n 2et*
vertoon van bebiesde portiers, geluirfi«, met Veel
deuren, weeke tapijten, met palmen
balustrades, spiegels en van kleur w Sezetfe
fonteinen.dat is zoo ongeveer de 2lende
een West End-bioscoop, een paleis rier Va°
heid, de belichaming van hoe een S 4ergetel"
geschoolde bioscoopdirecteur zich den
droom van den gemiddelden mensch ,.„We?lde*
Vanavond blijkt er een film te dra
louter amusement; een Amerikaansch n!Van
vlot, rap-geestig, met een tikje roiSnttl?^
met zichzelf den spot drijft. Een uitstaS
Hawaï, deels lieflijk, deels vol complicX naar
alles met verfijnden zin voor Drescntot- aar
diend, zooals Hollywood-op-z'n-best do* opge"
We hebben het allemaal heel pleziert „0Vei'ma2-
want in het duister, dat over ons wmekp^
namenloos duizendtal zweeft, hanri pp 8 en
tevreden en genoeglijke atmosfeer $00rt
Dan komen nieuwsberichten. De'weivu v,
dus toch voor weeke tapijten niet stil fT-ÏÏ
foto's van de Duitsche vloot, die door het
stoomt. Uit een vliegmachine spieden We
het dek van twee oorlogsschepen En on
verandert de tevreden stemming. Tot nu ?op l i
ieder voor zich zich in het duister alleen kun!
wanen. Nu komen er plotseling van alle 2!
stemmen, die afkeuren en wordt er boe
pen, gefloten en joelend geschreeuwd hS°1"
nogal vreemd; een anti-Duitsche betoog™
willekeurig bioscoop-publiek midden in hPt I
recte West-End? Er volgen meerdere schepen
verschillend kaliber.... het lawaai neemt
De processie wordt besloten door een torpedob
ger, die de reis niet heeft bestaan en die helió
hellend, door een zusterschip op sleeptouw e
genomen. Dit wordt met daverend applaus ont
vangen. Een applaus dat tevens als een eoerfl
grap wordt beschouwd, want je krijgt niet au!
dagen de kans, afkeuring door applaus uit t!
drukken. Er breekt nu tenminste luid gelach uit en
dit brengt merkbaar verlichting. Want eerlijk ea?
zegd was al dit gejouw al wat te machtig gewor
den. Wat onverhoeds als een spontane uitdruk
long van antipathie was ontsnapt, werd op Zoo
groote schaal wel wat al te nadrukkelijk en nam
wat te zeer den vorm van een betooging aan. En
in den grond van de zaak houden L°
niet van zulke publieké vertooningen; zeker niet
van vertooningen van onvriendelijk sentiment
Nu valt er gelukkig weer te lachen. En om de
heele zaak nu maar het karakter van een soort
klucht te geven, blijven ze nog eenigen tijd na
jouwen en klappen en fluiten bij de rest van
het programma, dat zich met zulke onschuldige
dingen als paardenrennen en voetbalwedstrijden
bezig houdt.
Dan is het geweten weer zuiver en de rust
weergekeerd, met de ernst. Want nu volgt een
aantal instructieve, korte films: de reorganisa
tie van de Schotsche industrie, waar verouderde
methodes het concurreeren op de wereldmarkt
in den weg stonden; de biologische ontwikke
ling van de menschelijke hand met een geestig
commentaar van den bioloog Julian Huxley;
close-ups van de vinger-techniek van een be^
kend musicuseen variatie van de meest uit-
eenloopende onderwerpen. Zulke films zijn spe
cifiek Engelsch en worden in Engeland zeer ge
waardeerd.
Een Engelschman heeft meer sociale dan po
litieke belangstelling. Het interesseert hem wat
de mensehen doen: hoe een schaapherder in
Schotland den dag doorbrengt, hoe een tunnel
wordt gebouwd, hoe een meubelmaker een stoel
in elkaar timmert, hoe een hooge hoed wordt
gemaakt en hoe een vliegmachine in elkaar zit.
De Engelschman is zelf vrijwel zonder uitzon
dering een man van hobbies, van actieve liefheb
berijen, die in zijn vrijen tijd knutselt, of tennis
speelt, of crazy pavement in z'n tuin aanlegt en
hij verdiept zich graag eens een oogenblik in de
duizenden beroepen die hem vreemd zijn, in de
historie van een bekend bouwwerk, dat hij iede-
ren dag op weg naar z'n werk tegenkomt, in
een nieuwe tak van wetenschappelijk onderzoek,
in de organisatie van publieke diensten, die hij
dagelij les zonder meer heeft aanvaard en in het
vogelleven op een vergeten eiland aan de Schot
sche kust. De Engelsche bioscoop geeft hem
daartoe alle gelegenheid.
Wij zijn aan het einde van de voorstelling ge
komen; de laatste voorstelling voor vanavond.
Dus rijzen wij op en staan in de houding terwijl
het orgel in daverende tonen „God save the
King" speelt. Wij doen dat als een vaste gewoon
te: automatisch, maar niet nonchalant. We s aan
in» de houding; correct, maar niet stram. ESn
couplet is voldoende, meer verlangt de wet niet,
Dan stroomen we naar buiten, weer terug in het
schelle licht en gaan voorbij de schril beschenen
boomen, die nu spoedig in het duister zullen ko
men te staan, met enkel nog de glimmer van
een nachtlantaarn.
Engeland wil vijf millioen aan
Roemenië leenen.
LONDEN 2 Mei (Haves). De correspon-
dent te Boekarest van de „Financial Times"
bericht, dat de Britsche regeering bereid is een
crediet van vijf millioen pond sterling te ver
leenen aan Roemenië voor den tijd van vijf jaar
met een rente van 6 pet. De aflossing moet be
ginnen in 1940 en kan geschieden in grondstof
fen. Dit crediet zou worden gebruikt voor het
aankoopen van wapens.
Binnenkort zal de Britsche economische mis
sie, onder leiding van sir Frederick Leith Ross,
Boekarest verlaten om naar Athene te gaan.
De „Times" geeft niet dezelfde bijzonderhe
den als de „Financial Times", doch bericht dat
het succes van de zending van Sir Frederics
Leith Ross zich af zal meten naar de mate van
de overeenkomsten, welke hij heeft kunnen slui
ten te Boekarest en Athene, waardoor Roemenie
en Griekenland in staat zullen zijn hun produc
ten te verkoopen in Engeland en andere lanaen
met vrije munt.
Ale ik dan uit het huis wegga en even in het bosch uitrust, hoor ik den nachtegaal zangen. De tranen
zóó mooi klinkt het. 't Is net, of m'n moeder mij dan kust!"
springen dan in 01% oogen,
{Wordt xeryolgd).
MOHAMMEDAANSCHE PAMFLETTEN
TEGEN MUSSOLIW.
JERUZALEM, 1 Mei (Havas-A.NJ.) "J?
geheel Palestina zijn pamfletten verspre
waarin wordt verklaard, dat „de Mohamm
daansche godsdienst op andere verdedig
rekent dan op die uit de totalitaireriana
en wordt gevraagd, dat Mussolini afziet
den titel van beschermer van den Islam.
„GESTOLEN" ITALIANEN.
ROME, 1 Mei (Stefani/A.N.P.) - W
berekent, dat door dienstplicht voor vr
delingen in Frankrijk in geval van ooriog
geveer 400.000 man in Frankrijk k»"11®1!
den opgeroepen, waarvan bijna WW
lianen. Het blad protesteert tegen
„diefstal" yan Italianen-
